wykrywacz przewodow.pdf

Elektronika domowa

Wykrywacz metali

i przewodów elektrycznych

lub łazience i przenoszeniu miejsca zle−

wu lub umywalki w ścianach może być

ukryty cały labirynt rurek. Nowa półka

wieszana w łazience może zatem przypra−

wić o miniaturowy potop.

Dlatego też wśród podstawowych na−

rzędzi majsterkowicza nie może zabrak−

nąć wykrywacza metali i przewodów elek−

trycznych. Tego typu urządzenie pozwa−

la, także na wyszukiwanie przerw w insta−

lacji elektrycznej, co także może oddać

nieocenione przysługi.

Bardzo często podczas remontów mieszkań, lub nawet przy prozaicznej czynności

jaką jest wieszanie obrazka na ścianie przytrafia się nieszczęście w postaci uszkodze−

nia przewodu elektrycznego. Jeżeli bezpieczniki są w porządku kończy się na chwili

strachu i pracochłonnej naprawie instalacji elektrycznej. Znacznie gorzej sprawa wy−

gląda gdy w kuchni lub łazience przewierci się rurę wodociągową lub centralnego

ogrzewania. Wtedy nasze mieszkanie a także sąsiad piętro niżej może zostać zalany.

Naprawa instalacji wodociągowej jest już bardziej skomplikowana i kosztowna. Pro−

ponujemy zatem zbudowanie prostego wykrywacza metali i przewodów elektrycz−

nych, który w opisanych powyżej sytuacjach pozwoli uniknąć wielu problemów i do−

datkowej pracy.

Opis układu

Wykrywacz metali i przewodów elek−

trycznych składa się z dwóch odrębnych

urządzeń wykrywających połączonych ze

sobą wspólnym układem sygnalizacyjnym.

Na rysunku 1 przedstawiono schemat ide−

owy wykrywacza.

Jako pierwszy zostanie omówiony blok

wykrywacza przewodów elektrycznych

pod napięciem. Zapewne każdemu przy−

darzyło się dotknięcie palcem przewodu

sygnałowego dochodzącego do wzmac−

niacza. Z głośników dobiega wtedy bucze−

nie – przydźwięk sieci energetycznej.

Monogość przewodów elektrycznych po−

woduję, że zachowują się one jak anteny

nadawcze i promieniują fale elektroma−

gnetyczne, które indukują się w ciele czło−

wieka które pełni w tym przypadku rolę

anteny odbiorczej. Zarówno przewody jak

i ciało człowieka nie jest dopasowane do

długości fali, która w przypadku częstotli−

wości sieci 50 Hz wynosi aż 6.000 km.

Mimo rażącego niedopasowania część

energii jest jednak promieniowana i od−

bierana, stąd też buczenie w głośniku. Na

buczenie mogą także nakładać się inne

efekty dźwiękowe wynikające z różnego

rodzaju zakłóceń elektromagnetycznych

promieniowanych przez wszelakie urzą−

dzenia elektryczne i elektroniczne. Wła−

śnie niewielkie promieniowanie fali elek−

tromagnetycznej przez przewody zostało

wykorzystane do ich wykrywania.

Do odbioru fali elektromagnetycznej

w wykrywaczu zastosowano niewielką an−

tenę umieszczoną na płytce drukowanej

w postaci zamkniętej ścieżki. Jej kształt

i wymiary nie mają większego znaczenia.

W tym kawału miedzi indukuje się niewiel−

ki sygnał po zbliżeniu anteny do przewo−

du. Antena połączona jest bezpośrednio

z bazą tranzystora T9, który stanowi bar−

dzo prosty wzmacniacz. Polaryzację bazy

Sądząc na podstawie opowiadań zna−

jomych, niemal każdemu przytrafiło się

przewiercenie przewodu elektrycznego.

Przewody elektryczne powinny być pro−

wadzone w ścianach pionowo i poziomo,

zatem na podstawie położenia puszek,

włączników, gniazdek i punktów oświe−

tleniowych teoretycznie można rozpraco−

wać przebieg tych przewodów. Praktyka

pokazuje, że w większości mieszkań jest

inaczej. Ortogonalne (prostopadłe) prowa−

dzenie przewodów wymaga zużycia więk−

szej ilości przewodu. W minionych latach

socrealizmu w wielu mieszkaniach prowa−

dzono przewody na ukos, co pozwoliło na

znaczne zmniejszenie łącznej długości li−

nii elektrycznych. Dzięki temu sam zali−

czyłem wpadkę wieszając obrazek. Przy

wierceniu otworu pod maleńki kołek pla−

stikowy zobaczyłem tylko błysk i usłysza−

łem stuk wyłączanego bezpiecznika.

W mieszkaniu zapanowały egipskie ciem−

ności – przewierciłem przewód i spowo−

dowałem krótkie spięcie. Okazało się, że

przewód był prowadzony na ukos od pusz−

ki do gniazdka na ścianie, a gniazdo było

podłączone do obwodu oświetleniowego.

Przy okazji tego odkrycia stwierdziłem, że

elektryk, który układał przewody w spo−

sób niemal doskonały zastosował optyma−

lizację długości przewodów. Przy zada−

nych miejscach zainstalowania gniazdek,

puszek itp. Użył najmniejszej możliwej

długości przewodów – Polak potrafi.

Znacznie rzadziej przytrafiają się jesz−

cze bardziej kłopotliwe sytuacje kiedy to

przewierci się niespodziewanie rurę wo−

dociągową. Przy kilku remontach w kuchni

Wykrywacz metali i przewodów elektrycznych

Rys. 1 Schemat ideowy wykrywacza metali i przewodów elektrycznych

multuwibratora T2,

T7. W stanie spo−

czynkowym, to zna−

czy bez sygnału na

kolektorze T8 tran−

zystor T7 jest zablo−

kowany co

z kolei pociąga za

sobą zablokowanie

tranzystora T2.

W chwili gdy ampli−

tuda przebiegu z na−

łożoną składową

stałą osiągnie odpo−

wiedni poziom tran−

zystor T7 zostanie

wysterowany włą−

czając równocze−

śnie tranzystor T2.

Dzięki dodatniemu

sprzężeniu zwrotne−

mu wprowadzane−

mu przez elementy

C4, R12 stan ten ule−

ga podtrzymaniu.

Gdy kondensator C4

naładuje się a ampli−

tuda przebiegu

50 Hz spadnie poni−

żej progu, tranzystor

T7 zostanie zablo−

kowany. Co znowu

pociągnie za sobą zablokowanie T2. Prąd

rozładowania kondensatora C4 spowodu−

je podtrzymanie zablokowania T7. Tak

więc na kolektorze T2 podczas obecno−

ści pola elektromagnetycznego w pobli−

żu anteny otrzymuje się przebieg prosto−

kątny. Jeżeli sygnał indukowany w ante−

nie będzie bardzo duży tranzystor T7 zo−

stanie na stałe włączony, wtedy na kolek−

torze T2 będzie się utrzymywał przez cały

czas obecności dużego sygnału stan wy−

soki.

Z kolektora T2 przez R10 i przełącz−

nik WŁ2 sygnał kierowany jest do układu

Darlingtona T3 i T4 zapalającego diodę

D1. Oprócz tego zapalenie diody powo−

duje odblokowanie tranzystora T1 i włą−

czenie buzzera BUZ sygnalizującego

obecność pola elektromagnetycznego,

czyli przewodu. W układzie należy stoso−

wać buzzer miniaturowy na napięcie 12 V.

Jest to gotowy układzik przetwornika pie−

zoelektrycznego z generatorem, wydają−

cy dźwięk po doprowadzeniu napięcia

zasilania. Nie wystarczy tu sam głośniczek

piezoelektryczny.

tranzystora T9 zapewnia rezystor R21 do−

łączony do kolektora tegoż tranzystora.

Wprowadza on ujemne sprzężenie zwrot−

ne w przeważającej mierze dla prądu sta−

łego. Wzrost napięcia na kolektorze po−

woduje wzrost prądu bazy T9 i związane

z tym zmniejszenie napięcia kolektora. Na−

pięcie na kolektorze stabilizuje się na okre−

ślonym poziomie, silnie zależnym od

wzmocnienia prądowego tranzystora.

W antenie indukują się także inne fale

elektromagnetyczne pochodzące z zakłó−

ceń. Są one zwierane do masy przez kon−

densator ceramiczny o dość dużej pojem−

ności C8. Tak więc na wyjściu pierwszego

stopnia będzie dominowała częstotliwość

sieci energetycznej. Dalsze wzmocnienie

odebranego sygnału zapewnia tranzystor

T8, w którym już znacznie dokładniej

można regulować punkt pracy za pośred−

nictwem potencjometru P3. Polaryzację

bazy T8 zapewnia dzielnik napięciowy

R18, R19 i P3. Składowa zmienna bloko−

wana jest przez kondensator C6, a napię−

cie z dzielnika do bazy T8 doprowadzane

jest przez rezystor R17.

Na kolektorze tranzystora T8 otrzymu−

je się przebieg zbliżony do prostokątnego

(rys. 2a). Kształt prostokątny wynika z na−

sycania się głównie tranzystora T8 i w nie−

wielkim stopniu T9 dla dolnych połówek

sinusoidy. Obcinając dolną połówkę sinu−

sa, a także częściowo górną można w pro−

sty sposób regulować wielkość amplitudy

przebiegu na kolektorze T8. Jest to zatem

bardzo prosty układ regulacji wzmocnienia.

Zafalowania widoczne w górnej czę−

ści przebiegu z rysunku 2a pochodzą

z zakłóceń niskoczęstotliwosciowych, któ−

re przeniknęły na wejście układu i nie zo−

stały odfiltrowane przez kondensator C8.

W dalszej częsci układu znajduje się

filtr dolnoprzepustowy R15 i C5. Jego za−

daniem jest odfiltrowanie zakłóceń i prze−

puszczenie tylko częstotliwości 50 Hz. Na

wyjściu filtru pojawia się także składowa

stała. Jej wielkość zależy od wypełnienia

przebiegu na kolektorze T8, które z kolei

zależy od amplitudy otrzymywanego tam

przebiegu i punktu pracy tranzystora T8.

Odfiltrowany sygnał doprowadzany

jest przez rezystor R14 do nietypowego

Wykrywacz metali i przewodów elektrycznych

Rys. 2 Przebiegi w punktach układu

zonansowy a druga, sprzęgnięta magne−

tycznie z pierwszą zapewnia dodatnie

sprzężenie zwrotne. Z reguły w generato−

rach Hartley’a główna cewka umieszczo−

na jest w obwodzie kolektora tranzystora

na którym zbudowany jest generator. Tak

samo jest w naszym przypadku. Cewka L1

(rys. 1) wraz z dołączonym do niej kon−

densatorem C2 tworzą równoległy obwód

rezonansowy dostrojony do częstotliwo−

ści ok. 150 kHz i znajduje się w kolekto−

rze tranzystora T6. Natomiast cewka L2

o znacznie mniejszej indukcyjności niż

cewka L1 wprowadzona jest w obwód

bazy T6. Drugi koniec cewki L2 połączo−

ny jest natomiast ze źródłem napięcia

utworzonym na diodzie D2. Przez cewkę

L2 do bazy T6 doprowadzane jest napię−

cie polaryzujące. Połączenie biegunowo−

ści cewek uwidocznione na schemacie za−

pewnia dodatni charakter sprzężenia

zwrotnego umożliwiając tym samym ge−

nerację.

Dioda D2 spolaryzowana jest przez

rezystor R3, którego mała wartość powo−

duje, że napięcie na niej jest nieco więk−

sze niż napięcie na złączu baza−emiter

tranzystora T6. Dzięki temu przez tranzy−

stor T6 płynie prąd, umożliwiając wzbu−

dzenie się generatora. Ponieważ genera−

tor wytwarza przebieg sinusoidalny jego

składowa stała jest równa zeru, dlatego też

tranzystor T6 jest polaryzowany przez cały

czas.

Międzyszczytowa wartość amplitudy

generowanego przebiegu na kolektorze T6

wynosi ok. 4 V (rys. 2b). Dotyczy to przy−

padku gdy w pobliżu cewki nie ma żad−

nego przedmiotu metalowego. W takich

warunkach pracy tranzystor T5 jest także

wysterowany. Wprawdzie składowa stała

napięcia na bazie T5 jest równa napięciu

na emiterze lecz tranzystor ten jest wyste−

rowany dynamiczne przez zmienny prze−

bieg indukowany w cewce L2. Dzieje się

tak wtedy, gdy wielkość amplitudy na ba−

zach T5 i T6 ma co najmniej wartość 1,2 V.

Oczywiście wielkość amplitudy przebie−

gu na bazach zależy od wielkości ampli−

tudy generowanej przez generator Har−

tley’a a ta z kolei zależy od wielkości prą−

du płynącego przez tranzystor T6. Wartość

prądu można regulować przy pomocy po−

tencjometrów P1 i P2.

W stanie czuwania na kolektorze T5

występuje zatem napięcie niewiele wyższe

od napięcia na diodzie D2, dokładniej

mówiąc napięcie to jest wyższe o wartość

Układ sygnalizuje obecność pola mi−

ganiem diody D1 i przerywanym sygna−

łem akustycznym. Przy dużym zbliżeniu

przewodu do anteny dioda świeci się przez

cały czas a sygnał akustyczny jest ciągły.

Ze względu na to, że układ wykrywa−

cza wymaga stałego napięcia zasilania,

którego nie może dostarczyć bateryjka 9 V,

konieczne było zbudowanie stabilizatora

napięcia. Wykorzystano tu rzadko spoty−

kany stabilizator równoległy. Elementem

regulacyjnym jest tranzystor T10, zaś ele−

mentem regulującym tranzystor T11. Układ

stabilizuje napięcie zmieniając wartość

prądu płynącego przez rezystor R7 na któ−

rym odkłada się spadek napięcia. Wyjścio−

we napięcie stabilizatora ma wartość

ok. 3,7 V

Drugą część urządzenia stanowi wy−

krywacz metalu. Ze względu na to, że

w ścianach mogą znajdować się różnego

rodzaju metale układ wykrywacza nie

może bazować na ich właściwościach ma−

gnetycznych, gdyż przenikalność magne−

tyczna aluminium lub miedzi niewiele róż−

ni się od przenikalności magnetycznej ma−

teriałów budowlanych i powietrza. Tak

więc układ wykrywający zmiany przeni−

kalności magnetycznej materiałów w tym

przypadku odpada.

Jednak można znaleźć pewną cechę

charakteryzującą wszystkie metale. Jest nią

właściwość indukowania się w metalach

prądów zmiennych pod wpływem ze−

wnętrznego pola elektromagnetycznego.

Metale spełniają po prostu funkcję anten

odbiorczych. Anteny odbiorcze tego typu

umieszczone w pobliżu anteny nadawczej

wywierają na nią istotny wpływ. Jeżeli an−

tena nadawcza będzie pełniła jednocze−

śnie funkcję generatora, można zbudować

taki układ którego amplituda drgań będzie

zależała od tego właśnie wpływu. Inaczej

mówiąc elementy metalowe umieszczone

w pobliżu anteny nadawczej (generatora)

będą powodowały tłumienie amplitudy

jego drgań, co można stosunkowo prosto

wykryć.

Układ generatora w wykrywaczu me−

talu oparty jest na generatorze Hartley’a.

Częstotliwość pracy generatora wynosi

ok. 150 kHz co gwarantuje dobre wnika−

nie fali w materiał z którego wykonana jest

ściana. W skład każdego generatora Har−

tley’a wchodzą dwie cewki. Jedna cewka

wraz z kondensatorem tworzy obwód re−

Wykrywacz metali i przewodów elektrycznych

Rys. 3 Płytka drukowana i rozmieszczenie elementów

Można zapytać się

dlaczego tranzystor T5

zostanie zatkany a tran−

zystor T6 będzie praco−

wał w dalszym ciągu,

wszak ich bazy są pola−

ryzowane tym samym

napięciem stałym

i zmiennym z cewki L2.

Różnica w zachowaniu

się tranzystorów wynika

z tego, że napięcie emi−

tera T5 jest stałe (dioda

D2 tworzy źródło na−

pięciowe) a napięcie na

emiterze T6 może ule−

gać zmianie, gdyż

w jego obwodzie znaj−

dują się rezystory.

Potencjometry P1

i P2 służą do regulacji

czułości. P1 – montażo−

wy pozwala na wstępne

ustawienie zakresu czu−

łości, zaś drugi potencjo−

metr umożliwia dokład−

ną regulację w trakcie szukania przedmio−

tów metalowych ukrytych w ścianach.

napięcia nasycenia T5. Na kolek−

torze T5 nie występuje przebieg

zmienny, gdyż jest on zwierany

przez kondensator C1 do masy.

W chwili gdy do cewki L1

zbliży się metalowy przedmiot

powoduje on dwa zjawiska. Jedno

polega na zmianie indukcyjności

cewki (tylko w przypadku ferroma−

gnetyków), a drugie na zamianie

energii pola elektromagnetyczne−

go promieniowanego przez cew−

kę na prądy wirowe indukowane

w metalu. Oba te zjawiska pocią−

gają za sobą stłumienie generato−

ra i zmniejszenie amplitudy gene−

rowanego przebiegu. Efekt ten po−

wstaje dzięki temu, że generator

pracuje z bardzo małą mocą. Prąd

T6 wynosi zaledwie setki mikroam−

perów co wynika z niewielkiej sta−

tycznej polaryzacji bazy.

Spadek amplitudy genero−

wanego przebiegu pociąga za sobą

zmniejszenie się napięcia zmien−

nego polaryzującego bazę T5 i za−

tkanie tego tranzystora. Na jego

kolektorze pojawia się wtedy stan

wysoki, co powoduje włączenie

tranzystorów Darlingtona T3 i T4,

zapalenie diody D1 i włączenie

buzzera.

Montaż i uruchomienie

Rys. 4 Wygląd płyty czołowej wykrywacza (skala 1:1)

Układ wykrywacza zaprojektowany

został na płytce drukowanej pasującej do

plastikowej obudowy KM 33B. Przed przy−

stąpieniem do montażu elementów naj−

pierw należy rozwiercić cztery otwory mo−

cujące płytkę do obudowy, a następnie

odciąć fragment płytki zawierający ante−

nę. Antenę przykleja się klejem epoksydo−

wym prostopadle do krawędzi głównej

płytki drukowanej należy ze sobą połączyć

punkty „A” na antenie i płytce.

Cewkę generatora Hartley’a nawinie−

to bezpośrednio na rdzeniu ferrytowym

stosowanym w antenach odbiorczych za−

kresu D, S, K odbiorników radiofonicz−

nych. Fabryczne pręty ferrytowe są nieco

dłuższe niż ten zastosowany w wykrywa−

czu i wymagają skrócenia. Najprościej jest

taki pręt złamać. Aby złamał się on w żą−

danym przez nas miejscu wystarczy pilni−

kiem lekko napiłować linię łamania. Po−

tem trzymając pręt w obu rękach, z kciu−

kami umieszczonymi po obu stronach li−

nii nacięcia trzeba pręt zgiąć. Pęknie on

dokładnie z zaznaczonym miejscu.

Na pręcie nawija się obie cewki L1

i L2 obok siebie, zwój przy zwoju. Można

Wykrywacz metali i przewodów elektrycznych

tu zastosować drut nawojowy w emalii

o średnicy 0,1÷0,2 mm. Najpierw nawija

się cewkę L2 – 60 zwojów, a obok niej

cewkę L1 – 120 zwojów. Obie cewki na−

leży nawinąć w tym samym kierunku. Na−

winięte cewki zabezpiecza się szybkosch−

nących lakierem (może to być lakier do

paznokci). Przy zgodnych kierunkach na−

winięcia końce przewodów cewek wluto−

wuje się w płytkę drukowana w takiej ko−

lejności jak pokazano to na rysunku mon−

tażowym (rys. 3). Po uruchomieniu wykry−

wacza pręt ferrytowy należy przykleić do

płytki drukowanej klejem epoksydowym,

lub klejem z pistoletu kładzionym na go−

rąco.

Po zamontowaniu wszystkich elemen−

tów można przystąpić do uruchamiania

urządzenia. W pierwszej kolejności spraw−

dza się napięcie na kolektorze T10. Powin−

no ono wynosić ok. 3,7 V. Następnie uru−

chamia się wykrywacz przewodów. Jego

czułość można wyregulować przy pomo−

cy potencjometru P3, ustawiająć go w ta−

kiej pozycji aby przy przewodzie elek−

trycznym, będącym pod napięciem

220 V/50 Hz umieszczonym równolegle

do dłuższej osi anteny w odległości

ok. 3÷4 cm wykrywacz sygnalizował

obecność promieniowanego przez prze−

wód pola. Wskazane jest sprawdzenie

kształtu przebiegów przy pomocy oscylo−

skopu z sondą RC 1:10.

Częstotliwość pracy multiwibratora

odpowiedzialnego za miganie diody D1

można zmienić dodając dodatkowy kon−

densator C3 o pojemności 1÷10 nF.

Pracę generatora Hartley’a sprawdza

się przy pomocy oscyloskopu z sondą

RC 1:10, porównując przebiegi z rysun−

kiem 2, lecz nie jest to konieczne. W przy−

padku gdy częstotliwość pracy generatora

odbiega o ponad ±20% od 150 kHz nale−

ży dobrać wartość kondensatora C2 tak aby

osiągnąć częstotliwość ok. 150 kHz. Do−

kładna wartość częstotliwości nie ma zna−

czenia.

Następnie potencjometr P2 ustawia się

w środkowym położeniu i regulując poten−

cjometrem P1 doprowadza się do ustawie−

nia wykrywacza na granicy włączania sy−

gnalizacji. W czasie eksploatacji wykrywa−

cza potencjometr P2 należy ustawiać w ta−

kiej pozycji, aby układ był na granicy sy−

gnalizowania obecności metalu. Prawidło−

wo działający układ wykrywa średniej wiel−

kości śrubokręt z odległości ok. 3 cm. Oczy−

wiście odległość przy której następuje wy−

krywanie przedmiotów metalowych zale−

ży od ich wielkości i masy.

Na rysunku 4 przedstawiono w skali

1:1 wygląd płyty czołowej przyrządu.

Z rysunku tego można wykonać kseroko−

pię na papierze samoprzylepnym, który po

zabezpieczeniu folią bezbarwną, przykle−

ja się na pokrywkę obudowy wykrywacza.

R20

– 8,2 k

/0,125 W

R6, R9, R10 – 10 k

/0,125 W

R16

– 27 k

/0,125 W

R17

– 47 k

/0,125 W

– 220 k

/0,125 W

R15

– 390 k

/0,125 W

R14

– 1,2 M

/0,125 W

R12, R13 – 3,3 M

/0,125 W

R21

– 4,7 M

/0,125 W

– 470

TVP 1232

– 22 k

TVP 1232

– 10 k

−

B RV16LN(PH) 15KQ

Kondensatory

C3*

– 1 nF/50 V ceramiczny,

patrz opis w tekście

C2*

– 1,2 nF/50 V ceramiczny,

patrz opis w tekście

C4, C8

– 10 nF/50 V ceramiczny

C1, C5

– 33 nF/50 V ceramiczny

– 4,7

F/40 V

– 47

F/40 V

Inne

BUZ – buzzer 12 V

WŁ1 – przełącznik 1 sekcyjny

L1 – 120 zwojów drutem

DNE 0,2, patrz opis w tekście

L2 – 60 zwojów drutem

DNE 0,2, patrz opis w tekście

– pręt ferrytowy od anteny D, K, S,

długość ok. 6 cm

– obudowa KM33B

Wykaz elementów:

Półprzewodniki

T1, T2, T11 – BC 557B

T3÷T10

– BC 547B

– LED kolor dowolny

– 1N4148

Rezystory

płytka drukowana numer 635

R1, R19

– 330

/0,125 W

Płytki drukowane wysyłane są za zalicze−

niem pocztowym. Płytki można zamawiać

w redakcji PE.

Cena: płytka numer 635

– 470

/0,25 W

R11

– 1 k

/0,125 W

– 1,8 k

/0,125 W

7,80 zł

+ koszty wysyłki (11 zł).

−

R2, R3

– 2,2 k

/0,125 W

R18

– 3,3 k

/0,125 W

– 4,7 k

/0,125 W

R20

– 8,2 k

/0,125 W

◊ Tomasz Jędrzejczak

Pomysły układowe – kompensacja

pojemności wejściowej

W niektórych przypadkach zachodzi

problem dużej pasożytniczej pojemności

która pojawia się na wejściu wzmacniacza

operacyjnego. Pogarsza to pasmo przeno−

szenia układu i czasy narostu impulsów.

Można temu zaradzić stosując dodatkową

kompensację taką jak pokazano na rysun−

ku 1.

Dodatkowy kondensator kompensujący

C k umieszczony został w pętli dodatniego

sprzężenia zwrotnego wzmacniacza opera−

cyjnego. Jego wartość jest zależna od wiel−

kości wzmocnienia wzmacniacza. Odpo−

wiednią zależność przedstawiono na rysun−

ku. Jak to bywa z tego typu sprzężeniem

najlepiej jest dobrać doświadczalnie war−

tość kondensatora. Zbyt duży kondensator

będzie prowadzić do podwzbudzeń (dzwo−

nienia) lub wzbudzenia się układu. Z kolei

zbyt mały nie spowoduje poprawy parame−

trów. Trzeba wybrać złoty środek. To roz−

wiązanie można stosować gdy wszystkie

Rys. 1 Kompensacja pasożytniczej pojemności

wejściowej

inne sposoby zawiodą.

◊ Redakcja

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: