PEDAGOGIKA OGÓLNA
Pedagogika ogólna podejmuje i bada te problemy, które mają charakter powszechny, uniwersalny i determinują przebieg i skuteczność procesu wychowawczego, jego rolę społeczną, kulturotwórczą, i jego udział w tworzeniu osobowości.
Opracowuje ogólne zasady, koncepcje i metody badania rzeczywistego wychowania w jej różnych wymiarach, aspektach, poziomach i powiązaniach.
Bada i określa możliwości kreowania i określa możliwości kreowania w określonych warunkach społeczno-kulturowych i cywilizacyjnych.
HISTORIA WYCHOWANIA DYDAKTYKA TEORIA
I MYŚLI PEDAGOGICZNEJ WYCHOWANIA
Pedagogika ogólna tworzy ogólnoteoretyczne podstawy jednostek dla badań pedagogicznych obejmujących różne dziedziny ludzkiej aktywności w ramach „pedagogiki szczegółowej” oraz metodologicznych podstaw dla badań empirycznych.
Filozofia wychowania + filozofia człowieka à pedagogika ogólna jako nauka o wychowaniu
Analiza praktyki wychowania à pedagogika empiryczna
Zyskanie odrębności od filozofii à pedagogika empiryczna i normatywna
Główne założenie – człowiek jest wychowalny, wychowanie ma mu pomóc stać się takim, jakim może być ze względu na swoje wrodzone możliwości.
Istota wychowania polega nie tylko na pobudzanie naturalnych sił i potrzeb jednostki (potrzeba aktywności, orientacji w świecie, zaspokajania duchowych i fizycznych potrzeb, potrzeba bezpieczeństwa itp.), lecz także na kształtowaniu (kreowaniu) takich orientacji, postaw i umiejętności, dzięki którym może ona wejść jako świadoma i odpowiedzialna jednostka w świat życia społecznego, kultury i cywilizacji.
Wg Kazimierza Sośnickiego:
· pedagogika ogólna bada istotę wychowania, zagadnienia dziedziczności, cele wychowania, psychiczne podłoże celów wychowania, formalne strony celu wychowania, zasady i wartości oraz ich związki z wychowaniem, środki wychowawcze oraz osobowość wychowawcy
· pedagogika ogólna = teoria wychowania
o ma ustalać ideał wychowania
· ograniczenie zadań poznawczych pedagogiki ogólnej do opisu rzeczywistości
· do zadań pedagogiki ogólnej została zaliczona analiza porównawcza systemu pedagogicznego (obecnie à pedagogika porównawcza)
· włączenie w zakres badań i analiz pedagogiki ogólnej problematyki celów i treści wychowania, jego psychologicznych, socjologicznych, biologicznych podstaw, a także zagadnień teorii wartości
· idealny wychowawca:
o normalny wygląd zewnętrzny
o normalna budowa ciała
o wolny od wad psychicznych
o taktowny
o rzeczowy
o dyskretny
o sprawiedliwy
o zaradny życiowo
o uprzejmy
o troskliwy
o posiadający gruntowną wiedzę
o sumienny
o obowiązkowy
o pracowity
Wg Zygmunta Mysłakowskiego (1890-1971):
· „pedagogika ogólna jest tą częścią pedagogiki, która ma za zadanie wyodrębnić, zanalizować i opisać funkcje wychowania syntetycznie, w ich podstawowych strukturach”
· zadanie badawcze i poznawcze – wyodrębnianie i syntetyzowanie „faktów znaczących”
· pedagogika ogólna jest nadrzędna w stosunku do pedagogiki szczegółowej
· pedagogika ogólna stanowi teoretyczne podstawy dla badań szczegółowych (określa istotę wychowania i jest źródłem wiedzy potrzebnej do wyjaśniania badanych zjawisk
Wg Sergiusza Hessene (1887-1950):
· dzięki pedagogice ogólnej istnieje możliwość takiej wiedzy, która pozwoli osobom zajmującym się wychowaniem i w nim uczestniczącym na głębsze, bardziej zbliżone do prawdy rozumienie tego procesu
· przeżywanie i doświadczenia wychowawcze mają charakter uniwersalny
· wychowanie – działalność, w której uczestniczą wszyscy ludzie; czynią to spontanicznie, nieświadomie, zgodnie z tradycją i wyuczonymi nawykami
· pedagogika ogólna ma tworzyć taką wiedzę teoretyczną o wychowaniu, której poznanie i upowszechnienie przyczyni się do głębokiego rozumienia integralnego, organicznego związanie celów i zadań z treściami i metodami wychowawczymi
· zadanie: analizowanie i kreowanie otwartości na stale zmieniające się potrzeby i doświadczenia, na związki wychowania z życiem, na zdolność wychowania do kształtowania takich cech osobowości, które umożliwiają jednostce ludzkiej twórcze uczestniczenie w realizacji ponadczasowych zadań kultury
· pedagogika = filozofia stosowana
Wg Bogdana Nawroczyńskiego (1882-1974):
· duża rola pedagogiki w kształtowaniu poglądów i postaw nauczycieli i rodziców
· duże znaczenie badań pedagogicznych
· ważna jest i teoria, i praktyka
· dobry nauczyciel:
o dobrze wykształcony pedagogicznie
o utalentowany
o posiadający dobrą intuicję
· holistyczne ujmowanie zjawisk i procesu wychowania
· uwzględnianie teleologicznego punktu widzenia
· charakter normatywny pedagogiki ogólnej
· nacisk na proces społeczny
Wg Bogdana Suchodolskiego:
· ujęcie przedmiotu badań i problematyki pedagogiki ogólnej – rozwojowe
· historia pedagogiki = historia oświaty i wychowania + historia ideologii życia społecznego
· wychowanie – przedmiot i twór pedagogiki
· związki pedagogiki z antropologią filozoficzną
· pedagogika – nauka o człowieku
· konieczność mądrego spożytkowania dorobku metodologicznego innych nauk i przystosowania go do specyfiki badań pedagog.
· pedagogika ogólna – teoria optymalizacji procesu wychowawczego i jego skutecznej realizacji
Wg Janusz Gniteckiego:
· możliwość usprawniania pedagogiki ogólnej jako teorii krytyki i metateorii
· cel: tworzenie lepszego świata i lepszego człowieka
· metateoria pedagogiki = teoria wychowania
· 3 poziomy ogólności pedagogiki (wg Paliki):
o teoria pedagogiczna sensu stricto
o teoria pedagogiczna średniego szczebla
o teorie najniższego szczebla (teorie o najniższym zasięgu)
Wg Mariana Nowaka:
· pedagogika – teoria o procesie wychowawczym, teoria o rzeczywistości wychowania
o faktyczny (stan) naszego życia indywidualnego i społecznego, umieszczony w konkretnej perspektywie czasowej i kulturowej, w jakiej zachodzi wychowanie
· pedagogika jako źródło wiedzy podstawowej stanowiącej inspirację i układ odniesienia dla nauk szczegółowych
· zadania:
o ukazanie podstawowej kategorii pedagogicznych umożliwiających badania i analizowanie procesu edukacji
o formułowanie kategorii pedagogicznych tak, by mogły się one odnosić do konkretnych zdarzeń w sytuacjach wychowawczych
o wyjaśnianie sensu i znaczenia oraz przydatności kategorii pedagogicznych do analizowania sytuacji, problemów i zdarzeń wychowawczych
· preferowanie wychowania jako procesu rozwoju osobowości (wzrostu)
Wg Joanny Rutkowiak:
· 3 rodzaje wewnętrznej racjonalności pedagogiki:
o racjonalność czasowa, parapionowa
§ całościowe intelektualne ujmowanie treści pedagogicznych, wyodrębnianie ich ważnych cech i ich prawidłowe hierarchizowanie = myślenie racjonalne, aczasowe
o racjonalność czasowo-sekwencyjna i liniowa
o racjonalność czasowo-pulsująca, przestrzenna
§ racjonalność – określony zbiór założeń oraz praktyk społecznych, w jaki jednostka lub grupa odnosi się do szerszych doświadczeń
Wg Andrzeja Tchorzewskiego:
· pedagogika ogólna = metapedagogika
· trzy obszary problemowe:
o wychowanie jako byt społeczny
o metoda poznania wychowania jako bytu społecznego
o zagadnienia metodologiczne
Wg Zygmunta Wiatrowskiego:
· propozycja nazwy „nauki pedagogiczne”
HISTORIA WYCHOWANIA I MYŚLI PEDAGOGICZNEJ
Historia wychowania – nauka o metodach, formach i organizacji wychowania, ustrojach szkolnych i systemach oświatowych, także nauką o genezie i historii rozwoju myśli pedagogicznej.
Przedmiot badań: sposoby i formy organizacji wychowania dzieci, młodzieży i dorosłych w warunkach naturalnych i w specjalnych instytucji oraz geneza i rozwój myśli pedagogicznej w ciągu dziejów.
Jako odrębna dziedzina – w 2. poł. XVIII w.
Rozwój – XIX w.
Prekursorzy w Polsce – ks. Marcin Świątkowski, Hugo Kołłątaj.
Historycy wychowania w XIX w. – Józef Łukaszewicz, Bronisław Trentowski, Antoni Danysz, Kazimierz Morawski, Antoni Karbowiak.
Przełom XIX i XX w. i wiek XX – A. Łuczkiewicz, Franciszek Majchrowicz, Franciszek Bizoń, Stanisław Kot, Bogdan Nawroczyński, Ludwik Chmaj, Stefan Wołoszyn, Łukasz Kurdybach, Tadeusz Pasierbiński, Zbigniew Marciniak, Wanda Borawska-Nowak, Ryszard Wroczyński, Józef Krasucki, Stanisław Michalski.
Związki z historią filozofii, historią religii i kościołów, historią etyki, historią psychologii, prawa i doktryn politycznych, historii polityki i gospodarki, historii poszczególnych nauk.
Starożytność
· stworzenie instytucji i metod wychowania
· Grecja:
o system spartański:
§ wyzysk niewolników
§ surowość wychowania
§ wszystko podporządkowane interesom państwa
§ dzieci kalekie i słabe uśmiercano
§ szkolenie wojskowe
o system ateński:
§ charakter pokojowy
§ kalokagathia (piękna i dobra)
§ wychowanie wczesnoszkolne
§ zamożni à prywatni nauczyciele
...
drakmorek