Legalnie i za darmo.pdf

Kwiecień

2004

Czy słyszał ktoś o darmowych procesorach? Bezpłatnych kartach graficznych? Rozdawanych na

lewo i prawo dyskach twardych? Z pewnością nie. W komputerowym świecie najnowszych

technologii wszystko ma swoją cenę. Wyrażoną w euro, dolarach lub w złotówkach. Wszystko?

Okazuje się, że niezupełnie. Mimo tego, że szanse na otrzymanie darmowego procesora są

małe, to już pakiet biurowy za darmo uda nam się upolować. Darmowe oprogramowanie jest

stare jak historia komputerów, a dziś przeżywa renesans.

Legalnie i za

darmo

Ostatnie spektakularne akcje policji wymierzone w

piratów spowodowały wzrost zainteresowania

darmowym oprogramowaniem. Wiele osób odkryło,

iż lwia część komercyjnych programów ma swoje

darmowe odpowiedniki. Nie zawsze w pełni

potrafią zastąpić płatny program, ale dla wielu osób

są kuszącą alternatywą. Zastanówmy się, jak

możemy oszczędzać, zapoznając się z ofertą

darmowego oprogramowania.

System operacyjny

Część osób już tutaj może zachować w portfelu

sporo cennego grosza. Do wyboru mamy kilka

darmowych systemów operacyjnych. Oczywiście

pierwsza myśl to "Linux". Linux to darmowy system

operacyjny wywodzący się od Uniksa, czyli wzoru dla wszystkich systemów operacyjnych. Kody

źródłowe systemu są ogólnie dostępne i dlatego powstało mnóstwo dystrybucji Linuksa. Dzięki

temu mamy do wyboru kilkanaście systemów o wspólnym trzonie, dopasowanych do różnych

wymagań. Dzięki szybkiemu rozwojowi opowieści o tym jak trudny jest Linux, przeszły już do

historii. Dziś wkładając do napędu "płytkę z pingwinem", instalujemy w pełni multimedialny,

dobrze spolszczony, bardzo stabilny, nowoczesny system wraz z tysiącami darmowych aplikacji i

bardzo rozbudowanym systemem pomocy.

Najpopularniejszymi dystrybucjami Linuksa, które dobrze nadają się do użytku domowego, są

Mandrake ( www.linux-mandrake.com ) , Red Hat ( www.redhat.com ) i SuSe ( suse.com ) . Wszystkie

one oferują prostą instalacje, obsługę sprzętu na zasadzie plug&play oraz bogaty pakiet

oprogramowania. Wersje instalacyjne pobrać można z Internetu lub zainstalować z CD

dołączanych do czasopism komputerowych.

Dużą popularność zdobył też Knoppix ( www.knoppix.net ) . Jest to Linux, który uruchamia się z

CD. Wystarczy włożyć płytkę do napędu i po chwili już mamy działający system. Bardzo dobra

propozycja dla tych, którzy chcą się zapoznać z systemem. Nie trzeba nic instalować, aby

zobaczyć Linuksa w akcji.

Warto też wspomnieć o tym, iż dla Linuksa stworzono emulator systemu Windows. Pozwala on

uruchamiać programy dla Windows, więc jeśli nie ma wersji programu na "pingwina", to zawsze

pozostaje nam emulacja Windowsa.

Jeśli nadal nie jesteś pewien, Czytelniku, czy Linux jest dla Ciebie, w skrócie wymieńmy, co bez

problemów można zrobić w tym systemie: można oglądać filmy, słuchać mp3, nagrywać płyty,

tworzyć wszelkie dokumenty biurowe i prezentacje, programować w większości języków, tworzyć

strony www, udostępniać pliki i korzystać z sieci p2p, rozmawiać ze znajomymi na icq i gadu-

gadu. Czy jest coś, czego nie da się zrobić w Linuksie? Tak. Bardzo trudno go zawiesić.

Młody Technik

Inne warte zainteresowania darmowe systemy

operacyjne to multimedialny BeOS i nowoczesny

QNX. Oba można uruchomić z płyty bez instalacji,

aby przetestować ich możliwości. Warto też

zauważyć, że na stronach Microsoftu można

zamówić testowe wersje oprogramowania. Między

innymi Windows 2003 PL w testowej wersji 120-

dniowej. Taki zainstalowany do testów system,

mimo że będzie działał tylko przez cztery miesiące,

jest również w pełni legalny.

Oprogramowanie biurowe

Tak jak Windows stał się dla wielu synonimem systemu operacyjnego, tak MS Office dużej liczbie

osób wydaje się jedynym słusznym pakietem biurowym. Oczywiście jego możliwości są

naprawdę imponujące, jednak gdy się dobrze zastanowić, to dochodzi się do wniosku, że nie

wszystkie te narzędzia są naprawdę potrzebne.

Najbardziej zbliżonym do MS Office pod względem możliwości jest OpenOffice

( www.openoffice.pl ) . Program tak jak Linux powstaje na licencji GPL, czyli jego kody źródłowe są

dostępne dla każdego. Polska wersja programu nosi nazwę OpenOffice PL. W jej skład wchodzą:

edytor tekstu Writer, arkusz kalkulacyjny Calc, program graficzny Draw oraz Impress, w którym

tworzymy prezentacje. Siłą OpenOffice jest jego pełna kompatybilność z MS Office. Możemy bez

problemu otwierać i zapisywać pliki w formacie Worda, Excella i PowerPointa. Mamy też

możliwość zapisywania plików PDF (jest to uznany w Internecie standard wymiany informacji, nie

są nim pliki DOC ani inne tworzone przez Office).

Czeski program 602 Suite Home ( www.software602.com ) to trzy aplikacje połączone w jeden

pakiet biurowy. 602Text, 602Calc i 602Photo mimo iż nie mają polskiej wersji językowej

(oczywiście programy przemawiają do nas w języku angielskim, nie czeskim), są warte

zainteresowania. Rozbudowanym, choć nieco nieprzemyślanym pakietem biurowym jest też

EasyOffice. Dla osób, które szukają przede wszystkim edytora tekstu, idealny będzie zaś

AbiWord ( www.abisource.com ) . Program wzorowany na Wordzie robi na każdym bardzo dobre

wrażenie. Otwiera pliki Worda, OpenOffice i innych edytorów. Dostępny jest też w polskiej wersji

językowej.

Oprogramowanie graficzne

Programy graficzne są po biurowych najczęściej używanymi. Istnieje kilka aplikacji uznanych

powszechnie za standard przemysłowy, wszystkie one mają jedną wspólną cechę - są

koszmarnie drogie! Na szczęście do wyboru mamy kilka dobrych programów darmowych.

Sztandarowym programem w tej kategorii jest GIMP ( gimp.org ) . GIMP opracowywany był

oryginalnie dla Linuksa, ale postała też jego Windowsowa wersja (niestety nieco niestabilna).

Program ma bardzo duże, zbliżone do Photoshopa, możliwości edycyjne, jednak do filozofii pracy

trzeba się przyzwyczaić. Profesjonalne zastosowania w przygotowaniu materiałów do druku są

niestety wykluczone przez brak obsługi trybu kolorów CMYK.

Bardziej konwencjonalne podejście do grafiki proponuje Serif Photo Plus

( www.freeserifsoftware.com ) . To program do rysowania i obróbki grafiki. Zawiera wbudowane

efekty i narzędzia do tworzenia animacji. Współpracuje ze skanerami i aparatami cyfrowymi.

Jeśli kiedyś zachwycałeś się Painterem, być może powinieneś zwrócić uwagę na Piksię. Pixia to

japoński program do rysowania (obsługuje całą gamę tabletów graficznych). Program ma swoją

polską stronę - republika.pl/pixia_polska , gdzie oprócz informacji o programie obejrzeć można

galerię stworzonych w nim prac. Trzeba przyznać, że wiele z nich robi naprawdę duże wrażenie.

Warto się przyjrzeć - i pracom, i samemu programowi.

Każdy kto używa CorelDraw powinien zapoznać się z Sodipodi ( lauris.kaplinski.com ) . Jest to

program do tworzenia grafiki wektorowej, łączący najlepsze cechy dużych programów

komercyjnych, takich jak CorelDraw czy Adobe Illustrator. Program może zapisywać do plików

SVG, które mają stać się standardem sieciowej grafiki wektorowej. 3D to specyficzna dziedzina

grafiki. Programy osiągają tutaj horrendalne ceny. Nie dziwi więc, iż aplikacje darmowe nie są w

stanie zbliżyć się do poziomu najlepszych aplikacji komercyjnych. Niemniej dla osób uczących się

dobrym rozwiązaniem może być Blender ( www.blender3d.com ) . Program ten przyda się

zwłaszcza osobom zajmującym się projektowaniem grafiki 3d na użytek gier i multimediów - w tej

dziedzinie posiada on funkcjonalność zbliżoną do najlepszych aplikacji komercyjnych. Dobre

efekty w modelowaniu i animacji osiągnąć można też z programem 3D Canvas 6.5

( www.amabilis.com ) .

Ci, którzy chcą zgłębić tajniki grafiki 3D, docenią darmowego POV-Raya ( www.povray.org ) .

Program ten wymaga od użytkownika dużej wiedzy, jednak pozwala na zapoznanie się z grafiką

trójwymiarową "od podszewki". Tego nie mają nawet komercyjne aplikacje. Warto się

zainteresować.

Program Terragen ( www.planetside.co.uk/terragen ) podobnie jak jego komercyjny konkurent

Bryce pozwala na tworzenie fotorealistycznych krajobrazów. Choć interfejs programu nie jest

może najbardziej przyjazny, to wyniki pracy są naprawdę satysfakcjonujące. Dobry dodatek do

każdego studia graficznego.

Najlepsza przeglądarka graficzna warta jest każdej ceny. Tym lepiej, że IrfanView

( www.irfanview.com ) jest za darmo. Program nie tylko otwiera większość plików graficznych,

wideo i dźwiękowych, ale potrafi też przygotować z nimi prezentację czy galerię www. Pozwala

na proste manipulacje, a nawet obsługuje pluginy Photoshopa. Jeden z najlepszych programów

freeware.

Drugim rewelacyjnym programem w tym dziale jest VirtualDub ( www.virtualdub.org ) . Program

zajmuje się obróbką wideo. Jeśli chcemy zmienić format (np. skompresować), rozdzielczość czy

ścieżkę dźwiękową w pliku filmowym, ta aplikacja jest nie do pobicia. Miłośnikom cyfrowego

wideo spodoba się też Zwei-Stein ( www.thugsatbay.com ) . To potężny edytor wideo. Możemy w

dowolny sposób montować filmy, dodawać efekty, plansze tytułowe i zmienimy ścieżkę

dźwiękową. Program dobrze współpracuje z kamerami cyfrowymi DV. Niestety obsługa jest

nieintuicyjna i trzeba poświecić kilka chwil na zapoznanie się z interfejsem.

Oprogramowanie muzyczne

Winamp ( www.winamp.com ) jest chyba najlepszym odtwarzaczem MP3. Jest na tyle dobry, że

nie ma porównywalnej aplikacji komercyjnej, za którą warto byłoby płacić, mając darmowego

Winampa. System skórek, wizualizacji, obsługa pluginów i playlist wyznaczają wysoki standard

dla naśladowców. Nie samym słuchaniem wszakże muzyk żyje. Dlatego doceni Anvil Studio

( www.anvilstudio.com ) . Jest to najlepszy darmowy program do komponowania muzyki w formacie

MIDI. Oczywiście pozwala na pracę z zewnętrznymi urządzeniami. Można go rozbudowywać za

pomocą mechanizmu pluginów. Odpowiednikiem AnvilStudio, jeśli chodzi o obróbkę plików WAV,

jest Audacity ( audacity.sourceforge.net ) . Pod niepozornym interfejsem kryje się potężne

narzędzie do edycji plików muzycznych. Możemy przycinać, montować, nagrywać, korzystać z

filtrów i analizatorów widma. Możliwości programu rozszerzyć można dzięki obsłudze standardu

wtyczek VST.

Bezpieczeństwo

Programy antywirusowe i zapory ogniowe stają się dziś koniecznym wyposażeniem każdego

systemu komputerowego. Dobre programy zapewnią nam bezpieczną i niezakłóconą pracę.

AntiVir Personal Edition ( www.free-av.com )

wykrywa ponad 70 tysięcy wirusów. Pozwala też

na automatyczną aktualizację bazy wirusów. Jest

wyposażony w skaner śledzący na bieżąco

uruchamiane w systemie pliki.

Avast! Home Edition PL ( www.asw.cz ) to chyba

najlepszy z darmowych antywirusów. Zawiera

skaner, monitor systemu i poczty. Bazy wirusów są

często aktualizowane. Jedyny minus to

niemożność wprowadzenia automatycznego,

okresowego skanowania wszystkich dysków.

Warto dodać, że aplikacja wyposażona jest w

polski interfejs.

AVG Free Edition ( www.grisoft.com ) to prosty, może aż nazbyt, skaner antywirusowy. Można

wypróbować jego działanie, jednak nie dorównuje on wyżej wymienionym narzędziom.

Warto wspomnieć też o darmowych skanerach antywirusowych dostępnych z poziomu

przeglądarki WWW. Zawsze są aktualne i działają bez potrzeby instalowania ich na własnym

komputerze. Warto odwiedzić np. strony MKS_Vira ( www.mks.com.pl ) i wypróbować Skaner On-

Line.

Kerio Personal Firewall ( www.kerio.com ) dba o to, by do Twojego komputera nie dostały się

niepowołane osoby. Program wyśmienicie się sprawdza w działaniu, a konfiguracja nie nastręcza

żądnych problemów nawet początkującym użytkownikom.

Agnitum Outpost Firewall ( www.agnitum.com ) oraz ZoneAlarm ( www.zonealarm.com ) to

programy porównywalne do Kerio, warto zapoznać się z wszystkimi, zanim wybierzemy ten

najlepszy.

PC Inspector File Recovery ( www.pcinspector.de ) zastępuje drogie programy do odzyskiwania

utraconych danych. Program pomoże uratować dane skasowane za pomocą menedżera plików i

usunięte z kosza, dane uszkodzone na skutek awarii systemu lub komputera, a nawet informacje

z dysków, na których zniszczone zostały ustawienia partycji. Jeśli nie da się odzyskać całego

zbioru, można uratować choć jego część, co jest również przydatną opcją.

Narzędzia

Deep Burner (www.deepburner.com) pozwoli nagrać płytę w każdym prawie standardzie.

Obsługuje też nagrywarki DVD. Porównywalny z komercyjnym Nero.

QuickZip ( ww.quickzip.org ) obsługuje kilkanaście formatów kompresji i zastąpić może

sharewareowego Win Zipa czy WinRAR-a. Pozwala tworzyć samorozpakowujące się archiwa i

dzielić archiwa na mniejsze części.

Do tworzenia stron internetowych używać możemy jednego z polskich programów: EdHTML

( edhtml.binboy.org ) , Zajączek ( www.amigo.pop.pl ) , EZ HTML ( ezhtml.bydnet.com.pl ) , Website

Pro ( website.e-clipse.org ) . Wszystkie oferują podobne narzędzia i styl pracy. Wybór zależy od

indywidualnych upodobań. Na stronie http://www.edytory.friko.pl/ znaleźć można rzetelne

porównanie wszystkich darmowych edytorów HTML.

Darmowego oprogramowania nie brakuje. Nie brakuje też programistów, którzy mają zapał i

umiejętności niezbędne w tworzeniu takich programów. Ich jakość polepsza się z każdą nową

wersją. Nawet jeśli wszyscy nie przejdziemy na darmowe aplikacje, to z pewnością ich istnienie

jest korzystne dla rynku oprogramowania, wymuszając na producentach przystępne dla

użytkowników warunki licencjonowania. Nie pozostaje nic innego, jak życzyć udanej pracy z

darmowym oprogramowaniem, powodzenia!

Paweł Lorkiewicz jest twórcą strony o darmowym oprogramowaniu www.freeware.civ.pl .

Młody Technik: Ludzie wchodzący na Twoją stronę szukali raczej dodatków do aplikacji

komercyjnych czy kompleksowych programów?

Paweł Lorkiewicz: Raczej kompleksowych programów. Wiele osób poszukuje darmowych

odpowiedników komercyjnych aplikacji, takich jak edytory tekstu, programy graficzne, firewalle,

antywirusy czy soft do wypalania płyt CD-R. Są to szczególnie właściciele małych firm, którzy

chcą oszczędzić na wydatkach. Z kolei użytkownicy domowi, czyli "zwykli" internauci, poszukują

małych narzędzi, które ułatwiają korzystanie z Internetu i systemu Windows - czyli jak to

nazwałeś - dodatków do aplikacji.

MT: Czy zauważasz jakieś trendy w rozwoju darmowego oprogramowania?

PL: Owszem: Bardzo widocznym zjawiskiem jest powstawanie coraz wiekszej ilości

oprogramowania na licencji open source i to od malutkich programików - gadżetów, do dużych,

wieloplatformowych projektów. Oprogramowanie to powstaje niejako w opozycji, w odpowiedzi na

coraz droższe i niekoniecznie dobre czy pozbawione błędów aplikacje komercyjne. Innym

zauważalnym trendem jest wg mnie tworzenie przez producentów komercyjnych programów,

wersji tzw. lite - okrojonej z pewnych elemenów, ale będących w pełni działającymi, spełniającymi

swoją funkcję aplikacjami.

MT: Czy freeware jest realnym zagrożeniem dla komercyjnych programów?

PL: Nie sądzę, żeby taka sytuacja miała kiedykolwiek miejsce. Z doświadczenia wiem, że

dotarcie do darmowych programów nie jest łatwe dla przeciętnego użytkownika, który nierzadko

nawet nie wie o ich istnieniu. Ponadto, komercyjne oprogramowanie jest masowo zakupywane

przez różnego rodzaju instytucje, firmy, placówki oświatowe - większość z nas po prostu

przyzwyczaja się do tych aplikacji i nie chce szukać niczego nowego, alternatywnego, nawet jeśli

jest to lepsze i znacznie tańsze.

IrfanView to niewiarygodnie szybka, intuicyjna i wygodna przeglądarka plików. Autorem programu

jest Irfan Skiljan.

Młody Technik: Jak stworzyłeś IrfanView? Zbieg okoliczności, wynik długich przemyśleń, czy

coś innego?

Irfan Skiljan: Stworzyłem IrfanView spontanicznie podczas studiów. Na początku to był bardzo

prosty program - dopiero później zmieniłem go w rozbudowany program z ogromnymi

możliwościami.

MT: Czy przygotowujesz Irfanview wg jakiegoś planu? Czy może wprowadzasz zmiany wtedy,

gdy to jest konieczne? Czy mógłbyś nam powiedzieć, nad czym obecnie pracujesz? Czy

IrfanView zaskoczy nas czymś nowym?

IS: Nie mam ustalonego planu. Staram się konsolidować moje pomysły z pomysłami

użytkowników. Dostaję około 100 e-maili dziennie z propozycjami i życzeniami odnośnie

programu. Staram się z tego wyłuskać dobre pomysły, które później lądują na liście rzeczy do

zrobienia. Ta lista jest już bardzo długa (po tylu latach ;-), więc staram się dodawać zmiany

odpowiednie do obecnego stanu rozwoju programu.

MT: Co sądzisz o idei Freeware? Jak wg Ciebie Freeware będzie wyglądał w przyszłości?

Obecnie rozwój przeżywa Adware. Myślisz, że to może być przyszłość darmowego

oprogramowania? Czy planujesz umieścić reklamy w IrfanView?

IS: Wciąż uważam, że Freeware (I freeware tylko do niekomercyjnego zastosowania) ma

przyszłość. Wiele osób nie lubi Adware ze względu na liczbę narzędzi szpiegujących w nich

umieszczonych. Nigdy nie umieszczę agresywnej reklamy w IrfanView. Co najwyżej pasywną

(tzn. że użytkownik może wybrać czy chce oglądać reklamy, czy nie).

MT: Masz jakiegoś informatycznego guru? Czy jest ktoś, czyja praca robi na Tobie wrażenie?

IS: Podziwiam Linusa Torwaldsa I innych guru linuksowych, ale także podziwiam Billa Gatesa, bo

stworzył coś naprawdę gigantycznego. Podziwiam też ludzi, którzy mają nowe, wspaniałe

pomysły i są w stanie je zrealizować, niezależnie od tego skąd pochodzą.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: