Wykład XI.doc

(124 KB) Pobierz
Wykład XI

Wykład IX

Zaburzenia osobowości

 

I.        DEFINICJE, KRYTERIA, TRUDNOŚCI DIAGNOSTYCZNE

 

ICD-10:

głęboko zakorzenione i utrwalone wzorce zachowań, przejawiające się mało elastycznymi reakcjami na różnorodne sytuacje indywidualne i społeczne

 

DSM-IV (oś II):

trwały wzorzec doświadczeń wewnętrznych i zachowanie znacznie odbiegające od jednostkowych norm kulturowych (kryteria)

 

A. Wzorzec musi ujawniać się przynajmniej w dwóch z następujących dziedzin:

è    Poznanie

è    Emocjonalność

è    Relacje międzyludzkie

è    Kontrola odruchów

B. Wzorzec musi być niezmienny i obejmować szeroki zakres sytuacji osobistych i społecznych

C. Wzorzec prowadzi do stanu rozpaczy wymagającego interwencji klinicznej

D. Wzorzec jest stabilny i długotrwały

E. Wzorca nie można wyjaśnić objawami innego zaburzenia psychicznego

 

Trudności diagnostyczne:

ü      Kryteria mało precyzyjne i trudne do zastosowania w praktyce, np.

è    pacjent „posuwa się zbyt daleko w celu uzyskania opieki i wsparcia innych”

è    pacjent „ma trudności w podejmowaniu codziennych decyzji bez wyraźnych zapewnień o ich słuszności i rad osób trzecich”

ü      Kryteria nie wykluczają się nawzajem: diagnozowanie więcej niż jednego zaburzenia osobowości

ü      Cechy osobowości mają charakter wielowymiarowy, tzn. mogą występować w formie od łagodnej do patologicznie nasilonej (=także u ludzi normalnych)

 

II.     SPECYFICZNE ZABURZENIA OSOBOWOŚCI (F60):

 

1.     O. paranoiczna (F60.0 wg ICD-10)

Ø      brak tolerancji na niepowodzenia i brak akceptacji ze strony otoczenia

Ø      tendencja do długotrwałego przeżywania przykrości

Ø      sensytywność

Ø      podejrzliwość i skłonność do zniekształconego spostrzegania rzeczywistości

Ø      niewspółmierne do potrzeb, natarczywe domaganie się własnych praw

Ø      nieuzasadnione podejrzenia dotyczące wierności partnera

Ø      nadmierne poczucie własnej wartości

Ø      realizacja celów bez uwzględnienia kosztów społecznych swoich działań

Ø      „spiskowe” wyjaśnianie wydarzeń

 

DSM-IV

Osobowość paranoiczna

STRATEGIE é

Czujność, nieufność

STRATEGIE ê

Spokój, zaufanie

A INNE ZP

Schizofrenia paranoidalna

UWAGI

Rzadko objawy psychotyczne

 

 

2.     O. schizoidalna (F60.1)

Ø      unikanie bliższych kontaktów emocjonalnych i społecznych, połączone z wyraźną tendencją do samotnictwa i izolacji

Ø      brak syntonii

Ø      ograniczenie zdolności do wyrażania uczuć i odczuwania przyjemności

Ø      rezerwa i dystans do otoczenia (niewrażliwość na normy społeczne)

Ø      skłonność do fantazjowania

Ø      reakcje lękowe lub ksobne w relacjach międzyosobowych

 

DSM-IV

Osobowość schizoidalna

STRATEGIE é

Niezależność, izolacja

STRATEGIE ê

Intymność, wzajemność

A INNE ZO

Zaburzenia schizotypowe (DSM-IV)

A INNE ZP

Negatywne objawy schizofrenii, psychoza poronna

UWAGI

Brak przyjemności z seksu

 

3.     O. dyssocjalna (F60.2)

Ø      trwała niezdolność do związków uczuciowych

Ø      bezosobowy stosunek do życia seksualnego

Ø      brak poczucia winy i wstydu

Ø      postawa nieodpowiedzialności i lekceważenia norm społecznych

Ø      nieumiejętność odraczania satysfakcji

Ø      utrwalone zachowania antyspołeczne

Ø      autodestrukcyjny wzorzec życia

Ø      nieumiejętność planowania odległych celów

Ø      niezdolność przewidywania skutków własnego postępowania

Ø      zmienność i nietrwałość dążeń

Ø      brak wglądu

Ø      sprawna ogólna inteligencja

Ø      nie rozróżnianie granicy między rzeczywistością a fikcją (kłamstwo patologiczne)

Ø      brak lęku

Ø      nietypowa reakcja na alkohol

Ø      częste szantażowanie otoczenia samobójstwem

Ø      tendencja do samouszkodzeń

 

DSM-IV

Antyspołeczne zaburzenie osobowości

- po 15 r.ż. przynajmniej 3 zach. antyspołeczne
- przed 15 r.ż. przynajmniej 3 zach. dewiacyjne
- zachowanie nie jest przejawem innego ZP

EPIDEMIOLOGIA

M>K

STRATEGIE é

Bojowość, wykorzystywanie innych, drapieżność

STRATEGIE ê

Empatia, wzajemność, wrażliwość społ.

A INNE ZO

O. narcystyczna

A INNE ZP

Schizofrenia, epizod manii, nerwice, upośledzenie umysłowe

UWAGI

Nie psychopatia!

 

4.     O. chwiejna emocjonalnie (F60.3)

 


Ø      niestabilność emocjonalna

Ø      nadmierna drażliwość

Ø      skłonność do wybuchów złości, gniewu, nienawiści, agresji, rozpaczy, czasem uwielbienia

Ø      zachowania gwałtowne, zagrażające bez przewidywania ich konsekwencji

Ø      tendencja do podtrzymywania tych zachowań, gdy są krytykowane lub kończą się niepowodzeniem

Ø     
niezdolność do kontrolowania zachowań emocjonalnych

Ø      skłonność do działań gwałtownych

Ø      niezrównoważenie emocjonalne

Ø      intensywne, ale nietrwałe związki

Ø      impulsywne zachowania autodestrukcyjne

Ø      powtarzające się samouszkodzenia lub próby samobójcze

Ø      stałe uczucie pustki wewnętrznej

Ø      zaburzenie obrazu własnego „ja”, zwłaszcza poczucia tożsamości

Ø      pozornie dobre przystosowanie społeczne


DSM-IV

Osobowość typu borderline

EPIDEMIOLOGIA

8% (l. ambulatoryjne); 15% (hospitalizacja)
K (75%)>M. (25%)

STRATEGIE é

Manipulacja (rozczarowanie)

A INNE ZO

Histrioniczne, antyspołeczne i schizotypowe

A INNE ZP

Zaburzenia nastroju, zaburzenia lękowe, zaburzenia odżywiania, uzależnienie od narkotyków

UWAGI

Depresja odporna na większość leków

Zachowania ryzykowne

5.     O. histrioniczna (F60.4)

Ø      płytkość, chwiejność i nieautentyczność demonstrowanych uczuć

Ø      egocentryzm, nieuwzględnianie potrzeb innych osób

...

Zgłoś jeśli naruszono regulamin