Rozwój mowy dziecka zaczyna się już od jego poczęcia, a powinien się zakończyć wraz z pójściem do szkoły, czyli w wieku 6-7 lat. Przez cały ten czas, dziecko dynamicznie się rozwija, jego doświadczenia życiowe wpływają na rozwój mowy, rozwój mowy z kolei otwiera większe możliwości na poznawanie świata. W tym czasie również kształtuje się świadomość językowa dziecka, niestety mogą pojawić się również wady wymowy. Często są one traktowane jak cechy wymowy dziecięcej i przez to ignorowane. Pozostawienie nieskorygowanej wady wymowy pozostaje na całe życie. Błędnym jest myślenie, że z wad wymowy się wyrasta!
Podstawową kwestią jest tutaj umiejętność obserwacji własnego dziecka, jego rozwoju i zachowań oraz konsultowanie ze specjalistą wszelkich niepokojących sygnałów.
Na co zwracać uwagę w wymowie dziecka?
Rozwój mowy przebiega etapowo. Warto więc znać cechy wymowy dziecięcej, aby móc zapobiegać jej nieprawidłowościom i zauważać je.
Dziecko 3-letnie:
· rozumie to, co się do niego mówi, jeśli jest to związane z czymś, czego wcześniej doświadczyło;
· spełnia polecenia zawierające znane mu wyrazy (wskazuje części twarzy, ciała, zabawek, potrafi podać swoje imię);
· mówi dużo i chętnie, opowiada, „głośno myśli” podczas wykonywania czynności, ale jego wypowiedzi są jeszcze niegramatyczne;
· zadaje dużo pytań;
· zaczyna prawidłowo wymawiać głoski s, z, c, dz, chociaż mogą one być jeszcze realizowane jako ś, ź, ć, dź;
· głoski sz, ż, cz, dż są wymawiane jako ś, ź, ć, dź lub s, z, c, dz;
· głoski r nie ma i jest zastępowana głoską l (wcześniej przez j);
· prawidłowe dla tego okresu rozwojowego są więc takie wymówienia: [lubie sipko jechać na lowelku, ja sybuje jak samolot][ziegalek dźwoni, idziemy do psiećkola]
Dziecko 4-letnie:
· rozumie i wykonuje polecenia, także te bardziej skomplikowane, zawierające wyrażenia z przyimkami: na, pod, do, w, przed, za, obok;
· rozpoznaje kolory;
· odpowiada na pytania, mówi co robi, gdy jest mu zimno, kiedy jest głodne;
· potrafi mówić o przeszłości i przyszłości;
· w jego wypowiedzi jest jeszcze dużo form niegramatycznych, ale dziecko interesuje się tym, jak mówić poprawnie;
· zadaje bardzo dużo konkretnych pytań;
· lubi mówić, opowiadać, dzielić się swoimi wrażeniami, ale często z braku odpowiedniego słownictwa samo tworzy wyrazy np. pan repetulczyk – mechanik samochodowy;
· wymowa jest dokładniejsza niż u dziecka 3 – letniego: głoski s, z, c, dz, powinny brzmieć twardo i, podobnie jak głoski ś, ź, ć, dź, powinny być wymawiane z zamkniętymi zębami;
· mogą (ale nie muszą!) pojawić się głoski sz, ż, cz, dż i r, ale ich realizacja jako s, z, c, dz i l jest w tym wieku prawidłowością.
Dziecko 5-letnie:
· buduje wypowiedzi wielozdaniowe, w których uwzględnia kolejność zdarzeń i zależności przyczynowo – skutkowe;
· relacjonuje przeżyte zdarzenie lub przewiduje fakty, które mogą zaistnieć;
· potrafi wyjaśnić znaczenie słów i opisywać przedmioty podając ich cechy charakterystyczne;
· nie popełnia błędów gramatycznych, potrafi poprawić samo siebie i młodsze dzieci;
· poprawnie wymawia wszystkie głoski.
Jakie objawy występujące u dziecka powinny niepokoić?
· brak mowy
· mowa nieadekwatna do wieku
· problemy z rozumieniem mowy
· utrudniony kontakt z dzieckiem
· niechęć do mówienia
· zmiana zachowania dziecka
· problemy w przedszkolu
· nadmierna nerwowość
· wkładanie języka między zęby
· nadmierne ślinienie się
· oblewanie się jedzeniem lub piciem
joasia_klaudia