„Terapia poprzez zabawę”
Pojęcie terapii jest wieloznaczne. Określamy tak sposób pracy z dziećmi mający na celu rozładowanie wewnętrznych konfliktów, frustracji i napięć o charakterze emocjonalnym.
Terapia pedagogiczna jako system działań wychowawczych skierowana jest na udzielenie pomocy dziecku.
Tak więc rozumienie dziecka, jego zachowań, pozwala na dobór określonej strategii pracy terapeutycznej.
Dysharmonie i zaburzenia rozwoju mają wyraźne tendencje do pogłębiania się w wypadkach, gdy nie podejmuje się działań terapeutycznych w zaburzonych zakresach. Dlatego też ważne jest wczesne wykrycie wszelkich odchyleń rozwojowych oraz zapewnienie odpowiedniej pomocy zmierzającej do wyrównania i korygowania tych zaburzeń, gdyż brak tych oddziaływań może stać się czynnikiem hamującym normalną aktywność dziecka lub prowadzić do nieprawidłowych i niepożądanych zachowań.
Obserwacja ma pomóc nauczycielce i rodzicom w lepszej organizacji procesu wychowania, wzmacniania i pomocy w trudnościach jakie ma dziecko. Indywidualne i podmiotowe traktowanie wychowanków daje wiele możliwości harmonijnego rozwoju dzieci.
Zajęcia terapeutyczne w przedszkolu obejmują usprawnianie funkcji słuchowych, wzrokowych, ruchowych i ich właściwej koordynacji.
Terapia oparta jest na następujących zasadach:
- integracja,
- adekwatność,
- tempo dostosowane do dziecka,
- zasada „drobnych kroków”,
- systematyczność i intensywność działań,
- doprowadzenie rozpoczętej pracy do końca,
- wdrażanie do samokontroli,
- akceptacja, pogoda ducha,
- właściwe wzmacnianie, nagroda,
- eliminowanie frustracji (ocena za wkład pracy, nie za efekt),
- przestrzeganie jednolitego systemu oddziaływań w przedszkolu, w domu i podczas zajęć terapeutycznych.
Podstawową formą aktywności małego dziecka jest zabawa. Specyficzną rolę w prowadzeniu terapii pedagogicznej spełnia nawiązywanie do aktywności zabawowo- twórczej dzieci. Umiejętne kierowanie zabawami twórczymi pozwala dziecku na rozładowanie napięć emocjonalnych, znalezienie swojego miejsca w grupie, rozbudzenie zainteresowań i poznanie własnych możliwości. Stąd zabawa, szczególnie spontaniczna, ma walory terapeutyczne. Prowadzi ona do zaspokajania potrzeb i oczekiwań dzieci. Dlatego też uważana jest za jedną z podstawowych technik pracy terapeutycznej z dzieckiem w wieku przedszkolnym.
Ważnym elementem pracy terapeutycznej w przedszkolu jest także rozmowa indywidualna z dzieckiem. Nauczycielka spostrzegając bierność, apatię czy wewnętrzne zamknięcie się dziecka, próbuje w warunkach wzajemnego zaufania poznać przyczyny takiego zachowania się dziecka. To zaś pozwoli jej na zorganizowanie zabawy, w której dziecko odczułoby radość tworzenia czegoś nowego, a przede wszystkim zbliżyłoby go do grupy rówieśniczej.
Ważnym sposobem pracy terapeutycznej jest organizowanie zabaw lub inscenizacji na podstawie tekstu literackiego oraz aktywność plastyczna.
Zastosowanie zabawy zarówno w pracy dydaktycznej, jak i wychowawczej powoduje, że dziecko jest mniej skrępowane, staje się bardziej otwarte, ufne, chętnie uczestniczy w działaniach edukacyjnych, z łatwością i chęcią przyswaja przekazywaną mu wiedzę i umiejętności.
Powinnością nauczyciela jest natomiast stymulowanie, wspieranie i inicjowanie rozwoju potrzeb i oczekiwań dzieci związanych z poznawaniem świata, potrzebą aktywności oraz próbą urzeczywistnienia tych oczekiwań w aktywności zabawowej dzieci.
Podczas wykonywania wszystkich proponowanych ćwiczeń należy pamiętać o tym by:
- stopień trudności zadania dostosowany był do aktualnych możliwości dziecka,
- zakres podpowiedzi był dostosowany do aktualnych możliwości dziecka i zmniejszany w miarę jego rozwoju,
- w czasie jednego zajęcia wykonywać kilka ćwiczeń z różnych kategorii (np. doskonalenie percepcji wzrokowej i ćwiczenie grafomotoryki), które będą przeplatane ćwiczeniami relaksacyjnymi,
- powtarzać ćwiczenia tak długo, aż dziecko będzie potrafiło wykonać je prawidłowo i samodzielnie,
- stosować system nagród rzeczowych i społecznych (pochwały)
Nadrzędnym celem terapii jest wspomaganie rozwoju dziecka. Rozumiemy przez to usprawnianie funkcji psychomotorycznych, wyrównywanie braków w wiadomościach i umiejętnościach, rozwijanie samodzielności, budowanie wiary we własne siły oraz korygowanie odchyleń od normy.
Zadania:
- stymulowanie rozwoju intelektualnego dziecka,
- integracja dziecka z grupą rówieśniczą,
- rozwijanie wyobraźni, myślenia, aktywności twórczej,
- kształtowanie umiejętności samodzielnego działania dziecka,
- budzenie wrażliwości estetycznej,
- rozwijanie umiejętności komunikowania się,
- kształtowanie umiejętności wyrażania przez dziecko własnych uczuć, przeżyć, spostrzeżeń.
III. Metody:
Podczas pracy z dzieckiem nauczycielki zastosują metody wspierające
i stymulujące naturalny rozwój dziecka oraz angażujące wiele zmysłów: słuch, wzrok, dotyk. Będą to m.in. metody:
- ćwiczeń,
- zadań stawianych do wykonania,
- słowne, np.: zagadki, objaśnienia, rozmowa, opowiadanie,
- oglądowe, np.: pokaz, obserwacja,
- metody aktywizujące:
· elementy metody P. Dennisona – kinezjologia edukacyjna,
· elementy naturalnej metody nauki czytania I. Majchrzak,
· elementy metody Dobrego Startu M. Bogdanowicz,
· elementy Ruchu Rozwijającego W. Sherborne,
· elementy pedagogiki zabawy.
1. Percepcja wzrokowa.
Cele:
- przygotowanie do nauki czytania,
- wyrabianie spostrzegawczości,
- kształtowanie analizy i syntezy wzrokowej,
- doskonalenie pamięci bezpośredniej i odroczonej, mechanicznej i logicznej,
- rozwijanie słownictwa biernego i czynnego.
Ćwiczenia i zabawy:
- segregowanie figur geometrycznych wg dowolnej cechy: kolor, kształt, wielkość
- wyszukiwanie spośród wielu takiego samego obrazka,
- składanie obrazka z części wg wzoru,
- układanie prostych szlaczków geometrycznych wg wzoru,
- układanie patyczków wg wzoru,
- rozpoznawanie treści obrazków ukazywanych w krótkich ekspozycjach,
- „Co zmieniło miejsce?”- odtwarzanie z pamięci uprzednio zaobserwowanych przedmiotów,
- „Nawlekamy korale”- odtwarzanie prostych rytmów: koło, kwadrat, trójkąt,
- układanki geometryczne płaskie wg wzoru,
- odgadywanie kształtu przedmiotów rozpoznawanych uprzednio dotykiem,
- „Pocięte prostokąty”- składanie z części wg wzoru,
- dobieranie par jednakowych obrazków,
- tworzenie prostych figur z plasteliny (konturowych),
- zakreskowywanie prostych figur geometrycznych wg wzoru,
- „Rozbite naczynia”- układanie całości z pociętych części bez wzoru,
- odtwarzanie graficzne schematów znaczeniowych utworzonych z figur,
- odtwarzanie układów przestrzennych wg wzoru z klocków,
- uzupełnianie braków w szlaczkach geometrycznych wg wzoru,
- układanie szlaczków z figur geometrycznych wg wzoru,
- odtwarzanie z pamięci uprzednio zaobserwowanych figur geometrycznych i stosunków między nimi- poprzez graficzne odtwarzanie układu figur- poprzez ułożenie figur w oparciu o obraz zachowany w pamięci wzrokowej,
- odwzorowywanie prostych szlaczków z elementami literowymi,
- kalkowanie szlaczków,
- rysowanie szlaczków wg wzoru,
- lepienie szlaczka z plasteliny,
- składanie obrazków wg wzoru (rodzaj i ilość części uzależniona od poziomu rozwoju dziecka),
- rysowanie prostych schematów znaczeniowych na siatce punktowej wg wzoru (linie poziome i pionowe),
- wyszukiwanie ze zbioru różnych figur dwóch takich samych,
- rozpoznawanie liter dotykiem, wodząc palcem po wypukłych literach alfabetu ruchomego,
- kopiowanie liter przez kalkę techniczną,
- rysowanie liter palcem na tackach z piaskiem, palcem umoczonym w farbie, grubym pędzlem na dużej kartce,
- „Polowanie na literkę”- wyszukiwanie w tekście określonej litery,
- dobieranie par jednakowych liter,
- dobieranki obrazkowo- literowe utrwalające znajomość liter,
- dobieranie liter wielkich i małych,
- tworzenie wyrazów za pomocą suwaka lub składanki,
- uzupełnianie napisów pod obrazkami
2. Percepcja słuchowa.
- kształtowanie analizy i syntezy słuchowej,
- wyrabianie orientacji w otaczającym świecie,
- wyrabianie prawidłowej reakcji na umówiony sygnał,
- rozumienie mowy- bogacenie słownika biernego, reakcja na polecenia,
- nauka fonacji głosek, sylab, wyrazów.
- „Jadą samochody”- zabawa naśladowcza,
- odgadywanie źródła dźwięku (dźwięki wydawane za zasłoną na bębenku, dzwonkach),
- „Kukułeczka”- rozpoznawanie po głosie kolegi,
- ćwiczenia słuchowe przy pianinie- rozpoznawanie dźwięków wysokich i niskich,
- „Wróbelki i wrony”- zabawa rytmiczna- naśladowanie ruchem dźwięków niskich i wysokich: wróbelki zbierają ziarenka- dźwięki wysokie, wrony zbierają ziarenka- dźwięki niskie,
- ćwiczenia pamięci słuchowej- powtarzanie zdania złożonego wypowiedzianego przez nauczyciela,
- rozpoznawanie źródła dźwięku np. szelest kartki,
- odtwarzanie prostych rytmów 2-4-elementowych przy pomocy klocków,
- śpiewanie wierszyków sylabami,
- odgadnij jaki instrument gra,
- wyklaskujemy imiona- dzielenie słów na sylaby,
- „Naśladuj Jasia”- wypowiadanie i jednoczesne wykonywanie czynności: ska-kać, ma-chać, ma-sze-ro-wać, itp.
- wykonywanie czynności ruchowych na sygnał dźwiękowy,
- układanie prostych i złożonych zdań na podstawie obrazka,
- zabawy z użyciem wyliczanek sylabowych, np. Pani Zo- Zo- Zo- Pani sia- sia- sia-...
- układanie zdań z podanymi wyrazami,
- odtwarzanie prostych rytmów przy użyciu znaków graficznych,
- rymowanie wyrazów dwusylabowych, np. mama- rama, rosa- nosa,
- wyodrębnianie wyrazów w zdaniu przy użyciu klocków lub pasków papieru,
- wyodrębnianie pierwszej sylaby w wyrazie w oparciu o przedmioty znajdujące się w sali i w oparciu o obrazek,
- rymowane zgadywanki na temat zwierząt, np. Koń wielki jak... (słoń), Kot wskoczył na... (płot),
- „Bajka o Sylabince”- synteza sylabowa,
- porównywanie długości słów,
- słuchanie dźwięków- wyodrębnianie głosek w nagłosie,
- śledzenie dźwięków- „Jeżeli usłyszysz głoskę np. „o” klaśnij w ręce”,
...
naughty_angel