Stawy ver1.pdf

Zmiany zapalne i zwyrodnieniowe stawów

Zapalenie kości i stawów (osteoarthritis)

· To postępujący proces zwyrodnieniowy chrząstki stawowej i leżącej pod nią kości, którego składowa

zapalna jest słabo wyrażona

· Występuje w dwóch postaciach

o Pierwotna

§ Bez istniejących uprzednio zmian lub uszkodzeń stawów

§ Niejasne przyczyny

· Możliwe mutacja w obrębie łańcucha protokolagenu II

· Zaburzenia w kości przylegającej do stawu (np. zmiany kształtu)

· Warstwa kości leżąca pod chrząstką z wiekiem zawiera coraz niej wody i staje się

twardsza i mniej elastyczna, a przez to chrząstka jest bardziej narażona na

uszkodzenia

· Choroba Pageta à prowadzi do zwiększonej twardości tkanki kostnej

· Zwiększona rozciągliwość więzadeł stawowych

o Wtórna

§ W następstwie urazów działających na stawy (przeciążenia)

· Podział w zależności od rozmieszczenia zmian chorobowych

o I typ à zmiany najsilniej wyrażone w stawie biodrowym oraz stawach międzykręgowych, częściej

mężczyźni

o II typ à zmiany w stawie kolanowym, czasem stawy ręki à głównie otyłe kobiety z nadciśnieniem

o III typ à uogólnione zapalenie kości i stawów (choroba Kellgrena) à zmiany w stawach dłoni,

kolana i stawie biodrowym

§ Rodzinne występowanie

§ Guzki Haberdena

· Objawy zapalenia kości i stawów najczęściej występują około 60 rż (wtórna postać wcześniej) i stanowią je

bóle, najsilniejsze w nocy i rano, które w ciągu dnia słabną. Oprócz tego sztywność stawów i ograniczenie

ruchomości

· Zmiany w budowie

o W chrząstce stawowej powierzchowne pęknięcia, włóknienie, rozpadanie, martwica podścieliska

o W tkance kostnej à tworzenie nowej kości w obrębie jej beleczek, które wykazują drobne złamania

à pogrubienie beleczek kostnych

§ W okolicach całkowicie pozbawionych chrząstki tkanka kostna stanowiąca teraz

powierzchnię stawu staje się wygładzona w następstwie tarcia o drugą podobnie

zmienioną powierzchnię stawu, tak że przypomina ona kość słoniową (eburneacja kości)

§ Inne zmiany kości to martwica powierzchownej warstwy i tworzenie wyrośli kostnych

(osteophytes)

o Torebkę stawową cechuje obrzęk brodawkowatych wyrośli z niewielkim rozrostem komórek

wyściółki oraz obecność niewielkich nacieków z limfocytów

· Zmiany biochemiczne

o Spadek ilości proteoglikanów w podścielisku chrząstki à zwiększenie ilości wody à rozpad włókien

kolagenowych, bo są obrzękłe i bardziej podatne na działanie urazów

· Warianty zapalenia kości i stawów

o Zniekształcające zwyrodnienie kręgosłupa (spondylosis deformans)

§ Okolica krzyżowo-lędźwiowa i szyjna kręgosłupa

§ Włóknisty rozpad pierścienia ścięgnistego tarczy międzykręgowej z następowym

wpukleniem jej materiału w obręb trzonu kręgowego (guzki Schmorla) oraz do tkanek

otaczających przednią część trzonów kręgowych à wpuklający się materiał tarczy

międzykręgowej pociąga za sobą tkankę kostną trzonu kręgowego, co prowadzi do

powstania brzeżnych wyrośli kostnych (ostróg), miedzy którymi z czasem tworzą się zrosty

o Choroba Forestiera, Samoistne rozlane wyrośle kostne (hyyperostosis skeletalis diffusa idiopathica)

§ W okolicy przyczepu do kości więzadeł i ścięgien rozrost tkanki włóknisto - naczyniowej z

następową metaplazją chrzęstną, kostnieniem i powstaniem ostróg kostnych à z czasem

mogą powstać zrosty

o Staw Charcota

- 1 -

§ Zwykle towarzyszy chorobom nerwów obwodowych z zaburzeniami unerwienia stawów

§ Rozpad tkanki kostnej pod chrząstką stawową z następowym tworzeniem ostróg kostnych

Zapalenie gośćcowe stawów (Arthritis rheumatoidea)

· W etiologii czynniki genetyczne + czynniki zewnętrzne (bakterie i wirusy, zwłaszcza Epstein-Barr virus)

o EBV bo wykazuje on w zakresie łańcuchów HLA-DR homologiczne epitopy z kolagenem II i dlatego

może wyzwalać reakcję autoimmunologiczną

· To układowa choroba zapalna, zajmująca szereg narządów i tkanek:

o skóra

o tkanka podskórna

§ obecność niebolesnych, okrągłych guzków (noduli rheumathoidei) w okolicach

narażonych szczególnie na ucisk

o naczynia krwionośne,

§ zmiany dotyczą drobnych i średnich tętnic, ale nie dochodzi do zajęcia naczyń nerkowych

§ zarostowe zapalenie tętnic odżywczych nerwów oraz tętnic palców może prowadzić do

zmian neurologicznych oraz do owrzodzeń i zgorzeli

o serce,

o płuca

o mięśnie

o oraz stawy , gdzie zmiany są najsilniej zaznaczone

· W reakcji immunologicznej szczególne znaczenie posiadają limfocyty T (CD4) , które aktywują

§ komórki śródbłonka naczyń (a te powodują ekspresję częstek adhezyjnych ICAM i

nagromadzenie komórek zapalnych

§ limfocyty B à następstwem ich aktywacji jest produkcja autoprzeciwciał

· u 80%chorychna zapaleniegośćcowestawów w

surowicy krwi, plynie stawowym i błonach stawowych

stwierdza się czynnik reumatoidalny (IgM przeciwko

fragmentowi Fc IgG)

§ makrofagi

· Objawy

o Pierwsze objawy

§ Zwykle w wieku 35-45 lat

§ Osłabienie, objawy złego samopoczucia, bóle mięśni, przyspieszenie opadania

erytrocytów, wysoka leukocytoza

o Kilka tygodni później

§ Bóle, obrzęk, zaczerwienienie i sztywność stawów

§ Najpierw zajęte stawy śródręczno-paliczkowe i międzypaliczkowe dłoni, stóp, nadgarstek

· Morfologia

o Zmiany morfologiczne w przebiegu zapalenia gośćcowego stawów stwierdza się w błonie

maziowej, chrząstce oraz w podchrzęstnych warstwach kości

o Zmiany błony stawowej występują najwcześniej i cechują się obrzękiem kosmków błony maziowej

oraz rozrostem komórek wyściółki

o Powierzchnię błony stawowej pokrywa nalot włóknikowy, a skupienia włóknika tworzą tzw. Ciałka

ryżowe w płynie stawowym

o Ponadto dochodzi do tworzenia łuszczki stawowej (pannus), złożonej z tkanki ziarninowej, komórek

wyściółki i podścieliska błony stawowej

o W późniejszych stadiach choroby łuszczka ulega włóknieniu, chrząstka zniszczeniu i dochodzi do

włóknistego zrostu między powierzchniami stawu, a w konsekwencji nawet do skostnienia tego

zrostu

Choroba Stilla – młodzieńcze zapalenie gośćcowe stawów

· Arthritis rheumatoidea juvenilis

- 2 -

· Podobny mechanizm i zmiany jak u dorosłych

· Rozpoczyna się poniżej 16 rż

· Zwykle kończy się całkowitym wyzdrowieniem

· Różnice z gośćcowym zapaleniem stawów u dorosłych

o Częściej dochodzi do zajęcia niewielu tylko stawów (zwykle dużych)

o Częściej występują objawy ogólne, którym towarzyszy gorączka, wysypka skórna, powiększenie

węzłów, wątroby, śledziony

o Nie występują guzki gośćcowe w tkance podskórnej oraz czynnik reumatoidalny w surowicy

o W surowicy zazwyczaj są przeciwciała przeciwjądrowe

o Poza zmianami stawów mogą występować zapalenia kłębków nerkowych, mieśnia sercowego,

spojówek, zwłóknienia tkanki płucnej i zahamowanie wzrostu

· Postacie kliniczne

o Postać z zajęciem niewielu stawów

· Najczęściej

· Zwykle poniżej 5 rż

· Zmiany dotyczą nie więcej niż 4 stawów (zwykle kolano lub biodro)

· Rzadko objawy systemowe

· Często zapalenie spojówek

o Postać wielostawowa

· Symetryczne zajęcie pięciu lub więcej stawów

· Towarzyszy jej gorączka, powiększenie wątroby i śledziony

· W surowicy niekiedy czynnik reumatoidalny

o Postać układowa

· Rozpoczyna się ciężkimi objawami ogólnymi (gorączka, wysypka, uogólnione

powiększenie węzłów, śledziony, wątroby, zapalenie błon surowiczych) à nawet zgon

· Zmiany stawowe pojawiają się 3-12 mcy od początku choroby i mogą dotyczyć wszystkich

stawów

Odczynowe zapalenia stawów

· Rozwijają się w następstwie zakażeń lub chorób innych narządów

· Najczęstsze postacie:

Z APALENIE ZESZTYWNIAJĄCE STAWÓW KRĘGOSŁUPA ( CH . M ARIE -S TRUMPELL -B ECHTEREV )

§ Spondylosis ankylopoetica

§ Nie tylko dotyczy to kręgosłupa, ale też u 80% stawy obwodowe

§ Przewlekłe zapalenie więzadeł w okolicy przyczepów do kości ze zniszczeniem chrząstki i

kości, wytworzeniem zrostów włóknistych, a następnie kostnych między kręgami

§ W RTG obraz kija bambusowego

§ Ze zmian pozastawowych to u 50% występuje iridocyclitis (zapalenie tęczówki i ciała

rzęskowego)

Z ESPÓŁ R EITERA

§ Przyczyną jest zakażenie Shigella, Salmonella, Yersinia, Helicobacter, Chlamydia, które

wyzwalają reakcje autoimmunologiczną

§ Zapalenie błony stawowej, pochewek ścięgnistych i powięzi

§ Głównie stawy łokciowe i kolanowe

§ Ze zmian pozastawowych głównie zapalenie cewki moczowej i spojówek

Z APALENIE STAWÓW TOWARZYSZĄCE STANOM ZAPALNYM JELIT

§ Arthritis enteropathica

§ Bakterie takie jak przy zespole Reitera

§ Objawy trwają około roku i samoistnie ustępują

§ Rzadko dochodzi do powstania zrostów wewnątrzstawowych

Z APALENIE STAWÓW W PRZEBIEGU ŁUSZCZYCY

- 3 -

§ Arthritis psoriatica

§ U około 5% chorych na łuszczycę

Z APALENIE STAWÓW W PRZEBIEGU SLE

§ Przyczyną jest nagromadzenie w błonie stawowej kompleksów immunologicznych

Zapalenia stawów w następstwie zakażeń (Arthritis infectiosa)

· Drogi

o Krwiopochodne (rozwój w przebiegu bakteriemii)

o W wyniku bezpośredniego zakażenia stawu (urazy, operacje)

o Szerzenie się przez ciągłość procesu zapalnego z otoczenia stawów (ropnie tkanek miękkich,

zapalenie kości i szpiku)

R OPNE ZAPALENIE STAWÓW

· W większości w przebiegu bakteriemii

· Cechuje je ostry początek (gorączka, podwyższona leukocytoza)

· Najczęściej zajęcie pojedynczego stawu, który cechuje bolesność, obrzek i ograniczona ruchomość

· U dorosłych i starszych dzieci to zwykle następstow zakażenia Staphylococcus aureus

· U dzieci <2rż jej powstanie najczęściej jest związane z zakażeniem Haemophilus influenzae

· U chorych na niedokrwistość sierpowatą, niezależnie od wieku zapalenie ropne stawów jest wywołane

przez Salmonella

Z APALENIE GRU Ź ŹLICZE

· Jest następstwem szerzenie się przez ciągłość procesu gruźliczego z otoczenia lub krwiopochodnego

wysiewu prątków gruźlicy z ogniska pierwotnego najczęściej umiejscowionego w płucach

· Zwykle dochodzi do zajęcia najbardziej obciążonych stawów (kolana, biodra)

· Najczęstszą postacią jest gruźlicze grzybowate zapalenie stawów (arthritis tuberculosa fungosa)

Z APALENIE WIRUSOWE STAWÓW

· Mało ważne ;)

Dna i zapalenie moczanowe stawów (Arthritis urica)

· W wyniku zaburzenia przemiany zasad purynowych, których końcowym produktem jest kwas moczowy

· Zaburzenia przemiany puryn lub wydalania moczanów prowadzą do podwyższenia poziomu kwasu

moczowego w surowicy krwi (>7 mg/dl)

· Dna współistnieje często z:

§ Otyłość

§ DM typ II lub niewłaściwa tolerancja glukozy

§ Hyperlipoproteinemia

§ Nadciśnienie tętnicze

· Czynniki sprzyjające

o Płeć

§ Mężczyźni stanowią 90% chorych na dne

§ u mężczyzn poziom kwasu moczowego we krwi rośnie od okresu dojrzewania do ok 40 rż

(wówczas zwykle pierwsze objawy)

o Wiek i czas trwania hiperurikemii

o Skłonność genetyczna à sprzężone z chromosomem X zaburzenia transferazy hipoksantyno-

guanino-fosforybozylowej

o To tzw zespół Lesha-Nyhana

o Wyłącznie u mężczyzn

o Nadmierne wytwarzanie i wydzielanie kwasu moczowego

o Oprócz tego zaburzenia neurologiczne, niedorozwój umysłowy

- 4 -

o Nadmierne spożywanie alkoholu

o Otyłość

· Podwyższenie kwasu moczowego w surowicy krwi może mieć charakter

o Pierwotny (90%)

§ Najczęściej

§ Gdy przyczyna nieznana lub uwarunkowana genetycznie (zespół Lesh-Nyhana)

o Wtórny (10%) jako następstwo

§ zwiększenia przemiany kwasów nukleinowych (białaczka, czerwienica, nowotwory leczone

cytostatykami, niedokrwistości hemolityczne)

§ zmniejszenia wydalania produktów rozpadu kwasu moczowego (choroby nerek, kwasica

mleczanowa, ketoza)

· glikogenoza typ I

· deficyt glukozo-6-fosfatazy, choroba von Gierkego

· z nieznanych powodów nadprodukcja i spadek klirensu moczanów (moczany są

wytwarzane prawdopodobnie z nadmiaru mleczanów)

· patogeneza

o wzrost kwasu moczowego w surowicy krwi à przesycenie w płynie stawowym (który jest słabym

rozpuszczalnikiem moczanów) à odkładanie zwłaszcza pochodnych moczanów (moczan sodu) w

stawach w postaci kryształów à przyciągają one granulocyty i aktywują dopełniacz à to nasla

gromadzenia granulocytów oraz makrofagów w błonach stawowych à fagocytoza kryształów

przez nie prowadzi do uwalniania wolnych rodników i leukotreinów à aktywowane leukocyty

uwalniają enzymy lizosomalne, które niszczą tkanki stawowe

o napad sam się przerywa, prawdopodobnie wskutek wzrostu temperatury w jamie stawowej - rośnie

rozpuszczalność moczanów.

· Morfologia

o arthritis acuta

§ wysiękowe zapalenie błony maziowej (synovitis exudativa

· Najczęstsze lokalizacje

o podagra

zapalenie

stawu śródstopno-paliczkowego

palucha

(najczęstsza lokalizacja)

o chiragra - zapalenie któregoś ze stawów ręki

o gonagra - zapalenie stawu kolanowego

o omagra - zapalenie stawu barkowego

· płyn stawowy zawiera granulocyty i kryształki moczanów.

· w torebce stawowej odkładają się złogi moczanów, wokół nich widoczne są

komórki "około ciała obcego"

o arthritis chronica

§ artropatia dnawa

§ pełny obraz po około 12 latach od pierwszych objawów choroby.

§ wraz z rozwojem przewlekłych zmian w stawach łagodnieją ostre ataki dny.

§ z czasem dochodzi do stopniowego niszczenia chrząstki z obnażeniem blaszki kostnej

podchrzęstnej.

§ wyrazem rozrostowego zapalenia maziówki jest tworzenie się łuszczki na powierzchni

chrząstki.

· możliwy zrost między przeciwległymi łuszczkami ( ankylosis ).

§ złogami pokryte są też łąkotki i więzadła śródstawowe,

§ złogi mogą przerwać blaszkę kostną podchrzęstną i rozrastać się między beleczkami

kostnymi .

· powoduje to zanik beleczek (osteoliza) - kości miękną i dają się kroić bez

odwapnienia.

o guzki dnawe - tophi urici

§ Guzki moczanowe to złogi moczanów, które mogą występować w błonie maziowej,

chrząstce stawowej, więzadłach oraz w tkankach pozastawowych

- 5 -

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: