KluczHum2008.pdf

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie. Egzamin gimnazjalny 2008

Co sprawdzano w części humanistycznej

egzaminu gimnazjalnego w kwietniu 2008 roku?

Arkusz egzaminacyjny z zakresu przedmiotów humanistycznych został skonstruowa-

ny wokół tematu Dorastanie . Za pomocą zadań zamieszczonych w tym arkuszu sprawdzano

opanowanie wiadomości i umiejętności zawartych w podstawie programowej następujących

przedmiotów: język polski, historia, wiedza o społeczeństwie i plastyka oraz ścieżek eduka-

cyjnych.

W prezentowanym materiale zadania zostały pogrupowane w innej kolejności niż

w arkuszu egzaminacyjnym. Układ ten jest zgodny z zapisami w standardach wymagań eg-

zaminacyjnych i obejmuje dwa obszary standardów:

1) czytanie i odbiór tekstów kultury

2) tworzenie własnego tekstu.

Poniżej zamieszczono teksty kultury stanowiące podstawę zadań oraz same zadania.

W obrębie pierwszego obszaru standardów zadania pogrupowano, uwzględniając kolejność

standardów. W wypadku drugiego obszaru, w którym zadania odnosiły się często do kilku

standardów jednocześnie, dla lepszej czytelności zrezygnowano z ich wyodrębnienia

i uporządkowano zadania z uwzględnieniem pisania krótkich tekstów dostosowanych do sy-

tuacji komunikacyjnej czy wymagających posłużenia się pojęciami z wiedzy o sztuce, prze-

kształcenia tekstu lub formułowania argumentów uzasadniających stanowisko , tworzenia tek-

stu użytkowego i pisania charakterystyki .

Przy wszystkich zadaniach podano liczbę punktów możliwych do uzyskania za ich

rozwiązanie i wskazano sprawdzane za pomocą tych zadań umiejętności. W zadaniach za-

mkniętych wyboru wielokrotnego zaznaczono prawidłową odpowiedź, natomiast pod zada-

niami otwartymi zamieszczono przykłady poprawnych rozwiązań uczniowskich.

Wiadomości i umiejętności sprawdzano, wykorzystując zamieszczone niżej teksty oraz repro-

dukcję obrazu Józefa Szermentowskiego Stary żołnierz i dziecko w parku .

TEKST I

Kiedy młody człowiek dorasta, pojawiają się natarczywe pytania: kim jestem i jakie

jest moje miejsce w świecie, pytania, na które u progu dorosłości trudno jest odpowiedzieć.

Świat niegdyś dostarczał gotowych wzorów zachowań, a teraz oczekuje od dorastają-

cego samodzielnych rozwiązań. Z reguły dorastający nie jest jednak gotowy do samodzielne-

go zmierzenia się z problemami wieku dojrzewania, szuka więc podobnych sobie ludzi, by

nadawać sens swemu życiu i swemu miejscu w świecie. Tak powszechne i silne dążenie, aby

przynależeć do jakiejś grupy rówieśniczej, wynika przede wszystkim z pragnienia odkrycia,

kim się jest w porównaniu z innymi, i zrozumienia, co się znaczy dla innych. Właśnie ci „in-

ni” stają się zwierciadłem, w którym można uczyć się rozpoznawać siebie, w ich ideałach

szukać prawd, którym można pozostać wiernym.

Swoistym przykładem dochowywania wierności tym prawdom jest nietolerancja,

z jaką młodzież traktuje wszystko to, co nie mieści się w granicach grupy, do której należy.

Poszukując absolutnych wartości i prawd, młodzi ludzie stają się surowymi sędziami świata

dorosłych, w którym żyją. Krytykują go za życie w półprawdach i obłudę.

Okres dojrzewania staje się więc poważnym wyzwaniem dla dorastającego, który już

nie jest dzieckiem, ale też nie jest jeszcze dorosłym. Ten czas próby dla młodzieży poszuku-

jącej własnej tożsamości to również sprawdzian dla rodziców, wychowawców i całego społe-

czeństwa. Świat pełen sprzeczności, niejednoznaczności, któremu nieobce są agresja, nietole-

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie. Egzamin gimnazjalny 2008

rancja i rasizm, niewątpliwie utrudnia dorastającemu człowiekowi, poszukującemu jasnych

i jednoznacznych wzorców, wybór swego miejsca w życiu. Wydaje się jednak, że zrozumie-

nie przez dorosłych problemów młodzieży, cierpliwość dla jej zmagań w walce o siebie po-

zwalają młodym ludziom na pozytywne rozwiązanie kryzysu okresu dojrzewania. Sprawiają,

że może to być okres szansy, a nie tylko zagrożenia.

Na podstawie: Mariusz Ozon, Czas między dzieckiem a dorosłym , [w:] „Edukacja i Dialog” 2003, nr 3.

TEKST II

Tymczasem Bolesław 1 [Krzywousty], Marsowe 2 chłopię, wzrastał w siły i lata i nie

oddawał się próżnemu zbytkowi, jak to zwykli czynić chłopcy w jego wieku, lecz gdziekol-

wiek zasłyszał, że wróg grabi, tam natychmiast spieszył z rówieśnymi młodzieńcami, a czę-

stokroć potajemnie z nieliczną garstką zapędzał się do kraju nieprzyjacielskiego i spaliwszy

wsie, przyprowadzał jeńców i łupy. Już bowiem wiekiem chłopię, lecz zacnością starzec,

dzierżył 3 księstwo wrocławskie, a jeszcze przecież nie uzyskał godności rycerza. A że w myśl

ogólnych nadziei zapowiadał się na młodzieńca wybitnych zdolności i już widoczne były

w nim zadatki wielkiej sławy rycerskiej, kochali go wszyscy możni, ponieważ dopatrywali

się w nim kogoś wielkiego w przyszłości.

Tenże chłopczyna, z Marsowego zrodzon rodu, pewnego razu wyruszył na Pomorze,

gdzie już wyraźniej objawił sławę swojego imienia. Albowiem takimi siłami obległ gród

Międzyrzecze i z taką gwałtownością doń szturmował, że w kilku dniach zmusił jego załogę

do poddania się. [...] Wróciwszy stamtąd, niezmordowany chłopiec dał nieco wytchnienia ry-

cerzom, lecz zaraz powiódł ich tamże z powrotem. A pragnąc ujarzmić kraj barbarzyńców,

nie dbał o to, by najpierw łupy zbierać i wzniecać pożary, lecz przemyśliwał nad zajęciem ich

warowni i miast lub nad ich zniszczeniem. [...] Uprowadził też stamtąd mnogie łupy i jeńców,

a z wojownikami postąpił wedle prawa wojennego. [...]

Władysław [Herman] przeto widząc, że chłopiec dochodził już lat męskich i że zaja-

śniał czynami rycerskimi, a wszystkim mądrym ludziom w państwie się podobał, postanowił

przypasać mu miecz w uroczystość Wniebowzięcia Panny Marii i przygotował w mieście

Płocku wspaniałą uroczystość. Gdy więc wszyscy się przygotowywali i na tę uroczystość po-

spieszali, doniesiono, że Pomorzanie oblegli gród Sątok, a żaden z dostojników nie śmiał wy-

ruszyć przeciw nim. Wbrew sprzeciwom wielu Marsowy chłopiec popędził tam, odniósł zwy-

cięstwo nad Pomorzanami i wracając [jeszcze] jako giermek, [a już] jako zwycięzca, pasowa-

ny został przez ojca na rycerza i z niezmierną radością odprawił tę uroczystość. I nie sam je-

den owego dnia przepasany został pasem rycerskim, bo ojciec z miłości i dla uczczenia syna

dał [tegoż dnia] oręż wielu [jego] rówieśnikom.

Anonim tzw. Gall, Kronika polska , tłum. R. Grodecki, Wrocław 1989.

1 Bolesław Krzywousty, syn Władysława Hermana, urodził się ok. 1085 r., zmarł w 1138 r.

2 Mars – w mitologii rzymskiej bóg wojny.

3 Dzierżyć – trzymać; tu: sprawować władzę.

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie. Egzamin gimnazjalny 2008

TEKST III

Tak sobie myślę, że ja już jestem dorosła, chociaż mam dopiero piętnaście lat. I to

wcale nie dlatego jestem dorosła, że sobie czasami jakiś film zobaczę, którego widzieć chyba

(tak czuję!) nie powinnam. I nie dlatego jestem dorosła, że mam paszport, chociaż w czasach

mamy to o tym tylko marzyć można było. I wcale nie dlatego jestem dorosła, że

w dzisiejszych czasach wszyscy szybciej dojrzewają niż dawniej. Jestem dorosła, bo ja nagle,

może w ciągu miesiąca, zrozumiałam, że już nie mogę sobie na wszystko pozwolić. [...]

Dawniej, zanim stałam się dorosła, wydawało mi się, że dorosły człowiek to taki ktoś,

kto może sobie na wszystko pozwolić: może być wegetarianinem albo jeść zwierzątka, może

pić piwo albo soki, może wracać do domu, kiedy chce, i przed nikim się nie tłumaczyć. [...]

No, niby tak. Ale... muszę zacząć od samego początku, bo coś mi się wydaje, że trudno mi

będzie wytłumaczyć to moje nowe myślenie.

Mama powiedziała, że wyzdrowieje, i tak zrobiła. Wróciła [ze szpitala] do domu

i wtedy się okazało, że jej mały Gagatonek w ciągu kilku miesięcy stał się całkiem duży

i dorosły. Bo ja naprawdę wtedy, gdy nie było mamy, mogłam chodzić samopas i robić

wszystko, co zakazane i co najlepiej smakuje. Ja naprawdę mogłam bałaganić w pokoju, nie

myć wanny, umywalki, podłogi w kuchni i nikt by mi tego robić nie kazał. Ale jak się okaza-

ło, wcale nie miałam na to ochoty. I wtedy zrozumiałam, że jestem dorosła albo ─ jak mówi

babcia Gienia ─ odpowiedzialna, co na jedno wychodzi. Jak sobie pościeliłam, tak się wyspa-

łam. Jak sobie zrobiłam kanapki, tak je zjadłam. I cały czas o tym myślałam, że mogę wszyst-

ko szurnąć i kopnąć, i wcale się nie uczyć, a wtedy właśnie wszystko się we mnie złościło

i uczyłam się prawie tak, jak Kujonek 1 . I nawet nie czekałam na pochwały. Tylko czasami

bardzo się bałam być sama w pokoju. Wyciągnęłam sobie z szafki futrzanego leniwca, moją

zabawkę-przytulankę, z którą wyczyniałam cuda w dzieciństwie. Wyprałam go, wywirowa-

łam i powiesiłam na balkonowym sznurku za uszy, aby wysechł i poczuł, że znowu wrócił do

łask moich. W nocy wtulałam się w niego. I jak tak sobie leżałam w łóżku, to strasznie mi się

płakać chciało nad sobą. Czasami nawet płakałam. A potem sobie pomyślałam, że life is bru-

tal and full of zasadzkas 2 , i wtedy bardzo nie chciałam być dorosła. I bardzo chciałam, żeby

mamidło na mnie pokrzyczało trochę i żeby mi ciągle przypominało, co mam robić, i aby

wreszcie było razem z nami.

Marta Fox, Agaton Gagaton: jak pięknie być sobą , Toruń 1994.

1 Kujonek – siostra bohaterki powieści M. Fox.

2 Life is brutal and full of zasadzkas – żartobliwie: życie jest brutalne i pełne zasadzek.

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie. Egzamin gimnazjalny 2008

REPRODUKCJA OBRAZU

Józef Szermentowski, Stary żołnierz i dziecko w parku , Muzeum Narodowe w Poznaniu.

TEKST IV

Krzysztof Kamil Baczyński

Elegia o... [chłopcu polskim]

Oddzielili cię, syneczku, od snów, co jak motyl drżą,

haftowali ci, syneczku, smutne oczy rudą krwią,

malowali krajobrazy w żółte ściegi pożóg,

wyszywali wisielcami drzew płynące morze.

Wyuczyli cię, syneczku, ziemi twej na pamięć,

gdyś jej ścieżki powycinał żelaznymi łzami.

Odchowali cię w ciemności, odkarmili bochnem trwóg,

przemierzyłeś po omacku najwstydliwsze z ludzkich dróg.

I wyszedłeś, jasny synku, z czarną bronią w noc,

i poczułeś, jak się jeży w dźwięku minut — zło.

Zanim padłeś, jeszcze ziemię przeżegnałeś ręką.

Czy to była kula, synku, czy to serce pękło?

20 III 1944 r.

Krzysztof Kamil Baczyński, Elegia o... [chłopcu polskim] , [w:] Po stronie nadziei , Warszawa 1997.

Centralna Komisja Egzaminacyjna w Warszawie. Egzamin gimnazjalny 2008

Obszar I

Czytanie i odbiór tekstów kultury

Standard 1.

Czytanie tekstów kultury na poziomie dosłownym i przenośnym

[9 punktów]

Zadania

Sprawdzano, czy umiesz

Zadanie 6. (0-1)

Zdaniem autora tekstu dorastanie może stać się

okresem szansy, a nie tylko zagrożenia , jeśli dorośli

odczytać fragment tekstu na poziomie

dosłownym

(zadanie do tekstu I)

A. przestaną interesować się problemami młodzieży.

B. narzucą młodzieży własne wzorce postępowania.

C. zdadzą sobie sprawę z problemów młodzieży.

D. staną się surowymi sędziami młodzieży.

Zadanie 7. (0-1)

Gall pisze o Bolesławie Marsowe chłopię, aby pod-

kreślić jego

odczytać przenośne znaczenie wyra-

żenia na podstawie przypisu i całego

tekstu

(zadanie do tekstu II)

A. wyniosłość.

B. ostrożność.

C. dorosłość.

D. waleczność.

Zadanie 9. (0-1)

W okresie dorastania Bolesław zapowiadał się na

znakomitego

odczytać tekst na poziomie dosłow-

nym

(zadanie do tekstu II)

A. stratega.

B. sędziego.

C. dyplomatę.

D. podróżnika.

Zadanie 10. (0-1)

Stwierdzenie Galla: wiekiem chłopię, lecz zacnością

starzec oznacza, że Bolesław był

odczytać

znaczenie

wyrażenia

z kontekstu

(zadanie do tekstu II)

A. młody, więc niedojrzały.

B. młody, ale godny szacunku.

C. młody, więc szczery.

D. młody, ale zgorzkniały.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: