Mikrobiologia- wykład.pdf

Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie

Mikrobiologia

wersja do druku

- Autorzy kursu –

E-mail:

lic Bożena Pasławska

bpaslawska@wsiz.rzeszow.pl

MIKROBIOLOGIA DL

CEL KURSU:

Celem kursu jest ukazanie świata mikroorganizmów, pod względem ich

wpływu na organizmy żywe - przede wszystkim człowieka a także zwierzęta i

rośliny. Oprócz podstawowych informacji o strukturach i czynnościach

życiowych drobnoustrojów ukazane są szczegółowe informacje o bakteriach,

wirusach, grzybach oraz ich chorobotwórczości dla człowieka.

ROZDZIAŁ I

Wiadomości ogólne

Mikrobiologia to nauka zajmująca się zagadnieniami

związanymi z mikroorganizmami , dział biologii . Do

organizmów , którymi zajmuje się mikrobiologia, należą

następujące drobnoustroje: bakterie , wirusy , grzyby oraz

niektóre organizmy z królestwa Protista .

Mikrobiologia zajmuje się badaniem zależności między

człowiekiem a drobnoustrojami, z którymi współistnieje.

Drobnoustroje można podzielić na grupy w zależności od

rodzaju ich interakcji z organizmem ludzkim.

1. Drobnoustroje komensalne – kolonizują zwykle na

powierzchnie ciała, nie wyrządzając żadnej szkody; często

określa się jako prawidłową florę organizmu. Przykładem

drobnoustroju komensalnego jest Pałeczka okrężnicy

(Escherichia coli)

2. Drobnoustroje patogenne – działają szkodliwie na organizm

gospodarza albo przez bezpośrednią inwazję i uszkodzenie

tkanek (np. Shigella sp.), albo wytwarzając szkodliwe

produkty toksyczne (np. Clostridium sp.)

3. Drobnoustroje oportunistyczne – zwykle występują w

środowisku, ale także są składnikami prawidłowej flory

organizmu. Dla zdrowych osób są nieszkodliwe, ale mogą

powodować jednak ciężkie schorzenia u chorych z

upośledzoną odpornością lub, jeżeli przedostaną się do

przestrzeni, gdzie prawidłowo nie występują (np. na skutek

urazu lub zabiegu chirurgicznego).

4. Drobnoustroje wywołujące choroby odzwierzęce ( zoonozy) –

wywołują zwykle choroby u kręgowców innych niż ludzie,

ale można się nimi zakazić na skutek kontaktu z zakażonymi

zwierzętami lub produktami pochodzenia zwierzęcego.

Wyróżnia się następujące dziedziny mikrobiologii:

• mikrobiologię ogólną - zajmuje się ona charakterystyką ogólnych, najbardziej

podstawowych pojęć z dziedziny mikrobiologii.

o fizjologia

o anatomia

o rozmnażanie

o środowisko życia drobnoustrojów

o wpływ drobnoustrojów na ich środowisko życia i inne organizmy

• mikrobiologia szczegółowa

o systematyka drobnoustrojów

o charakterystyka poszczególnych taksonów klasyfikacji:

królestwo

dział

rząd

rodzina

rodzaj

gatunek

szczep

o Zajmuje się również aktualizowaniem powyższych danych o osiągnięcia

najnowszych badań systematycznych; szczegółowe badanie mikroorganizmów

poszczególnych gatunków.

• mikrobiologia przemysłowa - dział mikrobiologii dotyczący możliwości

wykorzystania drobnoustrojów do procesów przemysłowych ( przemysł :

chemiczny , farmaceutyczny, kosmetyczny, piekarniczy, browarniczy, winiarski oraz

oczyszczanie ścieków ). Dziedzina ta zajmuje się wykrywaniem, badaniem i

dostosowaniem do przemysłowego wykorzystania metabolicznych procesów ,

właściwości drobnoustrojów. Mikrobiologia przemysłowa związana jest z

biotechnologią

• mikrobiologia środowiskowa - dotyczy wpływu drobnoustrojów na ożywione i

nieożywione elementy środowiska oraz wpływu tych elementów na mikroorganizmy.

Zajmuje się badaniem środowisk występowania drobnoustrojów, również tych

najbardziej wymagających (słone i gorące jeziora USA , głębiny oceaniczne,

pustynie itp.) i opisywaniem właściwości, które umożliwiają im bytowanie w tych

często niesprzyjających warunkach. Praktycznie mikrobiologia środowiskowa

dostarcza wiadomości jak wykorzystywać drobnoustroje do oczyszczania ścieków,

odradzania terenów "jałowych" - ubogich biologicznie;

• mikrobiologia lekarska - dziedzina związana z medycyną .

o Zajmuje się badaniem mikroorganizmów pod względem ich wpływu na

organizmy żywe - przede wszystkim człowieka, a także zwierzęta i rośliny.

o Opisuje czynniki etiologiczne chorób , ich przebieg, sposoby leczenia ,

profilaktyki

ROZDZIAŁ II

Budowa, fizjologia i podział bakterii

1. Budowa bakterii

Bakterie ( gr. bakterion - pałeczka) to jednokomórkowe lub kolonijne

organizmy o budowie prokariotycznej . Bakterie należą do

najmniejszych komórek. Bakterie, podobnie jak pozostałe komórki

prokariotyczne, wykazują zwykle niewielkie rozmiary. "Standardowa"

komórka bakteryjna, o ile w ogóle można coś takiego sobie

wyobrazić, ma zwykle średnicę ok. 1 µm (tj. 10 -6 m), przy długości nie

przekraczającej 5 µm. Spotyka się jednak również bakterie o

mniejszych wymiarach, np. wiele ziarniaków ma średnicę 0,5 µm, a z

drugiej strony znane są również prawdziwe giganty. Największym

znanym obecnie gatunkiem bakterii jest Thiomargarita namibiensis

("siarkowa perła Namibii"), której komórka może mieć długość nawet

2 mm. Mniejsze od bakterii są już tylko wirusy, natomiast nieco

większe - komórki grzybów.

Niektóre bakterie są w stanie wytwarzać spory nazywane czasami

przetrwalnikami , które charakteryzują się znacznym stopniem

odwodnienia zawartej w nich cytoplazmy, grubymi i

wielowarstwowymi osłonami. Spory umożliwiają bakteriom

przetrwanie w niekorzystnych warunkach a następnie powrót do

normalnych funkcji życiowych, kiedy warunki zmienią się na

sprzyjające.

Każda komórka bakteryjna składa się z następujących

elementów:

1. ściany komórkowej , która otacza komórkę i pozwala

na przeżycie bakterii w środowisku o innym ciśnieniu

osmotycznym, niż wnętrze komórki bakteryjnej

2. błony komórkowej , która ma charakter błony

półprzepuszczalnej i bierze udział w transporcie substancji do

wnętrza komórki, tudzież w wydzielaniu innych związków na

zewnątrz

3. cytoplazmy , wypełniającej komórkę, która jednak ma inną

strukturę niż cytoplazma Eucaryota

4. rybosomów , biorących oczywiście udział w produkcji

białek, które także różnią się od rybosomów komórek

eukariotycznych

5. nukleoidu , czyli chromosomu bakteryjnego , niosącego

materiał genetyczny

6. różnych inkluzji cytoplazmatycznych , którymi są np.

materiały zapasowe

Poza tymi "typowymi" elementami komórek bakterii, w

zależności od gatunku, czy też przynależności systematycznej,

możliwe jest występowanie następujących "dodatków":

7. rzęsek , które umożliwiają ruch

8. otoczek i śluzów , ochraniających komórkę od zewnątrz

9. błony zewnętrznej , czyli dodatkowej błony, powlekającej

ścianę komórkową u bakterii gramujemnych

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: