RZECZPOSPOLITA POLSKA Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi Krajowy Plan Strategiczny Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013 Warszawa, listopad 2009 r. SPIS TREŚCI Wstęp ____________________________________________________________________ 3 Rozdział 1. Analiza sytuacji gospodarczej, społecznej i środowiskowej oraz ustanowienie podstawowych wskaźników bazowych ____________________________ 4 Rozdział 2. Strategia ogólna, przeniesienie priorytetów Wspólnotowych oraz ustanowienie priorytetów krajowych _________________________________________ 37 Rozdział 3. Strategia w podziale na osie, włączając ilościowe cele, zamierzenia oraz wykorzystane wskaźniki ____________________________________________________ 42 Rozdział 4. Środki finansowe Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich (indykatywne alokacje), obejmujące kwoty przeznaczone na Cel Konwergencji ________________ 48 Rozdział 5. Wewnętrzna oraz zewnętrzna spójność KPS ________________________ 48 Rozdział 6. Krajowa Sieć Obszarów Wiejskich _________________________________ 59 Wstęp Krajowy Plan Strategiczny dla Polski został przygotowany zgodnie z rozporządzeniem Rady (WE) nr 1698/2005 z dnia 20 września 2005 r. w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Założenia Krajowego Planu Strategicznego uwzględniają Strategiczne Wytyczne Wspólnoty w zakresie obszarów wiejskich. Krajowy Plan Strategiczny obejmuje okres programowania na lata 2007-2013. Na podstawie analizy sytuacji społecznej, gospodarczej i środowiskowej, przeprowadzonej w oparciu o dostępne dane statystyczne, określono priorytety i kierunki rozwoju obszarów wiejskich w Polsce w odniesieniu do priorytetów wspólnotowych. Krajowy Plan Strategiczny stanowi podstawę dla realizacji działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007 – 2013. Wsparcie na rzecz rozwoju obszarów wiejskich ze środków EFRROW w Polsce odnosi się do poziomu kraju, przy współpracy z organizacjami regionalnymi i lokalnymi na etapie opracowywania strategii oraz założeń poszczególnych działań. Przygotowany będzie jeden program horyzontalny. Scentralizowanie procesu programowania jest uzasadnione tym, że większość planowanych instrumentów działań ma charakter horyzontalny, a ze względu na ich złożoność ograniczona jest możliwość przeniesienia tego procesu na poziom regionalny. Planowane szerokie instrumentarium będzie realizować priorytety strategii na poziomie kraju, z uwzględnieniem potrzeb regionów. Strategia i jej priorytety odzwierciedlają potrzeby i możliwości zarówno na poziomie kraju jak i regionu (NTS II) oraz na poziomie lokalnym (NTS V). Krajowy Plan Strategiczny jest przedstawiany Komisji Europejskiej przed przekazaniem do zatwierdzenia Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. Krajowy Plan Strategiczny został poddany procesowi konsultacji, w tym uzgodnień międzyresortowych oraz konsultacji z przedstawicielami społeczno-gospodarczymi, przedstawicielami jednostek samorządu terytorialnego, związkami zawodowymi, organizacjami pozarządowymi (w tym związanymi z ochroną środowiska) oraz organizacjami branżowymi. Lista podmiotów, którym przekazano KPS do konsultacji stanowi Załącznik 1. Krajowy Plan Strategiczny podlegał ocenie ex-ante oraz strategicznej ocenie oddziaływania na środowisko. Wyniki tych ocen zawiera Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2007-2013. W Krajowym Planie Strategicznym zastosowano wybrane wskaźniki bazowe na podstawie Wspólnych Ram Monitorowania i Oceny. Rozdział 1. Analiza sytuacji gospodarczej, społecznej i środowiskowej oraz ustanowienie podstawowych wskaźników bazowych Polska, w wyniku II wojny światowej, odniosła ogromne straty w ludności (około 6 mln), jak i majątku oraz części terytorium. Pomimo tego, że Polska znalazła się w grupie krajów zwycięskich, pozostawała pod wpływem Związku Radzieckiego, co na dziesięciolecia przesądziło o kierunkach i możliwościach rozwoju ekonomicznego i społecznego. Do tej pory, Polska odrabia skutki zapóźnień gospodarczych oraz braku swobód demokratycznych, m.in. poprzez realizowanie szeregu strategii i polityk Unii Europejskiej, przede wszystkim w dziedzinie przemysłu, transportu, infrastruktury, rolnictwa czy ochrony środowiska, ale również w dziedzinach związanych z utrwalaniem struktur społecznych, opartych na demokratycznych podstawach. Przy czym należy podkreślić, że zmiany związane z transformacją, przez większość społeczeństwa postrzegane pozytywnie, dla części społeczeństwa niosą ze sobą wiele niepokojących zjawisk, takich jak ubóstwo, konieczność dostosowywania się do zmieniających się okoliczności, kulturowych, społecznych oraz socjalnych, co szczególnie trudne jest w przypadku najstarszych grup wiekowych oraz wśród ludności wiejskiej. Polska jest krajem zróżnicowanym przestrzennie pod względem warunków przyrodniczych i klimatycznych, stanu rozwoju gospodarczego, w tym wiodących gałęzi gospodarki, które determinują poziom życia i perspektywy funkcjonowania jej mieszkańców. Wiele regionów w Polsce ma charakter rolniczy i z tym sektorem wiąże się podstawowa działalność gospodarcza. Warunki naturalne i demograficzne Polska jest krajem nizinnym. Blisko 96% terytorium Polski jest położone na wysokości poniżej 350 m n.p.m., a jedynie 2,9% leży na wysokości powyżej 500 m n.p.m. (GUS, 20051). Kraj jest położony w strefie ścierania się klimatu kontynentalnego oraz morskiego (atlantyckiego). 1 Wszystkie dane statystyczne są podawane za aktualnymi źródłami na dzień opracowywania Krajowego Planu Strategicznego. Powierzchnia Polski wynosi 31 268,5 tys. ha i w 2005 r. była zamieszkana przez 38 157 tys. osób, co stanowi 8,3% ogółu ludności Unii Europejskiej (UE-25). Na obszarach wiejskich mieszka 38,6% ogółu ludności, tj. 14 733 tys. osób, w tym 7 334 tys. mężczyzn i 7 399 tys. kobiet (GUS, 2006). W Polsce średnia gęstość zaludnienia wynosi 122 osób/km2, przy czym w miastach wskaźnik ten wynosi 1 098 osób/km2 natomiast na obszarach wiejskich 51 osób/km2 (GUS, 2006). Wskaźnik gęstości zaludnienia oscyluje wokół średniej wartości tego wskaźnika określonego dla całej Unii Europejskiej gdzie wynosi 117 osób/km2 (EUROSTAT 2005). W porównaniu z innymi krajami europejskimi ludność Polski jest nadal młoda (w sensie demograficznym), jednakże mediana wieku zwiększa się z każdym rokiem; na początku lat 90-tych wynosiła 34 lat dla kobiet i 31 lat dla mężczyzn, w 2005 r. - odpowiednio około 39 lat oraz 35 lat. Średnia wieku mieszkańca wsi wynosi prawie 35 lat. Relacja liczby ludności w wieku nieprodukcyjnym do ludności w wieku produkcyjnym wynosi ok. 65 (w mieście 52). Polska gospodarka Tłem dla przedstawienia sytuacji na obszarach wiejskich w aspektach społeczno–ekonomicznym i środowiskowym jest poniższe zestawienie wskaźników dotyczących stanu polskiej gospodarki. Wskaźnik 12 2 Numery wskaźników zgodne z numeracją podaną w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 1974/2006 z dnia 15 grudnia 2006 r. ustanawiające szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1698/2005 w sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich przez Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich (EFRROW). Informacje dotyczące wartości bazowych wskaźników, zostały zamieszczone w załączniku 2 do KPS. Wskaźnik Pomiar Rok Jednostka Polska UE-25 Rozwój gospodarczy Produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca w PPS, wyrażony jako% średniej, UE-25 = 100, średnia z 3 lat Średnia z lat 2003 – 2005 % 48,5 100 2003 46,9 2004 48,7 2005 49,7 Polska jest jednym z biedniejszych krajów UE. W 2005 roku rozwój gospodarczy Polski mierzony PKB w przeliczeniu na 1 mieszkańca wg parytetu siły nabywczej stanowił zaledwie 49,7% średniej z tego okresu w 25 krajach UE. Wyższa niż w krajach UE-15 dynamika PKB powoduje jednak, że dystans pomiędzy średnią UE a Polską zmniejsza się. Wskaźnik 3 Wskaźnik Pomiar Rok Jednostka Polska UE-25 Bezrobocie Stopa bezrobocia, tj. odsetek osób bezrobotnych w stosunku do ogólnej liczby osób aktywnych zawodowo 2005 % 17,7 8,7 2006 13,8 7,9 Wskaźnik 2 Wskaźnik Pomiar Rok Jednostka Polska UE-25 Poziom zatrudnienia Odsetek osób pracujących w wieku 15-64 lata w stosunku do ogólnej liczby osób w tej samej grupie wiekowej 2005 % 52,8 63,8 2006 54,5 W Polsce sytuacja na rynku pracy ulega stopniowej poprawie. Po wystąpieniu na początku 2003 roku bardzo wysokiej stopy bezrobocia rejestrowanego tj. 20,6%, wartość tego wskaźnika systematyczne spada by w 2005 roku wynosiła 17,7% a w 2006 roku 13,8% (GUS). Mimo korzystnych tendencji zauważonych w ostatnich latach stopa bezrobocia na tak wysokim poziomie jest bardzo niekorzystnym zjawiskiem, zarówno ze względów ekonomicznych, jak i społecznych, przy czym wynika to głownie z istniejącej struktury demograficznej, którą ukształtowały na dziesięciolecia dwa powojenne wyże demograficzne. Dodatkowo bezrobocie w Polsce charakteryzuje się ciągle utrzymującymi się negatywnymi cechami w wykształceniu oraz miejscu zamieszkania. Mimo poprawy wyników, sytuacja Polski w gronie państw UE nie zmieniła się znacznie. Biorąc pod uwagę wysokość stopy bezrobocia dla krajów UE, Rzeczpospolita Polska znajduje się na jednym z ostatnich miejsc. Stopa bezrobocia jest dwukrotnie wyższa w por...
Agnieszka-lech4