UKŁAD POKARMOWY
UKŁAD POKARMOWY – SYSTEMA DIGESTORIUM
n Układ trawienny poprzez rozkładanie przyjmowanego pokarmu na proste związki i ich resorpcje dostarcza energii do funkcjonowania pozostałych układów
n Spełnia on następujące funkcje:
- przyjmowanie pokarmu
- przeprowadzenie pokarmu przez przewód pokarmowy
- trawienie, w wyniku którego pokarm zostaje rozłożony za pomocą enzymów na prostsze związki. Skrobia rozkłada się na cukry proste przez amylazę. Pepsyna i trypsyna rozkładają białka na dwupeptydy i aminokwasy. Lipazy rozkładają tłuszcze na monoglicerydy i kwasy tłuszczowe
- wchłanianie, które polega na transporcie substancji odżywczych, wody i elektrolitów z przewodu pokarmowego (jelita cienkiego) do krwi i chłonki
- defekacja
n Składa się z:
- przewodu pokarmowego
- gruczołów
n Przewód pokarmowy rozpoczyna się szparą ust a kończy się odbytem i składa się z:
- jamy ustnej
- gardło
- przełyk
- żołądek
- jelito cienkie
- jelito grube
n Do gruczołów należą:
- gruczoły ślinowe
- wątroba
- trzustka
JAMA USTNA – CAVUM ORIS
n Rozpoczyna się szparą ust, ograniczoną przez wargę górną i dolną a kończy się cieśnią gardzieli przechodząc w gardło
n W jamie ustnej wyróżniamy:
- przedsionek jamy ustnej i
- jama ustna właściwa
n Przedsionek jamy ustnej jest oddzielony od jamy ustnej właściwej przez dziąsła i zęby szczęki i żuchwy
n Do przedsionka jamy ustnej uchodzi przewód ślinianki przyusznej
JAMA USTNA WŁAŚCIWA
n Ograniczona jest:
- od góry przez podniebienie, którego część przednią tworzy podniebienie twarde a tylną podniebienie miękkie
- od przodu i boków przez dziąsła, zęby górne i dolne
- od dołu przez dno jamy ustnej utworzone przez mięśnie nadgnykowe pokryte błoną śluzową wytwarzającą fałd podjęzykowy
Do narządów jamy ustnej zalicza się:
- zęby, język i ślinianki
ZĘBY - DENTES
- korony zęba – jest to część wystająca ponad dziąsło i pokryta szkliwem, wewnątrz znajduje się jama zęba wypełniona miazgą zęba
- szyjka zęba – jest to część objęta przez dziąsło
- korzeń zęba - jest to część zęba pokryta kostniwem i leżąca w zębodole, wewnątrz jest kanał korzenia zęba zakończony otworem
n Kształt dla zęba nadaje zębina
n Ząb osadzony jest w zębodole i połączony z nim więzozrostem zwanym wklinowaniem
n Wyróżniamy:
- zęby mleczne – występują w liczbie 20 (zaczynają wyrastać ok..6 m-ca życia a wypadać ok.. 6 roku życia) i występują w jednej połowie szczęki i żuchwy:
a) 2 zęby sieczne
b) 1 kieł
c) 2 zęby trzonowe
- zęby stałe – występują w liczbie 32 (zaczynają wyrastać ok.. 6 roku życia) i występują w jednej połowie szczęki i żuchwy:
c) 2 zęby przedtrzonowe
d) 3 zęby trzonowe
JĘZYK - LINQUA
n Jest mięśniowym narządem układu trawiennego
n Wyróżnia się w nim:
- nasadę, trzon i koniec języka
n Między trzonem a nasadą języka znajduje się bruzda graniczna
n Na trzonie języka wyróżniamy powierzchnię górną, czyli grzbiet języka oraz powierzchnię dolną
n Język pokryty jest błona śluzową, która na powierzchni dolnej łączy się z błoną śluzową dna jamy ustnej – wędzidełkiem języka
n Na nasadzie języka występują skupiska tkanki limfatycznej tworzące migdałek językowy
BRODAWKI JĘZYKA
n Grzbiet języka pokrywa błona śluzowa zawierająca liczne brodawki języka i wyróżniamy:
- brodawki nitkowate
- brodawki grzybowate
- brodawki okolone
- brodawki liściaste
n Brodawki okolone, liściaste i grzybowate zawierają receptory smaku – kubki smakowe
n Wrażenia smakowe z brodawek okolonych i liściastych odprowadza odprowadza nerw IX a z brodawek grzybowatych nerw VII
MIĘŚNIE JĘZYKA
n Mięśnie języka tworzą dwie grupy:
- mięśnie zewnętrzne – łączą język z otoczeniem i powodują zmiany położenia całego narządu (wysuwanie, cofanie języka itp.)
- mięśnie wewnętrzne – są to własne mięsnie języka i zmieniają kształt języka (zgrubienie, spłaszczenie języka itp.)
GRUCZOŁY JAMY USTNEJ
n W błonie śluzowej jamy ustnej znajdują się liczne, drobne gruczoły ślinowe oraz mają ujścia przewody wyprowadzające trzech dużych gruczołów ślinowych:
- ślinianki podżuchwowej
- ślinianki podjęzykowej
- ślinianki przyusznej
n Ślinianka podżuchwowa położona jest poniżej trzonu żuchwy pod dnem jamy ustnej i jej przewód uchodzi do jamy ustnej właściwej na mięsku podjęzykowym
n Ślinianka podjęzykowa położona jest na dnie jamy ustnej przykryta od góry błoną śluzową ujście jak śliniance podżuchwowej
n Unewerwione przez nerw VII
ŚLINIANKA PRZYUSZNA
n Jest położona na stronie bocznej twarzy do przodu od małżowiny usznej i brzegu przedniego mięśnia mostkowo-obojczykowo-sutkowego oraz część głęboka leży w dole zażuchwowym
n Otoczona jest torebką łącznotkankową
n Przewód ślinianki przyusznej przebiega na mięśniu żwaczu, przebija mięsień policzkowy i uchodzi do przedsionka jamy ustnej. Wydzielina ma charakter surowiczy
n Przywspółczulnie unerwiona jest przez nerw IX
CZYNNOŚĆ ŚLINIANEK
n Wytwarzają ślinę, która służy do nawilżania pokarmu, samooczyszczenia jamy ustnej i do zwilżania czerwieni warg
n Człowiek wytwarza dziennie około 1-1,5 litra śliny, która jest płynem przejrzystym, bezbarwnym, lekko opalizującym
n Zawiera oprócz wody około 0,5% rozpuszczonych w niej związków nieorganicznych i organicznych (głównie białka –albumina, mucyna, która ułatwia połykanie uformowanego kęsa oraz enzym amylazę rozkładający skrobię na proste węglowodany
GARDŁO - PHARYNX
n Jest wspólnym narządem dla układu pokarmowego i oddechowego. Krzyżują się w nim drogi pokarmowa i oddechowa
n Rozpoczyna się od podstawy czaszki a kończy się na wysokości C6
n Jama gardła dzieli się na:
- część nosową
- część ustną
- część krtaniową
n Granicę części nosowej i ustnej gardła stanowi podniebienie miękkie, które napinając się całkowicie oddziela od siebie obie części chroniąc górne drogi oddechowe przed dostaniem się do nich pokarmu
BUDOWA GARDŁA
n Część nosowa gardła łączy się ku przodowi z jamą nosową poprzez nozdrza tylne. Na jej ścianie bocznej znajduje się ujście gardłowe trąbki słuchowej a w pobliżu znajduje się skupisko tkanki limfatycznej tworząc migdałek trąbkowy. W przejściu sklepienia gardła w ścianę tylną leży migdałek gardłowy
n Część ustna gardła ku przodowi łączy się z jamą ustną poprzez cieśń gardzieli
n Część krtaniowa gardła ku przodowi łączy się z krtanią poprzez wejście do krtani i przechodzi w przełyk
LIMFATYCZNY PIERŚCIEŃ GARDŁOWY
n Tworzą go migdałki – są to skupiska grudek chłonnych mających zdolność wytwarzania limfocytów. Spełniają one funkcję obronną przed zakażeniem przez jamę ustną i nos
n Występują na pograniczu jamy nosowej, ustnej i gardła
n W skład pierścienia wchodzą:
- migdałek językowy – nieparzysty, leży w jamie ustnej właściwej na nasadzie języka
- migdałki podniebienne – parzyste, leżą w cieśni gardzieli pomiędzy łukiem podniebienno-językowym i łukiem podniebienno-gardłowym
- migdałek trąbkowy – parzysty, leży w części nosowej gardła w pobliżu ujścia gardłowego trąbki słuchowej
- migdałek gardłowy – nieparzysty, leży w części nosowej gardła na przejściu sklepienia gardła w ścianę tylną
PRZEŁYK - ESOPHAGUS
n Jest to cewa mięśniowa łącząca gardło z żołądkiem długości ok.23-25 cm.
n Rozpoczyna się na wysokości C6, przez otwór górny klatki piersiowej dostaje się do śródpiersia tylnego, następnie przez rozwór przełykowy przepony do jamy brzusznej, gdzie łączy się z żołądkiem na wysokości Th11
n Wyróżniamy trzy części przełyku – część szyjną, piersiową i brzuszną
n Posiada trzy przewężenia – górne, w przejściu gardła w przełyk, środkowe – na wysokości rozdwojenia tchawicy, dolne – przy przejściu przez przeponę
POŁOŻENIE ŻOŁĄDKA
n Leży w okolicy nadpępcza i podżebrowej lewej wewnątrzotrzewnowo
ŻOŁĄDEK - GASTER
n W żołądku wyróżniamy:
wpust – jest to otwór, przez który żołądek łączy się z przełykiem
część wpustowa – część żołądka przylegająca do wpustu
dno – najwyżej leżąca część żołądka
trzon
część odźwiernikowa – część żołądka przylegająca do odźwiernika
odźwiernik – otwór zaopatrzony w zastawkę odźwiernika i mięsień zwieracz odźwiernika, dzięki któremu zasadowa treść dwunastnicy nie miesza się z kwaśną treścią żołądka
BUDOWA ŚCIANY ŻOŁĄDKA
n W żołądku wyróżniamy dwie ściany – przednią
n - tylną
n Połączone są za pomocą dwóch krzywizn – mniejszej i większej
n Ściana żołądka zbudowana jest z trzech warstw:
- błona surowicza – otrzewna
- błona mięśniowa
- błona śluzowa, która wytwarza fałdy żołądkowe, pólka żołądkowe i w ich obrębie znajdują się dołeczki żołądkowe, w dnie których leżą ujścia gruczołów żołądkowych
GRUCZOŁY ŻOŁĄDKA
- gruczoły wpustowe – wydzielają śluz
- gruczoły dna i trzonu zbudowane są z komórek głównych, które wydzielają pepsynogen, komórek okładzinowwych, wydzielające kwas solny oraz komórek śluzowych wydzielające śluz
- gruczoły odźwiernikowe wytwarzają śluz i gastrynę
n Poza tym gruczoły żołądka produkują również lipazę rozkładającą tłuszcze
CZYNNOŚĆ ŻOŁĄDKA
n Wydzielany jest sok żołądkowy, który powstaje z komórek gruczołowych błony śluzowej żołądka. Jest bezbarwny, lekko opalizujący, wodnisty płyn o silnie kwaśnym odczynie wywołanym przez kwas solny wydzielany przez komórki okładzinowe gruczołów dna żołądka. Komórki główne dna żołądka wydzielają pepsynogen, który pod wpływem HCl przechodzi w pepsynę –enzym trawiący białka. Gruczoły wpustowe i odźwiernikowe wytwarzają śluz, który chroni błonę śluzową przed samostrawieniem
n Odkażanie pokarmu pod wpływem kwasu solnego
n Gromadz...
sysl