Słownik łacińsko-polski do częci pierwszej i drugiej Zasady podawania słówek: 1. Rzeczowniki dekl. I i II zakończone na -is i -um oraz dekl. IV podane sš w nom. sing. z końcówkš gen. np.: vita, ae; hortus, i; visus, us, bez podania rodzaju; rodzaj oznaczono tylko przy wyjštkach np, humus, i (f) Rzeczowniki deklinacji II zakończone na -er, deki. III i V podajemy w nom. z pełnym genetiwem, w dekl. III z oznaczeniem rodzaju (m f n). 2. Przy przymiotnikach zakończonych na -us, -a, -um, cyfra 3 oznacza iloć zakończeń. Przymiotniki na -er, -a, -um, oraz deklinacji III o dwóch i trzech zakończeniach sš podane w pełnej formie dla trzech rodzajów: przymiotniki o jednym zakończeniu podajemy w nom. i gen. np.: latus 3; pulcher, pulchra, pulchrum; celer, celeris, celere; gravis, gravis, grave; ale: felix, felicis. 3. Przy czasownikach cyfra oznacza koniugację, po czym podane jest perfectum i supinum w pełnej formie. Przy czasownikach złożonych dywiz oddziela przedrostek od czasownika, od którego podana jest forma perfectum i supinum bez przedrostka np.: ad- duc 3 duzi, ductrtm; con- ferre, tuli, latum. Przy v e r b a d e p o n e n t i a może być podana tylko forma perfectum: horror 1, hortatus sunn *** A ab, abs - od; przez; z, od strony ab-dico 1 - przeczyć; odsunšć; zrzec się (urzędu) ab-do 3, didi, ditum - oddalić, ukryć, chować ab-duco 3, duxi, ductum - odwodzić, uprowadzić ab-eo, ire, ii, itum - odchodzić ab-erro 1-zabłšdzić abhinc - odtšd, stad ab-horreo 2, ui - wzdragać się ab-icio 3, ieci, iectum - odrzucać, zrzucać ab-igo 3, egi, actum - odpędzać, odepchnšć ab-luo 3, lui, lutum - obmywać, zmywać ab-ripio 3, ripui, reptum - porywać, uprowadzać ab-rampo 3, rupi, reptum - odrywać, odłamać, przerwać ab-ruptus 3 - urwisty abs-cedo 3, cessi, cessum - odchodzić, ustępować abs-condo 3, condi (obok condidi) conditum -ukrywać, chować ab-solvo 3, solvi, solutum - odwišzywać, uwalniać ab-sonus 3 - fałszywie brzmišcy, niezgodny abstinentia, ae - wstrzemięliwoć, skromnoć abs-tineo, 2, tinui, tentum - powstrzymywać abs-traho, 3, traxi, tractum - odcišgać ab-sum, esse, a-fui - być nieobecnym, być daleko non multum abest, quin - niewiele brakuje, żeby; omal że nie ab-sumo 3, sumpsi, sumptum -zużywać, marnować absurdus 3 - niemelodyjny; niedorzeczny ab-undantia, ae - wylew, przelewanie się; nadmiar, obfitoć ab-undo 1 - wylewać, przelewać się, obfitować ab-utor 3, usus sum - zużywać, nadużywać ac = atque - i; a; otóż ac-cedo 3, cessi, cessum-podchodzić, przystępować accedit, ut (quod) - dochodzi to, że; co więcej accendo 3, cendi, censum - zapalać, pobudzać ac-cido 3,cidi - padać, upadać accidit, ut - zdarza się, że ac-cingo 3, cinxi, cinctum - przypasywać; przygotować się ac-cipio 3, cepi, ceptum - przyjmować, otrzymać; dowiedzieć się ac-clamo 1 - głono wołać acclivis, is, e - pochyły ac-commodo 1 - przystosować accurate - dokładnie ac-curro 3, curri, cursum - nadbiegać, przybiec accuso 1 - obwiniać, oskarżać acer, acris, acre - ostry, bystry, energiczny acerbe - ostro, dotliwie acerbitas, atis f - surowoć, cierpkoć acies, aciei f - ostrze; szyk bojowy, pole walki ac-quiesco 3, quievi, quietum - wypoczšć, spoczšć ac-quiro 3, quisivi, quisitum - zdobyć, zyskać acriter - ostro, zaciekle actio, onis f - czynnoć, działalnoć; sprawa sšdowa, sprawa actito 1- grać (grywać) na scenie actor, oris m - sprawca, wykonawca; aktor acus, us f - igła acute - ostro, dowcipnie, subtelnie acutus 3 - ostry, cięty; dowcipny, bystry ad (z acc) - do, ku; obok, pod adc... v, acc. ... ad-dico 3, dixi, dictum - przyznawać, przydzielić, oddać w niewolę ad-do 3, didi, ditum - dodawać ad-duco 3, duxi, ductum - przyprowadzić, nakłaniać ad-eo, ire, ii, itum - dochodzić, zbliżyć się; podjšć się; narażać się adeo - tak bardzo, do tego stopnia adf... v. a ft:.. adg... v. agg... ad-haereo 2, haesi, haesum - utkwić, trwać, utrwalić się ad-hibeo 2, ui, itum - stosować, przystosować, używać ad-hortor 1 - zachęcać adhuc - aż dotšd, dotychczas ad-iaceo 2, ui (z dat)-leżeć przy czym, obok ad-icio 3, ieci, iectum - dorzucać, dodawać ad-igo 3, egi, actum - przypędzać; zmuszać ad-imo 3, emi, emptum - odbierać adipiscor 3, adeptus sum - osišgać, osišgnšć aditus, us m - dojcie, dostęp ad-iungo 3, iunxi, iunctum - przyłšczać, dołšczać ad-iuvo 1, iuvi, iutum-pomagać, wspierać adl.., v. all... ad-ministro 1 - kierować, zarzšdzać, rzšdzić admirabilis, is, e - godne podziwu, niezwykły, osobliwy ad-mirandus 3 - godny podziwu admiratio, onis f - podziw, zdumienie ad-miror 1 - podziwiać, dziwić się ad-mitto 3, misi, missum - dopucić, przyjšć; dopucić się, popełnić ad-modum - zupełnie, bardzo ad-moneo 2, ui, itum - upominać, przypominać, zachęcać ad-moveo 2, movi, motum - przysuwać, zbliżać, dopuszczać ad-nitor 3, nisus (lub nixus) sum -- opierać się na czym; usiłować adolescens, entis - młody chłopak, młodzieniec . ad-olesco 3, adolevi, adultum - dorastać, dojrzewać ad-operio 4, operui, opertum - pokrywać, zasłonić ad-oratio, onis f - kult, czeć ad-orior 4, ortus sum - napać, zaatakować, powstać przeciwko komu adp... v. app... adqu... v. agg... ad-sto 1, stiti - stać obok, zatrzymać się ad-sum, esse, fui - być przy czym, być obecnym; adsum animo - uważam adt... v. att... adulescens v. adolescens adulescentia, se - młodoć adulescentulus, i - bardzo młody chłopiec, młodzieniaszek adultus 3 - dorosły, dojrzały ad-uncus 3 - zakrzywiony ad-urgeo 2 - naciskać, nastawać ad-uro 3, ussi, ustum - palić, przypalać ad-veho 3, vexi, vectum - dowozić, przywozić ad-vena, ae m i f - przybysz, obcy (obca) ad-venio 4, veni, wentum - przychodzić, nadchodzić, zbliżać się ad-ventus, us m - przybycie, przyjcie, nadejcie ad-versarius, i - przeciwnik, wróg ad-versus 3 - będšcy naprzeciw, z przodu; przeciwny, nieprzyjazny ad-versus (z acc) - naprzeciw, przeciw, przeciwko ad-voco 1 - przywoływać, wzywać, powołać ad-volo 1 - nadlecieć, przylatywać ad-vorto = ad-verto, 3, verti, versum - odwrócić, zwrócić, skierować animum adverto - zwrócić na co uwagę, zauważyć aedes, aedis f - wištynia, kaplica aedes, aedium f - dom, zabudowania, budynek aedicula, ae - kapliczka aedificium, i - budynek, gmach aedifico 1 - budować, wznosić aedilis, is - edyl aedilitas, atis f - urzšd, godnoć edyla aedis v. aedes aeger, aegra, aegrum - chory aegre - przykro, bolenie, z przykrociš; z trudem aegroto 1 - chorować, być chorym aegrotus 3 -chory aemulatio, onis f - współzawodnictwo aemulus, i - współzawodnik, rywal agito 1 - poruszać; rozprawiać agmen, agminis n - szereg, pochód; wojsko w marszu; tłum agna, ac - owca ag-nosco 3, novi, nitum - rozpoznać, poznać agnus, i - jagnię ago 3, egi, actum - pędzić, prowadzić; robić działać a. censum - przeprowadzić spis ludnoci a. caram - mieć pieczę, a. sprawować opiekę a. gratias - dziękować a. tempus - spędzać czas a. tragoediam - występować w tragedii a. agere de - prowadzić układy, układać się agrarius 3 - rolny agrestis, is, e - polny; dziki, wiejski agricola, ae m - rolnik, wieniak agricultura, ae - uprawa roli aio, ais, ait (czas. ułomny) - mówię, powiadam ala, ae - skrzydło alacritas, atis f - żywoć, energia album, i - biel; tablica, lista, spis albus 3 - biały alea, ae - kostka do gry ales, .alitis m i f - ptak algeo 2, alsi, alsum - marznšć alias - kiedy indziej, innym razem; gdzie indziej alibi - gdzie indziej, w innym miejscu alienum, i - cudza własnoć alienus 3 - cudzy, obcy alimentum, i - żywnoć alio - w inne miejsce, gdzie indziej (tzn. w innym kierunku) alioqui - zresztš w ogóle aliquamdiu - przez pewien czas aliquando - kiedy, raz aliquanto - nieco, znacznie aliquantum - nieco, trochę aliqui, aliquae, aliquod - jaki, pewien aliquis, aliqua, aliquid - jaki, pewien; kto; co aliquo - dokšd, dokšdkolwiek aliquod - co aliquot - kilka aliquotiens - kilka razy aliter - inaczej, w inny sposób alias, alia, aliud - inny alias... alium - wzajemnie allatus v. af-fero allieio 3, lexi, lectum - wabić, nęcić, pozyskiwać sobie al-ligo 1 - przywišzywać przymocować al-loquor 3, locutus sum - przemówić, mówić do kogo alma, ae - żywicielka, karmicielka almus 3 - żywišcy, dobroczynny alo 3, alui, altum - karmić, żywić; podsycać alter, altera, alterum - drugi, inny alter... alter - pierwsry... drugi alternus 3 - wzajemny, na przemian następujacy, alteruter, alterutra, alterutrum - jeden Z dwóch; ten lub tamten altitudo, udinis f - wysokoć; głębokoć altus 3 - wysoki, głęboki altum, i - głębia, pełne morze alumnus, i - wychowanek alvus, i f - żołšdek amabilis, is, e - godny miłoci, miły, przyjemny amans, antis m i f - kochanek, kochanka, zakochany amanuensis, is - pisarz, sekretarz amarus 3 - gorzki; cierpki, przykry, niemiły amatus, i - kochanek, wielbiciel amatus 3 - ukochany ambages, ambagum f pl. - droga okrężna; wykręty, niepewnoć ambigo 3 - spierać się; żywić wštpliwoci ambiguitas, atis f - dwuznacznoć ambitio, onis f - ubieganie się o urzędy; żšdza zaszczytów ambo, ae, o - obydwaj ambulo 1 - przechadzać się amburo 3, ussi, ustum - opalić, spalić amens, amentis - bezrozumny, szalony amentis, ae - głupota, szaleństwo amica, se - przyjaciółka amice - pnyjanie, życzliwie amicitia, se - przyjań amictus, us m - płaszcz amicus, i - przyjaciel amicus 3 - przyjacielski, przyjazny a-mitto 3, misi, missum - tracić, zgubić amnis, amnis m - rzeka amo 1 - kochać, lubić amoenitas, atis f - przyjemnoć amoenus 3 - przyjemny amor, oris m - miłoć a-moveo 2, movi, motum - odsunšć, usunšć amphitheatrum, i - amfiteatr (miejsce walk gladiatorów) amplector 3, amplexus sum - obejmować ...
bajtek46