OCENA RYZYKA - CIĄGNIĘCIE I PCHANIE CIĘŻARÓW.doc

Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów (LMM)

l. Wstęp

Podczas ciągnięcia i pchania ciężkich przedmiotów obciążony (a więc także na­rażony) jest cały układ mięśniowo-szkieletowy. Najbardziej obciążone są dłonie, ramiona i barki. Są też sytuaqe wymagające:

•    zwiększonego wysiłku fizycznego (włożenia więcej energii) lub/i

•    przyjęcia niekorzystnej postawy ciała,

przez co dodatkowo dochodzi do narażenia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, sta­wów biodrowych i kolanowych.

Pchanie i ciągnięcie nie wymaga dużego wysiłku statycznego (monotonnego), jaki zwykle towarzyszy podnoszeniu i dźwiganiu ciężarów, dlatego zidentyfikowanie przewlekłych, negatywnych skutków przeciążenia organizmu przy tych pracach jest trudne.

Za typowe narażenie dla układu mięśniowo-szkieletowego przy ciągnięciu i pcha­niu uznaje się gwałtowne (dynamiczne) przeciążenia będące skutkiem np.:

•    szturchnięcia,

•    obsunięcia się, bądź

•    nagłego i dużego wysiłku włożonego w celu zmiany kierunku ruchu lub zaha­mowania.

Ryzyko powstania urazów lub schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego powo­dowanych tymi przeciążeniami jest trudne do oszacowania. Tak, jak przy ręcznym dźwiganiu ciężarów, w Niemczech opracowano i zastosowano metodę wskaźni­ków kluczowych - Leitmerkmalmethode (LMM) oceny ryzyka zawodowego przy pracach, przy których osoba narażona jest na obciążenia fizyczne pochodzące od ręcznie ciągniętych lub pchanych ciężkich przedmiotów. Metoda ta umożliwia pracodawcy, kierownikowi robót a nawet pracownikowi łatwo i szybko ocenić ry­zyko zawodowe, jakie występuje przy danej pracy związanej z ciągnięciem lub pchaniem ciężarów i w razie potrzeby podjąć stosowne środki obniżające poziom tego ryzyka.

Najważniejsze obciążenia

Typowe narażenia

wrzesień 2006

l .A.

Federalny Urząd Ochrony Pracy i Medycyny Pracy oraz Komisji Landów ds.

BHP (ŁASI - Niemcy) opublikował tę metodę na swojej stronie internetowej: www.baua.de. Dzięki uprzejmości autorów metodę tę przedstawiamy Państwu.

Metoda wskaźników kluczowych polega na określeniu wartości (wagi), wyra­żonej w punktach, wskaźników charakteryzujących pięć różnych czynników obciążenia występujących przy wykonywaniu tych czynności. Na podstawie tego oszacowania dokonuje się wyliczenia punktowego, pozwalającego na zakwalifiko­wanie pracy do jednej z 4 kategorii ryzyka. Czynnikami podlegającymi szacowa­niu są:

•    czas,

•    masa przedmiotu,

•    dokładność i prędkość ruchu,

•    postawa ciała,

•    warunki wykonywania pracy.

Metoda LMM służy orientacyjnej ocenie warunków pracy przy ciągnięciu lub pchaniu ciężarów.

Przy ocenie wartości poszczególnych wskaźników niezbędna jest odpowiednia wiedza w odniesieniu do ocenianej czynności składowej. Jeżeli takiej wiedzy nie mamy, to należy przeprowadzić szczegółową analizę wszystkich wykonywanych czynności. W żadnym wypadku nie wolno opierać się na przypuszczeniach, gdyż zwykle prowadzą one do fałszywych wyników.

Szacowania dokonuje się zasadniczo dla czynności składowych i odnośnie tylko do jednego dnia pracy. Jeżeli w ramach wykonywanego zadania występują liczne czynności składowe przy wyraźnym ich zróżnicowaniu, to należy je odrębnie oce­niać i dokumentować.

Każdą czynność związaną ze znacznymi obciążeniami fizycznymi należy ocenić odrębnie.

2. Wartościowanie czynników

2. l. Szacowanie wskaźnika czasu

Wartość czasu obciążenia szacuje się na podstawie poniższej tabeli, wybierając jedną z dwóch form wykonywania pracy. Dla czynności:

•    charakteryzujących się regularnym ich wykonywaniem podczas zmiany, jeżeli pojedyncza droga ciągnięcia lub pchania nie przekracza 5 m, podstawowym parametrem będzie częstotliwość,

•    wykonywanych nieregularnie i przy pojedynczej drodze (ciągnięcia, pchania) przekraczającej 5 m, podstawowym parametrem będzie łączna droga ciągnię­cia i pchania.

Granicę pojedynczej drogi równej 5 m należy traktować tylko jako orientacyjną. W przypadkach wątpliwych powinno się dopiero podczas wykonywania pracy rozstrzygnąć, która forma występuje częściej - częste ruszanie i hamowanie (para­metr - częstotliwość), czy dłużej trwające ciągnięcie/pchanie (parametr - łączna droga).

Szacowanie wskaźnika czasu obciążenia

Przykładowe prace polegające na ciągnięciu i pchaniu na krótkie odległości (do 5 m), bądź takie, podczas których pracownik wykonuje częste przerwy, to:

•    obsługa manipulatorów,

•    rozwożenie posiłków w szpitalu,

•    montaż (uzbrajanie) maszyn^

PRZYKŁAD

Przykładowe prace polegające na ciągnięciu i pchaniu na dłuższe odległości (pow. 5 m), to: PRZYKŁAD

•    wywożenie śmieci w kontenerach na kółkach,

•    przemieszczanie mebli na rolkach wewnątrz budynków,

•    transport towarów z magazynu na halę sprzedaży za pomocą ręcznych wózków, tzw. pale-ciaków.

2.2. Szacowanie wskaźnika masy

Znaczenie masy ciągniętego lub pchanego ciężaru szacuje się na podstawie tabeli - w zależności od wartości tej masy i rodzaju użytego sprzętu pomocniczego.

Określając masę ciągniętego lub pchanego ciężaru nie wolno pominąć masy same­go środka transportu służącego do przemieszczania ciężaru.

Szacowanie wskaźnika masy