Aktywna strona nieskończoności.pdf

Książkę tę dedykuję dwóm ludziom, którzy dali mi siłę i zaopatrzyli

w metody niezbędne w terenowych badaniach antropologicznych:

profesorowi Clementowi Meighanowi i profesorowi Haroldowi

Garfinkelowi. Idąc za ich sugestiami, bez reszty oddałem się

pewnemu projektowi badawczemu, który pochłonął mnie na zawsze.

Jeżeli nie udało mi się urzeczywistnić ducha uprawianej przez nich

nauki, trudno. Nie mogłem na to nic poradzić. Zanim zdążyłem

sformułować spójne, naukowe hipotezy, zagarnęła mnie siła jeszcze

większa, którą szamani nazywają nieskończonością.

Język

Człowiek wnikliwie wpatrywał się w swoje równania

i rzekł, że wszechświat miał swój początek.

– To była eksplozja – rzekł.

Wybuch nad wybuchami – i tak oto narodził się wszechświat.

– I ciągle się rozszerza – rzekł.

Obliczył nawet długość jego żywota:

dziesięć miliardów obrotów Ziemi dokoła Słońca.

Na całym globie zagrzmiały wiwaty;

wszyscy dostrzegli w obliczeniach naukę.

Nikt nie pomyślał, że postulując początek wszechświata,

człowiek odwzorował jedynie składnię swojego języka;

zwykłą składnię, której dla stwierdzania faktów potrzeba

początków – jak narodziny, rozwinięć – jak dorastanie,

i zakończeń – jak śmierć.

Wszechświat miał swój początek

i wszechświat się starzeje, zapewnił nas,

i wszechświat umrze, tak jak wszystko,

i jak on sam umarł, gdy już znalazł matematyczny obraz

składni swojego języka.

Inny język

Czy wszechświat naprawdę miał początek?

Czy teoria Wielkiego Wybuchu jest prawdziwa?

To nie są pytania, chociaż brzmią podobnie.

Czy język, w którym stwierdzanie faktów wymaga początków,

rozwinięć i zakończeń, jest jedynym istniejącym językiem?

Oto prawdziwe pytanie.

Istnieją inne języki.

Istnieje na przykład taki, który postuluje, by faktami były

różne stopnie natężenia.

W tym języku nic się nie rozpoczyna i nic nie kończy;

i tak narodziny nie są wyraźnym, osobnym wydarzeniem,

lecz jedynie szczególnym rodzajem natężenia;

i tak też jest z dorastaniem i tak jest ze śmiercią.

W tym języku człowiek wodzi wzrokiem po swoich równaniach

i odkrywa,

że wyliczył już tyle stopni natężenia, by z przekonaniem

stwierdzić,

iż wszechświat nigdy nie miał początku

i nigdy nie będzie miał końca,

przechodził za to, i przechodzi nadal, i będzie przechodził

przez nie kończące się fale natężenia.

Człowiek taki nie zawahałby się orzec, że cały wszechświat

jest jednym wielkim rydwanem natężenia,

w który można wsiąść

i ruszyć w podróż pośród zmian bez końca.

Oprócz tego wysnułby wiele innych wniosków,

a być może nawet by mu przez myśl nie przemknęło,

że obrazuje jedynie

składnię swojego języka.

Wstęp

Książka ta jest zbiorem pamiętnych wydarzeń mojego życia. Zebrałem je, idąc za radą don Juana

Matusa, szamana z indiańskiego plemienia Yaqui z Meksyku, który był moim nauczycielem i przez

trzynaście lat nie szczędził wysiłków, by otworzyć przede mną kognitywny świat szamanów żyjących w

starożytności w Meksyku. Don Juan zaproponował mi, bym sporządził sobie taki zbiór pamiętnych

wydarzeń, zupełnie mimochodem, wiedziony jakby spontanicznym odruchem. Taki był styl nauczania

don Juana. Maskował wagę pewnych posunięć, nadając im pozór banału. W ten sposób skrywał

szpilę ich nieodwołalności, przedstawiając je tak, że w ogóle nie różniły się od innych przyziemnych

spraw.

Z biegiem czasu don Juan wyjawił mi, że ów proces gromadzenia pamiętnych wydarzeń życia był

dla szamanów starożytnego Meksyku, którzy go opracowali, uznawaną metodą pobudzania ukrytych

w każdym człowieku pokładów energii. W ich rozumieniu na pokłady te składa się pochodząca z ciała

fizycznego energia, która uległa dyslokacji – została wypchnięta z naszego zasięgu poprzez

okoliczności powszedniego życia. Tak więc dla don Juana i szamanów z jego linii ów zbiór pamiętnych

wydarzeń życia był sposobem rozprowadzania nie wykorzystywanej energii.

Niezbędnym warunkiem przystąpienia do tworzenia zbioru była absolutna szczerość i pogrążenie

się bez reszty w proces łączenia w jedną całość wszystkich przeżytych emocji i objawień, bez

pomijania czegokolwiek. Według don Juana, szamani jego linii byli przekonani, że zbieranie

pamiętnych wydarzeń życia jest sposobem osiągnięcia emocjonalnego i energetycznego dostrojenia,

niezbędnego do podjęcia ryzykownej podróży w nieznane sfery postrzegania.

Według słów don Juana, nadrzędnym celem stosowania dostępnej mu wiedzy szamańskiej było

przygotowanie do wyruszenia w ostateczną podróż: podróż, którą każdy człowiek musi podjąć pod

koniec swojego życia. Powiedział, że dzięki dyscyplinie i stanowczości szamani są w stanie zachować

po śmierci indywidualną świadomość i wolę. Ów nieokreślony, idealistyczny stan, określany przez

współczesnego człowieka mianem “życia po śmierci", dla nich jest konkretną areną praktycznego

działania, odmiennego w swej naturze od praktycznego działania w naszym codziennym życiu, lecz

cechującego się podobną funkcjonalnością. Don Juan przypuszczał, że zbieranie pamiętnych

wydarzeń swego życia było dla szamanów przygotowaniem do chwili, gdy wkroczą na ową konkretną

arenę, którą oni sami nazywali aktywną stroną nieskończoności.

Don Juan i ja rozmawialiśmy któregoś dnia pod jego ramadą; była to lekka konstrukcja sklecona z

cienkich bambusowych palików, rodzaj werandy, częściowo zacienionej, lecz zupełnie nie chroniącej

przed deszczem. Stało w niej kilka małych, mocnych skrzynek, których używano jako ławeczek.

Napisy na skrzynkach wyblakły i bardziej służyły ozdobie niż identyfikacji. Siedziałem na jednej z nich.

Plecami byłem zwrócony w kierunku frontowej ściany domu. Don Juan siedział na innej skrzynce,

oparty o drąg wspierający całą ramadę. Zajechałem samochodem pod jego dom dopiero kilka minut

wcześniej. Podróżowałem przez cały dzień w gorącym, parnym powietrzu. Byłem podenerwowany,

spocony i wierciłem się niespokojnie.

Zaledwie wygodnie rozsiadłem się na skrzynce, don Juan zaczai mówić. Uśmiechając się szeroko,

zauważył, że ludzie grubi w zasadzie nie wiedzą, jak walczyć ze swoją otyłością. Z uśmiechu, który

igrał na jego twarzy, domyśliłem się, że nie stroi sobie żartów. Niezwykle bezpośrednio, a zarazem

bardzo oględnie, zwrócił moją uwagę na to, że mam nadwagę.

Tak mnie to zdenerwowało, że wychyliłem się za daleko w tył na mojej skrzynce i z wielką siłą

wyrżnąłem plecami o cienką ścianę. Uderzenie zatrzęsło całym domem aż po fundamenty. Don Juan

spojrzał na mnie badawczo, ale zamiast spytać, czy nic mi się nie stało, zapewnił, że ściany nie

popękały. Następnie długo mi wyjaśniał, że dom służy mu tylko za tymczasowe schronienie i tak

naprawdę mieszka gdzie indziej. Kiedy zapytałem go, gdzie to w takim razie jest, utkwił we mnie

wzrok. Jego spojrzenie nie było groźne; było bardziej skutecznym paralizatorem niewłaściwych pytań.

Nie pojąłem, czego ode mnie oczekuje. Już miałem powtórzyć pytanie, ale mnie powstrzymał.

– Tutaj się nie zadaje podobnych pytań – powiedział stanowczo. – Możesz pytać do woli o

procedury i pojęcia. Kiedy będę gotów ci powiedzieć, gdzie mieszkam – jeśli w ogóle będę – powiem

ci sam i nie będziesz musiał mnie pytać.

Natychmiast poczułem się odrzucony. Moja twarz oblała się rumieńcem. Czułem się dotknięty do

żywego. Wybuch śmiechu don Juana tylko podsycił moje upokorzenie. Nie dość, że mnie odrzucił, to

jeszcze mnie poniżył i wyśmiał.

– Mieszkam tutaj tymczasowo – ciągnął, nie zważając na mój paskudny humor – ponieważ jest to

magiczne miejsce. Prawdę powiedziawszy, mieszkam tutaj z twojego powodu.

Jego oświadczenie powaliło mnie na łopatki. Nie mogłem w to uwierzyć. Pomyślałem, że pewnie

tak mówi, żeby złagodzić moje rozdrażnienie faktem, iż mnie obraził.

– Naprawdę mieszkasz tutaj z mojego powodu? – zapytałem, niezdolny pohamować ciekawości.

– Tak – odparł beznamiętnie. – Muszę cię odpowiednio przygotować. Jesteś taki jak ja. Powtórzę ci

teraz coś, co już ci wcześniej mówiłem: wyzwaniem dla każdego naguala, czyli przywódcy, każdego

pokolenia czarowników jest odszukanie nowego mężczyzny czy nowej kobiety, która podobnie jak on

wykazuje podwójną strukturę energetyczną; zobaczyłem tę cechę w tobie, kiedy byliśmy na dworcu

autobusowym w Nogales. Gdy widzę twoją energię, widzę dwie nałożone na siebie świetliste kule,

jedną na drugiej, i ta cecha wiąże nas ze sobą. Ani ja nie mogę zrezygnować z ciebie, ani ty nie

możesz zrezygnować ze mnie.

Jego słowa wywołały we mnie niezwykle dziwne roztrzęsienie. Jeszcze chwilę przedtem byłem zły,

teraz zbierało mi się na płacz.

Don Juan mówił dalej. Powiedział, że chce mnie zapoznać z czymś, co szamani nazywają drogą

wojownika, wykorzystując do tego siłę okolicy, w której mieszka, gdyż jest ona miejscem bardzo

silnych emocji i gwałtownych reakcji. Od tysiącleci zamieszkuje ją bardzo wojowniczy lud, który

nasączył tę ziemię swoim zamiłowaniem do wojny.

W owym czasie don Juan mieszkał w stanie Sonora w północnym Meksyku, około stu

sześćdziesięciu kilometrów na południe od miasta Guaymas. Tam zawsze jeździłem go odwiedzać,

pod pozorem prowadzenia badań w terenie.

– Don Juanie, czy będę musiał toczyć jakąś wojnę? – spytałem poważnie zaniepokojony jego

oświadczeniem, że zamiłowanie do wojny będzie mi pewnego dnia potrzebne. Nauczyłem się już

traktować jego słowa z absolutną powagą.

– Nie ulega wątpliwości – odrzekł z uśmiechem. – Kiedy już wchłoniesz wszystko, co można w tej

okolicy wchłonąć, ja wyjadę.

Nie miałem żadnych podstaw, by powątpiewać w to, co mówi, ale nie potrafiłem sobie wyobrazić

jego życia gdzie indziej. Był bez reszty częścią wszystkiego, co go otaczało. Jednakże jego dom

faktycznie sprawiał wrażenie tymczasowego schronienia. Była to typowa lepianka farmerów z

plemienia Yaqui; miała splatane ściany obrzucone gliną, przykryte płaską strzechą. Wnętrze stanowiło

jedno duże pomieszczenie służące do jedzenia i spania oraz nie zadaszona kuchnia.

– Bardzo ciężko o dobry kontakt z grubymi ludźmi – powiedział.

Jego stwierdzenie wydawało się nie na temat, ale faktycznie było inaczej. Don Juan po prostu

wrócił do kwestii, którą poruszył, zanim mu przerwałem, uderzając plecami w ścianę.

– Minutę temu walnąłeś w mój dom jak meteor – powiedział, kręcąc powoli głową. – Ależ to było

uderzenie! Uderzenie godne solidnego mężczyzny.

Miałem nieprzyjemne uczucie, że rozmawia ze mną tak,

jakby spisał mnie na straty. Natychmiast przyjąłem postawę obronną. Z drwiącym uśmieszkiem na

ustach słuchał moich pospiesznych zapewnień, że moja waga jest normalna, zważywszy na grubość

kośćca.

– To prawda – żartobliwym tonem przyznał mi rację. – Masz grube kości. Zapewne swobodnie

mógłbyś ważyć piętnaście kilo więcej i nikt, daję słowo, nikt by nic nie zauważył. Ja na pewno bym nie

zauważył.

Z jego ironicznego uśmiechu wyczytałem, że faktycznie muszę wydawać mu się bardzo tęgi.

Następnie spytał mnie o ogólny stan zdrowia, a ja się rozgadałem, usilnie starając się uniknąć

wszelkich dalszych komentarzy na temat mojej wagi. Don Juan sam zmienił temat.

– Jak tam twoje dziwactwa i wariactwa? – spytał z kamiennym wyrazem twarzy.

Idiotycznie odrzekłem mu, że w porządku. “Dziwactwami i wariactwami" don Juan ochrzcił moje

zainteresowania kolekcjonerskie. W owym czasie bowiem ze wzmożonym zapałem powróciłem do

mojego starego hobby, które trwało przez całe życie: do kolekcjonowania wszystkiego, co tylko dało

się kolekcjonować. Zbierałem czasopisma, znaczki, płyty, militaria z czasów drugiej wojny światowej –

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: