TEATR LALEK JAKO ŚRODEK WYRAZU ARTYSTYCZNEGO
Scenariusz przedstawienia, które wybrałam do realizacji opracowałam na podstawie kasety magnetofonowej Polskich Nagrań – „Kopciuszek”. Jest to bajka muzyczna, do której muzykę skomponował Mieczysław Janicz, a słowa napisał Jan Brzechwa. Z kasety tej zaczerpnięty został tekst mówiony oraz piosenki. Partie instrumentów perkusyjnych, a także akompaniament napisane były przeze mnie. Wprowadziłam również recytatywy, które wykonywane przez dzieci stawały się wynikiem twórczej atmosfery prób.
W widowisku teatralnym, które realizowałam istotne znaczenie odgrywała muzyka. Starałam się, aby jej charakter korelował z pozostałymi elementami, zwłaszcza z tworzywem słownym. Zależało mi na tym, aby była ona jego pogłębieniem i dopełnieniem. Akompaniament do piosenek i walca opracowałam na elektroniczne instrumenty klawiszowe, następnie zapisałam go w pamięci komputera i przegrałam na płytę CD.
Dobierając dzieci do poszczególnych grup wykonawców przeprowadziłam sprawdzian, który dotyczył ogólnej sprawności muzycznej. Zawierał on polecenia obejmujące badanie słuchu muzycznego, pamięci muzycznej, poczucia rytmu oraz sprawności gry na instrumentach. Sprawdzian ten umożliwił mi wybranie grupy dzieci aktorów, w której mieściła się również grupa dzieci wokalistów oraz grupy dzieci instrumentalistów. Przy podziale dzieci – aktorów zastosowałam sprawdzian dykcji umożliwiający przydział ról recytatorskich.
Bardzo trudnym zadaniem w przypadku teatru lalkowego jest sztuka choreografii. W przypadku bajki „Kopciuszek” ogromne znaczenie miała płaszczyzna, po której poruszały się lalki. W niewielki sposób ograniczała ona ruch lalek. Układy choreograficzne, których byłam autorką były ciekawe i czytelne. Przeprowadzonych zostało wiele prób, podczas których pracowałam z dziećmi nad płynnością ruchów i gestów lalek, a także nad prawidłowym przebiegiem tańców. Każde zajęcia poprzedzone były ćwiczeniami mającymi na celu przygotowanie uczniów – animatorów do wykonywania precyzyjnych ruchów lalką.
Scenografia jest istotnym elementem inscenizacji i stanowi jej plastyczną oprawę. Najlepszy wyraz artystyczny uzyskać można przy użyciu najprostszych środków plastycznych. Na scenografię składają się detale plastyczne oraz rekwizyty, które mogą być namalowane lub wykonane z papieru, tektury, drewna, sklejki, masy papierowej itp.
Detale i rekwizyty scenograficzne mogą być płaskie lub przestrzenne. Najłatwiej malować je na kartonie, papierze lub płótnie farbami plakatowymi.
Dekoracja jako element scenografii najbardziej obok światła i muzyki buduje nastrój. Jest tłem dla przedstawianych zdarzeń, ukonkretnia ich miejsce i czas. Określa też sytuację dramatyczną i wpływa na nastrój widza. W realizowanym przeze mnie przedstawieniu dekorację stanowił teatrzyk zrobiony ze sklejki. Został on umieszczony na podwyższonej scenie. Składał się z trzech części. W części środkowej miał wycięte duże okno, które stanowiło płaszczyznę, po której poruszały się lalki. Tłem sceny lalkowej były dwie plansze malowane farbami plakatowymi przedstawiające dom macochy oraz salę balową pałacu królewskiego. Przymocowane one były do ramy łączącej boczne elementy teatrzyku i zmieniane w miarę potrzeby. Grupa uczniów – aktorów miała powierzone wykonanie własnej lalki w dowolny możliwie najprostszy sposób. Bazą lalki były duże drewniane łyżki kuchenne, do których przymocowano kawałki drewnianej listewki. Miały to być ramiona lalki. Kukiełki zostały wykonane z resztek materiałów, wełny guzików.
Oświetlenie to odrębna sztuka wymagająca doświadczenia i umiejętności w operowaniu reflektorami w teatrzyku szkolnym. Urządzenia oświetleniowe muszą być proste, łatwe w obsłudze, powinny eksponować te miejsca na scenie, w których toczy się w danym momencie akcja. Do inscenizacji „Kopciuszka” użyłam oświetlenia, które składało się z reflektorów przymocowanych do ramy przy suficie i skierowanych na scenę. Reflektory wyposażone były w płynny regulator natężenia światła. Dzięki niemu zastosowane elementy świetlne były ciekawsze i bardziej atrakcyjne.
Osoby:
Narrator, Kopciuszek, Macocha, Haneczka, Kasieńka, Herold, Królewicz, Sąsiadka, Ochmistrz, Dama Dworu, Mieszczanin, Strażnik.
Instrumenty perkusyjne:
Dzwonki, Bębenek I, Bębenek II, Kołatka, Trójkąt, Talerz.
Ilustracja muzyczna z kasety magnetofonowej jako wyraz przebiegu akcji bajki, oraz podczas wykonywanych przez uczniów piosenek.
Wstęp
Narrator:
Bardzo dawno temu, może przed wiekiem
przed dwoma wiekami, czy trzema,
w pewnym królestwie dalekim,
którego dzisiaj już nie ma,
i na mapie go znaleźć nie można,
mieszkała wdowa zamożna.
Miała dwie córki brzydule,
które kochała czule,
i pasierbicę sierotę,
której w domu najgorszą dawała robotę.
Stąd poszło, że sierotkę przezwano Kopciuszkiem.
A ona ocierała tylko łzy fartuszkiem,
szorowała, harowała,
i przy pracy cichutko tak sobie śpiewała.
Kopciuszek
Narrator
A macocha z córkami siedziały w salonie,
kremem nacierały dłonie,
szlifowały paznokietki różowe
i taką prowadziły rozmowę.
swobodny
recytatyw
Macocha
Czemu moja córeczka jest w pąsach?
swobodna
improwizacja
Czemu moja Haneczka się dąsa?
Haneczka
Bo lusterko się ze mnie natrząsa.
Nie pomogą koronki i tiule,
gdy wydałaś na świat brzydulę!
A ty czemuś córeczko taka krzywa
Czego ci Kasieńko zbywa?
Kasieńka
Ja bym wszystkie lustra potłukła
Bo wyglądam w nich po prostu jak kukła
Piosenka Kasieńki i Haneczki
Czy słyszycie – Kasieńko, Haneczko,
bębny grają gdzieś niedaleko.
Tak, to Herold.
Co nam obwieszcza.
Herold
Do rycerzy, do szlachty, do mieszczan
Król jegomość kieruje orędzie.
Niech lud pozdrowiony będzie.
Obwieszczam więc wszystkim i wszędzie,
że dnia 1 czerwca w pałacu bal się odbędzie,
i król z całego serca,
na królewskie komnaty swoje
zaprasza wszystkie dziewoje.
A którą królewicz wybierze,
którą pokocha szczerze,
której da pierścień i słowo
ta będzie przyszłą królową!
Lud
Niech żyje król miłościwy, dobrotliwy i sprawiedliwy.
Kopciuszku, do roboty
zawiń mi papiloty
Kopciuszku, patrz brudasie,
Jest plama na atłasie
swobodny recytatyw
Przynieś moje pończoszki
Daj mi chusteczkę w groszki
swobodna improwizacja
Pantofle przetrzyj szmatką
Już lecę pani matko!
Mamo, jestem gotowa
Wygląda jak królowa,
i ty Kasiu tak samo,
napatrzeć się nie mogę,
królewicz się zakocha,
no ale czas już w drogę.
Pojechała macocha, siostry się wystroiły,
ja już nie mam siły.
Muszę wciąż, jak kocmołuch,
wybierać groch z popiołu,
smutny jest los Kopciuszka,
czy ja nie mam serduszka?
Słyszę jego pukanie.
Sąsiadka
To ja pukam kochanie,
Jestem waszą sąsiadką,
ale bywam tu rzadko,
więc nie znasz mnie Kopciuszku.
Coś powiem ci na uszko.
Spełnię dziś marzenie twoje,
pożyczę ci moje stroje,
złoty pierścień i złoty szal,
pantofelki za złotego atłasu,
i pojedziesz do króla na bal.
Masz tu jeszcze mydełko pachnące,
kto się nim umyje,
jaśniejszy jest niż słońce,
śpiesz się, będziesz czysta i gładka,
nie zostanie śladu z Kopciuszka.
Chyba śnię, pani nie jest sąsiadką,
pani pewno jest dobrą wróżką.
Ludzie mówią, że wróżek nie bywa,
ja chcę tylko, żebyś była szczęśliwa,
namęczyłaś się w życiu srodze,
jesteś dobra, więc cię nagrodzę.
Choć, pojedziesz moją karocą,
lecz pamiętaj, wróć przed północą.
Ochmistrz
Jego królewska mość,
nadchodzi wraz z królewiczem.
Każdy przybyły gość,
ma przejść przed ich obliczem,
proszę więc wszystkie damy
iść za mną, zaczynamy.
Mieszczanin
Ochmistrz damy przedstawia,
imię każdej wymawia.
To panna Hanna,
to panna Katarzyna,
a to panna nieznana w mieście,
która w skromności niewieściej,
nie zdradza i nie wymienia,
imienia i pochodzenia.
Blask jaki od niej bije,
jakie ma ręce, szyję,
księżniczka, czy królewna.
Dama dworu
Królewna, jestem pewna.
Jaka piękna,
przyjrzyjcie się jej włosom i oczom.
Panowie, tak nie można.
Niech panie się nie tłoczą.
Powiem wam moi drodzy do uszka,
że w pannie bezimiennej poznałem Kopciuszka,
A królewicz się nagle zapłonił,
z tronu powstał i dwornie się skłonił,
i wyciągnął do niej ręce swe obie,
prosząc, by mu coś powiedziała o sobie.
Dziewczyna dumnie wzniosła czoło blade
i zamiast mówić,
taką zaśpiewała balladę.
Królewicz
To nieprawda, ballada kłamie,
pozwól, że podam ci ramię,
choć byś była sierotą biedną,
z tobą tańczyć chcę, z tobą jedną.
Walc
Królewicz tańczy, to wprost nie do wiary,
nie ma chyba wdzięczniejszej pary.
Wszyscy tańczyć przestali,
oni dwoje zostali na sali.
Jesteś piękna, i lekka, i zwiewna,
wyśniona królewna.
Królewiczu, to tylko złudzenie.
Nie złudzenie, lecz olśnienie,
już uczuć swych nie odmienię,
ciebie mieć pragnę za żonę,
...
zabcia83