Poradnik dla bibliotekarzy szkolnych.doc

1. Dokumenty prawne regulujące działalność biblioteki

Działalność biblioteki szkolnej regulują trzy rodzaje dokumentów prawnych. Są to akty:

·         oświaty:

Ustawa z 7 września 1991 roku o systemie oświaty. [Dz. Urz. 1991 nr 95, poz. 425]

Ustawa z 8 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym. [Dz. Urz. 1990 nr 16, poz. 95]

Programy nauczania wszystkich przedmiotów w danym typie szkoły.

·         systemu bibliotek w Polsce:

Ustawa o bibliotekach z 27 czerwca 1997 roku. [Dz. Urz. 1997 nr 85, poz. 539]

Zarządzenia i instrukcje poszczególnych ministerstw.

·         bibliotek szkolnych:

·         Zarządzenie nr 14 Ministra Edukacji Narodowej z 19 czerwca 1992 roku w sprawie ramowego statutu szkół publicznych dla dzieci i młodzieży. [Dz. Urz. MEN 1992 nr 4, poz. 18]

Dodatkowo istotne dla pracy biblioteki szkolnej są dokumenty opracowywane przez dyrekcję
i radę pedagogiczną danego typu szkoły, w których mogą być zawarte zadania (długoterminowe
i roczne) dla biblioteki: 

1.      statut szkoły,

2.      coroczny plan pracy dydaktyczno-wychowawczej szkoły.

W Ustawie o systemie oświaty już sam wstęp reguluje zasady, którymi powinien kierować się bibliotekarz przy gromadzeniu zbiorów do biblioteki szkolnej oraz prowadzeniu różnych form pracy pedagogicznej:

Nauczanie i wychowanie respektując chrześcijański system wartości, za podstawę przyjmuje uniwersalne zasady etyki. Kształcenie i wychowanie służy rozwijaniu u młodzieży poczucia odpowiedzialności, miłości ojczyzny oraz poszanowania dla polskiego dziedzictwa kulturowego, przy jednoczesnym otwarciu się na wartości kultur Europy i świata. Szkoła winna zapewniać każdemu uczniowi warunki niezbędne do jego rozwoju, przygotowywać go do wypełnienia obowiązków rodzinnych i obywatelskich w oparciu o zasady solidarności, demokracji, tolerancji, sprawiedliwości i wolności.

Na podstawie programów nauczania bibliotekarz szkolny gromadzi zbiory do danego typu biblioteki, zarówno dla dzieci i młodzieży (podręczniki, lektury, wydawnictwa informacyjne itp.), jak
i nauczycieli (podręczniki, opracowania metodyczne, komplety minimum programowych itp.) oraz sporządza kartoteki zagadnieniowe dotyczące poszczególnych przedmiotów. Niezwykle pomocne są tu: "Dziennik Urzędowy Ministerstwa Edukacji Narodowej", "Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej" oraz "Monitor Polski", które biblioteka również powinna gromadzić w formie oryginalnej lub kserokopie wybranych aktów prawnych.

Obecnie w ramach godzin wychowawczych nauczyciel ma do wyboru kilka programów nauczania dotyczących m.in.: wiedzy o życiu seksualnym człowieka, zasad świadomego i odpowiedzialnego rodzicielstwa, wartości rodziny, życia poczętego, metod i środków świadomej prokreacji.
W związku z tym biblioteka szkolna powinna zapewnić odpowiednie materiały (książki, czasopisma, kasety VHS, nagrania audycji radiowych i telewizyjnych) do realizacji wyżej wymienionych programów nauczania (wszystkich lub wybranych) oraz je propagować wśród dzieci i młodzieży szkolnej, nauczycieli i rodziców.

Ustawa o bibliotekach określa ogólne zadania bibliotek szkolnych, które mają służyć realizacji programu nauczania i wychowania oraz kształceniu i doskonaleniu zawodowemu nauczycieli.

Większość zarządzeń i instrukcji wydawanych przez Ministerstwo Kultury i Sztuki dotyczy wszystkich typów bibliotek w Polsce, zatem również bibliotek publicznych.

Ramowy statut szkoły publicznej określa najważniejsze zadania biblioteki szkolnej (§25.1):

1.      Biblioteka szkolna jest pracownią szkolną, służącą realizacji potrzeb i zainteresowań uczniów, zadań dydaktyczno-wychowawczych szkoły, doskonaleniu pracy nauczyciela, popularyzowaniu wiedzy pedagogicznej wśród rodziców oraz, w miarę możliwości, wiedzy o regionie.

2.      Z biblioteki mogą korzystać: uczniowie, nauczyciele i inni pracownicy szkoły, rodzice,
a także inne osoby na zasadach określonych w statucie szkoły. 

3.      Pomieszczenia biblioteki szkolnej powinny umożliwiać:

1) gromadzenie i opracowanie zbiorów,

2) korzystanie ze zbiorów w czytelni i wynoszenie ich poza bibliotekę,

3) prowadzenie przysposobienia czytelniczo-informacyjnego uczniów (w grupach bądź oddziałach). 

4.      Godziny pracy biblioteki powinny umożliwić dostęp do jej zbiorów podczas zajęć lekcyjnych i po ich zakończeniu. 

5.      Statut szkoły określa szczegółowo organizację biblioteki szkolnej i zadania nauczyciela bibliotekarza.

Na podstawie ramowego statutu szkoły publiczne, szkoły powinny opracować własne statuty (bazując na obowiązujących przepisach i w zgodzie z nimi), a w nich określić zadania biblioteki, jej organizację i zadania bibliotekarza.

2. Lokal

Powierzchnia lokalu

Obowiązujące normy dotyczące powierzchni lokali bibliotecznych w szkołach podstawowych zostały zaproponowane przez Ministerstwo Oświaty i Wychowania w 1983 roku. Regulują one wielkość biblioteki organizowanej w nowym budynku szkolnym w zależności od liczby uczniów (klas):

W szkołach podstawowych, w których nauczanie obejmuje tylko klasy I-III, programy użytkowe budynków szkolnych w ogóle nie przewidują pomieszczeń na bibliotekę. Dla szkół ponadpodstawowych (liceów, techników, szkół zawodowych) Ministerstwo Edukacji Narodowej opracowało w 1994 roku odmienne programy użytkowe bibliotek szkolnych.

...