18

INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY
ELEKTRYK

przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych do l kV z wyłączeniem prac wykonywanych na liniach napowietrznych

WPROWADZENIE

Jednym z podstawowych obowiązków ciążących na pracodawcy jest przeszkolenie pracownika przed dopuszczeniem do pracy w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz prowadzenie szkoleń (art. 237, §2k.p.).

Szkolenie w zakresie bezpieczeń­stwa i higieny pracy jest prowadzone jako:

-          szkolenie wstępne,

-          szkolenie okresowe.

Szkolenie wstępne obejmuje:

- instruktaż ogólny,

- instruktaż stanowiskowy,

INSTRUKTAŻ OGÓLNY powinien zapoznać pracownika z:

-          podstawowymi przepisami bezpieczeństwa i higieny pracy zawartymi w kodeksie pracy, w układach zbiorowych pracy oraz regulaminach pracy,

-          przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy obowią­zującymi w danym zakładzie pracy,

-          zasadami udzielania pierwszej pomocy.

Instruktaż ogólny przechodzą:

-          wszyscy nowo zatrudnieni pracownicy,

-          studenci odbywający praktyki studenckie,

-          uczniowie szkól zawodowych odbywający praktyczną naukę zawodu w zakładach pracy.

INSTRUKTAŻ STANOWISKOWY powinien zapoznać pracownika z:
-               zagrożeniami występującymi na określonym stanowisku pracy,

-          sposobami ochrony przed zagrożeniem,

-          metodami bezpiecznego wykonywania pracy na tym stanowisku.

Instruktaż stanowiskowy przeprowadza się dla:

-          pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych i in­nych, których charakter pracy będzie się wiązał z bezpośred­nimi kontaktami z produkcją i jej kontrolą lub z narażeniem na zagrożenie zawodowe,

-          pracowników zatrudnionych na tych stanowiskach w przypadku zmiany warunków techniczno-organizacyjnych (zmiany proce­su technologicznego, zmiany organizacji stanowisk pracy, wprowadzenia do stosowania substancji o działaniu szkod­liwym dla zdrowia lub niebezpiecznym oraz nowych narzędzi, maszyn i innych urządzeń),

-          uczniów odbywających praktyczną naukę zawodu,

-          studentów odbywających praktyki studenckie.

CEL SZKOLENIA

Celem instruktażu stanowiskowego jest uzyskanie przez pracownika:

-          wiadomości i praktycznych umiejętności z zakresu bezpiecz­nego wykonywania powierzonej pracy,

-          podstawowych wiadomości o zagrożeniach wypadkowych i za­grożeniach dla zdrowia występujących na danym stanowisku pracy i w jego bezpośrednim otoczeniu,

-          sposobów ochrony przed zagrożeniami wypadkowymi i zagro­żeniami dla zdrowia w warunkach normalnej pracy i w warun­kach awaryjnych.

CZAS TRWANIA

Instruktaż stanowiskowy odbywa się w czasie pracy i jego czas trwania powinien być uzależniony od:

-          przygotowania zawodowego pracownika,

-          dotychczasowego stażu pracy,

-          rodzaju pracy i zagrożeń występujących na stanowisku pracy, jednak nie powinien być krótszy niż 8 godzin.

KOSZT SZKOLENIA

Instruktaż stanowiskowy odbywa się na koszt pracodawcy.

EGZAMIN

Zakończenie szkolenia wstępnego na stanowisku pracy (instrukta­żu stanowiskowego) dla danego pracownika może być zakończo­ne egzaminem sprawdzającym przyswojenie przez niego:

-          wiadomości objętych programem szkolenia,

-          umiejętności wykonywania lub organizowania pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Egzamin może przeprowadzić pracodawca, zespół egzaminacyjny powołany przez pracodawcę a także kierownik komórki organiza­cyjnej zatrudniającej pracownika.

Przykładowo, pracodawca może powołać zespół egzaminacyjny w składzie:

-          kierownik komórki, w której pracownik rozpoczyna pracę,

-          pracownik prowadzący instruktaż stanowiskowy,

-          pracownik służby bhp.

ZAŚWIADCZENIE

Ukończenie przez pracowników odpowiedniego szkolenia powinno być potwierdzone zaświadczeniem wydanym przez organizatora szkolenia lub innym dokumentem potwierdzającym przeprowadze­nie instruktażu stanowiskowego. Odpis tego zaświadczenia lub do­kumentu powinien być przechowywany w aktach osobowych pracownika.

SZCZEGÓŁOWY PROGRAM SZKOLENIA

1. Przygotowanie pracownika do wykonywania pracy na stanowisku

Warunkiem skuteczności instruktażu stanowiskowego jest właściwy dobór i stosowanie metod nauczania. Forma instruktażu polega, poza ogólnym zaznajomieniem pracownika z działalnością i proble­mami zakładu pracy, na procesie dostosowania pracownika do wykonywania ściśle określonych zadań zawodowych w sposób prawidłowy, sprawny a przede wszystkim bezpieczny.

Instruktaż stanowiskowy powinien być prowadzony na stanowisku pracy i po­winien zawierać:

-          część ogólną,

-          właściwy instruktaż stanowiskowy, zgodny z metodyką in­struktażu stanowiskowego.

W części ogólnej prowadzący instruktaż powinien uwzględnić:

a.       Warunki pracy na stanowisku pracy:

-          pomieszczenie pracy (oświetlenie, ogrzewanie, wentylację, wysokość pomieszczenia, drogi transportowe itp.),

-          stanowisko pracy (pozycję przy pracy, oświetlenie stanowis­kowe, wentylację, odległości od sąsiednich stanowisk itp.),

-          maszyny i urządzenia (rodzaje urządzeń w pomieszczeniu i tym podobne zagrożenia),

-          surowce, półprodukty i produkty danego stanowiska pracy (właściwości fizyczne i chemiczne oraz ich wpływ na zdrowie pracownika),

-          urządzenia sygnalizacyjne i ostrzegawcze.

b.      Przebieg procesu produkcyjnego w danym okresie z uwzględnie­niem:

-          procesu produkcyjnego na stanowiskach roboczych technolo­gicznie wcześniejszych,

-          procesu produkcyjnego obsługiwanego stanowiska,

-          procesu produkcyjnego na stanowiskach roboczych technolo­gicznie późniejszych,

-          powiązanie omówionych wyżej części procesu produkcyjnego w jedną całość.

c.       Zagrożenia na stanowisku pracy:

Prace przy urządzeniach i instalacjach energetycznych mogą być:

a)      zlecane tylko pracownikom,

b)     wykonywane przez pracowników,

którzy mają dodatkowe wymagania kwalifikacyjne typu:

„E" - eksploatacji - do których zalicza się pracowników wykonujących w ramach czynności służbowych prace w zakresie obsługi, konserwacji i napraw urządzeń i instalacji energetycznych oraz kontrolno-pomiarowych i montażowych;

„D" — dozoru - do których zalicza się pracowników te­chnicznych, kierujących czynnościami osób zajmują­cych się bezpośrednio obsługą, konserwacją, bądź naprawami urządzeń i instalacji energetycznych oraz wykonywaniem prac kontrolno-pomiarowych i mon­tażowych

„K" - kierownictwa - do których zalicza się kierowników komórek organizacyjnych oraz pracowników spra­wujących nadzór nad eksploatacją urządzeń i insta­lacji energetycznych.

Uwaga!     Wykaz stanowisk pracy w zakładzie, na których wymagane są dodatkowe wymagania kwalifikacyjne dla osób zajmu­jących się eksploatacją urządzeń i instalacji energe­tycznych ustalają pracodawcy (kierownicy zakładów pracy).

WYMAGANIA  DLA ELEKTRYKA

Osoby zatrudnione na stanowiskach pracy przy urządzeniach i insta­lacjach elektroenergetycznych do l kV (zwane dalej elektrykami), zajmujące się eksploatacją tych urządzeń i instalacji oprócz wyma­gań wynikających z taryfikatorów kwalifikacyjnych (umiejętności zawodowe) muszą:

-          posiadać dodatkowe wymagania kwalifikacyjne w zakresie gos­podarki elektroenergetycznej,

-          być przeszkolone w zakresie przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy (szkolenie: wstępne - ogólne, podstawowe, sta­nowiskowe, okresowe - rodzaj szkolenia zależy od stażu pracy na danym stanowisku pracy),

-          posiadać aktualne orzeczenie lekarskie (wydane przez lekarza uprawnionego do badań profilaktycznych) stwierdzające brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku związa­nym z eksploatacją urządzeń i instalacji elektroenergetycznych.

Elektrycy wykonują prace:

a) w zakresie:

- obsługi

- konserwacji i napraw

urządzeń i instalacji elektroenergetycznych,

b) kontrolno-pomiarowe i montażowe.

NIEBEZPIECZEŃSTWO I NAJCZĘSTRZE PRZYCZYNY PORAŻEŃ PRZY OBSŁUDZE I EKSPLOATACJI URZĄDZEŃ I INSTALACJI ELEKTROENERGETYCZNYCH

Możliwość porażenia prądem elektrycznym występuje przy wszystkich obsługiwanych i eksploatowanych urządzeniach elektroen­ergetycznych.

Analizy statystyczne wykazują, że jakkolwiek liczba wypadków spowodowanych prądem elektrycznym jest mała w stosunku do ogólnej ich liczby, to jednak duży odsetek tzw. wypadków elektrycznych stanowiły wypadki śmiertelne. Wydawałoby się, że ze wzrostem wielkości napięcia, pod wpływem którego może znaleźć się człowiek, zwiększa się prawdopodobieństwo porażenia. Nic bardziej błędnego; statystyki wskazują, że ponad 80% wypad­ków porażeń elektrycznych (w tym ponad 10% śmiertelnych) pow­staje przy urządzeniach niskiego napięcia (głównie 220 i 380 V).

Próby wytłumaczenia takiego stanu sprowadzają się w konkluzji do między innymi następujących stwierdzeń:

-          przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych niskiego napięcia pracuje i styka się z nimi duża liczba osób (pracowni­ków), znacznie większa niż przy na przykład urządzeniach wy­sokiego napięcia,

-          istnieje fałszywa opinia, że rygorystyczne przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa przy urządzeniach i instalacjach nis­kiego napięcia jest przesadą,

-          kwalifikacje zawodowe osób obsługujących i eksploatujących urządzenia i instalacje niskiego napięcia są zwykle niższe niż obsługujących urządzenia wysokiego napięcia.

Staje się zasadnym pytanie: jak zmusić lub zachęcić elektryka do przestrzegania reguł bezpieczeństwa pracy przy urządzeniach i instalacjach elektroenergetycznych.

Jednym z lepszych sposobów wyrabiania u pracowników nawy­ków bezpiecznej pracy jest właściwe rozpowszechnianie metod bezpiecznej pracy. Innym bardzo skutecznym sposobem jest wdrożenie tzw. metody instrumentalnych uwarunkowań. Metoda ta, opraco­wana przez psychologów, polega głównie na nagradzaniu i karaniu pracowników odpowiednio za bezpieczne i niebezpieczne wykona­nie każdej powierzonej im pracy, stwierdzone podczas wyrywko...