OSSOWSKI
w ekol. spol. widział 1 z nurtow prowadzacych do zagadnien socj.
w urbanistyce.
Ekol spol to nauka o zależnościach miedzy układem stosunkow
przestrzennych i czasowych a układem stosunkow społecznych. To nauka o
zależnościach form zycia społecznego i zjawisk kulturowych od środowisk
zewn.
Głównie chodzi o środowisko wytworzone przez samo rozmieszczenie
jednostek ludzkich w przestrzeni. „Swiadoma wola”to sfera działalności urba-
nistycznej opartej na planie przestrzennego zagospodarowania, który jest swia-
doma antycypacja przyszłości(?!)
W fizyczno-przestrzennych formach miasta należy widziec dzialanie ślepych praw ekologicznych i efekt koncepcji urbanistycznych zawartych w planie i jego realizacji.
W polu zainteresowan ekol spol jest rozmieszczenie ludzi na zróżnicowanym funkcjonalnie obszarze miasta i
oddziaływanie struktur fiz-przestrzennych miasta na zachowania ludzi(przezfunkcjonalne wartościowanie ich).
Miasto jako dzielo kultury to funkcja organizacji zycia społecznego i dyrektywy badawczej oraz socjotechnicznej. Współpraca socjologa z architektem-wazne sa tu „dystanse sąsiedzkie”(uzależnione
od splotow okoliczności, to wypadkowa roznych czynnikow-np. dystansu
ekologicznego).”Dys sąsiedzki” zwieksza się jeśli dystans ekologiczny nie jest
staly, jeżeli łatwość komunikowania się ulega zmianom zaleznie od okoliczności
na które nie mamy wpływu.Kolejny czynnik dys.sasiedzkiego to gęstość spleczna terenu(gęstość kontaktow społecznych).
Dla poczucia odległości sąsiedzkiej ważny jest tez wygląd terenu i dystans społeczny mieszkańców. „Jeżeli jakis zespół ludzki posiada swój wspólny teren, któremu jest przyporządkowany
to teren ten jest łącznikiem miedzy członkami grupy oraz elementem obrazu tej
gr społecznej-to wg Ossowskiego druga funkcja przestrzeni. Oss. Zwraca uwagę
na docenienie roli przestrzeni w życiu społecznym i kulturze- zorganizowana
SWIADOMIE przestrzeń to zjawisko kulturalne funkcjonalnie pojmowane.
ZNANIECKI wyróżnił dwojakie rozumienie ekologii ludzkiej:
1)przyrodnicze
Opiera się na prostych założeniach:
ludzie dani SA jako organizmy materialne,
Przebywające i poruszające się wśród innych cial materialnych w absolutnej,
Bezjakosciowej przestrzeni, stalej, obiektywnie wymiernej, nieograniczonej
I nieograniczenie niepodzielnej.
Znaniecki upraszcza, bo przestrzen jest Roznie uzytkowana przez ludzi i zmienna, wiec nie jest bezjakosciowa. RozMieszczenie ludzi w przestrzeni w interpretacji geograficznej zalezy od rozmieszczenia zasobow przyrodniczych i od procesów naturalnych niezbędnych
do biologicznego zycia i stanowiących środowisko naturalne.
Organizmy ludzkie mogą się przenosić z 1 środowiska do innego w reakcji na podniety
zewn i wewn w stosunku do środowiska naturalnego.
Świadomość człowieka pojmowana jest psychologicznie jako przywiazana do organizmu i razem z
nim umiejscowiona w absolutnej przestrzeni.
2)humanistyczne
Znaniecki mówi, że socjolog musi brać przestrzeń i wszystko z czym ma do czynienia
z jej współczynnikiem humanistycznym, tzn tak ja jest doświadczana przez
podmioty które bada.
Znaniecki twierdził, ze ludzie nigdy nie doświadczają jakiejś powszechnej, obiektywnej przestrzeni, dane SA im niezliczone przestrzenie jakościowo różnorodne, niepodzielne, zmienne, dodatnio albo –
oceniane.
Znaniecki tworzy termin „wartość przestrzenna”- miejsce puste
i zajęte, wnętrza przestronne i ciasne, siedziby, ośrodki, granice. Każda z tych
jakościowo rożnych przestrzeni jest składnikiem nieprzestrzennego systemu
wartości, w odniesieniu do którego posiada swoista tresc i znaczenie. Może
to być system religijny, ekonomiczny, społeczny,.. Ekologicznym zadaniem
socjologa jest zbadanie, w jaki sposób ‘wartosci przestrzenne” jako elementy
systemow społeczno-kulturowych wpływają na rozmieszczenie i ruchliwość
przestrzenna, czyli na zachowania przestrzenne.
Józef Kozielecki
Ø polski psycholog , profesor Uniwersytetu Warszawskiego, eseista, pisarz
Ø urodził się 17 października 1936 r. w Wilnie.
Ø Jest znawcą transgresji .
Ø Jego specjalnością jest psychologia poznawcza.
Ø Ukończył studia psychologiczne na Uniwersytecie Warszawskim,
Ø Zainteresowaniaàpsychologia nieeksperymentalna.
Ø Koncepcja transgresyjna człowieka (1987),
Ø Transgresja i kultura (1997),
Ø Psychotransgresjonizm. Nowy kierunek w psychologii (2001),
Ø Społeczeństwo transgresyjne. Szanse i ryzyko .
Ø .Za wybitne osiągnięcia w badaniach nad procesami decyzyjnymi i transgresją otrzymał nagrody Polskiej Akademii Nauk (1976)
Kozielecki zajmuje się takimi zagadnieniami jak:
-KULTURA
-TRANSGRESJA
Kulturę Kozielecki definiuje jako wielki , dynamiczny, samoorganizujący się system zakorzeniony w środowisku społecznym, wewnątrz którego działa tendencja rozwojowa i ochronna. Od wzajemnych stosunków między tendencjami zależy dynamika rozwoju kultury.
Istotną rolę w procesie adaptacji człowieka do rzeczywistości oraz w jego rozwoju odgrywa według autora „ Psychotransgresjonizmu” potrzeba bezpieczeństwa i potrzeba własnej wartości. Ta pierwsza należy do motywacji braku, niezaspokojona prowadzi do napięcia psychicznego i poszukiwania dóbr, po zaspokojeniu organizm osiąga homeostazę. Zaspokajana jest ona głownie przez dobra materialne, które człowiek zdobywa podejmując działania ochronne, czyli te nawykowe, konwencjonalne. Należąca do motywacji wzrostu potrzeba własnej wartości stanowi pragnienie wyższe. Jej zaspokajanie obrazuje mechanizm śnieżnej kuli, potwierdzana zwiększa się. Zaspokajana jest przez zjawiska symboliczne , społeczne i duchowe, a główną rolę mają działania transgresyjne. Kozielecki wyróżnia bezpieczeństwo fizyczne i społeczne. Pierwsze oznacza zagrożenia życia i zdrowia. Drugie wiążą się z intencjonalnym lub przypadkowym działaniem instytucji publicznych i pojedynczych ludzi , zjawiska jak terroryzm, rozbicie rodzin, chaos w życiu społecznym. Współcześnie zmieniają się rodzaje zagrożeń ,a człowiek żyje wśród nich. Opinia publiczna na temat rzeczywistości występowania i stopnia zagrożeń jakie niosą różne zjawiska jest zależna od środków przekazu.
Kozielezki zajmuje się też grupową potrzebą własnej wartości przejawiającą się w dwóch formach. Pierwszą jest rywalizacja organizacji między sobą, występuje współzawodnictwo międzygrupowe, a jemu towarzyszy konkurencja wewnątrzgrupowa. Drugą jest rzadsza forma indywidualistyczna , w której zespół i elita ustalają standardy grupowe będące standardami doskonałości i mistrzostwa. Grupy chcąc potwierdzić swoją wartość podejmują zbiorowe działania transgresyjne, konstruktywne lub destruktywne, zarazem upowszechniając opinię o niższości innych zespołów. Potrzeba ta ma wpływ na spójność grupy i jej systemu znaczeń i wartości. Wzrost tej potrzeby można obserwować w trakcie kryzysu społecznego. Sytuacja taka ma miejsce gdy deprecjonowana grupa niższa dąży do samopotwierdzenia i dąży do podniesienia swojej pozycji.
Opisując czynniki będące stymulatorami i przeszkodami transgresji Kozielecki stwierdza, iż nie istnieją absoluty , które zawsze i w każdych warunkach zwiększały by czy zmniejszały skuteczność działania. Można wyróżnić tylko relatywne stymulatory i przeszkody transgresji. Pisze on , że to właśnie byt sprawczy decyduje czy i w jakim stopniu wykorzysta zasoby środowiska i osobowe. Wyodrębnił on trzy systemy stymulatorów i przeszkód: osoba, otoczenie i dziedzina kultury. W strukturze osoby znaczenie ma osobowość, stan zdrowia i zachowania motoryczne. Systemy te oddziałują na siebie. Kultura wpływa na otoczenie tworząc organizacje instytucji , system prawny, tradycje, symbole. Dla osoby szczególne znaczenie ma pochodząca z otoczenia wiedza. W świecie wewnętrznym osoby konflikty i sprzeczności mogą stanowić zarówno stymulator jak i przeszkodę .Kozielecki pisze, że ludzie zaangażowani w działania transgresyjne często są wyobcowani ze środowiska, mają dystans do rodziny , znajomych, nie zajmują się sprawami bieżącymi. Dystans może być stymulatorem, a niekiedy przeszkodą. Podobnie odnośnie osoby i jej stanu zdrowia, cierpienie także może być i przeszkodą i stymulatorem, a czym się stanie to zależy od stosunku do nieszczęścia. Może być ona stymulatorem tworzenia nowych form ale większa jest jego niszcząca siła.
Kozielecki wyjaśnia też zjawisko centropizmu, przejawiającego się w różnych dziedzinach, a skupionym na istnieniu jednego ośrodka centrum, gdzie tworzone są nowe tendencje, następnie powielanie przez tych „mniejszych”. On stanowi przeszkodę w działaniach transgresyjnych. Instytucje dzieli na reaktywne i proaktywne .Pierwsze tylko reagują na bodźce ze środowiska zewnętrznego, ich celem nie jest rozwój a trwanie. Przeciwnie w przypadku tych drugich, które mając system zachęt i reguły ocen sprzyjających działalności niekonwencjonalnej.
Stymulatorem transgresji jest rywalizacja występująca jako konkurencja między grupowa, szczególnie gdy wykonują one to samo zadanie. Może być ona także przeszkodą , gdy występuje w grupie, bo wywołuje negatywne emocje, agresję i wrogość.
Wpływ na transgresyjność ma także stopień swobody i miejsce w hierarchii. Znaczenie w urzeczywistnianiu transgresji ma także stosunek do niej opinii publicznej, ekspertów. Zjawisko to nosi nazwę opór przed zmianą. Wywoływać go może konserwatyzm, obawa. Jako mechanizm omijający to zjawisko opisuje stosowanie strategii „ostrzenia ołówka „ polegającej na nieustannych modyfikacjach pierwotnego projektu i niedopuszczalnym kompromisie. Przykładem tej strategii są chociażby przeprowadzane reformy edukacyjne. Również dziedzina kultury oddziałując na sprawcę transgresyjnego może być stymulatorem bądź przeszkodą. W systemie kultury działa tendencja samozachowawcza i rozwojowa. Gdy dominuje pierwsza większe jest dążenie do utrzymania kultury w obecnym stanie. Jako , iż tendencje występują w tak dużym systemie są nieobserwowalne. Istnieje rozróżnienie na kultury indywidualistyczne i kolektywistyczne. W tych pierwszych jednostka traktowana jest jako autonomiczna całość, w drugich całość tworzy dopiero z grupą. W kulturze indywidualistycznej większe znaczenie ma poczucie własnej odrębności i niepowtarzalności, zaś w kolektywistycznych dominuje pojęcie tożsamości rodziny, grupy rówieśników, instytucji. Ludzie wychowani w kulturze indywidualistycznej częściej rozwiązują problemy , dążą do uznania, sukcesu. W drugim rodzaju kultury istnieje współpraca, rywalizacja międzygrupowa Przytaczając badania Kozielecki wysuwa hipotezę iż indywidualizm korzystnie wpływa na rozwój nauk wymagających teoretycznego i abstrakcyjnego myślenia, a kolektywizm na rozwój nauk stosowanych.
W zależności od różnorodnych czynników i okoliczności stymulatory transgresji mogą być jej hamulcami, a przeszkody blokujące przekraczanie granic bywają także stymulatorami.
Transgresją Kozielecki zajmował się też w kontekście nauki.próbował rozstrzygnąć spór o jej przyszłość .Wyróżnił dwie przeciwstawne tendencje. Pierwsza mówi o zmniejszającej się możliwości odkryć naukowych o historycznym znaczeniu, czyli tych dokonywanych raz, których rezultaty świadczą o „wyjściu poza”dotychczasowe postrzeganie świata.Druga tendencja mówi, że ludzkość musi znaleźć odpowiedzi na nowe problemy.Według Kozieleckiego poszukiwanie nowych form rozwiązań w nauce zawsze polegało na przekraczaniu granic.Nauka zawsze będzie wyzaniem dla jednostki i społeczeństwa
Kozielecki pisze także o przemianach ekosocjokulturowych w świecie współczesnym, kładąc szczególną uwagę na instytucje edukacyjne. Trasgresjami zewnętrznymi nazywa transfomacje, tendencje, trendy powstające poza szkołą. Zaś za wewnętrzne określa te dokonywane w systemie edukacyjnym. Jako tendencję z wartością wzrostową wymienia wartość ludzkiego życia, szczególnie silną w krajach rozwiniętych. Czas egzystencji człowieka wydłuża się poprzez racjonalne odżywianie, produkty ekologiczne, higienę osobistą, walkę z chorobami itd. Poza biologicznym wymiarem egzystencji wzrasta jej wartościowość, poprawie ulega jakość polegająca na rozwoju subiektywnych przeżyć, samoświadomości, aktywności, samoaktualizacji. Jednostka przekraczając swoje granice dokonuje transgresji twórczych i ekspansywnych, osiągając wysokie poczucie własnej wartości w pełni korzysta z życia. Ludzie bronią życia angażując różnorodne środki by zlikwidować niebezpieczeństwo. Autor przywołuje wypadki z Czarnobyla i pisze o umacnianiu się międzynarodowej solidarności i realności istnienia globalnej wioski. Kolejnym argumentem świadczącym o szczególnym obecnie traktowaniem życia jest lista praw człowieka. Zwiększanie się wartości życia uznaje za znaczące w modelowaniu procesów edukacyjnych. Chodzi chociażby o stworzenie możliwości kształcenia osób starszych. Za bardzo istotną uznaje zmianę treści programowych nauczania, gdzie trzeba stworzyć przestrzeń na zagadnienia jak wychowanie zdrowotne, sposoby radzenia z zagrożeniami naturalnymi i społecznymi, dyskurs o prawach i powinnościach człowieka.
Za najbardziej spektakularne zmiany Kozielecki uznaje te zachodzące w sferze techniki i technologii.Przewiduje on ich utrzymywanie się na obecnym poziomie. Autor ostrzega przed ignorancją technologii w edukacji, co prowadzić może do nieobliczalnych strat materialnych i poznawczych. Jednocześnie pisze o zagrożeniach z nią związanych, szkodzących kulturze i humanistyce. Pisze o wytworach materialnych, stanowiących narzędzia i zaspokajających potrzebę posiadania i zagrożeniu iż mogą one stać się celami samymi w sobie. Według Kozieleckiego mogą doprowadzić do degradacji osobowości. Podaje przykład reklamy jako kreującej sztuczne i destruktywne potrzeby człowieka. Te zjawiska organiczają prawa i wolności obywatelskie. Autor mówi o konieczności śledzenia i badania przemian technologicznych przez psychologów, pedagogów, bo tym przemianom towarzyszą procesy społeczne.
Pisze on także o szybkiej transformacji współczesnych społeczeństw, o zanikaniu i tworzeniu się nowych klas, warstw społecznych i grup zawodowych. Mówi, iż w społeczeństwie wiedzy dominują kognitariusze (knowledge workers).Określa ich jako profesjonalistów zajmujących się przechowywaniem, organizowaniem i tworzeniem informacji. Za pomocą urządzeń telekomunikacyjnych i informatycznych kreują wirtualne światy, wprowadzają w życie innowacje i reformy. Cechuje ich wysokie poczucie własnej wartości i brak tradycyjnych wartości inteligenckich.
· Szeroko opisywał kulturę, szczególnie pod kątem zmiany, ciekawie wytłumaczył czynniki jej sprzyjające i ją hamujące.
· Wyjaśnił jak człowiek odczuwa zagrożenia płynące z otoczenia, postrzegany przez niego poziom bezpieczeństwa a stan rzeczywisty , oraz sposób w jaki determinuje to funkcjonowanie człowieka w środowisku. Rozwój osobowości uzależnił od czynników ekosocjokulturowych.
· Opisywał także wzajemne związki i wzajemne oddziaływania między człowiekiem , jego otoczeniem a kulturą. A także co opisał przemiany ekosocjokulturowe w świecie współczesnym, korzyści oraz zagrożenia jakie niosą ze sobą poszczególne zjawiska..
· Zaletą jego publikacji jest prostota sposobu przekazu oraz posługiwanie się jasnym i przystępnym dla czytelnika językiem, którego treść wyjaśnia korelacje człowieka i środowiska oraz jego w nim działanie
agacior_szczecin