Biuletyn IPN 2007-03.pdf

(8060 KB) Pobierz

9664818 UNPDF

N R 3 ( 7 4 )

m a r z e c

2 0 0 7

b i u l e t y n

BEZPŁATNY DODATEK:

PŁYTA DVD Z FILMEM

„PORTRET DAMY.

KAROLINA LANCKOROŃSKA”

b i u l e t y n

instytutu Pamięci narodowej

UTRACONE

DOBRA

KULTURY

numer indeksu 374431

nakład 15000 egz.

cena 6,50 zł (w tym 0% VAT)

instytutu Pamięci narodowej

9664818.088.png

9664818.099.png

9664818.110.png

9664818.121.png

oddZiaŁy iPn

adresy i teleFony

BIAŁYSTOK

ul. Warstatwa 1a, 15-637 Białystok

tel. (0-85) 664 57 03

GDAŃSK

ul. Witomińska 19, 81-311 Gdynia

tel. (0-58) 660 67 00

fax (0-58) 660 67 01

KATOWICE

ul. Kilińskiego 9, 40-061 Katowice

tel. (0-32) 609 98 40

KRAKÓW

ul. Reformacka 3, 31-012 Kraków

tel. (0-12) 421 11 00

LUBLIN

ul. Wieniawska 15, 20-071 Lublin

tel. (0-81) 534 59 11

ŁÓDŹ

ul. Orzeszkowej 31/35, 91-479 Łódź

tel. (0-42) 616 27 45

POZNAŃ

ul. Rolna 45a, 61-487 Poznań

tel. (0-61) 835 69 00

RZESZÓW

ul. Słowackiego 18, 35-060 Rzeszów

tel. (0-17) 860 60 18

SZCZECIN

ul. K. Janickiego 30, 71-270 Szczecin

tel. (0-91) 484 98 00

WARSZAWA

pl. Krasińskich 2/4/6, 00-207 Warszawa

tel. (0-22) 530 86 25

WROCŁAW

ul. Sołtysowicka 23, 51-168 Wrocław

tel. (0-71) 326 76 00

BIULETYN INSTYTUTU PAMIĘCI NARODOWEJ

Kolegium: Jan Żaryn – przewodniczący,

Łukasz Kamiński, Kazimierz Krajewski, Filip Musiał, Romuald Niedzielko,

Barbara Polak, Leszek Próchniak, Jan M. Ruman, Jacek Żurek

Redaguje zespół: Jan M. Ruman – redaktor naczelny (tel. 0-22 431-83-74), jan.ruman@ipn.gov.pl

Barbara Polak – zastępca redaktora naczelnego (tel. 0-22 431-83-75), barbara.polak@ipn.gov.pl

Romuald Niedzielko – sekretarz redakcji (tel. 0-22 431-83-73), romuald.niedzielko@ipn.gov.pl

Jacek Żurek – redaktor ds. naukowych (tel. 0-22 431-83-55), jacek.zurek@ipn.gov.pl

Piotr Życieński – fotograf (tel. 0-22 431-83-47), piotr.zycienski@ipn.gov.pl

sekretariat – Maria Wiśniewska (tel. 0-22 431-83-47), maria.wisniewska@ipn.gov.pl

Projekt graiczny: Krzysztof Findziński; redakcja techniczna: Andrzej Broniak;

łamanie: Tomasz Ginter; korekta: Anna Kaniewska

Adres redakcji: ul. Hrubieszowska 6a, Warszawa

Adres do korespondencji: ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa

www.ipn.gov.pl

Druk: „2 K” s.c., ul. Płocka 35/43, 93-134 Łódź

9664818.001.png

9664818.012.png

9664818.023.png

9664818.034.png

9664818.042.png

9664818.043.png

9664818.044.png

9664818.045.png

9664818.046.png

9664818.047.png

9664818.048.png

9664818.049.png

9664818.050.png

9664818.051.png

9664818.052.png

9664818.053.png

9664818.054.png

9664818.055.png

9664818.056.png

9664818.057.png

9664818.058.png

9664818.059.png

9664818.060.png

9664818.061.png

9664818.062.png

9664818.063.png

9664818.064.png

9664818.065.png

9664818.066.png

9664818.067.png

9664818.068.png

9664818.069.png

9664818.070.png

9664818.071.png

9664818.072.png

9664818.073.png

9664818.074.png

9664818.075.png

9664818.076.png

9664818.077.png

9664818.078.png

9664818.079.png

9664818.080.png

9664818.081.png

9664818.082.png

9664818.083.png

9664818.084.png

9664818.085.png

9664818.086.png

9664818.087.png

9664818.089.png

9664818.090.png

9664818.091.png

9664818.092.png

9664818.093.png

9664818.094.png

9664818.095.png

9664818.096.png

9664818.097.png

9664818.098.png

9664818.100.png

9664818.101.png

9664818.102.png

9664818.103.png

9664818.104.png

9664818.105.png

9664818.106.png

9664818.107.png

9664818.108.png

9664818.109.png

9664818.111.png

9664818.112.png

9664818.113.png

9664818.114.png

9664818.115.png

9664818.116.png

9664818.117.png

9664818.118.png

9664818.119.png

9664818.120.png

9664818.122.png

9664818.123.png

9664818.124.png

9664818.125.png

9664818.126.png

9664818.127.png

9664818.128.png

9664818.129.png

9664818.130.png

9664818.131.png

9664818.002.png

9664818.003.png

9664818.004.png

9664818.005.png

9664818.006.png

9664818.007.png

9664818.008.png

9664818.009.png

9664818.010.png

9664818.011.png

9664818.013.png

9664818.014.png

9664818.015.png

9664818.016.png

9664818.017.png

9664818.018.png

9664818.019.png

9664818.020.png

9664818.021.png

9664818.022.png

9664818.024.png

9664818.025.png

9664818.026.png

9664818.027.png

9664818.028.png

9664818.029.png

9664818.030.png

9664818.031.png

9664818.032.png

9664818.033.png

9664818.035.png

9664818.036.png

9664818.037.png

9664818.038.png

B I U L E T Y N

NR 3 (74)

MARZEC

2007

SPIS TREŚCI

n WYDARZENIA .......................................................................................... 2

n ROZMOWY BIULETYNU

Odzyskać zagrabione

Z Wojciechem Kowalskim i Agnieszką Łuczak

rozmawia Barbara Polak ..................................................................... 6

n KOMENTARZE HISTORYCZNE

Adam Hlebowicz – Straty materialne kultury polskiej

na Wschodzie......................................................................................... 23

Maria Kaniewska – Waręż: piękno i dramat świątyni ............................. 29

Ryszard Gryz – Zniszczenia świątyń katolickich w Polsce

pod okupacją niemiecką..................................................................... 31

Marcin Urynowicz – Skradzione warszawskie

Muzeum Żydowskie ............................................................................. 46

Adam Dziuba, Grzegorz Bębnik – Zamki na węglu ....................................... 58

Łukasz Lubicz-Łapiński – Zagłada dworów.................................................... 65

Wojciech Trębacz – Obraz Panoramy Racławickiej

w obiektywie „bezpieki” ................................................................... 69

Paweł Knap – „Sylweta zapowiadała się tak korzystnie…” ............... 74

Tomasz Łuczak – Dzwon czy złom................................................................. 82

Stanisław A. Bogaczewicz – Życie i dzieła

Karoliny Lanckorońskiej (1898–2002) ........................................... 90

Grzegorz Waligóra – Ruch Obrony Praw Człowieka i Obywatela ....... 100

n ABC KOMuNIZMu W POLSCE

Monika Komaniecka, Wojciech Sawicki – Filary systemu ............................. 107

INSTYTuTu PAMIęCI NARODOWEj

9664818.039.png

PREMIER W IPN

Polska demokracja i polska niepodległość z natury rzeczy musi

być antykomunistyczna, nie może być inna – powiedział jarosław

Kaczyński. Prezes Rady Ministrów uczestniczył w prezentacji II

tomu wydawnictwa IPN „Aparat bezpieczeństwa w Polsce. Kadra

kierownicza 1956–1975”, zorganizowanej 21 lutego w sali wysta-

wienniczo-konferencyjnej IPN w Warszawie. Podczas spotkania

przedstawiono także apel Instytutu o dekomunizację nazw ulic i in-

stytucji w Polsce (apel zamieszczamy na III stronie okładki Biuletynu

IPN).

Premier powiedział

do zgromadzonych dzien-

nikarzy oraz władz i pra-

cowników IPN: Uprawia-

nie historii, podobnie jak

uprawianie jakiejkolwiek

innej nauki nie wymaga

żadnego uzasadnienia, jest

po prostu wartością samą

w sobie. Ale nauki histo-

ryczne mają pewną spe-

cyikę, budują mianowicie

narodową świadomość

związaną z życiem narodo-

wym, kulturą, życiem spo-

łecznym. W krajach, w których dokonała się wielka zmiana, wyzwolenie – a takim krajem

jest Polska, ten związek ma znaczenie większe niż w krajach, które owo wyzwolenie mają

już dawno za sobą. Nowa epoka zawsze miesza się ze starą, tak to w historii jest, ale istnieje

wielka potrzeba, by te epoki od siebie oddzielić. Nowa epoka w Polsce zaczęła się w roku

1989. Miała bardzo specyiczną inaugurację, owego aktu inauguracji nie było, nie było zbu-

rzenia Bastylii. Dalszy bieg wydarzeń pokazał, jak bardzo brzemienne w skutki było przyję-

cie tej metody, jak bardzo prawda i fałsz w świadomości społecznej mieszały się, jak wielki

to miało wpływ na bieg wydarzeń w Polsce – zarówno w sferze kulturalnej, społecznej, po-

litycznej, jak i, pośrednio, we wszystkich innych sprawach. Dzisiaj, i to jest olbrzymia zasłu-

ga Instytutu Pamięci Narodowej, ogromna zasługa obecnego kierownictwa i pracowników

IPN, także i z poprzedniego okresu, następuje zmiana także w tej dziedzinie. To jest wysiłek

zmierzający do pokazania prawdy o tym poprzednim okresie. Z jednej strony jest ona znana

i wydawałoby się, oczywista, a z drugiej strony jest ukryta. System komunistyczny w Polsce

miał różne fazy – po fazie ostrej, oczywistej, chociaż też przecież dalece nieznanej, tej, która

kończy się gdzieś koło 1956 r., przyszły inne fazy, w których zło, choć nieporównanie bar-

dziej utajone, w dalszym ciągu istniało. W dalszym ciągu stanowiło istotę systemu, w któ-

rym przyszło żyć wielu pokoleniom Polaków. Pokazywanie tego zła to bardzo wielkie zada-

nie, to coś, co w innym sensie niż sens z roku 1989, nas wyzwala. To wyzwolenie dotyczy nie

9664818.040.png

tylko tej odleglejszej, chociaż ciągle

bardzo nieodległej epoki – także

tego, co działo się w ciągu ostatnich

kilkunastu lat. Dzisiaj w świecie, bo

to jest zjawisko nie tylko polskie,

istnieje tendencja do odrzucenia

prawdy w życiu społecznym, w hi-

storii. To jest taki sposób uprawia-

nia historii i tworzenie swoistych

konstrukcji społecznych, które

z prawdą niewiele mają wspólnego.

Mają one spełnić pewną rolę wobec społeczeństwa i przeciętnego obywatela, kształtować go

w sposób zaplanowany. Jest to swego rodzaju inżynieria społeczna. Ot, koncepcja wspólnej

historii Europy, z której mają być usunięte kontrowersje między narodami, walka między

narodami, to wszystko, co narody dzieliło i w dalszym ciągu dzieli. Cel wydawało by się,

piękny, ale sposób realizacji godzący w coś, bez czego demokracji i wolności nie ma, nie ma

człowieka i obywatela, w tym naszym, europejskim tego słowa znaczeniu. Wartością, której

nie można pominąć, jest właśnie prawda. Jeśli ją odrzucamy, to niszczymy fundament tożsa-

mości europejczyków, kultury śródziemnomorskiej, wywodzącej się z tradycji chrześcijań-

skiej i rzymskiej. Tego rodzaju zabiegi były i są, choć z nieporównanie mniejszą niż jeszcze

niedawno skutecznością, podejmowane także w naszym kraju. Przypomnę słynny artykuł

dwóch polityków, jednego polityka wprost, drugiego, który zajmuje się tą dziedziną życia

nieco inną metodą – Włodzimierza Cimoszewicza i Adama Michnika. Ten artykuł miał

pewną zaletę, tam wywodzono pewien plan socjotechniczny, wpisujący się wprost w ową

specyikę naszych czasów. Rzadka szczerość, i z tego punktu widzenia pożyteczna. Niezwy-

kle więc groźna dla prawdy, którą powinniśmy znać, bo jest potrzebna polskiej demokracji

i polskiej niepodległości. Polska demokracja i polska niepodległość z natury rzeczy musi

być antykomunistyczna, nie może być inna. Nie można być demokratą i jednocześnie mieć

tolerancyjny stosunek do komunizmu. Nie można być zwolennikiem polskiej niepodległości

i odnosić się do komunizmu w sposób tolerancyjny. To, co robi dzisiaj IPN, to jest wielkie

przeciwstawienie się temu. To jest budowa prawdziwej polskiej świadomości narodowej i de-

mokratycznej. To jest nie do pogo-

dzenia z jakąkolwiek akceptacją

dla różnych form totalitaryzmu,

a w Polsce przez dziesięciolecia

był to totalitaryzm komunistycz-

ny. I dlatego to wszystko, co IPN

czyni jest takie ważne i dlatego

przyszedłem tu przede wszystkim

podziękować wszystkim pracow-

nikom Instytutu, którzy tak do-

brze służą Polsce. (...) Robicie coś

bardzo ważnego, przysługujecie

się Polsce.

oprac. bp

Maciej Korkuć z krakowskiego BEP IPN przedstawia apel

o dekomunizację nazw ulic i instytucji w Polsce

9664818.041.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin