LEKI WPŁYWAJĄCE NA MECHANIZMY KRZEPNIĘCIA KRWI I HEMOSTAZY
- fazy hemostazy
· naczyniowa (2-5 s)skurcz w odpowiedzi na czynniki uwalniane z płytek, TXA2, serotoninę
· płytkowa (3-10 s)przyleganie do uszkodzonego śródbłonka naczyniowego i tkanki podśródbłonkowejagregacja w miejscu uszkodzenia i uwalnianie TXA2 i serotoniny
· osoczowych czynników krzepnięcia (1-3 min)kontaktowa aktywacja kaskady krzepnięciatworzenie proteaztworzenie skrzepu włóknika
- osoczowe czynniki krzepnięcia dzieli się na 3 grupy
· czynniki zespołu protrombiny – II, VII, IX, X
· czynniki wrażliwe na trombinę – I, V, VIII, XIII
· czynniki kontaktu – XI, XII, prekalikreina, wielkocząsteczkowy kininogen
- 2 układy krzepnięcia – zewnątrz- i wewnątrzpochodny
- przeciwwagą dla krzepnięcia jest fibrynoliza
LEKI STOSOWANE W SKAZACH KRWOTOCZNYCH
- dzielimy je na wrodzone, nabyte i proste (niedobór lub dysfunkcja jednego ze składników hemostazy)
- leczenie skaz krwotocznych ma na celu zatrzymanie krwawienia i utrzymanie prawidłowej hemostazy do czasu zagojenia rany
Leki działające miejscowo
§ w krwawieniach spowodowanych zranieniem skóry lub błon śluzowych
§ epinefryna
o lek sympatykomimetyczny, kurczy naczynia krwionośne i anemizuje tkankę
o do pędzlowania przekrwionych błon śluzowych
§ woda utleniona (Hydrogenium peroxydatum)
o w zetknięciu z katalazą tkanek szybko się rozkłada, uwalniając tlen, który działa odkażająco i przyspiesza krzepnięcie krwi
§ środki działające ściągająco
o strącają białko, tworzą warstwę ochronną, zamykającą uszkodzenie
o tanina, ałuny
§ trombina
o enzym warunkujący przemianę fibrynogenu w fibrynę
o na krwawiące miejsce przykłada się gazik lub gąbkę fibrynową nasyconą trombiną
o w krwawieniach z górnego odcinka p. pok. podaje się trombinę p.o.
Leki działające na naczynia krwionośne
§ skazy krwotoczne naczyniowe spowodowane są wrodzonymi zaburzeniami budowy naczyń (ch. Rendu-Oslera-Webera, zesp. Ehlersa-Danlosa) lub zwiększeniem kruchości i przepuszczalności naczyń w starczym wieku, w przebiegu gnilca, chorób zakaźnych, amyloidozy, malopłytkowości, zespołu Schoenleina-Henocha
§ sterydy – stosowane w plamicach naczyniowych o podłożu alergiczno-zapalnym
§ kwas askorbinowy (wit. C)
o bierze udział w wielu procesach metabolicznych (hydroksylacja zw. aromatycznych, przemiana kw. foliowego do folinowego, regulacja cyklu oddechowego w mitochondriach i mikrosomach)
o niezbędny do tworzenia kolagenu i subst. międzykomórkowej
o dobrze rozp. się w wodzi i łatwo utlenia
o zapobieganie i leczenie szkorbutu, w methemoglobinemii, ułatwia wchłanianie żelaza
o mała toksyczność, w nadmiarze – wydalany z moczem
o dawki >500mg/24 h działają moczopędnie
o zakwaszenie moczu ® upośledza wydalanie słabych kwasów i zasad, krystalizacja moczanów, cytrynianów, sulfonamidów
o unikać u chorych z dną, kamicą moczową, z cystynurią, u kobiet w ciąży (uzależnienie płodu), chorych otrzymujących TLPD i amfetaminę (hamowanie wchłaniania zwrotnego w kanalikach nerkowych)
§ etamsylat
o nie wyjaśniony mechanizm działania
o powoduje zwiększenie adhezji płytek krwi i oporności ścian naczyń włosowatych oraz skrócenie czasu krwawienia zarówno u osób zdrowych jak i z różnorodnymi skazami krwotocznymi
o nie wywiera wpływu na stężenie osoczowych czynników krzepnięcia, liczbę płytek krwi, tromboelastogram, retrakcję skrzepu, RR, nie obkurcza naczyń krwionośnych
o wchłania się z p. pok.
o z powietrzem się utlenia, co może spowodować ciemne zabarwienie moczu
o wskazania: plamica naczyniowa, nadmierne i przedłużone krwawienie miesiączkowe, dializa otrzewnowa, przed zabiegami chirurgicznymi (usunięcie migdałków, operacje plastyczne, zaćma, usunięcie zębów)
§ dobesylan wapnia
o hamuje krwawienie przez zmniejszenie przepuszczalności ścian naczyń włosowatych
o w skazach krwotocznych naczyniowych, retinopatii cukrzycowej i nadciśnieniowej, w krwawieniach około- i pooperacyjnych
§ rutozyd
o glikozyd flawonowy zaliczany do grupy wit. P
o zmniejsza kruchość i łamliwość oraz przepuszczalność naczyń włosowatych na skutek hamowania hialuronidazy i autooksydacji adrenaliny i kw. askorbinowego
o inhibitory syntezy prostaglandyn
§ trokserutyna
o zmniejsza przepuszczalność i kruchość naczyń włosowatych
o hamuje zlepianie płytek krwi i krwinek czerwonych
o w przewlekłej niewydolności krążenia żylnego, zarostowej miażdżycy tętnic kończyn dolnych, w zespole pozakrzepowym
§ karbazochrom
o produkt utleniania epinefryny
o zwiększa oporność i zmniejsza przepuszczalność naczyń włosowatych
Leki stosowane w skazach krwotocznych płytkowych
§ skazy płytkowe mogą być spowodowane zmianami ilościowymi (małopłytkowość lub nadpłytkowość) lub zaburzeniami czynności płytek krwi
§ małopłytkowości są najczęstsze; dzielimy na małopłytkowości centralne (wynikają z aplazji lub hipoplazji szpiku i zaburzeń dojrzewania) oraz obwodowe (zwiększone niszczenie lub zużycie oraz zaburzona dystrybucja płytek krwi)
§ najczęstszą postacią jest małopłytkowość samoistna wywołana autoprzeciwciałami przeciwpłytkowymi
§ w leczeniu małopłytkowości stosuje się
o kortykoterapię (prednizon 1-2mg/kg mc./24h),mechanizm działania polega na hamowaniu wytwarzania p/ciał przeciwpłytkowych i hamowaniu aktywności makrofagów oraz fagocytozy płytek krwi opłaszczonych p/ciałami;zmniejszenie kruchości naczyń;
o immunosupresję, cyklofosfamid (100-200 mg/24h)azatiopryna (50-100 mg/24h)przetaczanie płytek inkubowanych z winkrystyną lub winblastyną (wybiórcze dostarczanie i działanie cytostatyku w kom. odpowiedzialnych za niszczenie płytek)
o splenektomię wykonuje się u chorych na małopłytkowość samoistną, którzy nie reagują na leczenie farmakologiczne lub u chorych z p/wskazaniami do takiego leczenia;
o immunoglobuliny o pełnej cząsteczce i.v.stosuje się u chorych z p/wskazaniami do kortykosteroidów lub immunosupresji (ciąża) oraz u chorych przed operacją lub porodempodajemy 400 mg/kg mc/24h przez 5 dni
o w małopłytkowościach centralnych leczenie sterydami jest mało skuteczne;należy przeprowadzić próbę leczenia androgenami (danazolem)
o czasami korzystne jest podanie hemopoetycznych czynników wzrostowych lub deksametazonu w dużych dawkach
§ w leczeniu nadpłytkowości stosuje się trombocytaferezę, hydroksykarbamid, interferon a i anagrelid, ewent, leki p/agregacyjne
§ w trombocytopatiach w razie ciężkich objawów skazy krwotocznej należy przetaczać koncentraty płytkowe
Leki stosowane w skazach krwotocznych wywołanych niedoborem osoczowych czynników krzepnięcia
§ niedobory czynników osoczowych krzepnięcia dzielimy na wrodzone i nabyte
§ dziedziczone zaburzenia krzepnięcia krwi są spowodowane niedoborem lub zaburzoną funkcją pojedynczego czynnika krzepnięcia
o do najczęstszych należą hemofilia A i B (niedobór czynnika VIII i IX)
Ciężkość hemofilii
Poziom czynnika VIII lub X (%normy)
Objawy kliniczne
Testy laboratoryjne
czas krzepnięcia
czas częściowej tromboplastyny (PTT)
ciężka
0-1
wylewy do stawów, częste ciężkie krwawienia samoistne, częste inwalidztwo
prawidłowy
przedłużony
umiarkowana
2-5
rzadkie samoistne krwawienia i wylewy do stawów, inwalidztwo występuje nieczęsto – ciężkie krwawienia po urazach
łagodna
5-25
spontaniczne krwawienia do stawów, ciężkie krwawienia po dużych urazach, rozpoznanie może być przeoczone
zmienny
o inne niedobory występują bardzo rzadko, najczęściej dziedziczone jako cechy recesywne (niedobór czynników I, II, V, VII, X, XI, XII, XIII, WK, prekalikreiny), rzadziej jako dominujące (dysfibrynogenemia, hipofibrynogenemia)
§ zasadnicze leczenie wrodzonych skaz krwotocznych polega na substytucji brakującego czynnika, tj. na dożylnym przetoczeniu odpowiedniego preparatu krwiopochodnego lub stężonego czynnika pochodzenia ludzkiego albo zwierzęcego
§ celem leczenia jest osiągnięcie hemostatycznego poziomu brakującego czynnika
§ po podaniu i.v. czynnika krzepnięcia jego aktywność zmniejsza się dwufazowo
o ...
sylvia112