1
WYMAGANIA BHP DLA WÓZKÓW JEZDNIOWYCH
1. Wózki jezdniowe używane w zakładach pracy powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii.
2. Kierowca – operator wózka musi posiadać odpowiednie kwalifikacje i przeszkolenie w zakresie jego obsługi.
3. Wózki jezdniowe podnośnikowe z mechanicznym napędem podnoszenia są objęte dozorem technicznym, podobnie jak dozorem technicznym są objęte butle gazowe stosowane w wózkach do zasilania silników spalinowych.
Wymagania bezpieczeństwa
1. Wózki jezdniowe używane w zakładach pracy powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ergonomii. Osoby korzystające z wózków jezdniowych muszą pamiętać, że niedopuszczalne jest wprowadzanie w nich przez użytkowników jakichkolwiek zamian konstrukcyjnych lub demontaż urządzeń sygnalizacyjnych czy ochronnych.
2. Wózki jezdniowe może obsługiwać pracownik, który ukończył 18 lat i spełnia następujące wymagania:
a. Posiada minimum wykształcenie podstawowe.
b. Ukończył kurs.
c. Zdał egzamin przed Komisją UDT.
d. Posiada prawo jazdy kategorii B (wskazane).
e. Uzyskał zaświadczenie lekarskie po badaniach psychotechnicznych potwierdzające brak przeciwwskazań do kierowania wózkiem jezdniowym.
f. Uzyskał, zgodnie z odrębnymi przepisami, uprawnienia operatora.
g. Otrzymał imienne zezwolenie do obsługi wózka wystawione przez pracodawcę, ważne na terenie danego zakładu po odbyciu instruktażu stanowiskowego i zapoznaniu się z dokumentacją techniczno-ruchową wózka (DTR).
3. Obsługa i konserwacja wózków oraz przeprowadzanie przeglądów okresowych powinny być wykonywane zgodnie z dokumentacją techniczno-ruchową dostarczoną przez producenta wózków.
Zagrożenia związane z eksploatacją wózków
1. W trakcie eksploatacji wózków jezdniowych dla kierowcy-operatora, a także dla osób trzecich występuje wiele zagrożeń.
a. Przygniecenie, uderzenie wózkiem.
b. Porażenie prądem elektrycznym 230/400V na stanowisku ładowania akumulatorów.
c. Oparzenie łukiem elektrycznym w razie zwarcia w przewodach przyłączeniowych.
d. Oparzenie kwasem siarkowym lub elektrolitem przy zalewaniu akumulatorów.
e. Wybuch wodoru w czasie ładowania akumulatorów.
f. Wybuch lub pożar wózka spowodowany nieszczelnością instalacji gazowej w przypadku wózków napędzanych gazem propan-butan lub gazem ziemnym.
g. Utrata stateczności wózka i jego przewrócenie się.
h. Upadek ładunku w wyniku złego ułożenia lub przeładowania wózka.
i. Wypadki w czasie ruchu wózka spowodowane awarią układu kierowniczego, układu hamulcowego, błędem kierowcy, brakiem osłon na koła.
j. Szkodliwe działanie spalin w przypadku wózków napędzanych silnikami spalinowymi w pomieszczeniach zamkniętych.
k. Wpływ niewygodnej pozycji operatora lub nadmierny wysiłek na jego zdolność psychomotoryczną w czasie jazdy wózkiem – niewłaściwa ergonomia kończyn wpływająca na zmęczenie lub sterowanie.
l. Negatywny wpływ długotrwałego oddziaływania hałasu i drgań w czasie pracy operatora na jego zdolność psychomotoryczną.
2. W zakładach pracy, w których używane są wózki jezdniowe, rolą i obowiązkiem pracodawcy jest ograniczenie występowania tych wszystkich zagrożeń i zachowanie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa pracy. W tym celu dla kierowców – operatorów wózków powinny być prowadzone szkolenia, na których uczestnicy będą zapoznawani z przepisami bhp i instrukcjami obsługi oraz z prawidłową eksploatacją wózków.
3. Pracodawca musi prowadzić okresową i właściwą konserwację wózków.
4. Zanim jednak wózek zostanie dopuszczony do użytkowania, powinna zostać przeprowadzona kontrola jego stanu technicznego, a w szczególności:
a. Prawidłowości działania układu kierowniczego, hamulcowego i napędowego oraz mechanizmów podnoszenia i osprzętu.
b. Oświetlenia i sygnalizacji oraz działania urządzeń pomiarowo – kontrolnych i systemów zabezpieczających kierowcę-operatora, a także osoby współuczestniczącej w pracach transportowych.
Charakterystyka wózków jezdniowych z napędem silnikowym
1. Wózki jezdniowe z napędem silnikowym są używane do transportu wewnątrzzakładowego, w ruchu przerywanym i o ograniczonym zasięgu. Przy ich wykorzystaniu można w odpowiedni sposób – poziomo lub poziomo i pionowo przemieszczać ładunki znajdujące się w odpowiednich opakowaniach lub pojemnikach.
2. Do określenia cech użytkowych wózków jezdniowych niezbędne jest podanie ich wielkości znamionowych, takich jak:
a. Nośność (wózki naładowane).
b. Udźwig (wózki podnośnikowe).
c. Siła uciągu (wózki ciągnikowe i naładowane).
3. Oprócz tych podstawowych cech istnieją jeszcze inne parametry wózków, których znajomość jest niezbędna przy doborze właściwego wózka jezdniowego; są to:
a. Prędkość podnoszenia ładunku.
b. Prędkość opuszczania ładunku.
c. Prędkość podnoszenia (wysokość swobodnego podnoszenia).
d. Prędkość jazdy.
e. Zdolność pokonywania wzniesień.
f. Zewnętrzny promień zawracania.
g. Nacisk na podłoże.
4. Maksymalna prędkość jazdy wózków jest ograniczona do 25 km/h, ale ich prędkość użytkowa musi być dostosowana do warunków na trasie przejazdu i powinna odpowiednio wynosić:
a. Do 18 km/h na długich prostych odcinkach drogi.
b. Do 12 km/h w pobliżu budynków i hal produkcyjnych.
c. Do 6 km/h w halach produkcyjnych.
d. Do 3 km/h w miejscach o ograniczonej widoczności lub tam, gdzie przechodzą ludzie.
WAŻNE Nośność wózków przy udźwigu w czasie jazdy wynosi do 5.000kg, a dla wózków podnośnikowych i unoszących do 12.500kg. Są to wielkości orientacyjne, które mogą być wyższe dla nowych typów wózków. Rodzaje wózków jezdniowych
1. Pracodawca decydując się na zakup wózka jezdniowego musi wiedzieć, jaki konkretny typ wózka będzie mu potrzebny.
2. Rodzaj napędu:
a. Wózki z napędem elektrycznym sieciowym.
b. Wózki z napędem elektrycznym akumulatorowym.
c. Wózki z napędem spalinowym niskoprężnym.
d. Wózki z napędem spalinowym wysokoprężnym.
e. Wózki z innymi rodzajami napędu.
2. Cechy konstrukcyjne:
a. wózki naładowane kolebowe – służą wyłącznie do poziomego transportu ładunków w transporcie wewnątrzzakładowym na większe odległości.
b. Wózki unoszące bramowe – służą do unoszenia ładunków na niewielką wysokość i współpracują z innymi środkami transportu, mają napęd elektryczny akumulatorowy lub spalinowy (wózki podsiębierne i bramowe).
c. Wózki podnośnikowe o maszcie obrotowym – służą do podnoszenia ładunków na znaczne wysokości (do 3300mm i powyżej), a także do przemieszczania ładunków na niewielkie odległości (w halach produkcyjnych, magazynach itp.), mają najbardziej zróżnicowaną konstrukcję.
d. Wózki ciągnikowe – są przeznaczone do ciągnięcia przyczep, mają dużą siłę uciągu, małe gabaryty i dużą zwrotność.
e. Wózki jezdniowe specjalne – mają konstrukcję dostosowaną do specjalnych warunków użytkowania, są szeroko stosowane w transporcie wewnętrznym i stanowią dużą grupę środków transportu.
3. Rodzaj kierowania:
a. Wózki prowadzone – kierowca kieruje wózkiem idąc przed lub za wózkiem.
b. Wózki podestowe – kierowca kieruje wózkiem stojąc na podeście wózka.
c. Wózki z fotelem kierowcy – kierowca kieruje wózkiem siedząc na fotelu wózka.
d. Wózki zdalnie sterowane – wózek jest pośrednio sterowany przez operatora poza obszarem pracy wózka.
Obowiązki kierowcy - operatora wózka
1. Codziennie przed rozpoczęciem pracy kierowca – operator musi przeprowadzić kontrolę stanu technicznego wózka.
2. Kontrola ta polega na sprawdzeniu prawidłowości działania: układu kierowniczego, hamulcowego i napędowego, mechanizmów podnoszenia, osprzętu i działania oświetlenia i sygnalizacji, wskazań przyrządów kontrolno-pomiarowych, a także urządzeń zabezpieczających kierowcę i osoby uczestniczące w czynnościach transportowych.
3. Przed przystąpieniem do pracy kierowca wózka powinien otrzymać aktualne informacje o warunkach pracy, a w szczególności o:
a. Masie ładunku, jego wymiarach i rodzaju opakowań, jego właściwościach fizycznych i chemicznych.
b. Zagrożeniach pożarowych, możliwości wystąpienia zanieczyszczeń chemicznych i innych w pomieszczeniach, w których wózek ma być eksploatowany.
c. Stanie technicznym bądź rodzaju dróg na trasie przejazdu wózka.
d. Organizacji pracy z użyciem wózka i ewentualnego ruchu pieszego po terenie przejazdu wózka.
e. Zasadach bezpieczeństwa pracy z użyciem wózka, np.: niewjeżdżanie wózkiem napędzanym silnikiem spalinowym do pomieszczeń zamkniętych, gdzie substancje szkodliwe wydalane z silnika oraz hałas mogą przekraczać wartości dopuszczalne.
f. Zagrożeniach spowodowanych możliwością wystąpienia atmosfery wybuchowej czy pożaru (w takich warunkach mogą być używane wyłącznie wózki specjalnie do nich dostosowane).
4. Kierowca-operator wózka powinien tak rozmieścić i zamocować przewożone ładunki, aby nie stwarzały zagrożenia. Ładunki, które wystają poza obrys wózka, mogą być przewożone wyłącznie z zachowaniem warunków podanych w przepisach o ruchu drogowym.
5. Jeżeli zachodzi konieczność przewożenia na wózkach lub przyczepach osób, możliwe jest to jedynie pod warunkiem, że wózki są do tego przystosowane przez producenta.
WAŻNE Podnoszenie osób na wózkach podnośnikowych jest dopuszczalne tylko na specjalnych pomostach zamontowanych do tego celu i pod warunkiem, że taką możliwość dopuszcza dokumentacja techniczno-ruchowa wózka. Kierowcy wózka ze względów bezpieczeństwa zabrania się:
1. Obciążania wózka ponad fabrycznie określoną nośność oraz ciągnięcia przyczepy, której liczba lub masa ładunku przekracza wielkości podane przez producenta.
2. Wjeżdżania na drogi lub place o nieodpowiedniej nawierzchni lub pochyleniu albo szerokości, niedostosowanych do parametrów wózka oraz do masy i wymiarów przewożonego ładunku.
3. Pozostawiania wózka z pracującym silnikiem.
4. Wjeżdżania wózkiem niedostosowanym przez producenta do takich warunków pracy, do pomieszczeń, w których mogą znajdować się materiały palne lub występować gazy, pyły bądź pary tworzące atmosferę wybuchową.
5. Pracy bez osobistego wyposażenia ochronnego.
6. Przystępowania do pracy z brudnymi, tłustymi rękami i zatłuszczonymi olejem spodami butów.
7. Gaszenia wodą wózka o napędzie elektrycznym.
8. Palenia papierosów w ładowni akumulatorów.
9. Eksploatowania wózka nie w pełni sprawnego.
10. Rozwijania wyższych prędkości, niż dopuszczają lokalne warunki bądź stosowne przepisy.
11. Jazdy "na ślepo" bez możliwości kontrolowania trasy i pobocza.
12. Ostrego hamowania bądź wykonywania ostrych skrętów.
13. Podnoszenia ładunków niezgodnie z wykresem udźwigu wózka.
14. Pozostawiania wózka z podniesionymi widłami.
15. Dokonywania napraw lub regulacji zespołów wózka w czasie pracy.
16. Pracy bez założonej kraty i dachu ochronnego, jeżeli zachodzi obawa osunięcia się ładunku.
17. Zjeżdżania przodem z rampy lub innej pochyłości.
18. Wystawiania nóg poza obrys wózka w czasie jazdy. Dr inż. Zbyszek Bielecki
jmichno0