socjologia - pytania opracowane.doc

Brakuje pytań: 4, 7

1. Socjologia a inne nauki o społeczeństwie

Socjologia jako nauka ukształtowała się w XIX w. ale refleksja społeczna poprzedzająca naukę jest starsza, bo ludzie nie mogliby bez pewnych idei w życiu obejść. Socjologia bada życie społeczne, to nauka zinstytucjonalizowana, penetruje życie ludzkie i przewiduje zmiany opinii. Słowo „socjologia” wprowadził August Comte. Określenie socjologii wobec innych nauk społecznych jest trudne bo jest ona rozdzielona pomiędzy np. antropologię społeczną, ekonomię, politologię, prawo itd. Socjologia ma problem ze znalezieniem własnego obszaru badawczego bo socjologowie badają całokształt życia społecznego, w przeciwieństwie do innych nauk, które badają jego fragmenty, stąd wziął się „imperializm socjologiczny” w pierwszych przedstawieniach socjologii: np. u Augusta Comte socjologia była jedyną nauką społeczną. Czasem twierdzi się, że przedmiotem socjologii są zjawiska posiadające naturę społeczną czyli w jej skład wchodzi i polityka i ekonomia co ma 2 rodzaje korzyści: może przynieść owocne rezultaty i sprzyja integracji nauk społecznych. Socjologia różni się od ideologii tym, że dąży do odkrywania prawd o świecie, a ideologia ustanawia idee i wartości.

2. Geneza socjologii jako dyscypliny naukowej.

Socjologia ukształtowała się jako nauka akademicka dopiero w XIX w. Tym niemniej refleksja społeczna poprzedzająca stadium dojrzałej dyscypliny jest tak stara jak społeczne bytowanie ludzi. Jej początków poszukuje się już w starożytności klasycznej w politycznych pismach Platona i Arystotelesa. Przy czym starożytni nie odróżniali państwa od społeczeństwa ponieważ pojęcia te były dla nich tożsame. Prekursorzy socjologii byli przekonani, że nowa nauka obejmie całość społecznego doświadczenia i pozwoli na ścisłe ustalenie faktów i odkrywanie prawidłowości życia społecznego, które będą uniwersalne. Twórcy nowej nauki pragnęli aby stała się narzędziem pożądanej reformy społecznej. Te pragnienia stały się jednak daremne ponieważ socjologia bada zjawiska pozostające w ciągłym ruchu i ewolucji.

3. Rewolucja przemysłowa, społeczeństwo nowoczesne a powstanie socjologii

Czynniki mające wpływ na powstanie socjologii:
-postęp techniczny, ekonomiczny
-wielkie inwestycje przemysłowe
-rozwój klasy robotniczej, miast
W społ. wczesnego kapitalizmu pojawiła się konieczność regulowania i kontrolowania życia społ., która dała początek socjologii. Reformatorzy społ. podejmowali wysiłki aby łagodzić konflikty społ. wynikające głównie z niesprawiedliwości społ. Pojawiła się ankieta, czyli narzędzie socjologów. Do reformatorów społ. należeli m. in. Booth . W wyniku pracy reformatorów narodziła się dziedzina pracy naukowej – socjotechnika (empiryczna opozycja społ. zjawiska ekonomii ). Pojawiły się też projekty budowy nowego społ., powstały ruchy komunistyczne, gminy socjalistyczne (Fourier, Owen ).
August Comte chciał wprowadzić takie poznanie świata, które byłoby pewne. Herbert Spencer chciał wyjaśnić ewolucję ludzkości, bo wiek XIX to okres szybkiego rozwoju przemysłu.
USA- szkoła chicagowska (Park, Burges)
NIEMCY- Wilhelm Dilthey- nowe założenia badań społeczeństwa
ROSJA- Petrażycki- nowa koncepcja badań zjawisk prawnych

4. Ideologie a powstanie socjologii

(Cztery wielkie ideologie świata nowożytnego (po Rewolucji Francuskiej): konserwatyzm, liberalizm, socjalizmy, populizm (narodnictwo) jako podłoże teoretyczne socjologii)

5. Pozytywizm i neopozytywizm w socjologii

August Comte-

Dzieło: Kurs filozofii pozytywnej
Comte był jednym z głównych przedstawicieli pozytywizmu
Comte stworzył termin socjologia, dlatego nazywa się go ojcem socjologii
Wprowadził pojęcie metoda pozytywna ; jako sposób patrzenia na świat, aby go poznawać i nad nim panować, by go zmieniać, budować wg swego uznania w sposób możliwie najlepszy
W jego obrazie rzeczywistości społecznej można dostrzec pozytywistyczną wizję wojny wszystkich ze wszystkimi
Wzory naturalistyczne powinny być podstawą do budowania naukowej socjologii;
źródła zdobywania wiedzy przez badacza socjologa

6. Typ idealny Webera
Wg. Webera socjologia miała być nauką społeczną, która opisze sens działań społecznych, w którym mieści się też opis sensu wszystkich najważniejszych instytucji społecznych, chociaż są one efektem ciągle powtarzanych działań społecznych. Problem to jak dojść do opisu działań społecznych, jak poznać i zrozumieć ich sens. Punktem wyjścia ma być tutaj metoda „typów idealnych”. Weber rozumie przez to pewien idealny, racjonalny przebieg pewnych działań społecznych, motywacji, instytucji społecznych czy zjawisk społecznych. Typ ten powstaje w umyśle badacza. Jest on pewną fikcją. Socjolog obserwuje badane przez siebie działania społeczne czy instytucje społeczne i stara się zrozumieć motywacje konkretnych badanych przez siebie działań. Weber zastosował typ idealny przy wyjaśnianiu, jak ludzie dokonują wyboru czynności społecznych. Przyjął mianowicie, że ludzie zawsze działają w sposób racjonalny. Wyróżnił 4 kategorie działań ludzkich: działania tradycjonalne, emocjonalne, celowo-racjonalne i zasadniczo-racjonalne.

7. Style uprawiania socjologii

8. Socjologia ogólna  a socjologie szczegółowe

SOCJOLOGIA OGÓLNA tworzy teorie obejmujące zespoły zjawisk (ich ogół), występujące w społeczeństwach (całych), które służą wyjaśnieniu zjawisk i procesów podstawowych (ważnych dla wszystkich dziedzin życia społecznego); jej zadaniem jest również ustalanie pojęć.Główne teorie socjologii ogólnej:

-teoria struktur społecznych (teoria społeczeństwa) - uogólnia wyniki badań nad typami i formami zbiorowego życia ludzi ->statyka społeczna

-teoria zmian - uogólnia wyniki badań nad zjawiskami i procesami zachodzącymi w grupach i zbiorowościach ->dynamika społeczna

SOCJOLOGIA SZCZEGÓŁOWA zajmuje się systematycznym opisem poszczególnych dziedzin i wyjaśnianiem zachodzących w nich zjawisk.Każda socjologia szczegółowa ma wielorakie powiązania z socjologią ogólną. Pierwsza z nich korzysta z inspiracji i założeń teoretyczno-metodologicznych drugiej, a socjologia ogólna weryfikując osiągnięcia badawcze socjologii szczegółowej wyprowadza uogólnienia wzbogacające ogólną teorię socjologiczną.Między socjologią ogólną i szczegółową istnieją sprzężenia zwrotne i komplementarne powiązania.

9. Praktyczne zastosowania socjologii

Przedmiotem socjologii są zjawiska i procesy zachodzące w różnych formach życia zbiorowości ludzkiej, czyli bada:

a)       instytucje – wychowawcze, religijne, prawne...

b)      zbiorowości – grupy społ. zawodowe, tłum...

c)       procesy – indywidualizację, urbanizację, migracje...

d)      stosunki – społeczne, konflikty, więzi

e)       zjawiska kulturowe – normy, wartości, ideologie

f)        ruchy społeczne

g)      świadomość społeczną

Rozróżnić można też teorie służące do badania tych nauk (ogólne teorie socjologiczne):

- teoria struktur społecznych

- teoria zmiany

- teoria zachowania się jednostek

- teoria zachowania się zbiorowości

Aby socjologia miała praktyczne zastosowania, jej badania, twierdzenia muszą posiadać tzw. „moc prognostyczną” czyli moc pozwalającą na przewidywanie zdarzeń, zachowań jednostek i zbiorowości. Zastosowania wiedzy socjologicznej do regulowania stosunków międzyludzkich w przemyśle, do określania decyzji wyborczych obywateli, decyzji konsumentów na rynku, w badaniach opinii publicznej, badaniach zachowania się tłumów, morale armii, w reklamie – zyskały miano „inżynierii społecznej” lub „socjotechniki”.

Te zastosowania praktyczne socjologii prowadzą z jednej strony do ulepszeń i racjonalizacji życia społecznego, z drugiej strony do uprawiania technik rządzenia społeczeństwem i manipulacji postawami ludzkimi. W pierwszym wypadku socjologia prowadzi do zmian w niektórych obszarach systemu społecznego np. reforma systemu edukacyjnego, lepsza organizacja pracy; w drugim wypadku – do zmian ustrojowych np. przez propagandę ideałów rewolucyjnych.

10. Podstawowe kontrowersje socjologiczne

Socj. jest nauką bez „paradygmatu” tzn. nie istnieje w niej teoria czy twierdzenie które akceptują wszyscy przedstawiciele filozofii, nawet w prostych sprawach istnieją spory.

Przykładem takich kontrowersji mogą być:

a) indywidualizm – holizm (dotyczy natury rzeczywistości społecznej) – tu spór o prymat jednostki wobec społeczeństwa lub odwrotnie – społeczeństwa wobec jednostki. Indywidualiści twierdzą, że społeczeństwo składa się z jednostek, zaś holiści, że nie ma czegoś takiego jak jednostka.

b) teoria funkcjonalna – teoria konfliktu – spór wokół natury społeczeństwa. To albo harmonijna jak organizm całość, albo rzeczywistość rozdarta wewnętrznie.

c) naturalizm – antynaturalizm – naturaliści twierdzą że społeczeństwo trzeba poznać intuicyjnie, przez rozumienie zjawisk, które trzeba odnieść do kultury, a nie wyjaśnienie zjawisk w oparciu o ich powtarzalność, gdyż one nigdy nie powtarzają się tak samo.

d) socjologia teoretyczna – socjologia historyczna – wg pierwszej socjologia powinna formować ogólne prawa życia zbiorowego; antagoniści mówią, że jest to niemożliwe, można tylko formułować prawidłowości ograniczone czasem i przestrzenią.

11. Podstawowe tezy funkcjonalizmu

Funkcjonaliści uważali, że społeczeństwo stanowi system jako całość tworzącą funkcjonalną jedność, co oznacza że wszelkie instytucje społeczne w ramach tego systemu tworzą jedność i są ze sobą powiązane tak, że zmiana któregoś z nich co powoduje zachwianie się równowagi całości co może prowadzić do dezintegracji. Czyli elementy systemu tj. instytucje, normy społeczne, normy kulturowe, wzorce zachowań są funkcjonalne wobec systemu, tzn. przyczyniają się do jego integracji. Funkcjonalizm powstał w USA w latach 40. XIX w. – reprezentanci: Parsons, Martin i Shils. Mówili oni jednak, że w każdym systemie występują też elementy dysfunkcjonalne, które rozsadzają go od wewnątrz, np. dewiacje, działania innowacyjne, nonkonformizm. Wtedy system dąży bądź do eliminowania dysfunkcji (system zamknięty) albo do instytucjonalizowania ich (system otwarty).

Każdy system dąży do stanu równowagi (integracji wewnętrznej) ale stopień integracji jest zmienny. Wg funkcjonalizmu system społeczeństwa stanowi ład społeczny i to jest jego założeniem jako teorii opisującej mechanizmy i warunki ładu społecznego. Zaburzenia tego ładu traktowane są jak stan przejściowy który jest  łamany przez samoregulujące mechanizmy systemowe. System społeczny składa się z podsystemów:

-           ekonomicznego – dla zapewnienia materialnych warunków życia i sferą interesów gosp.

-           politycznego – sfera stabilności i władzy

-           kulturowego – sfera wartości

Wg funkcjonalistów wpływ jednostki na życie społeczne jest równy zeru, a ona sama jest aktorem grającym role społeczne czyli działa zgodnie z wymogami społecznymi, jest przymuszona przez system. Zgodnie z funkcjonalną teorią uwarstwienia – w społeczeństwie musi być nierówny podział społeczny (nierówności klasowe, nierówny podział władzy, dochodu itd.) oraz w każdym społeczeństwie muszą istnieć pewne funkcje które są nazywane imperatywami społecznymi.

Analiza funkcjonalna – była użyteczna w odniesieniu tylko do badań nad małymi grupami społecznymi, strukturą kulturową itd., jednak długo pozostawała ona pojęciem najważniejszym w socjologii.

12. Podstawowe tezy teorii konfliktu

Główny reprezentant - Kalt Dahrendorf (XX w.)

Powstaje na przełomie XIX i XX w. W największym stopniu wpłynęła na rozwój tej teorii teoria Marksa, oparta na interpretacji historii jako nieustannej walki klas. O ile funkcjonalizm utrzymywał, że podstawowym motywem działań jest kulturowo wykształcony wzór  - norma dla wszystkich – o tyle teoretycy konfliktu odrzucają ten pogląd przyjmując interes za główny motyw działań jednostek.

Interesy są różne dlatego dzielą zbiorowość jednostek na przeciwstawne grupy. Konflikt jest następstwem tego antagonizmu i jest on zjawiskiem naturalnym w każdym społeczeństwie a nie dysfunkcją. Konflikt jest też naturą stosunków społecznych, które opierają się na dominacji i podporządkowaniu. Uniwersalną cechą społeczeństw ma być podział na zbiorowości uprzywilejowane i upośledzone w dostępie do władzy, pieniędzy, informacji itd co powoduje i powodowało w historii przymus i posłuszeństwo, podporządkowanie i zależność, dominację i uległość ale i bunt, rewolucję, niezadowolenie.

Konflikt występuje wszędzie – w małych grupach, dużych i pomiędzy nimi, jest wszechobecny, prowadzi on do zmian lub też czyni, że zmiany są prawdopodobne, dlatego jego waga w społeczeństwie jest duża. Dlatego teoria konfliktu bada źródła konfliktów społecznych. Konflikt pomaga integrować społeczeństwo a Lewis Coser mówi, aby konflikt definiować jako społecznie funkcjonalny sposób rozładowania napięć. Gdy społeczeństwo tłumi konflikty naraża się na jego spotęgowanie, co prowadzi do nieodwracalnych zdarzeń.

Teoria konfliktu jest użyteczna do rozpoznawania procesów społecznych w toku zmian społecznych, gwałtownych lub przyspieszonych.

13. Podstawowe tezy teorii wymiany

XIX w. George Homans i Peter Blau.

To opozycja wobec funkcjonalizmu, ma założenia indywidualistyczne i psychologistyczne. W przeciwieństwie do funkcjonalizmu i teorii konfliktu, zakłada ona prymat jednostki jako fundamentu społeczeństwa, czyli społ. składa się wyłącznie z jednostek, ich wyborów i ich wytworów. Społeczeństwo to to co sami ludzie wytworzyli, a robią to tylko dla korzyści, jakich oczekują od społeczeństwa. jest to indywidualizm skrajny.

Całe życie społeczne to zachowania jednostek, a fakty społeczne to fakty psychologiczne. Zachowaniem jednostki kieruje dążenie do uzyskania nagród i unikania kar. Człowiek działa nie dlatego, że tak nakazuje norma ale dlatego, że chce uzyskać nagrodę lub akceptację ze strony innych. nagroda – to wzmocnienie danego zachowania. W społeczeństwie każdy chce nagród – dlatego życie społeczne jest wymianą nagród między jednostkami. nagrody to dobra materialne i niematerialne tj. uznanie, aprobata. Jednostka nagrodzona czuje się zobowiązana dla innych i tak powstaje wymiana dóbr.

Teoria ta znalazła zastosowanie jedynie w badaniu małych grup społecznych.

14. Makrostruktury społeczne

Makrostruktura – układ który wyznacza ramy i kierunki życia społecznego; charakteryzuje się: wielokrotną złożonością, skomplikowaniem powiązań między elementami, względną odpornością wobec ingerencji i dezintegracji, wspólnotą kultury, są względnie duże.
Własności makrostruktur:
a) samoistność – makrostruktura, to niezależny, zamknięty świat społeczny, w przeciwieństwie do mikrostruktur, które nie są samoistne i egzystują w ramach makrostruktur
b) samoreferencja – rozwój makrostruktur jest autonomiczny, odbywa się w pewnych zamkniętych ramach, odgrodzonych od świata zewnętrznego, gdzie układem odniesienia jest struktura sama dla siebie
c) samowystarczalność – w przeciwieństwie do mikrostruktur Makrostruktury tworzą dla mikrostruktur kierunki i ramy rozwoju. Mogą ulegać destrukcji i dezintegracji w wyniku negatywnego działania mikrostruktur Przykłady mikrostruktur:
- do niedawna były nimi społeczeństwa narodowe, ale pod wpływem postępującego procesu globalizacji stały się one mezostrukturami
- wg Gurwitcha to klasy społeczne są zamkniętymi światami, są całkowicie niekompatybilne między sobą; Marks uważał, że klasy nie są makrostrukturami
- makrostrukturami mogą być np.: klasy, warstwy, stany, ruchy społeczne, etnosy, ludy, narody

15. Mikrostruktury społeczne i struktury pośrednie

Mikrostruktury. Rodzina
1. Jest podstawową mikrostrukturą społeczną. Występowała od najdawniejszych czasów w różnej postaci. Zawsze realizowała funkcje prokreacji (zachowanie ciągłości biologicznej), socjalizacji (przekazywania dziedzictwa kulturowego) i miłości.
2. Rodzina realizuje nstp. Cele: obcowanie płciowe, tworzy instytucjonalną formę małżeństwa, określa stosunki pokrewieństwa i dziedziczenia, daje utrzymanie i opiekę, przygotowuje do samodzielnego życia, tworzy jedno gospodarstwo domowe.

16. Pojęcie kultury w socjologii. Kultura a cywilizacja

Kultura to całokształt wytworów ludzkich, nie podyktowanych instynktem; ludzie tworzą kulturę. Presja natury spowodowała, że człowiek zaczął wytwarzać narzędzia, zaczął przystosowywać się do natury. kultura jest osobliwością wyłącznie ludzką. Każde społeczeństwo wytwarza jakiś typ kultury, nie ma ludzi niekulturalnych ani dzikich społeczeństw. Od czasów starożytnych próbowano zdefiniować kulturę jednak do dziś nie ma jednoznacznej definicji. Można wyróżnić 3 stanowiska:

1) podstawą kultury są procesy internalizacji, przyswojenia sobie przez człowieka opewnych zachować, maksym i dyrektyw postępowania. Korelaty kultury to rzeczy i system znaków . Kultura jest wytworem działań ludzkich.

2) kultura – to zasady, normy organizujące życie ludzkie, działania ludzkie

3) stanowisko polega na poszukiwaniu podstawy zjawisk kultury, czyli badania interesów utrwalonych rezultatów zachowań człowieka.

Kultura wraz z postępem technicznym, cywilizacją może się zmieniać, jednak jej część tzn. religie, literatura, pisanie książek nie podlega prawom postępu. Cywilizacja tym prawom podlega. Kultura oddziaływuje na społeczeństwo poprzez:

-    regulowanie sposobu zaspokojenia popędów i skłonności, socjalizuje człowieka

-    ustanawia systemy wartości i kryteria określające hierarchie wartości

-    kultura ustala wzory zachowania, reagowania w określonych sytuacjach

-    ustala modele społeczne i ideały.

17. Systemy wartości, normy i wzory zachowań

Kultura tworzona jest na zasadzie współzależności postaw i wartości. Wartość to tyle, co wszelki przedmiot ludzkich zainteresowań i interesów. 3 rodzaje wartości:

1) konkretne przedmioty pozaludzkiego świata stworzonego przez ludzi

2) inni ludzie

3) wartości symboliczne – powstają w świadomości ludzi, wyrażane za pomocą zjawisk i przedmiotów

Odpowiadają im 3 rodzaje kultury:

1) bytu

2) socjetalna – obejmuje porządek stosunków międzyludzkich; przez ten porządek dokonuje się transmisja wzorów zachowań np komunikowania się za pomocą znaków i symboli tj. język.

3) symboliczna – obejmuje znaki i symbole np. symbol staje się sam wartością (krzyż).

Wartości autoteliczne to te co są posiadane i cenione przez zbiorowości ludzkie dla nich samych chociaż nie mają żadnych funkcji  instrumentalnych.

18. Zróżnicowanie społeczne kultury. Subkultury.

Zróżnicowanie kultury jest ogromne, tak jak społeczeństwa są inne tak i ich kultury różnią się od siebie. Możemy wyróżnić wiele kategorii kultury. Wg Ruth Benedict są 3 modele kultur.

-    dionizyjska – charakteryzuje się tym, że działania społeczne opierają się na rywalizacji

-    apilonejska – w społeczeństwie panuje zgoda, harmonia i wzajemna pomoc

-    mieszane

Możemy również rozróżnić:

-    kulturę bytu – zajmującą się sferą przedmiotów materialnych, potrzebnych człowiekowi do bytu

-    kulturę społeczną – czyli socjalną – zajmującą się stosunkami społecznymi

-    kulturę symboliczną na którą składają się:

a)       kultura ludowa

b)      kultura popularna

c)       kultura elitarna

Może też wytworzyć się kultura alternatywna, kontrkultura lub subkultura.

Subkultura to część kultury; wytwarza się ona w społeczeństwach zróżnicowanych, w których występują grupy o specyficznych wartościach, normach i wzorach zachowań. Jeżeli grupy te mają określone granice wartości i zachowań oraz te wartości i zachowania maję charakter trwały to nazywa się je podkulturami lub subkulturami. Subkultury zawierają najczęściej pewne elementy stworzone przez daną zbiorowość. Mogą to być np. grupy rówieśników, grupy zawodowe, artyści, więźniowie w więzieniu. Często granica między subkulturą a kulturą zaciera się.

19. Kontrkultura jako zjawisko społeczne

Termin kontrkultury pojawił się w okresie buntu młodzieży w USA i Europie Zach. w końcu lat 60. Mianem tym określono różne nurty myślenia i różne formy działania kwestionujące zastaną kulturę. Jest to jednocześnie sprzeciw wobec podstawowych idei i wzorów kultury jak i próby tworzenia nowej kultury. Kontrkultura odrzuca idee, wzorce etyczne i normy, role społeczne i style życia. Kontestatorzy – występują przeciw degradacji sacrum i wartości duchowych w kulturze współczesnej, która ogranicza rozwój osobowości człowieka. Poszukują jedności człowieka z naturą, odrzucając dominację człowieka nad nią. Ruchy kontestacyjne uznano za nowe zjawisko nie mieszczące się w żadnym z typów konfliktów. Zakwestionowały one wartość materialnych zdobyczy cywilizacji: przemysłu oraz sens porządku społecznego.

Kontrkultura to wg współczesnych:

- kontestacja – odniesienie do buntów młodzieży

- zespół wartości i postaw przeciwstawnych kulturze dominującej

- ruch odrzucający podstawowy etos kultury zachodniej, propagujący inne wartości i style życia

Kontrkultura jest zjawiskiem nowym, charakterystycznym dla czasów współczesnych. Wraz z końcem hippisów, ruch odrodził się pod nazwą kultury alternatywnej. Kontrkultura kwestionuje kulturę świata zachodniego – model rodziny, szkoły, sztuki, język, nauki społeczne, postęp techniczny, kościoły. Choć kontrkultura przestała istnieć, to pewne jej idee zrealizowano np. ochrona środowiska, reforma szkolnictwa, prawa dla mniejszości etnicznych. Znalazła ona swą kontynuację w kulturze alternatywnej.

20. Cechy kultury masowej

Kultura popularna (masową nazwał ją Dwight McDonald) wyróżnia się od innych rodzajów kultur szerokim zasięgiem, odbiorcami jej są liczne i różne klasy społeczne przez zastosowanie techniki i mass mediów. Dlatego dociera ona do licznych odbiorców co daje jej masowy odbiór. Dociera ona do prawie wszystkich, nawet ośrodków oddalonych od ośrodków kulturalnych. To głównie kultura związana z czasem wolnym, zabawą i rozrywką. Jej treść ze względu na to że dociera do różnych klas społecznych jest uproszczona, o prostych schematach, powiela wątki. Jest produkowana (nie tworzona) przez profesjonalistów. Posiada ona i krytyków i obrońców.

Krytycy:

-    zasada „wspólny mianownik”

-    wulgarność

-    brak treści ambitnych, zmuszających do wysiłku intelektualnego

-    może manipulować ludźmi, zniewalać ich umysły

-    uzyskuje wpływy polityczne

-    ujednolica różne wartości artystyczne

Obrońcy

-    demokratyczny charakter

-    zgodność z gustami najliczniejszych uczestników życia kulturalnego

-    dostępność dla wsi i miasteczek

21. Działanie a zachowanie

Działanie człowieka (interakcja). W toku działania jednostka rozważa sytuację w jakiej znajduje  się, rozważa możliwe sposoby reakcji na bodźce ze środowiska, które dostosowuje do siebie, do swoich decyzji. Ważnym elementem działania są inni ludzie. Działający ludzie dostosowują nawzajem swe działania do siebie przez odkrywanie i ujawnianie znaczeń w nich się zawierających. Dlatego społeczeństwo to sieć interakcji, które się nieustannie zmieniają, ale które dostosowują się do siebie (teoria symbolicznej interakcji).

Natomiast w procesie socjalizacji, która odbywa się przez całe życie, człowiek uczy się zachowań zgodnych z ogólnie przyjętymi normami społecznymi wg określonych wzorów. Zachowanie to reakcja na określone sytuacje. Wzór kulturowy określa sposób zachowania się w danej grupie, który jest dopuszczalny lub naturalny. Te wzory zachowań (postępowań) stają się schematem działania człowieka i zostają przez niego zinternalizowane. Internalizacja to mechanizm przejmowania w procesie socjalizacji wzorów zachowań, norm, i wartości tworzonych przez daną kulturę.

22. Działania motywowane normą i interesem. Celowo-racjonalne.

Człowiek jest z natury społeczny, żyjąc w społeczeństwie są w nim określone normy, które wynikają z określonych wartości występujących w różnych społeczeństwach np. uczciwość. Normy mogą być religijne, moralne oraz prawne.

Jednostka aby być przyjętą przez społeczeństwo musi działać zgodnie z narzuconymi przez nie normami. Jednak częstym motywem działań jest nie norma, ale interes jakim jednostka się kieruje. Może on być zgodny z normą np. w gospodarce, ale nie zawsze tak jest i może dojść do konfliktu między interesem a normą co może doprowadzić nie tylko do potępienia i odrzucenia ze strony społeczeństwa ale także do przestępstwa.

23. Elementy więzi społecznej

Ogół stosunków, połączeń i zależności które skupiają ludzi w trwałe zbiorowości nazywamy więzią społeczną. Jej elementami są:

a) styczność przestrzenna – uświadomienie sobie, że na tej przestrzeni gdzie żyjemy są również inni ludzie, np. na studiach

b) styczność i łączność psychiczna – spostrzeżenie cech pożytecznych lub nie, innego osobnika, zainteresowanie się drugim

c) styczność społeczna – pewne układy wynikające z co najmniej 2 osób, a przedmiotem jej jest jakaś wartość lub rzecz i pewne czynności, np. kupno gazety. Mogą one być prywatne lub publiczne.

d) wzajemne oddziaływania – przez nie dokonuje się proces przystosowania się osobnika do grupy

e) stosunki społeczne

f)  zależności społeczne – instytucje społeczne i kontrola społeczna

24. Socjalizacja jednostki

Człowiek jest istotą społeczną, ukształtowaną przez kulturę w procesie socjalizacji. jej efektem są określone cechy osobowości: postawy, poglądy, wartości, szacunek dla norm. Proces który wprowadza jednostkę w życie społeczne począwszy od lat najmłodszych, uczy ją zachowania i porozumienia się wg ustalonych wzorów nazywa się procesem socjalizacji. W tym procesie człowiek uczy się panowania nad popędami i potrzebami, a także zaspakajania ich w przyjęty w danym społeczeństwie sposób. Efektem oddziaływania środowiska społecznego jest nauka zachowań zgodnych z ogólnie przyjętymi normami społecznymi i wg określonych wzorców. Socjalizacja ma również ogromne znaczenie w kształtowaniu się systemu wartości i hierarchii potrzeb, które wyznaczają aspirację (dążenie) człowieka do tego aby osiągnąć pewne dobra, uczucia czy cechy (być dobrym, być kochanym, mieć dużo pieniędzy). W każdej grupie istnieje określona hierarchia wartości. Rodzina jest grupą, w której dziecko po raz pierwszy styka się z określonymi wartościami. Hierarchia wartości w dużym stopniu zależy od specyfiki danej grupy i od systemu politycznego, ekonomicznego i społecznego np. czasy komunizmu a czasy demokracji w Polsce.

...