„To jest mały Tomek. Mama daje mu mleko. On jest wesoły”. (do wykorzystania po pierwszym semestrze).
„Od rana pada deszcz. Ulice i domy są mokre. Paweł i Dorota mają parasol. Idą do szkoły pod parasolem”. (do wykorzystania w maju)
Wymienione sprawdziany do oceny umiejętności ortograficznych dzieci pozwalają na ocenę stosowania następujących zasad pisowni polskiej:
- - wielka litera w imionach i na początku zdania w wyrazach z zakresu słownika ucznia,
- - „ą” w wygłosie,
- - umiejętność właściwego stosowania „i”, „j”,
- - pisownia wyrazów z dwuznakami.
Przedstawione wymagania należą do podstawowych w klasie I. Stąd też przeprowadzony przez rodziców sprawdzian za pomocą podanych tekstów pozwoli na ocenę umiejętności ortograficznych dziecka, a także na zorganizowanie odpowiednich ćwiczeń eliminujących ujawnione trudności.
„Harcerze wybierają się na wycieczkę, dlatego Staś nie może zasnąć. Myśli o wędrówce przez brzozowy las i ognisku na leśnej polanie. Już wszystko przygotował. Potrzebne rzeczy umieścił w niewielkim plecaku. W szafie powiesił swój mundurek. O szóstej rano jest zbiórka”.
W przedstawionym tekście uwzględniono następujące zasady ortograficzne uwzględnione w programie klasy I i II:
- - wielka litera na początku zdania,
- - wielka litera w pisowni imion,
- - dwuznaki,
- - zmiękczenia,
- - pisownia wyrazów z „ó” i „u”,
- - pisownia wyrazów z „i” i „j”,
- - pisownia samogłosek nosowych (q i ę) w różnych pozycjach: w wygłosie i przed zwarto-szczelinową,
- - pisownia wyrazów zakończonych na „-ówka”,
- - pisownia wyrazów z „rz” po spółgłoskach,
- - pisownia wyrazów z „h”,
- - pisownia tego samego przyimka z różnymi rzeczownikami.
Przedstawiony sprawdzian pozwala na względnie adekwatną ocenę umiejętności ortograficznych dzieci w miesiącach kwiecień – maj klasy II. Jeżeli dziecko w toku pisania ze słuchu popełni 4 i więcej błędów ortograficznych, to jest to poważny sygnał ostrzegawczy. Rodzice w trosce o dalszą efektywną naukę szkolną własnego dziecka powinni wspólnie z dzieckiem ćwiczyć te dyspozycje, które decydują o poprawnej pisowni (pamięć wzrokowa, słuchowa i ruchowa).
„Jest już późno. Dzieci biegną do szkoły. Helenka niesie atrament. Józio ma w teczce pióro i żółty ołówek”.
(późno, Helenka, atrament, pióro, żółty, ołówek)
„Dzieci z drugiej klasy zrobiły gazetkę o Wojsku Polskim. Umieściły na niej napis – Polska Rzeczpospolita Ludowa ma dzielne wojsko. Gazetkę zawiesiły na korytarzu. Podoba się ona wszystkim”.
(Rzeczpospolita, korytarz)
„Na górze za szkołą rośnie las. Mieszkają w nim leśne zwierzęta. Wiewiórki zbierają tam orzechy na zimę”.
(góra, zwierzę, wiewiórka, orzech)
„Córka naszej woźnej jest harcerką. Razem z harcerzami zrobiła huśtawkę na podwórku szkolnym. Tu będą się huśtać małe dzieci”.
(córka, harcerz, huśtawka)
„W szkole mamy spółdzielnię uczniowską. Kupujemy tutaj zeszyty, ołówki, długopisy, pióra. Można tu także dostać ciepłą herbatę i bułki. Halina jest ekspedientką”.
(spółdzielnia, herbata, Halina, ekspedientka)
„Henryk robił porządek na półce. Wyrzucił pusty kałamarz i zeszyt poplamiony atramentem. W spółdzielni kupił nowy piórnik z piórem, długopisem i ołówkiem. Wszystkie wróble ćwierkały, że Henio jest porządnym uczniem”.
(porządek, wyrzucić, półka, Henryk, długopis)
„Mama gotuje obiad. Przygotowała mięso i warzywa. Na talerzykach ułożyła konfitury na deser. Wkrótce będzie gotowa także i zupa”.
(warzywa, talerz, konfitury, wkrótce)
„Dzieci wybrały się do lasu. Oprócz Józia i Henia szła mała Halinka. Po krótkiej chwili nadciągnęła burza. Huczące grzmoty rozlegały się po lesie. Dzieci schroniły się do leśniczówki”.
(krótka, burza, huczy, oprócz)
„Mamusia i tatuś wyjechali na wieś, bo babcia zachorowała. Do babci przyjechał lekarz z Krakowa. Kazał leżeć w łóżku i pić różne lekarstwa. Moja mamusia opiekuje się babcią, a tatuś karmi domowe zwierzęta. Może sobie nie poradzić z pieskiem. Mały Azorek głośno hałasuje i szczeka na sąsiadów. Chora babcia musi mieć spokój”.
Podany tekst do pisania ze słuchu sprawdza znajomość następujących zasad ortograficznych:
- - pisownia zmiękczeń,
- - pisownia wyrazów z „ó” wymiennym,
- - pisownia wyrazów z „ó” niewymiennym,
- - pisownia form czasowników zakończonych na „-uje”,
- - pisownia wyrazów z „ę” przed spółgłoskami zwartymi,
- - pisownia wyrazów z „h” i „ch”,
- - pisownia wyrazów z „rz” wymiennym,
- - pisownia przyimka z rzeczownikiem,
- - pisownia rzeczowników własnych.
Przedstawione propozycje sprawdzianów do badania umiejętności ortograficznych pozwolą na udzielenie dziecku pomocy w uzyskaniu wymaganej sprawności w tym zakresie. Podstawowymi formami ćwiczeń, możliwymi do wykorzystania przez rodziców, będą: pisanie ze słuchu (dyktando sprawdzające) i pisanie z pamięci (pokaz dziecku określonego zdania z trudnościami ortograficznymi i zapisanie go z pamięci przez dziecko). Obecnie przedstawię wybór niektórych tekstów do ćwiczeń ortograficznych możliwych do wykorzystania przez rodziców.
„Klasa trzecia porządkuje swoją działkę. Chłopcy zbierają różne warzywa. Dziewczynki szukają ogórków i korzeni chrzanu. Urządzą konkurs na najlepiej przyrządzone zapasy zimowe”.
(ogórek, różny, korzeń, konkurs)
„Harcerze urządzili grę polową. Drużynowy podzielił zastęp na równe części. Jedna część poszła w kierunku północnym, druga na południe. Henryk pierwszy znalazł ukryty skarb. Nazwano go bohaterem dnia”.
(równy, północ, bohater)
„Jest już jesień kalendarzowa. Nam to jednak nie psuje humoru. Cieszymy się resztkami ciepła i pięknymi różnokolorowymi liśćmi w sadzie i w lesie”.
(kalendarz, humor)
„W warsztacie rzemieślnika wre praca. Panuje tu wielki hałas. To zakład stolarski. Majster wraz z towarzyszami wyrabia sprzęt do szkolnej pracowni. Czeladnicy mają skórzane fartuchy, które chronią ich ubrania. Na półkach leżą różne narzędzia”.
(skóra, rzemieślnik, hałas, towarzysz, narzędzia)
„W szkolnym ogródku warzywnym uprawialiśmy rzadko spotykane warzywa. Były to: kabaczki i szparagi. Nikt nie próżnował. Plony były piękne. Jarzyn wystarczyło dla wszystkich. Również i na zimę pozostał ich spory zapas. Przechowujemy je w piwnicy, w umiarkowanej temperaturze”.
(również, próżnuje, jarzyny, temperatura, rzadki)
„Drużyna zuchowa wybrała się na wycieczkę. Pierwsza szóstka miała najkrótszą drogą wejść na wierzchołek pagórka. Druga szóstka szukała listu ukrytego w pobliżu starej wierzby. Po wykonaniu zadania obie szóstki spotkały się w wyznaczonym miejscu. Wówczas zaczęły się wspólne zabawy. Wszystkim najbardziej podobały się zabawy ze śpiewem”.
(szóstka, wierzchołek, wierzba, wówczas)
„Pani opowiadała nam historię wybuchu ostatniej wojny. Nasi żołnierze dzielnie odpierali uderzenia wojsk hitlerowskich. Wielu z nich z honorem broniło naszej ziemi. Ginęli od kul i bomb. W Dzień Wojska Polskiego składamy hołd tym, co polegli za naszą wolność”.
(historia, żołnierz, honor, bomba, hołd)
„Widok z okien naszej szkoły jest szczególnie ładny. Pagórkowata rzeźba terenu dodaje mu uroku. Na horyzoncie o zmierzchu widnieje ciemna wstęga lasu. Na tle zieleni odcina się komplet białych domków o czerwonej dachówce. W przydrożnym rowie złocą się żółte kaczeńce”.
(rzeźba, horyzont, komplet, zmierzch)
gawmix