analog center 03 2006.pdf

W rubryce „Analog Center” prezentujemy skrótowe opisy urządzeń charakteryzujących się interesującymi, często

wręcz odkrywczymi, rozwiązaniami układowymi. Przypominamy także cieszące się największym powodzeniem, proste

opracowania pochodzące z redakcyjnego laboratorium.

Do nadsyłania opisów niebanalnych rozwiązań (także wyszukanych w Internecie) zachęcamy także Czytelników.

Za opracowania oryginalne wypłacamy honorarium w wysokości 300 zł brutto, za opublikowane w EP informacje

o interesujących projektach z Internetu honorarium wynosi 150 zł brutto. Opisy, propozycje i sugestie prosimy przesyłać

na adres: analog @ ep.com.pl.

Miniaturowy stabilizator impulsowy

Elementy R1, C2 ustalają czę-

stotliwość pracy generatora wzor-

cowego. Kondensator C3 wraz z re-

zystorem R2 spełniają rolę układu

kompensującego wzmacniacz błę-

du. Kondensator C4 ustala szyb-

kość startowania przetwornicy po

włączeniu zasilania. Kondensator

ten zapewnia odpowiednio długi

czas powolnego narastania szeroko-

ści impulsów na wyjściu układu,

co zapobiega możliwości powsta-

nia stanów nieustalonych na wyj-

ściu zasilacza. Zadaniem diody D1

jest stworzenie drogi dla przepływu

prądu zwrotnego, który jest induko-

wany przez energię nagromadzoną

w rdzeniu dławika L1. Dioda LED

D2 sygnalizuje pracę stabilizato-

ra, a rezystor R5 ogranicza płynący

przez nią prąd. Podana na schema-

cie wartość rezystancji R5 pozwala

na pracę diody w zakresie napięć

wyjściowych 5...15 V. Rezystory R3

i R4 stanowią dzielnik sprzężenia

zwrotnego, który ustala wartość

napięcia wyjściowego. Napięcie to

można najłatwiej regulować poprzez

zmianę rezystancji R3.

W tab. 1 podano wartości R3

dla najbardziej typowych napięć

wyjściowych. 

Dodatkowe informacje:

Bardziej szczegółowy opis tego projektu można

znaleźć pod nazwą AVT–1081 na stronie:

http://www.sklep.avt.com.pl

Tab. 1.

Uwy

Właściwości:

• zakres napięcia wejściowego: 8...50 V,

• zakres napięcia wyjściowego: 5...40 V,

• maksymalny prąd obciążenia: 2,5 A,

• częstotliwość kluczowania: 100 kHz,

• temperatura zadziałania bezpiecznika ter-

micznego: 150˚C

5 V

12 V

15 V

18 V

24 V

0 V

6,2 k V <234>

9,1 k V <234>

12 k V <234>

18 k V <234>

Rys. 1. Schemat elektryczny miniaturowego stabilizatora impulsowego

Układ opóźniania włączania zasilania

sieciowego

Układ opóźnienia jest przezna-

czony do stopniowego włączania

zasilania sieciowego do dużych ob-

ciążeń i nieliniowej charakterysty-

ce oporności. Elementami, które są

przyczyną przepływu dużych prą-

dów grożących przepaleniem bez-

piecznika przy włączaniu są na

przykład kondensatory elektrolitycz-

ne w zasilaczach wzmacniaczy dużej

mocy. Także transformatory o dużej

mocy pobierają w momencie włącze-

nia prąd o wiele rzędów wielkości

większy od ich prądu nominalnego.

Prąd ten może być ograniczony

poprzez włączenie proponowane-

go układu opóźniającego pomiędzy

gniazdko sieciowe i pierwotne uzwo-

jenie transformatora. W wyniku tego

wzmacniacz lub inny odbiornik

energii jest zasilany dwustopnio-

wo; w pierwszym etapie prąd jest

ograniczony rezystorem szeregowym

o dużej obciążalności, a w sekundę

później rezystory te są zwierane

przez zestyk przekaźnika.

cd na str. 40

Właściwości:

• stopniowe włączanie zasilania sieciowego

• wymiary płytki: 47x70 mm

Dodatkowe informacje:

Bardziej szczegółowy opis tego projektu można

znaleźć pod nazwą AVT–1226 na stronie:

http://www.sklep.avt.com.pl

Elektronika Praktyczna 3/2006

Po włączeniu zasi-

lania kondensator elektrolityczny

C1 zaczyna się ładować poprzez

rezystor R3, kondensator C2 pro-

stownik pełnookresowy BR1. Do

odbiornika energii dołączonego do

złącza CON2 prąd płynie poprzez

dwa szeregowo połączone rezystory

R1 i R2 i ograniczony jest do war-

tości ok. 5 A. Moc strat wydziela-

na w tym momencie na rezystorach

R1 i R2 jest bardzo duża, lecz ze

względu na krótki czas działania

układu nie może ona doprowadzić

do ich zniszczenia.

W momencie kiedy wartość na-

pięcia na C1 przekroczy napięcie

zadziałania przekaźnika PK1 styki

Rys. 1. Schemat elektryczny układu opóźniania włączania zasilania sieciowego

zostaną zwarte i prąd zaczyna pły-

nąć do odbiornika z pominięciem

rezystorów ograniczających. Czas

działania układu zależy od pojem-

ności kondensatora C1 i z wartościa-

mi elementów podanymi na sche-

macie wynosi ok. 0,5 sekundy. 

Zasilacz napięć symetrycznych

Głównym elementem zasila-

cza jest scalony stabilizator napię-

cia typu 723. Pracuje on w typo-

wej konﬁguracji, w której napięcie

pobierane z wewnętrznego źródła

o wysokiej stabilności porównywane

jest przez wbudowany w struktu-

rę układu komparator z napięciem

wyjściowym zasilacza. Wynik tego

porównania przekazywany jest na

wyjście VO IC1 i odpowiednio wy-

sterowuje tranzystory wykonawcze

T1 i T2. Do regulacji napięcia wyj-

ściowego służą potencjometry P1

i P2. Potencjometrem P2 ustawiamy

napięcie zgrubnie, a P1 służy do

dokładnej regulacji.

Tranzystor T6 (oraz T5 w ukła-

dzie stabilizatora napięcia ujemne-

go) służy ograniczaniu prądu po-

bieranego z zasilacza. W momencie

kiedy napięcie odkładające się na

rezystorze pomiarowym R3 przekro-

czy wartość ok. 0,6 V, tranzystor T6

zaczyna przewodzić, zwierając bazę

tranzystora T2 i skutecznie ogra-

niczając prąd wyjściowy do war-

tości określonej wzorem I=0,6/R3.

Stabilizator napięcia ujemnego,

sprzężony z opisanym

cd na str. 41

Dodatkowe informacje:

Bardziej szczegółowy opis tego projektu można

znaleźć pod nazwą AVT–1253 na stronie:

http://www.sklep.avt.com.pl

Właściwości:

• maksymalne napięcie wejściowe: 2x30 VAC

• minimalne napięcie wyjściowe: ±7,8 V

• wydajność prądowa zasilacza zależy

wyłącznie od typu zastosowanych tran-

zystorów mocy, sposobu ich chłodzenia

i transformatora zasilającego

Rys. 1. Schemat elektryczny zasilacza napięć symetrycznych

Elektronika Praktyczna 3/2006

cd ze str. 39

stabilizatorem napięcia

dodatniego został zbudowany z wy-

korzystaniem wzmacniacza opera-

cyjnego IC2 typu TL081. Zbudowa-

ny na IC2 komparator porównuje

ze sobą napięcie wytworzone przez

dzielnik R6+R7 z napięciem panu-

jącym na masie układu. Ponieważ

wzmacniacz operacyjny „dąży” do

wyrównania napięć na jego wej-

ściach, tranzystory T3+T4 będą

wysterowywane tak, aby napię-

cie na wejściu 2 IC2 było równe

napięciu na masie układu, czyli

0 V. Ponieważ wartości rezystorów

w dzielniku napięciowym są sobie

równe, wyjściowe napięcie ujem-

ne będzie także dokładnie równe

napięciu dodatniemu (z odwróconą

polaryzacją). 

Minitester pilotów

Konstrukcję wykonano na jed-

nym tranzystorze, jednej diodzie

odbiorczej podczerwieni oraz jednej

diodzie świecącej LED. Aby być

bardziej dokładnym w wyliczaniu

elementów, to dojdą jeszcze dwa

rezystory R1 i R2 oraz zasilanie

w postaci baterii litowej o napięciu

3 V typu CR2025. Promieniowanie

podczerwone wysyłane z np. pilo-

ta TV padając na diodę odbiorczą

D1 włączoną w kierunku zaporo-

wym pomiędzy bazę tranzystora T1

a plus zasilania układu powoduje

wprowadzenie go w stan przewodze-

nia. W wyniku tego dioda świecąca

LED D2 zaczyna się świecić. Przy

praktycznych próbach z pilotem te-

lewizyjnym działanie diody D2 ob-

jawia się jej migotaniem. 

Rys. 1. Schemat elektryczny miniteste-

ra pilotów

Właściwości:

• układ możliwia w prosty sposób, dokona-

nia sprawdzenia żywotności pilota telewi-

zyjnego lub jakiekolwiek innego urządzenia

wykorzystującego podczerwień.

• napięcie zasilania: 3 V

Dodatkowe informacje:

Bardziej szczegółowy opis tego projektu można

znaleźć pod nazwą AVT–1337 na stronie:

http://www.sklep.avt.com.pl

Próbnik tranzystorów

Generator astabilny (klasyczna

aplikacja NE555) generuje ciąg im-

pulsów będących źródłem zasilania

i sygnałów sterujących dla bada-

nych tranzystorów. Takie rozwiąza-

nie umożliwia badanie tranzystorów

odmiennych polaryzacji bez stoso-

wania jakiegokolwiek mechanicznego

przełącznika zmieniającego polaryza-

cję NPN–PNP. Stan niski na wyjściu

generatora umożliwia badanie tran-

zystora o polaryzacji PNP, a wysoki

NPN. Po dołączeniu do zacisków

pomiarowych tranzystora dowolnego

typu układ automatycznie wyświetli

jego polaryzację i określi jego spraw-

ność. Działanie części pomiarowej

wygląda następująco: do układu

podłączamy tranzystor powiedzmy

PNP. W chwili, gdy impuls na wyj-

ściu generatora wynosi 0 tranzystor

T1 pozostaje zablokowany, a emiter

tranzystora badanego zostaje spola-

ryzowany dodatnio, a jego baza i ko-

lektor ujemnie. W ten oto sposób

zostały stworzone warunki do za-

działania tranzystora PNP, w wyniku

czego zaświeca się dioda LED. Przy

Dodatkowe informacje:

Bardziej szczegółowy opis tego projektu można

znaleźć pod nazwą AVT–1347 na stronie:

http://www.sklep.avt.com.pl

Właściwości:

Wskazania testera:

• świeci jedna z diod: NPN lub PNP – tran-

zystor sprawny,

• świecą obie diody na przemian – tranzy-

stor niesprawny (przebicie emiter–kolektor),

• nie świeci żadna dioda – tranzystor nie-

sprawny (przerwa w tranzystorze).

• napięcie zasilania: 5 VDC

Rys. 1. Schemat elektryczny próbnika tranzystorów

zmianie stanu na wyjściu generatora

z 0 na 1 badany tranzystor zostaje

zablokowany i dioda świecąca prze-

staje działać. Opisany cykl pracy

powtarza się powodując impulsowe

działanie diody świecącej. 

Elektronika Praktyczna 3/2006

cd ze str. 40

Wskaźnik przychodzących rozmów

telefonicznych

Jako licznik oraz sterownik diod

świecących został zastosowany

układ typu CD4017, który zlicza

impulsy wejściowe i zamienia je na

kod „1 z 10”. Dioda D1 służy jako

wskaźnik informujący o tym, czy

był jakikolwiek sygnał dzwonienia,

natomiast pozostałe diody D2...D10

określają ich liczbę. Po wyzerowa-

niu układu US1 wszystkie diody

zostają wygaszone. Po pierwszym

dzwonieniu zostaje zapalona dioda

D1 oraz dioda D2. Dioda D1 po-

zostaje zapalona na stałe, a każda

kolejna rozmowa przychodząca po-

woduje zapalenie kolejnych diod

od D2 do D10 (w tym samym cza-

sie świeci tylko jedna dioda). Jeśli

licznik zostanie przepełniony (na-

stąpi to po 9 rozmowach przycho-

dzących), możliwość zliczania przez

układ US1 zostaje zablokowana po-

przez podanie stanu wysokiego na

wejście !ENABLE. Następuje to po

dziewięciu impulsach na wejściu

CLK. Do zerowania służy przy-

cisk S1. Jego naciśnięcie powodu-

je zerowanie licznika i wygaszenie

wszystkich diod. Wejście zegarowe

układu US1 jest sterowane z wyj-

ścia detektora prądu dzwonienia

zbudowanego w oparciu o transop-

tor TS. Dioda transoptora jest zasi-

lana poprzez szeregowo połączony

kondensator C2, rezystor R1 i dio-

dy Zenera D12 i D13. Układ ten

zasila diodę transoptora w przypad-

ku wystąpienia w linii telefonicz-

nej prądu dzwonienia. Równolegle

włączona dioda D14 zabezpiecza

diodę transoptora przed uszkodze-

niem napięciem wstecznym. Diody

Zenera eliminują wpływ równole-

gle włączonego do linii w czasie

rozmowy kondensatora C2. Przy

pomocy kondensatora C3 i rezysto-

ra R1 został wykonany na wyjściu

transoptora układ całkujący o stałej

czasowej równej około 5 sekund.

W ten sposób sygnał dzwonienia

oraz przerwy pomiędzy poszczegól-

nymi dzwonkami jest traktowany

jako jeden sygnał dzwonienia i po-

woduje powstanie stanu niskiego

na wejściu CLK układu US1. Po

czasie około 5 sekund od ostatnie-

go dzwonka, kondensator C3 zo-

Dodatkowe informacje:

Bardziej szczegółowy opis tego projektu można

znaleźć pod nazwą AVT–1402 na stronie:

http://www.sklep.avt.com.pl

Właściwości:

• dziesięć diod LED informujących o liczbie

rozmów przychodzących

• napięcie zasilania: 9 VDC

staje naładowany poprzez rezystor

R4 i zostaje ustawiony stan wyso-

ki. W ten sposób wygenerowany

zostanie jeden impuls powodujący

zwiększenie wartości licznika ukła-

du CD4017. Zasianie układu do-

starczane jest poprzez diodę D11,

która zabezpiecza układ przed na-

pięciem o odwrotnej polaryzacji. 

Rys. 1. Schemat elektryczny wskaźnika przychodzących rozmów telefonicznych

4 42

Elektronika Praktyczna 3/2006

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: