Szkielet dorosłego człowieka tworzy ok. 206 kości
Kręgosłup pięć odcinków: 1szyjny 7kręgów , 2piersiowy 12, lędźwiowy 5, krzyżowy 5, ogonowy(guziczny) 4 lub5
Najbardziej nietypowe kręgi to w okolicy szyjnej dźwigacz(1 kręg) i obrotnik(2)
Klatkę piersiową tworzą kręgi piersiowe i żebra(12 par) oraz mostek. Chrząstki pierwszych 7 par żeber łączą się bezpo z mostkiem(żebra prawdziwe). Chrząstki 3 kolejnych par zrastają się z chrząstkami żeber położonych wyżej(żebrz rzekome). Ostatnie 2 pary nie zrastają się z mostkiem ani z żebrami wyżej poł są to żebra wolne.
Kości obręczy górnej: obojczyk, łopatka, głowa k ramieniowej, trzon k ram, główka k ram, k promieniowa, k łokciowa, kości nadgarstka, kości śródręcza, kości palców( paliczki bliższe, środkowe, dalsze)
Kości kończyny dolnej: miednica, głowa kości udowej, kość udowa, rzepka, k strzałkowa, k piszczelowa, k stępu( k skokowa, piętowa), kości śródstopia, kości palców.
Podział mięśni ze względu na kształt: długie, szerokie, krótkie, okrężne, mimiczne
M klatki pier: m piersiowy większy, m międzyżebrowe(zew i wew), przepona
M brzucha: m prosty brzucha, m skośny zew b, m skośny wew b
M grzbietu: m czworoboczny, m najszerszy grzbietu, m zębaty tylny i górny, m prostownik grzbietu
M głowy: m skroniowy, m żwacz, m okrężny oka i ust
M szyi: m mostkowo-obojczykowo-sutkowy, m szeroki szyi
M kończyny górnej: m naramienny, m podgrzebieniowy, m obły większy i mniejszy RAMIE m dwugłowy ram, m naramienny, m trójgłowy ram, m kruczo-ramieniowy PRZEDRAMIE m nawrotny obły, m zginacz promieniowy nadgarstka, m prostownik prom nadg, m prostownik łokciowy nadg, m odwracacz, m prostownik długi kciuka, m dłoni
M kończyny dolnej: OBRĘCZ DOLNA m pośladkowy wielki i średni, m gruszkowy UDO m krawiecki, m czworogłowy uda, m dwugłowy uda, m przywodzące udo( m grzebieniowy, przywodziciel długi i wielki) GOLEŃ m piszczelowy przedni, m brzuchat łydki, m zginacz długi palców, m prostownik długi palców
TKANKI: nabłonkowe, mięśniowe, łączne, nerwowe
T nabłonkowa- zwarty ukł komórek bez substancji miedzykom.
Podział nabłonków: liczba warstw- jednowarstwowe, wielowarstwowe kształt komórek- n płaskie, n sześcienne, n cylindryczne(walcowate) ze względu na liczbe i kształt- n jednowarstwowy płaski, n jednowarstwowy sześcienny, n jednowar walcowaty, n wielowarstwowy płaski, n jednowar wielorzędowy ze względu na funkcje- okrywające, wyściełające, gruczołowe, zmysłowe
T mięśniowa: gładka, poprzecznie prążkowana, poprzecz prążkowana serca
T nerwowa- zbud z neuronów funkcje ochronną pełnią tu kom glejowe Rodzaje aksonów: nagie(bezosłonkowe), jednoosłonkowe-rdzenne i bezrdzenne, dwuosłonkowe
T łączne- kom są luźno położone są duże przestrzenie międzykom
Skład istoty międzykom: substancja podstawowa( galaretowaty śluz lub twarda zmineralizowana substancja), elementy upostaciowione włukniste: 1włukna kolagenowe, 2włukna sprężyste, 3włukna retikulinowe PODZIAŁ t łącznych: t łączna właściwa, t łączna oporowa, krew i limfa
T łączna właściwa: t łączna wiodka, t ł zbita, t tłuszczowa, t ł zarodkowa, t ł siateczkowata
T ł oporowa: t chręstna, t kostna podział chrząstki- szklista, sprężysta, włuknista
Krew- krwinki czer(erytrocyty), krwinki białe(leukocyty): 1granulocyty- obojętnochłonne, kwasochłonne, zasadochłonne, 2Agranulocyty- limfocyty(limfocyt T i B), monocyty, 3trombocyty(płytki krwi)
PŁUCA – są właściwym narządem oddechowym, w którym dochodzi do wymiany gazów między krwią a powietrzem. Mają one kształt stożków obciętych z jednej strony. Górna część płuca nazywa się szczytem, dolna podstawą. Płuco prawe jest krótsze i szersze w stosunku do lewego. Każde płuco podzielone jest na płaty. Płuco prawe ma 3 płaty (górny, środkowy i dolny), lewe 2 (górny i dolny). Płaty płuc oddzielone są szczelinami. Jedna z nich to szczelina skośna, która przebiega jednakowo w obu płucach, inna to szczelina pozioma, która znajduje się w płucu prawym. Każdy z płatów rozpada się na odrębne jednostki czynnościowe zwane segmentami oskrzelowo – płucnymi. W każdym płucu wyróżnia się 10 takich segmentów. Barwa płuc zależy od szeregu czynników, które zmieniają się w ciągu życia. Ciężar płuc u dorosłego: u kobiety 1000g, u mężczyzny 1300g. Odcinek płuczaopatrzony jest przez 1 oskrzelko (zraziki), które są oddzielone od siebie tkanką łączną. Każde oskrzelko zaopatruje grono, które jest podstawową jednostką tkanki płucnej. W obrębie grona znajdują się oskrzelka oddechowe ślepo zakończone. Ściany pęcherzyków są cienkie, zbudowane z 1 warstwy komórek, przez ścianki te odbywa się wymiana gazowa. Naczynia, którymi krew dopływa do płuc są dwojakiego rodzaju:
Tętnice płucne odchodzące od pnia płucnego, prowadzą krew żylną,
Cienkie gałęzie oddechowe od aorty – krew tętnicza.
Płuca oraz wewnętrzną powierzchnia klatki piersiowej pokrywa cienka, gładka lśniąca błona zwana opłucną. Opłucna jest silnie unerwiona przez gałęzie nerwów międzyżebrowych i przeponowych
UKŁAD KRWIONOŚNY
Tworzą go serce i naczynia krwionośne: tętnice (arterie), główna tętnica to aorta, mniejsze tętnice to arteriole, żyły, naczynia włosowate (kapilary).
Tętnice – naczynia, którymi krew wypływa z serca, zaś żyły to naczynia, którymi krew powraca do serca bez względu, czy jest to krew utlenowana czy nie. Tętnice mają znacznie grubsze ściany w porównaniu do żył. W żyłach występują zastawki, które zapobiegają cofaniu się krwi.
Serce – leży w śródpiersiu, otoczone jest workiem osierdziowym. Składa się z 4 części: 2 komory oddzielone przegrodą, nad komorami leżą przedsionki. Nad komorą prawą leży przedsionek prawy. W sercu występują zastawki przedsionkowo – komorowe i komorowo – tętnicze. Budowa serca – w komorze lewej jest tzw. zastawka dwudzielna i trójdzielna, występują też zastawki półksiężycowate. Serce ma wielkość zwiniętej pięści, kształt stożka, otacza je worek osierdziowy. W sercu możemy wyróżnić warstwy (wsierdzie, śródsierdzie, nasierdzie). Serce posiada własny automatyzm – posiada włókienka Purkiniego (rozrusznik serca) węzeł zatokowo – przedsionkowy to główny rozrusznik serca. Gdyby wysiadł to jego funkcje przejmuje węzeł przedsionkowo – komorowy, od niego odchodzi pęczek włókien – Pęczek Hisa, od tego pęczka odchodzą włókienka Purkiniego na obie komory. Są dwa obiegi krwi: duży – somatyczny i mały – płucny.aW pierwszym z komory lewej do aorty, która rozgałęzia się na tętnice górną i dolną. Od górnej odchodzą tętnice doprowadzające krew do narządów wewnętrznych. Po dokonanej wymianie gazowej w narządach włosowatych krew żyłami wraca do przedsionka prawego, a z niego do komory prawej. Obieg mały zaczyna się w prawej komorze, krew zostaje przepchnięta do tętnicy płucnej. W pęcherzykach płucnych dokona się wymiana gazowa, krew utlenowana powróci do lewego przedsionka, stąd do lewej komory. W lewej komorze krew utleniona, w prawej odtleniona
UKŁAD ODDECHOWY
Wyróżniamy oddychanie wewnątrzkomórkowe i pozakomórkowe, tlenowe (glikoliza, cykl Krebsa, łańcuch oddechowy) i beztlenowe (glikoliza). Oddychanie jest procesem enzymatycznym przebiegającym stopniowo, wieloetapowo. Jest procesem katabolicznym. Odcinki układu oddechowego:
JAMA NOSOWA – dzieli się na przedsionkową i jamę nosową właściwą. Przedsionkowa rozpoczyna się nozdrzami zewnętrznymi i kończy tzw. progiem nosa. Właściwa rozpoczyna się otworem gruszkowatym, a kończy nozdrzami tylnymi, które stanowią ujście do gardła. Jama nosowa nie tylko doprowadza powietrze atmosferyczne do ustroju, ale jest też narządem węchowym. Składa się z dwóch części: górnej – narząd powonienia i dolnej – narząd oddechowy. Przegroda nosowa, która dzieli jamę na dwie części jest częściowo kostna i chrzęstna. Z kostnych ścian bocznych wystają do jamy małżowiny nosowe, które mają kształt zwiniętych blaszek kostnych i stanowią oparcie dla fałd błony śluzowej nosa. Jama nosowa oczyszcza i ogrzewa powietrze i je nawilża.
KRTAŃ – ma kształt trójściennej piramidy, szerszej od góry, zwężającej się ku dołowi. Za pomocą wiązadeł zawieszona jest na kości gnykowej na wysokości 4-5 kręgu szyjnego. Od dołu krtań łączy się z tchawicą, a do bocznej jej powierzchni przylega tarczyca. Tylna powierzchnia krtani sąsiaduje z gardłem. Krtań buduje 9 chrząstek, które dzielą się na parzyste i nieparzyste:
- Parzyste: nalewkowate, różkowate, klinowate.
- Nieparzyste: tarczowata, pierścieniowata, nagłośnia.
Stawy między chrząstkami krtani zbudowane są podobnie do innych stawów, ale ruch ich jest ograniczony. Jama krtani /wnętrze/ wysłana jest błoną śluzową, pokrytą nabłonkiem wielorzędowym migawkowym. Wyjątek stanowią fałdy głosowe pokryte nabłonkiem wielowarstwowym płaskim. Migawki nabłonka poruszają się w kierunku jamy gardła i wyrzucają drobne ciałka z powietrza. Wnętrze krtani dzieli się na trzy odcinki:
- Przedsionek krtani,
- Głośnia,
- Jama podgłośniowa.
Przedsionek krtani rozpoczyna się wejściem do krtani ograniczonym od przodu krawędzią nagłośni. Głośnia – największa część krtani od góry ograniczona jest fałdami kieszonki krtaniowej, poniżej biegną fałdy głosowe. Tylne końce fałdów głosowych mogą zbliżać się lub oddalać od siebie. Szerokość głośni jak i napięcie fałdów głosowych zależą od działania mięśni krtani. Powietrze przechodzące przez zwężoną głośnię wprawia w drgania fałdy głosowe. Wysokość głosu, który przy tym powstaje zależy od napięcia fałdów głosowych, zaś siła głosu zależy od szybkości prądu powietrza. Wysokość głosu zależy również od budowy krtani i u osób o małej krtani głos jest wyższy, o dużej niższy (mężczyźni). Jamę gardłową możemy obejrzeć lusterkiem laryngologicznym. Poniżej fałdów głosowych leży jama podgłośniowa, która przechodzi w tchawicę. W błonie śluzowej krtani poza fałdami głosowymi występują liczne gruczoły cewkowate, których wydzielina zwilża fałdy głosowe, jak również całe wnętrze krtani
TCHAWICA – ma kształt spłaszczonej od tyłu rury, która górnym końcem łączy się z krtanią, a dolnym przechodzi do wnętrza klatki piersiowej, gdzie dzieli się na dwa oskrzela główne. Długość jej u dorosłego waha się od 10-15 cm, a szerokość 13-22 mm. Rusztowanie tchawicy tworzą sprężyste chrząstki tchawiczne, które mają kształt podkowy, wypukłością zwróconej ku przodowi. Poszczególne chrząstki łączą się za pomocą wiązadeł obrączkowych. Wnętrze tchawicy wyścieła błona śluzowa pokryta nabłonkiem wielorzędowym cylindrycznym migawkowym. Występują też liczne gruczoły cewkowo – pęcherzykowate. Na wysokości 4 krążka międzykręgowego dzieli się na 2 oskrzela główne rozchodzące się pod kątem 90 stopni. Oskrzele prawe jest grubsze i krótsze, ma 3-5 cm, lewe jest dłuższe 5-8 cm i cieńsze.
anatomiadlaszymona