Pytania dotyczące materiału z ćwiczeń
1. W której części ucha znajduje się narząd Cortiego? Z czego zbudowany jest narząd Cortiego? Z którym nerwem czaszkowym jest on połączony? Dokąd docierają impulsy słuchowe?
Narząd Cortiego znajduje się w ślimaku, w przestrzeni zwanej schodami środkowymi (przewód ślimakowy). Rozciąga się on wzdłuż przewodu ślimakowego poza jego częścią zwaną kątnicą przedsionkową. Położony jest na błonie podstawnej. Przypomina „wał”, który po swojej wewnętrznej stronie zwrócony jest w kierunku bruzdy (blaszki) spiralnej wewnętrznej. Przyśrodkowo od narządu znajduje się Rabek spiralny. Wewnątrz schodów ślimaka znajduje się narząd Cortiego, który zamienia pobudzenia znajdujących się w nim rzęsek w impulsy nerwowe. Zniszczenie narządu Cortiego powoduje całkowitą głuchotę.
Jest on zbudowany z komórek zmysłowych, zakończonych włoskami. Komórki te rozmieszczone są na błonie podstawnej, a nad nimi znajduje się błona pokrywająca. Budowa: komórki zmysłowe zewnętrzne, błona nakrywkowa, komórki zmysłowe wewnętrzne, błona podstawna, zwój spiralny, nerw ślimakowy. Połączony jest on z nerwem przedsionkowo-ślimakowym (nerw VIII). Impulsy słuchowe docierają do nerwu słuchowego.
2. Proszę objaśnić pojęcia: przewodnictwo kostne i przewodnictwo powietrzne. Co to jest rezerwa ślimakowa? Proszę narysować audiogram i nanieść krzywe przewodnictwa kostnego i powietrznego w normie słyszenia.
Przewodnictwo kostne – droga przewodzenia kostnego.
Przewodnictwo powietrzne – dźwięk pokonuje całą drogę w uchu i dociera do narządu spiralnego (narządu Cortiego).
Rezerwa ślimakowa – odległość między krzywą przewodnictwa kostnego a powietrznego. Im większa odległość między krzywymi tym większy niedosłuch.
3. Proszę przedstawić klasyfikację zaburzeń słuchu wg kryterium ubytku słuchu w dB. W którym przedziale zachowane są resztki słuchowe?
Lekki ubytek słuchu: 21-40dB
Średni ubytek słuchu: 41-70dB
Poważny ubytek słuchu: 70-90dB
Głęboki ubytek słuchu: powyżej 91dB
Resztki słuchowe 100-120dB. Głuchy z resztkami słuchy to ten, który na podstawie resztek słuchu nie może nauczyć się mowy w sposób naturalny.
4. Proszę przedstawić klasyfikację zaburzeń słuchu ze względu na kryterium, jakim jest: moment uszkodzenia słuchu(pre- , inter-, post-) i opisać, jakiego wieku dziecka dotyczą.
Według tej klasyfikacji wyróżnia się :
· głuchotę prelingwalną , powstałą przed opanowaniem języka (2 – 3 rok życia) ;
· głuchotę perilingwalną , powstałą w okresie opanowania języka (3 – 5 lat) ;
· głuchotę postlingwalną , powstałą po 5 roku życia .
5. Jakie są metody badania słuchu u noworodków i niemowląt. Na czym polega program badań przesiewowych?
Podział metod ze względu na założony cel:
àOGÓLNE BADANIA MAJĄCE NA CELU WYKRYCIE WADY SŁUCHU w celu wyłonienia spośród wszystkich dzieci tych, które nie reagują odpowiednio do wieku na bodźce akustyczne, a więc zachodzi u nich podejrzenie uszkodzenia słuchu. Podczas takiego badania posługujemy się uproszczonymi metodami testowania słuchu (tzw. badania selekcjonujące). Dzieci wyselekcjonowane powinny zostać poddane szczegółowym badaniom słuchu.
àBADANIA DIAGNOSTYCZNE to badania służące ostatecznemu potwierdzeniu lub wykluczeniu wad słuchu u dzieci, u których jest podejrzenie uszkodzenia słuchu. Badanie to daje zadawalające i łatwe do zinterpretowania wyniki tylko wtedy, gdy odbywa się w przytulnym, odpowiednio dużym pomieszczeniu, w obecności krewnych, by badane dziecko nie czuło strachu, gdyż nie będzie wtedy reagowało prawidłowo.
Obiektywna audiometria to wszystkie metody pomiaru słuchu, które bez udziału i świadomej współpracy badanego pozwalają ocenić jego zdolność słyszenia.
Przy rzeczywistym obiektywnym pomiarze reakcja dziecka winna objawiać się spontanicznie, tzn. że powinna być niezależna od normalnej potrzeby ruchu i być rejestrowana tak, by zminimalizować subiektywną ocenę badającego, czy dziecko reaguje na akustyczne bodźce testowe czy nie.
Metoda częściowo obiektywna jest metodą pomiaru słuchu, gdzie dziecko reaguje mimowolnie, jednak jego reakcje muszą być przyjmowane i interpretowane przez badającego subiektywnie. Znajduje zastosowanie głównie w badaniach u dzieci w pierwszych miesiącach po urodzeniu.
Badanie noworodków z grupy ryzyka za pomocą metody częściowo obiektywnej:
à metoda BERA polegająca na rejestracji wcześniej akustycznie wywołanych potencjałów pnia mózgu. Jej zastosowanie wymaga dokładnych przygotowań (m.in. wyciszenia dziecka);
à elektrocochleografia (EcochG) to metoda polegająca na jednousznym elektrofizjologicznym teście słuchowym do pomiaru elektrycznych strumieni ucha wewnętrznego. Elektrody wprowadzane są do zewnętrznego przewodu słuchowego lub poprzez błonę bębenkową do ścianki bębenka;
à emisje otoakustyczne czyli metoda wykorzystująca fakt, że komórki włosowate przyjmują fale dźwiękowe (przesyłane w formie impulsu elektromagnetycznego do mózgu) i wydają dźwięki. Zaburzenie obu funkcji oznacza powoduje niesprawne funkcjonowanie ucha lub zupełny brak jego funkcjonowania. Przyrządy, za pomocą których mierzy się wywołane otoakustyczne emisje, składają się z bardzo czułego mikrofonu sondowego (zgłębnikowego), wbudowanego w ,,stoppel’’, który wsunięty jest do zewnętrznego przewodu słuchowego badanego dziecka. Sprzęt rejestrujący jest połączony z komputerem, który analizuje fale dźwiękowe, wzmacnia je i pokazuje na ekranie. Taki pomiar trwa kilka minut i dlatego można go przeprowadzać również wśród niemowląt.
Badania przesiewowe u niemowląt w siódmym miesiącu życia za pomocą metody subiektywnej
W krajach niemieckojęzycznych szerokie zastosowanie znalazły głównie dwie metody:
ü Zmodyfikowany test Ewing
służący do selekcji niemowląt i małych dzieci w
wieku 7 – 15 miesięcy, u których podejrzewa się
uszkodzenie słuchu
ü rozwinięty test BOEL Stensland – Junker
„Program Powszechnych Przesiewowych Badań Słuchu u Noworodków” w Polsce
Do badania przesiewowego słuchu u noworodków stosuje się metodę rejestracji otoemisji akustycznych. Funkcjonowanie ucha jako narządu odbierającego i emitującego dźwięki można zarejestrować w przewodzie słuchowym za pomocą czułej sondy. Źródłem otoemisji są prawidłowo funkcjonujące komórki słuchowe w uchu wewnętrznym. Badanie to jest nieinwazyjne i powinno być wykonane w pierwszej dobie życia dziecka, podczas snu. Jeśli otoemisje zostały zarejestrowane to znak , że komórki słuchowe funkcjonują sprawnie.
Wynik badania przesiewowego jest odnotowany w książeczce zdrowia dziecka w postaci „Certyfikatu” – z wpisem „wynik prawidłowy”. Jeśli wynik badania jest negatywny, dziecko również otrzymuje „Certyfikat”, ale na żółtej kartce, co oznacza czynnik ryzyka uszkodzenia słuchu i jest konieczne powtórne badanie. Dziecko z ryzyka wady narządu słuchu jest kierowane do specjalistycznego ośrodka z II poziomu referencyjnego, w którym jest weryfikowana diagnoza. Dzieci z potwierdzoną wadą słuch są objęte tzw. III poziomem referencyjnym, w ramach którego zostają otoczone kompleksową opieką.
Program „SŁYSZĘ” dla przedszkolaków
Program ten jest programem przesiewowym, multimedialnym tekstem słuchowym, przystosowanym do standardowego komputera. Program umożliwia badanie odbioru mowy dziecka w wieku przedszkolnym oraz zawiera informacje na temat istoty wad słuchu, sposobów diagnozowania, leczenia i rehabilitacji osób z zaburzeniami słuchu.
Test obrazkowy zawiera trzy zestawy zadań, na podstawie których ocenia się rozumienie dźwięków mowy. Test podzielono na poziom niższy – dla 3-4- latków, które mają do wyboru zadania z podtestu „Zwierzęta” lub „owoce” – oraz poziom wyższy „6 głosek” – dla wszystkich 6-latków. Każde badanie rozpoczyna się prezentacją obrazków połączonych z dźwiękiem. Lektor czyta tekst, a polecenie skierowane do dziecka brzmi: „Dobierz dźwięk do obrazka”.
Program „SŁYSZĘ” automatycznie analizuje odpowiedzi dziecka i określa je w trzech wymiarach: dziecko słyszy normalnie, może mieć problemy ze słuchem, powinno być skierowane na badania specjalistyczne – audiologiczne – celem weryfikacji diagnozy. Wszystkie dane z badań są przekazywane pocztą elektroniczną do bazy danych w Instytucie fizjologii i Patologii Słuchu, a osoby, u których stwierdzono możliwość wystąpienia uszkodzenia słuchu, otrzymują Osobisty Numer Identyfikacyjny (ONI) i podlegają dalszej diagnozie.
6. Co różnicuje niedosłyszenie od głębokiego uszkodzenia słuchu?
Jaka jest granica niedosłuchu (proszę podać w dB) ? Dlaczego się zmieniła? Jak to było w przeszłości?
Niedosłyszenie jest to nieprawidłowe przewodzenie lub odbiór dźwięków, natomiast przy głębokim uszkodzeniu słuchu osoba nie słyszy głośnej mowy, ma problemy z usłyszeniem głośnych dźwięków.
Granica niedosłuchu to wartość do 60-70dB (dolna granica pola mowy) w odniesieniu do najważniejszych częstotliwości dla mowy, tj. 500, 1000, 2000. Kiedy krzywa audiometryczna przekracza tę wartość mówiono o głuchocie.
Na przestrzeni lat granica między głuchotą a niedosłuchem wciąż się obniża. Początkowo graniczną wartością było 70-80 dB.
Obecnie granicą jest 90dB. W indywidualnych przypadkach obniża się ją do 100-110 dB.
7. Od czego zależy percepcja dźwięków mowy (za M. Kurkowskim)?
Percepcja dźwięków mowy jest procesem złożonym. Kurkowski wymienia następujące funkcje:
1. Recepcja dźwięków mowy- polega na dostrzeżeniu dzialania bodźca lub tego, że bodziec przestał działać, efektem jest powstawanie wrażen słuchowych (tzw. Słuch fizjologiczny);
2. Rozróżnienie (i utożsamianie) dźwięków mowy – rozpoznawanie co najmniej dwóch wrażeń (odmiennych fonologicznie) jako różnych; funkcja ta określana jest mianem słuchu mownego (fonematycznego), wyszczególnić tutaj należy:
–słuch fonemowy – odróżnianie/utożsamianie dwóch wypowiedzi różnych/takich samych fonologicznie;
–słuch fonetyczny – odróżnianie różnych głosek stanowiących tę samą klasę głosek (fonem);
–słuch prozodyczny – różnicowanie elementów prozodycznych wypowiedzi (akcent, melodia, rytm);
–analizę i syntezę głoskową/sylabową – umiejętność świadomego wyróżniania głosek/sylab w wypowiedzi (z zachowaniem ich kolejności) i łączenia głosek/sylab w całość brzmieniową.
3. Pamięć słuchową wypowiedzi, przede wszystkim wyrazów i struktur prozodycznych, pamięć słuchowa umożliwia przywołanie wyobrażeń dźwięków mowy;
4. Asocjację dźwięków mowy –przede wszystkim jest to umiejętność kojarzenia wzorców słuchowych z odpowiednimi pojęciami, przypiywania znaczeń wypowiedziom, a co za tym idzie tworzenie się odmiennych reakcji na rozróżnialne bodźce;
5. Lateralizację percepcji dźwięków mowy – liczne badania nad asymetrią funkcjonalną mózgu potwierdzają prawo uszną dominację w percepcji dźwięków mowy;
6. Kontrolę słuchową wypowiedzi –percepcja słuchowa własnych wypowiedzi angażuje w różnym stopniu wymienione wyżej funkcje przy jednoczesnym zaangażowaniu struktur mózgu odpowiedzialnych za procesy ekspresyjne.
Percepcja mowy jest więc procesem złożonym, w którym biorą udział: słuch fizjologiczny, słuch fonematyczny, pamięć słuchowa, umiejętność kojarzenia wzorców słuchowych wyrazów z odpowiednimi pojęciami.
8. Co to jest wychowanie słuchowe? Co to jest trening słuchowy?
Z jakich powodów jest ważne wczesne wychowanie słuchowe? Na czym ono bazuje? Jakieprzesłanki uzasadniają skuteczność wychowania słuchowego?
Wychowanie słuchowe – to takie postępowanie pedagogiczne, logopedyczne, psychologiczne z dzieckiem, które pobudza jego rozwój i służy przeciwdziałaniu negatywnym skutkom wady słuchu. Polega ona na wykorzystywaniu w praktyce wszelkich dostępnych metod i środków specyficznych dla wymienionych specjalności. Powinno się w nim uwzględniać możliwości które wynikają z istnienia resztek słuchu u dzieci z prelingwalnym (2-7rok życia) uszkodzeniem narządu słuchu. Celem wychowania słuchowego jest dopomożenie niedosłyszeniu, optymalnym rozwoju jego sprawności komunikacyjnej i tym samym w funkcjonowaniu społecznym.
Trening słuchowy – prowadzony jest z dziećmi z postlingwalną (nabyty po okresie rozwoju mowy) wadą słuchu przy wykorzystaniu wrażeń akustycznych zapamiętanych wcześniej. Celem treningu słuchowego jest ponowne przywołanie, czyli przypominanie wrażeń słuchowych poprzez odpowiednie ćwiczenia zapobiegające postępowaniu procesu upośledzenia mowy i słuchu. Chodzi o to by funkcje te stały się ponownie środkiem służącym do porozumiewania się z otoczeniem.
Celem wczesnej, kompleksowej, wielospecjalistycznej i ciągłej pomocy dziecku, jest zapobieganie pogłębianiu się deficytów i dysfunkcji oraz niekorzystnego wpływu na potencjał rozwojowy dziecka.
Także istotnym celem jest pomoc rodzinie, tzn. przystosowanie do nowej sytuacji, także utrzymanie stabilności społecznej i ekonomicznej rodziny.
Zadaniem wczesnej interwencji jest:
} zmniejszenie pierwotnego uszkodzenia,
} zapobieganie wyżej wymienionym skutkom,
} upewnienie się, że potrzeby dziecka i jego rodziny, mimo niepełnosprawności są brane pod uwagę.
Wychowanie słuchowe opiera się zatem na materiale bezsłownym i słownym. Nie jest sztuką dla sztuki, ale stanowi istotę metody audytywno-werbalnej, której ostatecznym celem jest rozwój mowy dźwiękowej u dziecka z wadą słuchu. Każde dziecko niesłyszące zaopatrzone w odpowiednio dobrany aparat słuchowy lub implant ślimakowy może przejść pomyślnie przez kolejne etapy wychowania słuchowego i komunikować się z otoczeniem za pomocą mowy. Podstawowymi warunkami sukcesu są: wczesna diagnoza, zastosowanie odpowiedniej protezy słuchowej, brak dodatkowych dysfunkcji rozwojowych u dziecka oraz systematycznie prowadzona rehabilitacja.
Wczesna diagnoza może zmienić przyszłość dziecka z uszkodzonym słuchem. Im szybciej zostanie zdiagnozowany ubytek słuchu, tym szybciej mogą zostać dobrane aparaty słuchowe, a dziecko włączone do programu wczesnej interwencji. To pozwala specjalistom wykorzystać krytyczny okres dla przyswajania języka oraz daje rodzicom więcej czasu na podjęcie decyzji, jaki typ programu edukacyjnego wybrać dla dziecka.
9. Co oznaczają terminy: okres sensytywny i deprywacja sensoryczna?
Jakiej granicy czasu w rozwoju dziecka nie może przekroczyć okres krytyczny?
Okres sensytywny - okres największej wrażliwości na określony rodzaj bodźców, prowadzący do rozwoju określonej umiejętności.
Deprywacja sensoryczna polega na zamierzonej redukcji lub usunięciu bodźców działających na jeden lub kilka zmysłów. Takie proste rekwizyty jak opaski na oczy i worki czy nauszniki mogą czasowo pozbawić odpowiednio wzroku lub słuchu, natomiast bardziej złożone przyrządy mogą spowodować czasową utratę zmysłów węchu, dotyku i smaku, odczuwania ciepła i ciążenia. Deprywacja sensoryczna stosowana jest w medycynie alternatywnej i eksperymentach psychologicznych (patrz: komora deprywacyjna) Chociaż krótkotrwała deprywacja może być dla organizmu relaksująca, to jednak długotrwała może prowadzić do skrajnego niepokoju, halucynacji, natłoku myśli, depresji i zachowań aspołecznych.
Okres krytyczny to – zdaniem Wygotskiego – okres maksymalnej podatności dziecka na określone bodźce). Podkreśla on, że specyficzne bodźce środowiska odnoszą największy skutek wtedy, gdy ich działanie przypada w określonym okresie rozwoju. Oddziaływanie po tym okresie jest już znacznie słabsze. Dla uwrażliwiania słuchu i rozwoju mowy okresem krytycznym są pierwsze trzy lata życia. Wczesna diagnoza i interwencja powinna nastąpić w okresie od pół do 1 roku życia. Najkorzystniejsze dla dziecka jest więc wykrycie uszkodzenia i rozpoczęcie oddziaływań naprawczych przed upływem okresu krytycznego dla danej funkcji. Wykorzystuje się wtedy właśnie elastyczność układu nerwowego i podatność małego dziecka na ćwiczenia, w których jeszcze nie przeszkadzają utrwalone negatywne stereotypy postępowania
10. Jak dzieli się niedosłuch typu odbiorczego ze względu na lokalizację? Czy te uszkodzenia są uleczalne? Jakiego rodzaju jakościowe zniekształcenia mowy w nim występują?
Wyróżnia się:
- niedosłuch ślimakowy (uszkodzenie komórek zmysłowych w ślimaku)
- niedosłuch nerwowy ( uszkodzenie włókien nerwowych nerwu VIII)
- niedosłuch centralny ( uszkodzenie może dotyczyć każdego miejsca drogi słuchowej w mózgu)
Niedosłuchy odbiorcze są leczone poprzez stosowanie protez słuchu (aparatów słuchowych) lub wszczepów ślimakowych a także farmakologicznie – leki poprawiające krążenie krwi w ślimaku. Chorzy z niedosłuchem odbiorczym najczęściej gorzej słyszą dźwięki wysokie – chory lepiej słyszy pukanie do drzwi niż dźwięk dzwonka. Oprócz niedosłuchu mogą zgłaszać szumy uszne, uczucie „pełności” w uchu. Mowa jest znacznie gorzej słyszalna w hałasie i przy innych źródłach dźwięku. Chory często ma problem ze zrozumieniem mowy (słyszy, ale nie rozumie). Przy obustronnych ubytkach tendencja do głosu o nastawieniu twardym i mowy głośnej z nosowaniem otwartym.
Niedosłuch odbiorczy może być spowodowany zarówno uszkodzeniem struktur ucha wewnętrznego jak również nerwu słuchowego lub ośrodków słuchowych w mózgu.
11. Czym się charakteryzuje niedosłuch typu przewodzeniowego?
Niedosłuch przewodzeniowy powstaje na drodze uszkodzenia lub dysfunkcji struktur biorących udział w mechanicznym przewodzeniu fali dzwiękowej (przewód słuchowy zewnętrzny, błona bębenkowa, łańcuch kosteczek słuchowych).
Jak rozpoznać?
Najbardziej typową cechą niedosłuchu przwodzeniowego jest towarzyszące mu uczucie zatkania ucha.
Przyczyny przewodzeniowego upośledzenia słuchu:
1. Przewód słuchowy zewnętrzny:
· wady rozwojowe
· pourazowe lub pozapalne zarośnięcie przewodu
· zamknięcie światła przewodu przez czop woskowinowy
· guzy łagodne lub złośliwe
2. Ucho środkowe:
· urazy ucha środkowego
· ostre i przewlekłe zapalenie ucha środkowego
· zaburzenia drożności trąbki słuchowej
· otoskleroza
· inne
12. Czym się charakteryzuje niedosłuch typu przewodzeniowo-odbiorczego?
Z niedosłuchem mieszanym mamy do czynienia, gdy niedosłuch przewodzeni owy i odbiorczy występują równocześnie. W takim przypadku próg słyszenia dla przewodnictwa powietrznego obrazuje całkowitą wielkość ubytku słuchu, natomiast próg słyszenia dla przewodnictwa kostnego wyznacza wielkość niedosłuchu odbiorczego. Różnica pomiędzy tymi progami jest wyznacznikiem udziału składnika przewodzeniowego niedosłuchu. Niedosłuch przewodzeniowy jest spowodowany chorobami ucha wewnętrznego i środkowego, np. zniekształceniami spowodowanymi przez wady wrodzone, zmianami zapalnymi, uszkodzeniami błony bębenkowej lub kosteczek słuchowych. Niedosłuch odbiorczy może być spowodowany zarówno uszkodzeniem struktur ucha wewnętrznego jak również nerwu słuchowego lub ośrodków słuchowych w mózgu.
13. Jakich aspektów języka dotyczą zaburzenia mowy przy niedosłuchu typu odbiorczego? ...
ana_70