vademecum_mat_2010_HISTORIA.pdf

(6722 KB) Pobierz
Fiza-layout
646186420.189.png
Babilonia
1. Paƒstwa – zmiany terytorium
1.1. Babilonia
Chronologia
ok. 2100–1595 p.n.e. – okres starobabiloƒski
1894–1595 p.n.e. – pierwsza dynastia babi-
loƒska (amorycka)
1792–1750 p.n.e. – panowanie Hammura-
biego
II po∏. II tysiàclecia p.n.e. – okres Êrednioba-
biloƒski
1595–1157 p.n.e. – panowanie Kasytów
1157–626 p.n.e. – okres nowobabiloƒski
IX–VIII w. p.n.e. – zale˝noÊç Babilonii od Asy-
rii
626–539 p.n.e. – panowanie dynastii chaldej-
skiej
605 r. p.n.e. – poczàtek panowania Nabucho-
donozora II
597 r. p.n.e. – poczàtek niewoli babiloƒskiej
˚ydów
539 r. p.n.e. – upadek paƒstwa babiloƒskie-
go, podbicie go przez Persj´ Cyrusa II
Terytorium
Organizacja
miasta-paƒstwa Sumeru
ok. 3100 r. p.n.e.
paƒstwo Hammurabiego
nazwy staro˝ytne
nazwy wspó∏czesne
w
Poczàtkowo by∏ to zlepek miast-paƒstw posu-
meryjskich.
w
Opanowane terytoria konsolidowa∏ Hammu-
rabi.
y
Kadesz
(Aleppo)
Karke sz
w
Stolicà by∏ Babilon.
w
Za panowania Hammurabiego
dosz∏o do centralizacji w∏adzy
– monarchia despotyczna.
Halab
(Aleppo)
T
u
w
Rzàdy sprawowano poprzez
system urz´dniczy.
p p pa
Suza
Suz
w
Religia narz´dziem umacniania
w∏adzy – w∏adca by∏ kap∏anem
boga Marduka.
Ba bilo
bilo
Nippur
pu
Borsi
L
W∏adca sumeryjski Gudea z Lagasz
Ur
Eridu
0 100 km
Babilonia w czasach Hammurabiego
0
00 km
2 00
a
Kanesz
y
Rekonstrukcja babiloƒskiego zespo∏u Êwiàtynno-pa∏acowego
Karkem
Niniwa
(Kujund
(
˝ik)
Cypr
Cypr
Cypr
Mari
Syd o
maszek
Suza
Su
A a ad
r
Babi
o oz
olima
Rafia
Paƒstwo nowobabiloƒskie
Posàg lwa z Babilonu
P∏askorzeêba babiloƒska
z podobiznà ˝eƒskiego demona
III
II
I
XXII XXI XX XIX
V IV III
II
I
I
II
III
IV V VI
11
tysiàclecia p.n.e.
wieki p.n.e.
wieki n.e.
646186420.200.png 646186420.211.png 646186420.222.png 646186420.001.png 646186420.012.png 646186420.023.png
 
646186420.044.png 646186420.055.png
 
646186420.076.png 646186420.087.png 646186420.098.png 646186420.109.png 646186420.120.png 646186420.131.png 646186420.142.png 646186420.153.png 646186420.155.png 646186420.156.png 646186420.157.png 646186420.158.png 646186420.159.png 646186420.160.png 646186420.161.png 646186420.162.png 646186420.163.png 646186420.164.png 646186420.165.png 646186420.166.png 646186420.167.png 646186420.168.png 646186420.169.png 646186420.170.png 646186420.171.png 646186420.172.png 646186420.173.png 646186420.174.png 646186420.175.png 646186420.176.png
 
Paƒstwa – zmiany terytorium
1.2. Chiny
Chronologia
Terytorium
ok. IV tysiàclecia p.n.e. – za∏o˝enie paƒstwa
chiƒskiego przez pierwszego z mitycznych Pi´ciu
W∏adców, ˚ó∏tego Cesarza
2205–1766 p.n.e. – panowanie legendarnej
dynastii Xia za∏o˝onej przez Yu Wielkiego
1766–1122 p.n.e. – panowanie historycznie
potwierdzonej dynastii Shang
1122–256 p.n.e. – panowanie dynastii Zhou
VI w. p.n.e. – poczàtek budowy Wielkiego Muru
480–221 p.n.e. – Epoka Walczàcych Królestw
ok. 221 r. p.n.e. – zjednoczenie wszystkich kró-
lestw chiƒskich przez w∏adc´ ksi´stwa Cin, Zhenga
206 r. p.n.e.–220 r. n.e. – panowanie dynastii
Han
0
200 km
G
300
Huang-ho
Ts i
300
JEN
CZAO
330
Han-Tan
TSI
WEI
LU
TS'IN
CZOU SUNG
Lojang
Sien-Jang
HAN
Jang-Czai
316
PA
CZ'U
Wu
SZU
Jing
P L
Organizacja
Chiny w okresie Walczàcych Królestw
w
Poczàtkowo paƒstwo sk∏ada∏o si´ z ksi´stw
podlegajàcych w∏adzy cesarza.
0
500 km
w
Za panowania dynastii Zhou wykszta∏ci∏ si´
w Chinach system lenny.
w
System lenny doprowadzi∏ do dzielnico-
wego rozbicia paƒstwa.
w
S I U N
W okresie rozbicia w∏adcy z dynastii
Zhou zachowali nad pozosta∏ymi mo-
narchami jedynie w∏adz´ religijnà.
w
P L
Pai-Teng
Jen
T'ai-Juan
Lin-Tsi
Lojang
Taoizm wp∏ywa∏ na wzrost autoryte-
tu w∏adców.
Siang-Jang
Br ahm
Szu
Kuaichi
w
Za panowania dynastii Han cesar-
stwo Han obj´∏o swoim zasi´giem
obszar dzisiejszych Chin.
terytoria
rdzenne
nabytki
P L
Nan-Hai
w
Za panowania dynastii Han powsta∏
specyficzny dla Chin model feudali-
zmu biurokratycznego, który prze-
trwa∏ do poczàtku XX w.
wp∏ywy
Chiny w okresie dynastii Han
Typowy chiƒski zespó∏ Êwiàtynny
Smok jako architektoniczny element zdobniczy
12
III
II
I
XXII XXI XX XIX
V IV III
II
I
I
II
III
IV V VI
tysiàclecia p.n.e.
wieki p.n.e.
wieki n.e.
646186420.177.png 646186420.178.png 646186420.179.png 646186420.180.png 646186420.181.png 646186420.182.png 646186420.183.png 646186420.184.png 646186420.185.png 646186420.186.png 646186420.187.png 646186420.188.png 646186420.190.png 646186420.191.png 646186420.192.png 646186420.193.png 646186420.194.png 646186420.195.png 646186420.196.png 646186420.197.png 646186420.198.png 646186420.199.png 646186420.201.png 646186420.202.png 646186420.203.png 646186420.204.png 646186420.205.png 646186420.206.png 646186420.207.png 646186420.208.png 646186420.209.png 646186420.210.png 646186420.212.png 646186420.213.png 646186420.214.png 646186420.215.png 646186420.216.png 646186420.217.png 646186420.218.png 646186420.219.png 646186420.220.png 646186420.221.png 646186420.223.png 646186420.224.png 646186420.225.png 646186420.226.png 646186420.227.png 646186420.228.png 646186420.229.png 646186420.230.png 646186420.231.png 646186420.232.png 646186420.002.png 646186420.003.png 646186420.004.png 646186420.005.png 646186420.006.png 646186420.007.png 646186420.008.png 646186420.009.png 646186420.010.png 646186420.011.png 646186420.013.png 646186420.014.png 646186420.015.png 646186420.016.png 646186420.017.png 646186420.018.png 646186420.019.png 646186420.020.png 646186420.021.png 646186420.022.png 646186420.024.png 646186420.025.png 646186420.026.png 646186420.027.png 646186420.028.png 646186420.029.png 646186420.030.png 646186420.031.png 646186420.032.png 646186420.033.png 646186420.034.png 646186420.035.png 646186420.036.png 646186420.037.png 646186420.038.png 646186420.039.png 646186420.040.png 646186420.041.png 646186420.042.png
Indie
1.3. Indie
Chronologia
Organizacja
ok. po∏. III tysiàclecia p.n.e. – powstanie kultury Indusu
(dawniej kultura Harappa)
II po∏. II tysiàclecia p.n.e. – inwazja i podbój pó∏nocnych In-
dii przez Ariów
I tysiàclecie p.n.e. – powstanie zwalczajàcych si´ ksi´stw (kró-
lestw)
od VI w. p.n.e. – istnienie licznych królestw (m.in. KoÊala, Ma-
gadha, Awanti) oraz pot´˝nych niezale˝nych organizacji ple-
miennych (np. Liççhawich, Malów)
327 r. p.n.e. – do doliny Indusu dotar∏y wojska Aleksan-
dra III Wielkiego Macedoƒskiego
320 r. p.n.e. – za∏o˝enie przez åandragupt´
Mauri´ dynastii Mauriów
III w. p.n.e. – zjednoczenie licznych paƒstw pó∏-
nocnoindyjskich przez Mauriów
III w. p.n.e. – istnienie w pó∏nocno-zachodnich
Indiach du˝ego paƒstwa greko-baktryjskiego
264–ok. 227 p.n.e. – panowanie AÊioki z dyna-
stii Mauriów – rozkwit paƒstwa
II w. p.n.e. – rozpad paƒstwa greko-baktryjskiego
na kilka mniejszych paƒstw
ok. 226 r. p.n.e. – rozpad imperium AÊioki
I–II w. n.e. – zjednoczenie cz´Êci paƒstw przez Ka-
niszk´, w∏adc´ Kuszanów, i jego
nast´pców
pocz. IV w. n.e. – w∏adz´ w Indiach obj´∏a
dynastia Guptów – z∏oty okres w dziejach Indii
koniec V w. n.e. – rozpad paƒstwa Guptów
pod naporem Hunów
w
Pierwsze kultury Indusu
mia∏y charakter miejski.
w
Po podboju przez Ariów
miejscowa ludnoÊç zosta∏a
od nich w pe∏ni
uzale˝niona.
w
Ariowie narzucili podbitym
ludom kultur´ i religi´.
w
Po scaleniu si´ ró˝nych
elementów etnicznych
dotychczasowi wodzowie
plemienni organizowali
samodzielne paƒstewka
o charakterze
monarchicznym.
w
Na ziemiach opanowanych
przez Aleksandra
Macedoƒskiego
wprowadzono w∏adz´
namiestników.
w
Mauriowie stworzyli
paƒstwo scentralizowane
i upowszechnili buddyzm.
Terytorium
Taksila
Quetta
Rupar
Harappa
Mohend˝o Daro
Nun-Nal-dara
Kot Di˝i
Czanhu-Daro
Amri
Kulli
Rummindei
Kausiambi
Ud˝d˝ain
Sambodhi
Lothal
Rangpur
Girnar
Dhauli
Maski
kultury neolityczne
kultury Harappy
kultura wczesnowedyjska
kultura póênowedyjska
0
500 km
imperium AÊioki
inskrypcje AÊioki
0
500 km
Indie prehistoryczne
Indie w czasach AÊioki
III
II
I
XXII XXI XX XIX
V IV III
II
I
I
II
III
IV V VI
13
tysiàclecia p.n.e.
wieki p.n.e.
wieki n.e.
646186420.043.png 646186420.045.png 646186420.046.png 646186420.047.png 646186420.048.png 646186420.049.png 646186420.050.png 646186420.051.png 646186420.052.png 646186420.053.png 646186420.054.png 646186420.056.png 646186420.057.png 646186420.058.png 646186420.059.png 646186420.060.png 646186420.061.png 646186420.062.png 646186420.063.png 646186420.064.png 646186420.065.png 646186420.066.png 646186420.067.png 646186420.068.png 646186420.069.png 646186420.070.png 646186420.071.png 646186420.072.png 646186420.073.png 646186420.074.png 646186420.075.png 646186420.077.png 646186420.078.png 646186420.079.png 646186420.080.png 646186420.081.png 646186420.082.png 646186420.083.png 646186420.084.png 646186420.085.png 646186420.086.png 646186420.088.png 646186420.089.png 646186420.090.png 646186420.091.png 646186420.092.png 646186420.093.png 646186420.094.png 646186420.095.png 646186420.096.png 646186420.097.png 646186420.099.png 646186420.100.png 646186420.101.png 646186420.102.png 646186420.103.png 646186420.104.png 646186420.105.png 646186420.106.png 646186420.107.png 646186420.108.png
Paƒstwa – zmiany terytorium
1.4. Izrael
Chronologia
XVIII w. p.n.e. – opuszcze-
nie Ur przez Abrahama i wyj-
Êcie do Kanaanu
XV–XIV w. p.n.e. – okres
patriarchów
XIII w. p.n.e. – wyprowadze-
nie Izraelitów z Egiptu przez
Moj˝esza
XII–XI w. p.n.e. – okres s´-
dziów
1040–1010 p.n.e. – pano-
wanie Saula
ok. 1000–960 p.n.e. – pa-
nowanie Dawida
ok. 960–931 (lub 925) p.n.e.
– panowanie Salomona
ok. 930–925 p.n.e. – podzia∏
królestwa na Jud´ i Izrael
722 r. p.n.e. – najazd Asyryj-
czyków, zdobycie przez nich
Samarii
VI w. p.n.e. – okres domina-
cji babiloƒskiej
586 r. p.n.e. – zburzenie Je-
rozolimy przez armi´ Nabu-
chodonozora – niewola babi-
loƒska
539 r. p.n.e. – upadek Babi-
lonii, poczàtek podleg∏oÊci
Persji
IV w. p.n.e. – podleg∏oÊç
paƒstwu Aleksandra Mace-
doƒskiego
III w. p.n.e. – panowanie
Ptolemeuszów, podleg∏oÊç
Egiptowi
II w. p.n.e. – panowanie Se-
leucydów, podleg∏oÊç Syrii
II w. p.n.e. – wojny macha-
bejskie
63 r. p.n.e. – wkroczenie
Rzymian – podleg∏oÊç na za-
sadzie przymierza
37–4 p.n.e. – panowanie
Heroda I Wielkiego
8/7 r. p.n.e. – narodziny Je-
zusa
6 r. n.e. – wcielenie do Im-
perium Rzymskiego jako pro-
wincji
30 r. n.e. – Êmierç Jezusa
66–73 n.e. – pierwsze po-
wstanie antyrzymskie
70 r. n.e. – ostatnie zburze-
nie Âwiàtyni Jerozolimskiej
przez Rzymian
73 r. n.e. – zdobycie Masady
132–135 n.e. – antyrzymskie
powstanie Szymona Bar
Kochby
Terytorium
Sydon
Damaszek
Ty r
Nazaret
Tabor
c
s
Megiddo
Garizim
Sychem
Betel
E f r
Rekonstrukcja Arki Przymierza
Gad
Szilo
Betel
( A m o n )
Jerozolima
Aszdod
Berseba
Aszkalon
Gaza
u d
( M o a b )
Berseba
( E d o m )
oÊrodki kultu
stare paƒstwo
miasta filistyƒskie
nabytki
góry
Filistyni
0
50 km
Fenicjanie
0
50 km
oÊrodki kultu
Fragment reliefu z ¸uku Tytusa – Rzymianie
wywo˝àcy ∏upy z Jerozolimy
Plemiona izraelskie ok. XII–XI w. p.n.e.
Królestwo Dawida XI–X w. p.n.e.
14
III
II
I
XXI XX XIX XVIII
V IV III
II
I
I
II
III
IV V VI
tysiàclecia p.n.e.
wieki p.n.e.
wieki n.e.
646186420.110.png 646186420.111.png 646186420.112.png 646186420.113.png 646186420.114.png 646186420.115.png 646186420.116.png 646186420.117.png 646186420.118.png 646186420.119.png 646186420.121.png 646186420.122.png 646186420.123.png 646186420.124.png 646186420.125.png 646186420.126.png 646186420.127.png 646186420.128.png 646186420.129.png 646186420.130.png 646186420.132.png 646186420.133.png 646186420.134.png 646186420.135.png 646186420.136.png 646186420.137.png 646186420.138.png 646186420.139.png 646186420.140.png 646186420.141.png 646186420.143.png 646186420.144.png 646186420.145.png 646186420.146.png 646186420.147.png 646186420.148.png 646186420.149.png 646186420.150.png 646186420.151.png 646186420.152.png 646186420.154.png
Zgłoś jeśli naruszono regulamin