19 lutego 2011r
prof. Tadeusz WITKO
KRYMINALISTYKA
WYKŁAD
pierwsze spostrzeżenia kryminalistyki- Chińczycy- Chiny środkowe
wczesny Egipt-
formacje policyjne- carstwo rzymskie- te rolę spełniały organy pretoria i podlegli mu pretorianie,
którzy stanowią początek policji tzn. żandarmerii
te służby były początkami policji miejskiej
późne średniowiecze- Francja- tam tworzy się zróżnicowanie terytorialne policji, z terytorialnie oznaczonymi kompetencjami. Za bezpieczeństwo i porządek publiczny na obszarze zarządzanego terenu odpowiadał monarcha. (feudalizm)
w średniowieczu powstaje straż miejska, w przypadku Paryża powstaje ons wen czyli 1120. Ta nazwa obowiązuje do końca monarchii francuskiej. Było 11 dwudziestek dowodzonych, gdzie na czele był jeden królewski namiestnik. Nazwa ta funkcjonuje na oznaczenie głównodowodzącego przez kolejne stulecie. Później przenosi się ta nazwa na królewskiego namiestnika- szeryfa.
W europie środkowej i wschodniej, poddanej wpływom niemieckim wygląda to inaczej. Głównie chodzi o zakładanie miast na różnych prawach niemieckich, np. branderburskie. Za bezpieczeństwo nadal odpowiada feudał, ale w gminie miejskiej odpowiada wójt i rada miejska i oni powołują w tym celu stosowne formacje policyjne. To też ma rodowód rzymski, dziesiętnicy zarządzający poszczególnymi miastami. Dwie odmiany: romańska- odpowiedzialność feudała i samorządów miejskich, wersja z obszarów kulturowych wpływów- ceklarze, drabanci.
Inne są kompetencje u podlegających feudałowi a inne na terenie zarządzanym przez wspólnoty gminne, miejskie. Policja z jednego miasta nie może działać na obszarze innych miast. Do dziś to w niektórych miastach przetrwało np. USA- w różnych Stanach różne prawa.
W Polsce po rozbiciu dzielnicowym podział kompetencji wygląda tak, że za bezp. i porządek na terenie miasta odpowiada dana rada gminy z wójtem na czele, na obszarze kraju za porządek odpowiadają urzędnicy = starości, którzy z tego tytułu czerpią korzyści. Osoba honorowana w zw. z nadanym mu tytułem korzysta z przywilejów i nie ma czasu do zajmowania się tym co powinien czyli łapaniem złoczyńców, bierze łapówki. Żółkiewski jako hetman z turczynem potykać się musiał. Taki feudał z tytułem powoływał do tego celu swojego zastępcę zwanego podstarościm albo starostą jurydycznym i był to w istocie starosta na etacie który działa w imieniu i na rachunek starosty głównego. Podobnie było w miastach cesarskich czy własności królewskiej. Nie stanowiły podmiotów wolnych. Tam w imieniu monarchy władzę policyjną spełniał murgrabia.
Rozwija się policja w państwie utworzonym przez zakon krzyżacki- państwo zarządzane w stylu wojskowym przez wojskowych. Stąd pierwszy kryzys konstytucyjny. Na początku lat 30. 15 wieku kiedy wybrano mistrza, pojawił się spór ze związkiem jaszczurczym. Kiedy wybrano mistrza powinnością było złożyć mu hołd. Spór był o to, że zakon pojmował hołd jako symbol podporządkowania się przez stan y pruskie zakonowi jako takiemu, a zatem organizacja zakonu była administracją państwa. Stany pruskie twierdziły, że jest to hołd złożony urzędowi, więc podlegają tylko mistrzowi i jego rządowi, czyli ludziom przybranym mu do pomocy.
Instytucja marszałka istnieje w RP obojga narodów- jest to instytucja [policyjna- marszałek odpowiadał za bezp. i porządek publiczny na obszarze stołecznym.
System ten trwa w Polsce do rozbiorów. Do schyłku 18 stulecia w innych państwach tak też trwało.
Później powstają pierwsze formacje techniki kryminalistycznej. Ekspertyza dokumentów- jest na ten temat wspomnienie jak powinno się to robić. Zachowały się najstarsze dekrety o powoływaniu biegłych sądowych. Powoływał ich ten który stał na czele miasta Polonia.
Pierwsza ekspertyza mechanoskopijna- czyli ślady narzędzi- opisano ją w 15 stuleciu. Powołano wtedy ślusarza, rzecz dotyczyła włamania do skarbca na Uniwersytecie paryskim. Dopuściła się tego zorganizowana grupa.
Z tego też okresu pochodzą pierwsze akty dot,. organizacji służb medycznych- sądowo-lekarskich. Wtedy powoływano oglądywaczy zwłok- przy urzędach starościńskich, natomiast w miastach tę rolę spełniał fizyk miejski, który nadzorował hycli, porządek w mieście.
Kat- była to wysoko wykwalifikowana osoba, istniały szkoły dla katów z internatem.
Wtedy pojawiają się tortury- w celu dochodzenia do prawdy. Była to weryfikacja zeznań. Były tro np. przenoszenie na gołej dłoni rozpalonego żelaza, pławienie czarownic- jak była niewinna to się topiła a jak winna- diabeł ją porywał.
30 lat temu koło Sandomierza był ostatni taki przypadek- dot. czarownic. Później chcieli tam upozorować, że kilka osób było przejechanych autobusem, świadkowie z autobusu musieli przysięgać się krwią.
Na terenie Anglii za bezpieczeństwo i porządek odpowiada rada, czyli ci co zarządzają miastem, na terenach koronnych odpowiadaj mianowani przez króla szeryfowie.
Sędzia który orzeka w asyście ławy przysięgłych nazywany jest koronerem. Z tego rodzi się koroner amerykański.
System anglo-amerykański będzie mieć tę specyfikę, że wystosuje instytucje ławy przysięgłych, która się rozpowszechni na inne kraje.
W Polsce po aferze Doboszyńskiego, ławy przysięgłych zniesiono, ale one funkcjonowały inaczej niż w systemie anglo-amerykańskim. Par- zadanie- określanie co jest prawdą. Instytucja 12- ława przysięgłych- 12 mężów równych- zaprzysiężonych, którzy czynili stanowisko miarodajne, dlatego jest to werdykt a nie wyrok. Na podstawie werdyktu wyrok wydaje sędzia. Ława przysięgłych powołana jest do ustalania co jest prawdą, dlatego wydaje werdykt.
W czasie wielkiej rewolucji francuskiej, kiedy sprawiedliwość wyrówna się o tyle, że każdy ma głowę przydatną do ścięcia. Nowe instytucje sądowe- trybunały. Jedną z ofiar będzie bohater ale też i złodziej- Dawton. Był przeciwnikiem politycznym Pierra. Dawtoin był skorumpowany. Oskarżyciel publiczny- na bazie już wcześniej we Francji znanego królewskiego korporatora. W 1492r. jeden z z korporatorów w Sądzie odbyła się narada na temat humanizacji. m.in. krytykowano wtedy tortury i prokurator Szatle się oburzył, że tortury są wiarygodne, że robią to u niego najlepsi fachowcy. Sposoby tortur- instrukcja postępowania były ściśle określone. Były procedury, do których trzeba było się stosować.
Czechom z ratusza zdarzyło się dwa razy wyrzucić przez okno posłów na miejsce gdzie pod oknem było gnojowisko, więc przeżyli.
W czasach napoleońskich pojawia się zróżnicowanie powinności jednoznacznie skodyfikowanych.
W związku z wojną pojawiają się ścisłe formacje policyjne- miejska formacja- na obszar miejski, na obszar pozamiejski- który jest poddany kontroli wojskowe- odpowiada tu za bezpieczeństwo żandarmeria.
W epoce napoleona pojawia się nowa formacja policyjna- pierwotnie jest to komórka tworzona przez byłego przestępcę, Fransua WITO. Ta instytucja potem staje się organem chroniącym bezpieczeństwo państwa, jednakże kompetencje są ograniczone do obszaru podległego. To przetrwa do okresu międzywojennego. W okresie wojny kompetencje te są zmienione na całe terytorium. Wtedy we Frakcji pojawia się pisarz-policjant, który pisze bardzo dobre książki kryminalne.
Do dzisiaj skotnalndjard jest policją społeczną. - Anglia
System podziału na policje miejskie i żandarmerie w 19 wieku działa na obszarach różnych państw, także polski "rozebranej". Najlepiej przejrzysty jest w Austrii, zaborze pruskim.
ochrana- przeciwnik żandarmerii
W Austrii i Francji do dziś jest żandarmeria.
policja lokalna- stróże miejscy na obszarach miejskich powoływały poszczególne gminy- np. strójkowi
Następnie wyzwolenie i budowa policji własnej- najpierw tworzonej samoistnie- straże obywatelskie i milicje robotnicze chroniące zakłady i miasta. Pierwszym Komendantem powołanym przez rząd daszyńskiego był Marian Buczek. Potem kiedy sytuacja się zmieni, powoływanie władz bardziej uporządkowane, w 1919 roku powstaje policja państwowa jako wspólna, zwarta formacja z własnym systemem kształcenia kadry podoficerskiej jak i oficerskiej. Policja zintegrowana z 1 wydzielonym segmentem- policja śląska która ma wydzielony segment i własne prawa.
Policja polska formuje się w latach dwudziestych- w okresie międzywojennym.
Mieli swój instytut badawczy który mieścił się w Warszawie, jeden żyjący ekspert- dr. FAJER.
W czasie powstania warszawskiego był dowódcą któremu przyszło wejść do historii na zasadzie sławy odbitej- podkomendnym jego był Krzysztof Kamil Baczyński.
Był ekspertem zaangażowanym w sprawę listów Chopina do Delfiny. Chopin miał być wg tych listów lubiącym dobrze się bawić pod każdym względem.
W czasie wojny policja została reanimowana przez władze okupacyjne niemieckie. Nie nosili państwowych oznaczeń, tylko mieli oznaczenia poszczególnych miast lub województw.
Po wojnie powołano w miejsce policji- milicję obywatelską, która była podporządkowana Min. Bezp. Publicznego. To ministerstwo utworzyło pierwsze służby techniki kryminalistycznej. Po 1950 roku milicja stała się samodzielna i w tej postaci dotrwała do 1989r.
W miejsce milicji obywatelskiej utworzono Policję.
W policji jest główne laboratorium kryminalistyczne, są laboratoria w kom. Wojewódzkich Policji.
Na podstawie wcześniejszych milicyjnych szkół utworzono szkoły np. Szczytno, Katowice, Legionowo, Piła itd.
Utworzono INTERPOL- kiedy rozpadła się monarchia austro-węgierska na pięć państw- Austria, Węgry, Czechy, Polska, Jugosławia- pojawił się problem co zrobić z archiwami austro-węgierkimi dot. przestępców. Dlatego stworzono Międzynarodową komisję policji, w której skład weszły też inne państwa i tak to wyglądało do II wojny światowej. W II wojnie światowej na czele Międzynar. komisji stał szef policji austryjackiej. Potem na jego miejsce wszedł szef policji kryminalnej rzeszy nazistowskiej. Z czasem był to departament głównego departamentu rzeszy. Naziści rządzili tym zalążkiem interpolu.
INTERPOL- siedziba główna LION
Polska była jednym z założycieli INTERPOLU.
Polska musiała się z interpolu wycofać, ale jej status został zawieszony- później odnowiony.
Interpol nie jest formacją polityczną.
Z jedną formacją policyjną łączy się tajna policja państwowa niemieckiej rzeszy- gestapo
pierwsze laboratoria powstają na przełomie 19 i 20 wieku- łączy się je z osobami- Pertion Alfons, Locard- ojcec kryminalistyki naukowej
Laboratoria powstawały też w Wielkiej Brytanii przy jednostach policji, w Stanach również
W stanach nie ma policji zintegrowanej. Policja jest zdekoncentrowana przedmiotowo, terytorialnie.
W stanach istnieje kilkanaście policji federalmnych. Departament skarbu ma 3 formacje policyjne federalne. np. Secret service. policja pocztowa.
Najlepsze laboratoria mają policje federalne- Secret Service i policja pocztowa.
W departamencie sprawiedliwości jest 5 policji federalnych w tym Federalne Biuro Śledcze.
Każdy ze stanów ma swoją policję.
policja stanowa- ściganie przestępstw wymierzonych w interes stanu, zapewnienie bezpieczeństwa i porządku na drogach międzystanowych, to co zostaje poddane przez poszczególne społeczności.
Laboratoria obsługują policje stanowe, a na zasadach komercyjnych- inne formacje policyjne.
Za porządek na obszarze danego stanu odpowiada społeczność tam mieszkająca, która wybiera sobie urzędnika zwanego Szeryfem- on jest na czele hrabstwa czyli tak jak u nas powiatu. On przejął nazwę po urzędniku brytyjskim. Nazwę przenieśli osadnicy tworzący kolonie amerykańskie.
Szeryf prowadzi areszty na co płacą podatki mieszkańcy danej społeczności.
Jeżeli jest bogate hrabstwo to ma swoje laboratoria kryminalistyczne np. Las Vegas.
Może być tak, że kilka hrabstw łoży na 1 laboratorium kryminalistyczne- np. Maiami, Day
Może nie stać hrabstwa na lab. krym, wtedy korzysta z lab. stanowego.
Na terenie hrabstwa może być kilka miast.
W ramach danej społeczności gminnej- miejskiejn za bezp. i porządek odpowiada burmistrz i jwego rada, która w tym celu zatrudnia urzędników z szefem policji na czele. To są najemnicy przez samorząd terytorialny wynajęci do zapewnienia bezp. i porządku. Burmist New York mógł szefa policji zwolnić kiedy chciał, wtedy kiedy ten przeprowadził reformę policji. Ta reforma miała echo polityczne także w Polsce. Pojawiły się przekłamania znaczenia reformy policji nowojorskiej. Burmistrz był byłym prokuratorem, który wyrodził się z rodziny mafiosów amerykańskich. Jego dziadek rozbijał kolana dłużnikom. Jego brat cioteczny był pierwowzorem głównego bohatera Rodziny Soprano. Przeciwnik jak się zorientował kim jest jego przeciwnik w wyborach to postanowił zadać cios wyprzedzający- utworzył nowe etaty z budżetu miejskiego i dokonał naboru policjantów. Nie przemyślał, że trzeba kandydatów wysłać na szkolenie do Akademii.
Stąd wziął się mit o pomnożeniu bezpodatkowym policji nowojorskiej.
Oprócz policji istniała policja mieszkaniowa, podatkowa, komunikacyjna- porządek w metrze, edukacyjna- bezp. i porządek w szkołach
Jeden połączył te formacje. Dzięki temu można było zmienić strategię ścigania przestępców. Strategia rozbitej szyby- obserwowano samochody. W tych samych miejscach jak stał samochód czysty, zadbany to przetrwał, a jak bez szyby, albo zaniedbany to go rozkradali.
Zamykamy wszystkich, nawet tego co ukradł batonik- żeby go puścić to poda nam kto handluje narkotykami, jak zamkniemy dealera to powie skąd miał- za mniejszy wyrok.
Za trzy przestępstwa z użyciem przemocy - idzie się na odsiadkę dożywocia, bo nie rokuje przestępca szans poprawy, a skoro on się nie zmieni to przed nim niezdolnym do zmiany my musimy się bronić. Mamy wybór- albo my za kratami, albo oni.
Najłatwiej skłonić do współpracy tego co dwa razy był sazany- wyda każdego żeby tylko nie iść siedzieć. Przez to dochodzi do nieprawidłowych skazań, bo kłamią żeby tylko nie iść siedzieć i w ten sposób podają informacje nieprawdziwe, oczerniają innych, którzy sa niewinni.
W krótkim czasie udało się doprowadzić do tego, że na ulicach nowojorskich przestało być hałaśliwie, bo zeszli z nich młodzieńcy z radiami, sikający po kontach bezdomni.
Nagle okazało się, że NY stał się bezpiecznym miastem. Jednocześnie doszło do dużego wzrostu brutalności policji, bo Burmistrz przyjął założenie, że będą stać po stronie policjanta. Wtedy w NY Spadła przestępczość o 16 procent, a w całych stanach o 1 procent. Okazało się, że przestępcy NY przenieśli się na inne stany, miasta. Spadła ilość użycia broni przez policjantów- ze skutkiem śmiertelnym. Lawinowy wzrost pozwów p-ko miastu o odszkodowania, które to sprawy miasto przegrywało. Wtedy ucywilniano etaty, zwalniano policjantów, ale Nowojorczycy i tak byli zadowoleni. W pewnym momencie burmistrz wylał ze stanowiska Blatona.
Gros-
Edmund Lokard- napisał wiele książek- od niego pochodzi nazwa kryminalistyka w europejskim rozumieniu. Amerykanie przez kryminalistykę rozumieli badanie obrażeń i śladłow oddziaływania na ofiarę różnych narzędzi- to było badanie sądowo-lekarskie. W europie nazwa kryminalistyka= w stanach nauki sądowe, ale coraz częściej przyjmują europejskie nazewznictwo. Locard inaczej patrzy na kryminalistykę niż Gros. Locard ma spojrzenie, jak robić to co się robi, jak badać dowody rzeczowe w taki sposób by za rezultaty badań nauka mogła ręczyć swoim autorytetem. W przyopadku grosa dominuje spojrzenie z punktu nauki kryminalistycznej, Locarda- techniki kryminalistycznej. Locard był ojcem współczesnego badania pisna- metoda holistyczna. Miał wkład w rozwój daktylospokii- regóła trzech n- niezmienność, niepowtarzalność i .... Locard eksperymentował na sobie. Miał co zbierać po innych. Na przełomie 19 i 20 wieku ukształtowały się początki toksykologii. Można było walczyć z trucicielstwem. Arszenik zyskał miano proszku spadkobrania. Kiedy opracowano metody ujawniania śladów użycia arszeniku to było to przełomem i udało się opanować plagę trucicielstwa. Później uporali się z truciznami pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Osiągnięto poziom taki, który pozwalał Sądom skazywać z czystym sumieniem. Locard zapoczątkował badanie włosów- trioskopijne. Daktyloskopia- w Koloni wykorzystywało się odcisk palców do wypłacania pieniędzy, bo byli niepiśmienni. Z Chin dotarła kryminalistyka.
Następnym wielkim kryminalistyki był GALTON- autor podstaw współczesnej statystyki,
somatometria- opracowania przez Beriona. O jej losie przesądziło opracowanie zasad kompletowania zbiorów linii papilarnych. Somatometria odeszła w zapomnienie, ale dziś się do niej wraca w wersji współczesnej, kiedy dysponujemy metodami nielegalnego pomiaru, aż po inne oznakowania. Identyfikacja ucha.
Locard- transfer lokalizacji śladów- sprawca zawsze coś po sobie zostawia w sensie fizycznym- buty, linie papilarnym, ale tez w sensie mentalnym- brak śladów to też ślad- np. miał rękawiczki, foliowe osłon y na buty
ponadto sprawca zawsze coś ze sobą zabiera z msca zdarzenia- głównie mikroślady
traseologia się wtedy już ukształtowała- w polce rozumiana inaczej niż na zachodzie
W polsce, czechach, słowacji- ślady obuwia, ślady postoju i ruchu pojazdów, natomiast ślady narzędzi-mechanoskopia
na zachodzie- mechanoskopia jest niewyróżniona- jest częścią traseologii
ekspertyza dokumentów- klasyczne badania porównawcze pisma i podpisów, techniczne badania dokumentów, lampa kwarcowa pochodzi juz z pierwszych lat 20 wieku.
KARA BALICJI- SPRAWDZIĆ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!
kiedyś rzezimieszek= złodziej bo odcinał mieszki noszone przy pasie.
W Galicji mówi się na policję blacharze i ta nazwa do dziś egzystuje.
nazwa policjanta COP- od coper bo miał miedzianą odznakę (USA)
gwiazda Jana dobrego- króla Francji pochodzi ze średniowiecza- od tego wzięła się gwiazda policyjna.
LITERATURA DO WYBORU
PODRĘCZNIKI POLSKIE POWOJENNE
PODRĘCZNIK HOŁYSTA
POLSKIE KRYMINALISTYCZNE TOWARZYSTWO
PODRĘCZNIK KULICKI I WSPÓŁPRACOWNICY
mŁODZIEJOWSKI I WSPÓŁPRACOWNICY
DWA PODRĘCZNIKI WYD. BECK 2008R
metody identyfikacyjne- ekspertyza sądowa wyd. przez IES
sote12