3.10.2009
Myślenie socjologiczne (perspektywa socjologiczna)
od 3 osób zaczyna się społeczeństwo
Florian Znaniecki – polski socjolog
1. ▪ koncepcja współczynnika humanistycznego - (zapamiętać) !
Pojawiła się w dziele „Chłop polski w Ameryce”, w tamtym czasie Znaniecki był współpracownikiem Williama Thomas’a i badał związki emigrantów z rodziną pozostałą w kraju, pomiędzy sobą, jak się adaptują do rzeczywistości emigracyjnej. Chłopi napisali dzienniki, które ww. autorzy zanalizowali.
Definicje koncepcji współczynnika humanistycznego:
▪ „Jeżeli ludzie uznają coś za rzeczywiste, to jest to rzeczywiste poprzez swoje konsekwencje”.
▪ „Sytuacja jest taka, jak definiują ją ludzie”.
Np.
1. Cukier zdrożeje po przystąpieniu do Uni (tak ludzie sobie wyobrażali, kupowali „na zapas” i zdrożał)
Jest niewiele od wyobrażenia do rzeczywistości, czyli pewna wymyślona rzeczywistość staje się rzeczywistością,
2. news, że bank zbankrutuje … info się rozchodzi, znacząca część wybiera wkłady, bo uważa, że nie są bezpieczne i bank bankrutuje.
Mechanizmy:
a. samospełniające się proroctwo - robimy wszystko, aby to co sobie wymyślimy się spełniło (plamka na ubraniu)
b. samoobalające się proroctwa – rodzice wyobrażają sobie zagrożenie narkotykami – wszyscy wyczulili się nt narkotyków – na tym terenie pojawienie się handlu narkotykami spada do „0”
Zadaniem socjologów jest umiejętność interpretowania znaczeń wyobrażeń ludzkich i ich konsekwencji w rzeczywistości (dobrych i złych).
Mamy dość podobne współczynniki humanistyczne - pomimo, że każdy tworzy swój świat, mamy wiele wspólnych wyobrażeń (współczynników humanistycznych), przechodzimy socjalizację itd. Dzięki temu możemy się również komunikować. W Polsce na pytanie: czy można ufać większości ludzi? 10-15% odpowiada, że: tak, trzeba b. ostrożnie postępować, albo nie należy ufać.
Przeciwny biegun zaufania – kraje skandynawskie, Kanada – tam 30-35% odpowiedzi jest na tak.
Perspektywa współczynnika humanistycznego
Te grupy (mające zaufanie) traktują za naturalną perspektywę patrzenie na świat i ma to wpływ na tworzenie rzeczywistości.
▪ mamy pewne wyobrażenie, działamy na jego podstawie (i poprzez inne mechanizmy) i wywołujemy określone skutki (społeczne).
Teodor Abel – dostał zgodę na badanie szeregowych członków NSDAP – zanalizował ich dzienniki i napisał książkę „Dlaczego Hitler doszedł do władzy?”
▪ w myśl koncepcji współczynnika humanistycznego – Abel wyłapał: do jakich wątków tradycji się odwołują, czego oczekują...
▪ oczekują wodza, który poprowadził ich do świetlane, zmazał klęskę I wojny światowej, przywrócił wiarę w wielkie Niemcy, a ich rola byłaby bierna, gotowi byli, aby się uprzedmiotowić, oddać część swojej wolności – czegoś chcą, mają swoją wizję i to się spełnia.
2. Peter Berger „Zaproszenie do socjologii”
▪ koncepcja: metafora detektywa (co i jak może robić socjolog)
P. Berger podaje analogie na poziomie metaforycznym między detektywem a socjologiem. Oboje: powinni zapuszczać się na takie tereny życia ludzkiego, które nie są czyste, pożądane zająć się „brudnymi sprawami”.
Metoda obserwacji w badaniach socjologicznych:
Obserwacja ma charakter:
a. ukryty (dyskretny) – nikogo nie informujemy
b. jawny –„uwaga, będziemy Was obserwować”
lub:
a. uczestniczący – stajemy się częścią środowiska lub grupy i możemy obserwować
b. nie uczestniczący
▪ obserwacja rzeczywista uczestnicząca, ukryta – np. więzienie, socjolog na morzu wśród marynarzy
▪ najbardziej komfortową sytuacją dla socjologa jest robienie badań metodą badań ankietowych
Na metaforę detektywa składają się 3 elementy:
1. wchodzimy na obszary życia (tak jak detektyw) niezbyt przyjemne
2. nie bierzemy pewnych rzeczy za oczywistość, sceptycyzm i niezadowolenie powinno towarzyszyć socjologowi, jesteśmy sceptykami i jesteśmy refleksyjni.
▪ nie bierzemy oficjalnej wersji wydarzeń
3. łączenie strzępów niepełnych informacji w 1 szerszą całość
▪ wiele informacji można uzyskać metodą badania śmieci – metoda dochodzenia do rzeczywistości
„jazda na gapę” – mamy jakieś dobro. Ale nie chcemy ponosić kosztów jego utrzymania
Socjobiologia - twórca Edward Wilson (zapamiętać)!
Nurt specyficzny, prężny. Próbuje szukać biologicznych podstaw zachowań społecznych nie tylko ludzi, ale wszystkich żyjących organizmów, które Wilson podzielił na poziomy uspołecznienia:
1. gąbki i korale (morskie organizmy)
2. owady społeczne (mrówki pszczoły)
3. ssaki
Podstawowym problemem jaki próbuje wyjaśnić socjologia jest altruizm. W świecie zwierząt:
▪ sytuacja bezpłodnych robotnic w mrowisku, które ponoszą wszystkie koszty, aby królowa mogła się reprodukować –jedne organizmy ponoszą koszty, drugie korzyści
▪ w stadzie – podzielone role na tych, które żerują i na tych którzy pilnują
Dlaczego altruizm ma miejsce w świecie zwierząt?
Wilson tłumaczy – to teorią łącznej wartości przystosowawczej, jej 3 elementy to:
1. jednostką analizy dla socjobiologa, który patrzy na ewolucję jest gen.
2. organizmy dążą do tego, aby wykonać największą liczbę swoich kopii – nie są najważniejsi ci, którzy są najbardziej przystosowani, ale te jednostki, które posiadają największą liczbę potomstwa
3. wyjaśnia problem altruizmu - ponieważ nosicielami kopii są osobniki z nami spokrewnione, a więc opłaca się ponosić koszty na ich rzecz z tej perspektywy (spokrewnienia) dlatego, że one mogą dalej przekazać ten gen na pokolenia (myślimy długofalowo). Krócej – jest to altruizm krewniaczy, w obrębie rodziny.
Jest jednak wiele przykładów altruizmu niespokrewnionego (ponoszenie kosztów na rzecz osób niespokrewnionych). To jest tłumaczone teorią altruizmu odwzajemnionego – zrobię coś dla kogoś, a on się odwzajemni (wymiana często jest tłumaczeniem działania). System wzajemności może mieć bardziej rozbudowany charakter. Czasem organizacje przestępcze na tym się opierają – ja zabiję Twojego przeciwnika, a Ty mi się kiedyś możesz odwdzięczyć. Wymiana jest bardzo naturalna w świecie zwierząt i ludzi. „Jazda na gapę” jest w końcu karana – w myśl altruizmu odwzajemnionego.
Podsumowanie: zapamiętać kwestię reprodukcji i altruizmu zwłaszcza krewniaczego.
4.10.2009
Erwing Goffman – Perspektywa dramaturgiczna
zajmował się:
1. empirią – odwoływał się do własnych doświadczeń i obserwacji (niecodzienna empiria dla socjologa). Rozwinął to w formę nauki, często odwoływał się do pozycji książkowych, postaci z powieści, do anegdot – sięgał po nie usystematyzowane dane, znajdujące się „pod ręką”, luźne dane (blisko metafory detektywa).
2.interakcjami - sferą kontaktów „twarzą w twarz”, to mikrosocjologia. Nie interesował się makrosocjologią, czyli sferą rynków, stratyfikacją..
3. perspektywa dramaturgiczna – dla niego ludzie, którzy się kontaktują są aktorami, bo odgrywają pewne role wobec siebie, aby np. wywrzeć dobre wrażenie. „Aktorzy” u Goffmana mają inny arsenał środków do wywierania, mają do dyspozycji różne środki: oszustwa, manipulacje, kłamstwa – jako naturalny składnik życia, odgrywamy lepszego niż jesteśmy, rzeczy niezbyt etyczne, ale skuteczne. Perspektywa dramaturgiczna rozwijana jest w książce „Człowiek w teatrze życia codziennego” – sfera kontaktów twarzą w twarz, fasada do analizowania; podział na: scenę i kulisy, miejsce poza sceną i fasada.
Kontakty twarzą w twarz
Jak powinniśmy odgrywać role? – w ww. książce
1. schemat dawania przedstawień, reguły odgrywania ról:
▪ dramatyzacja ▪ idealizacja ▪ kontrolowanie ekspresji ▪ prawdziwość
2. dla G. ważna jest kwestia istnienia zespołów – współpracować ze sobą, aby dać najlepsze przedstawienie, wiedzieć o sekretach i tajemnicach zespołów
3. role poboczne
Ad 1. Kluczowe w kontaktach twarzą w twarz jest zagranie jak najlepszego spektaklu. Ważne elementy, aby spektakl był dobry - reguły:
▪ Dramatyzacja– to też kwestia fasady - np. fizyczne przygotowanie twarzy, swego rodzaju otoczenie sytuacji fizycznej, w której się znajdujemy np. gabinet szefa (elementy wystroju muszą symbolicznie wskazywać na pozycję – bogaty, drogi wystrój, aranżacja wskazuje na stanowisko). Fasada to też fizyczne przygotowanie twarzy, ubrania się w konkretny sposób, nasz sposób bycia, drobne informacje jakie dajemy otoczeniu o naszym statusie – tzn. czy jesteśmy w domu, czy w pracy, uczesanie, komórka sygnet itd. oraz wyposażenie ekspresyjne – dobrze odgrywać osobę z wielką werwą, chodzi tu o sposób wyrażania emocji, które są bardzo ważne w Goffmanowskiej perspektywie – pokazywać zaangażowanie bądź jego brak. Dramatyzacja – wprowadzenie emocji w interakcje twarzą w twarz.
▪ Idealizacja – ucieleśnianie i odzwierciedlanie wartości aprobowanych przez społeczeństwo. Kwestia prawdziwości – nasze wystąpienie musi być szczere, nie ujawniamy swoich sposobów oddziaływania na naszą publiczność, mamy zachowywać się spontanicznie, szczerze (jeżeli udajemy to odegrać to tak, aby się nie ujawnić)
scena – restauracja (w tym wystrój, potrawy ..)
za kulisami – kuchnia; otwarta sfera np. grill jako element kuchni, sfera poza sceną – szef kuchni spotkany gdzieś (później)
Ad. 2 Gry zespołowe. 3 typy tajemnic (sekretów) dla dobrego odgrywania roli
1. ciemne (brudne) tajemnice – wszystkie te informacje, które są niezgodne z obrazem jaki zespół chciałby utrwalić, niezgodne pomiędzy obrazem a rzeczywistością, czyli przedstawieniem a rzeczywistością (w przypadku restauracji to np. nieświeże potrawy).
2. strategiczne – możliwości i zamiary zespołu
3. wewnętrzne sekrety – takie informacje, po których pozyskaniu stajemy się pełnoprawnym członkiem zespołu (np. nowo przyjęty pomocnik kucharza) wtajemniczenie i mechanizm kontroli wewnętrznej
Ad. 3 Role poboczne. Mamy do czynienia z:
1. informatorem
2. klakierem
3. obserwatorem
4. pobocznym usługodawcą
Informator – udaje członka zespołu, zdobywa sekrety dotyczące zespołu, a potem sprzedaje je publiczności (kapuś, donosiciel)
Klakier – udaje członka publiczności, ale naprawdę ściśle współpracuje z zespołem, manipuluje, kieruje emocjami publiczności
Obserwator – ktoś kto jest niby członkiem publiczności, ale naprawdę bardzo uważnie obserwuje potknięcia gry zespołowej, by je sprzedać publiczności, członek publiczności, grający na rzecz publiczności (w restauracji – krytyk; uwagi wobec wystroju, czasu podania potraw itd.)
Poboczny usługodawca – ktoś, kto działa na zapleczu przedstawienia obok kulisów, ktoś kto coś wie o przedstawieniu, ale nie bierze w nim udziału (makijażystka, charakteryzator; w restauracji – dostawca towarów)
Osoba działająca na rzecz szefa – obserwuje i donosi, działa dla publiczności, bo szef będzie miał wiedzę i może spowodować zmiany.
Sklep - Mister schopper – osoba pomiędzy obserwatorem a ...................... sprawdza np. jak działa dane SPA, hotel, bank itd.
Goffman w socjologii zwraca uwagę na sferę niejawności i tajności w życiu społecznym – to jeden z nielicznych socjologów, który na to zwraca uwagę.
Inne wątki:
Różnicuje on na:
▪. interakcje zogniskowane i ▪ interakcje nie zogniskowane
zestaw reguł:
interakcje zogniskowane – w 1 określonym fizycznym miejscu zachodzą relacje/interakcje między ludźmi, którzy mają kontakt wzrokowy i komunikują się, mają jeden określony, wspólny cel, ich uwaga skupiana/zogniskowana jest na czymś konkretnym, jakimś określonym celu.
interakcje nie zogniskowane – wszystkie te sytuacje gdzie 2 lub 3 grupy będące w danym miejscu mają kontakt wzrokowy, ale są względem siebie obce, spotykają się przypadkowo (np. na przystankach, w przedziale pociągu …). W tych sytuacjach istnieją sposoby otwarcia sytuacji np. rozmowa o pogodzie, narzekanie na kolej. Trzeba uważać, żeby nie wkroczyć w prywatne terytoria.
Dla socjologii Goffmana ważne jest pojęcie roli – czy osoba ją odgrywająca jest nią pochłonięta, czy też ma dystans do niej. Ważny jest uniform (przykład: odgrywanie więźnia i strażnika) – powoduje on większe zaangażowanie w rolę.
Istotne elementy w patrzeniu na życie społeczne w tej perspektywie to:
Zwykłe rozmowy (problem interesujący G.) są bardzo ważne dla skuteczności całych zespołów – przekazujemy sobie informacje, dodatkowo potwierdzamy więź dowcipami – dla rozmowy (interakcji), dla podtrzymania zespołu.
Fatyczna funkcja języka – zwroty nic nie znaczące, służące podtrzymaniu rozmowy (acha, jasne, jasne). zorientowana na nawiązanie lub podtrzymanie kontaktu między rozmówcami (nadawcą i odbiorcą). Dominuje w takich wypowiedziach, jak telefoniczne "halo", "czy mnie słyszysz?", w formułach grzecznościowych typu "jak się masz?", "co u ciebie?" itp. W warunkach bezpośredniej komunikacji spotykamy specyficzną grupę operatorów tekstu, realizujących funkcję fatyczną. Tego rodzaju operatory mają charakter ściśle rytualny i dzielą się na trzy podstawowe grupy: 1. powitania (typu: Cześć!, Dzień dobry!, No hejka!, Sie ma!, Elo!) 2. podtrzymywania kontaktu (typu: Ojj! Ajj! No! Słucham! Aha! Tak, tak! itd.) 3. pożegnania (typu: No to pa! Do widzenia!, To nara!, Do zobaczenia!, Trzymka!)
Zakłócenia – ktoś robi coś dziwnego, wyłamuje się ze swojej roli, popełnia faux pas, w interakcji dla jej dobra często udajemy, że tego nie widzimy. Ważna jest kwestia jak wybrnąć z tego nietaktu, aby przywrócić normalną definicję sytuacji.
Goffman sztuką uczynił to, co jest naszym życiem codziennym. Doskonałe przykłady: życie przeciętnego sprzedawcy w sklepie, restauracja.
18.10.2009
Teoria zbitej szyby
▪ ma pokazać na ile nauki społeczne mogą mieć praktyczne zastosowanie
▪ pokazuje, że nauki społeczne mogą być praktyczne i rozwiązywać problemy społeczne
▪ chodzi tu o kwestie związane ze zwalczaniem przestępczości
1. Eksperymentator Phil Zimbardo psycholog społeczny w l 70...
fikandor