wzmacniacz lampowy audio.pdf

P R O J E K T Y C Z Y T E L N I K Ó W

Dział "Projekty Czytelników" zawiera opisy projektów nadesłanych do redakcji EP przez Czytelników. Redakcja nie ponosi

odpowiedzialności za poprawność tych projektów, gdyż nie testujemy ich laboratoryjnie.

Prosimy o nadsyłanie własnych projektów z modelami (do zwrotu). Do artykułu należy dołączyć podpisane oświadczenie,

że artykuł jest własnym opracowaniem autora i nie był dotychczas nigdzie publikowany . Honorarium za publikację

w tym dziale wynosi 200,− zł (brutto) za 1 stronę w EP. Przysyłanych tekstów nie zwracamy. Redakcja zastrzega sobie

prawo do dokonywania skrótów.

Wzmacniacz lampowy audio

Projekt

041

Rzut oka na zdjÍcie

obok pozwoli doceniÊ

kunszt wykonawcy tego

urz¹dzenia.

Autorowi projektu uda³o

siÍ po³¹czyÊ prawdziwe

ìlampoweî brzmienie

z†duø¹ estetyk¹

wykonania urz¹dzenia co,

zw³aszcza wúrÛd

wspÛ³czesnych

elektronikÛw, jest doúÊ

rzadko spotykane.

ciem rÛwnieø nie powinno

byÊ wiÍkszych trudnoúci.

WiÍkszoúÊ wspÛ³czes-

nych elektronikÛw uwaøa, øe

era lamp elektronowych juø

dawno siÍ skoÒczy³a. Z†ca³¹

pewnoúci¹ jest to s³uszne

twierdzenie w†wiÍkszoúci

zastosowaÒ, w†ktÛrych lam-

py niegdyú krÛlowa³y.

Istniej¹ jednak aplikacje,

gdzie ìúwiec¹ce baÒkiî na-

dal úwietnie zdaj¹ egzamin.

Do tych zastosowaÒ moøna

zaliczyÊ wysokiej klasy

wzmacniacze audio, w ktÛ-

rych lampy s¹ chÍtnie sto-

sowane, a†w†ostatnich cza-

sach zdobywaj¹ coraz wiÍk-

sz¹ popularnoúÊ. Dzieje siÍ

tak pomimo ich bardzo wy-

sokich cen, ktÛre czÍsto

przekraczaj¹ kwotÍ kilku ty-

siÍcy dolarÛw.

Prezentowane w†artykule

urz¹dzenie jest moøliwe do

samodzielnego wykonania,

a†do tego jest kilkakrotnie

taÒsze od konstrukcji fab-

rycznych.

Aby zmniejszyÊ koszty

konstrukcji, wzmacniacz

zbudowano w†oparciu o†po-

pularne lampy, ktÛre moøna

zakupiÊ bez wiÍkszych prob-

lemÛw. Jedynie lampa 6H8C

jest mniej znana, choÊ czÍs-

to spotykana i†z†jej zdoby-

Opis dzia³ania

W przedstawionym

wzmacniaczu zastosowano

typowy uk³ad przeciwsobny

z†triodowym stopniem we-

júciowym oraz ultra-

linearnym stopniem wyj-

úciowym, wykonanym na

pentodach mocy EL34.

Schemat jednego kana³u

wzmacniacza przedsta-

wiono na rys. 1 . Sygna³ wej-

úciowy, poprzez potencjo-

metr P1 (regulator si³y g³o-

su), trafia do wzmacniacza

wstÍpnego opartego o†ele-

menty C 1 , R 1 , R 2 , R 3 oraz trio-

dÍ I lampy V 1 . Kilkakrotnie

wzmocniony sygna³ zostaje

podany do odwracacza fazy

wykonanego na elementach

R 4 -R 5 oraz triodzie II lampy

V 1 , gdzie zostaje rozbity na

sk³adowe przesuniÍte

wzglÍdem siebie o†180 o .

Stopnie te s¹ ze sob¹ sprzÍ-

øone galwanicznie, poprzez

po³¹czenie anody triody

wzmacniacza wstÍpnego

z†siatk¹ triody odwracacza

fazy. Wzmocniony i†odwrÛ-

cony w†fazie sygna³, po-

przez kondensatory C4 i C5,

trafia do stopnia steruj¹cego

opartego o†podwÛjn¹ triodÍ

V 2 oraz elementy R 6 ..R 9 i

R22. Wzmacniacz wstÍpny,

odwracacz fazy, jak rÛwnieø

stopieÒ steruj¹cy zapewnia-

j¹ bardzo ma³e zniekszta³-

cenia i†szerokie pasmo prze-

noszenia, dziÍki lokalnym

sprzÍøeniom zwrotnym, po-

wsta³ym na opornikach ka-

todowych R 2 , R 4 , R 22 . Sygna³

z†anod lampy V 2 , poprzez

kondensatory C 6 , C 7 , steruje

pentodowy stopieÒ koÒco-

wy, zbudowany na lampach

V 3 , V 4 , pracuj¹cych w†uk³a-

dzie ultraliniowym.

Rys. 1.

Elektronika Praktyczna 2/98

P R O J E K T Y C Z Y T E L N I K Ó W

sprzÍøenie zwrotne reduku-

j¹ce zniekszta³cenia.

Rezystory R14, R15 s¹

opornikami katodowymi

lamp V3 V4. S¹ one nie-

zbÍdne do odpowiedniej po-

laryzacji i†ustalaj¹ pr¹d

lamp koÒcowych na oko³o

70mA. Kondensatory C10

i†C11 likwiduj¹ lokalne

sprzÍøenie zwrotne powsta-

³e na wspomnianych opor-

WYKAZ ELEMENTÓW

wzmacniacz

Rezystory

R1, R6, R7, R10, R11:

470k

/0,5W

Ω

R4, R5: 22k

Rys. 2.

Ω

R8, R9: 4x47k

/0,6W (patrz

schemat z rys. 1)

R12, R13: 2,2k

Jest to bardzo stabilny

i†czÍsto stosowany uk³ad

pracy dla pentod EL34. Za-

stosowanie tego uk³adu po-

zwala na kilkakrotn¹ reduk-

cjÍ zniekszta³ceÒ wnoszo-

nych przez lampy koÒcowe

oraz transformator wyjúcio-

wy. Uk³ad ultraliniowy zre-

alizowany zosta³ poprzez

po³¹czenie odczepÛw O1,

O2 z†drugimi siatkami lamp

V3, V4, w silne lokalne

Ω

R14, R15: 4x470

/1W

(patrz schemat z rys. 1)

R16, R17: 1k

/1W

R18: 220

/4W

Ω

R20: 5,6k

/2W

R21: 5,6k

/4W

R22: 220

/2W

Kondensatory

C1, C4, C5: 100nF/630V

C2, C8: 10nF/630V

C3, C9: 10

nikach. Rezystor R18, po

stronie wtÛrnej transforma-

tora, zabezpiecza wzmac-

niacz przed uszkodzeniem

podczas za³¹czenia nie ob-

ci¹øonego urz¹dzenia. Syg-

na³ z†wtÛrnych uzwojeÒ

transformatora jest podawa-

ny bezpoúrednio do wyjúcia,

oraz, poprzez rezystor R19,

do katody triody 1 lampy V1

tworz¹c pÍtlÍ ujemnego

sprzÍøenia zwrotnego o†g³Í-

bokoúci oko³o 10dB. Zasila-

nie poszczegÛlnych stopni

odbywa siÍ poprzez rezysto-

ry redukuj¹ce napiÍcie R20,

R21 i†s¹ odseparowane od

siebie kondensatorami C 2 , C 3

oraz C 8 , C 9 .

Schemat zasilacza

przedstawiono na rys. 2 .

Jest to bardzo prosty uk³ad

zawieraj¹cy oddzielne pros-

towniki i†filtry dla lewego

i†prawego kana³u. S¹ one

wykonane na elementach

D 1 ..D 8 , C 14 ..C 21 . Prze³¹cznik

Prz1 to wy³¹cznik g³Ûwny

wzmacniacza, natomiast

Pr2 to w³¹cznik napiÍcia

anodowego, ktÛry w†celu

przed³uøenia trwa³oúci

lamp naleøy za³¹czyÊ do-

piero po odpowiednim ich

nagrzaniu (oko³o 45 sekund

od chwili za³¹czenia

Poniżej przedstawiono wypróbowany wielokrotnie sposób obliczania i wykonania

transformatorów wyjściowych. Transformator, którego opis przedstawiono poniżej

nadaje się również do wzmacniacza opisanego w EP10/95.

F/450V

C6, C7: 220nF/630V

C10, C11: 47

F/100V

C13: 220nF/630V

Lampy

V1: ECC83

V2: 6H8C

V3, V4; EL34

Różne

Transformator głośnikowy

(wykonany zgodnie

z opisem w artykule)

Dane Techniczne:

Moc użyteczna

P=36W

Oporność anoda

R aa =6600

Prąd anodowy

J ao =70mA

Ω

Dolna częstotliwość graniczna f g =40Hz

Odczepy ultraliniowe

R L =8

1. Przekrój rdzenia

43% od środka

= ⋅

Qab

= ⋅

rys. 3

2. Skuteczna wartość napięcia uzwojenia pierwotnego

UPR V

zasilacz

36 6600 490

3. Liczba zwojów uzwojenia pierwotnego

Rezystory

R23, R24: 220

/5W

Kondensatory

C14, C15, C16, C17, C18,

C19, C20, C21: 470

4900 10000

2 664 40 19

2420

zwojów

26640

⋅ ⋅

4. Wartość składowa zmiennej prądu anodowego

350V

Półprzewodniki

D1, D2, D3, D4, D5, D6,

D7, D8: 1N4007

Różne

Prz1, Prz2: przełączniki

sieciowe

Tr: transfomator sieciowy

(patrz rys. 2)

B1: bezpiecznik zwłoczny

2,5A/630V

B2, B3: bezpieczniki

zwłoczne 500mA/630V

6600

70 70 140

6. Gęstość prądu S [A/mm 2 ] w zależności od szerokości okna "c" rys. 3.

Gęstość prądu I[A] szerokość

5−3 1

3,5−2 2

2,5−1,5 3

2−1 4

7. Średnica drutu uzwojenia pierwotnego (np. dla c = 2cm czyli s = 3A/mm 2 )

= + = + =

I I A

, , , ,

8. Przekładnia transformatora i liczba zwojów uzwojenia wtórnego

1 113

113

314

025

µ µ

= ⋅

2420

6600

zwoje

9. Prąd uzwojenia wtórnego

10. Średnica drutu uzwojenia wtórnego: y − ilość sekcji uzwojenia wtórnego

połączonego równolegle (np. y = 3)

I L

113

055

Elektronika Praktyczna 2/98

Ω

R2: 470

R3: 47k

R19: 33k

P1: 100k

Oporność wyjściowa

5. Całkowita wartość prądu anodowego

Elektronika Praktyczna 2/98

P R O J E K T Y C Z Y T E L N I K Ó W

nie transformatorÛw wyjúcio-

wych. Naleøy uwzglÍdniÊ

transformatory zasilaj¹ce -

powinny one byÊ ustawione

wzglÍdem siebie prostopad-

le.

wlutowaÊ opornik R 19 i†za-

³¹czyÊ wzmacniacz. Uk³ad

powinien pracowaÊ popra-

wnie. Jeøeli wyst¹pi wzbu-

dzenie, naleøy zmieniÊ

wtÛrne wyprowadzenie

transformatora wyjúciowe-

go. W†identyczny sposÛb

naleøy postÍpowaÊ z†dru-

gim kana³em. Gdyby po-

wsta³y jakiekolwiek trud-

noúci z†wykonaniem lub

uruchomieniem, proszÍ

o†kontakt - chÍtnie udzie-

lÍ pomocy.

nia uzwojeÒ. W†celu odpo-

wiedniego ich po³¹czenia,

najproúciej pozostawiÊ wy-

prowadzenie kolejnych

uzwojeÒ i†po³¹czyÊ je do-

piero po ca³kowitym zmon-

towaniu transformatora.

Pierwsz¹ czynnoúci¹ jest

po³¹czenie uzwojeÒ wtÛr-

nych, z†czym nie powinno

byÊ trudnoúci. NastÍpnie

pod³¹czamy uzwojenie

wtÛrne do napiÍcia zmien-

nego 50Hz i†napiÍcia oko³o

5V. Mierz¹c napiÍcie na

wyprowadzeniach, ³¹czymy

je kolejno 1-2-3-4-5-6-7-8

tak, aby uzyskaÊ maksymal-

nie duøe napiÍcie pomiÍ-

dzy pocz¹tkiem uzwojenia

1 a†koÒcami kolejnych

uzwojeÒ.

Andrzej Piwowarczyk

Rys. 3.

Uruchomienie

Uruchamianie najlepiej

przeprowadziÊ etapami.

Przy ca³kowicie zmontowa-

nym urz¹dzeniu sprawdza-

my poprawnoúÊ po³¹czeÒ.

Jeøeli wszystko siÍ zgadza,

przystÍpujemy do urucha-

miania poszczegÛlnych

stopni. Przy wyjÍtych wszys-

tkich lampach sprawdzamy

dzia³anie zasilaczy - na wyj-

úciach powinno wystÍpowaÊ

napiÍcie oko³o +450V.

NastÍpnie wk³adamy

lampy V1 i†V2. Uruchomie-

nie tych stopni przeprowa-

dzamy przy wejúciu zwar-

tym do masy. Sprowadza

siÍ ono do pomiaru napiÍÊ

w†punktach podanych na

schemacie z†rys. 1. NastÍp-

nie, przy od³¹czonej pÍtli

sprzÍøenia zwrotnego i†wyj-

úciu obci¹øonym oporni-

kiem 8

w³¹cznika g³Ûwnego). Na-

piÍcie sta³e +430V jest po-

dawane bezpoúrednio do

zasilania wzmacniaczy.

Montaø

Wzmacniacz modelowy

zosta³ wykonany metod¹

montaøu przestrzennego. Je-

dynie zasilacz zosta³ wyko-

nany na p³ytce drukowanej.

SzczegÛln¹ uwagÍ naleøy

zwrÛciÊ, w†celu zapobieg-

niÍcia przydüwiÍkowi, na

sposÛb prowadzenia masy.

Masa uk³adu powinna byÊ

po³¹czona z†obudow¹ w†jed-

nym punkcie, moøliwie blis-

ko transformatora sieciowe-

go i†prowadzona od zasila-

cza jednym wspÛlnym prze-

wodem dla obu kana³Ûw.

Waøne jest rÛwnieø ustawie-

Transformatory

wyjúciowe

W†egzemplarzu modelo-

wym, nades³anym do redak-

cji, jako transformatory wyj-

úciowe s¹ zastosowane

transformatory toroidalne,

wykonane na zamÛwienie.

Zapewniaj¹ one doskona³e

parametry, lecz kosztuj¹

oko³o 140z³/szt.

Schemat budo-

wy transformatora

przedstawiono na

rys. 4 . Na rys. 5

przedstawiono

sposÛb u³oøenia

uzwojenia na

dzielonym karka-

sie. Naleøy zwrÛ-

ciÊ uwagÍ na

zmienny kierunek

nawijania uzwo-

jeÒ pierwotnych,

jak rÛwnieø na

w³aúciwe po³¹cze-

Listy w sprawie wzmac-

niacza prosimy kierowaÊ na

adres redakcji.

/15W (brak oporni-

ka R14), wstawiamy

lampy V3, V4. Na

opornikach katodo-

wych R14, R15 po-

winno wyst¹piÊ na-

piÍcie oko³o 30V. Ostatni¹

czynnoúci¹ jest pod³¹cze-

nie pÍtli sprzÍøenia zwrot-

nego. Naleøy w†tym celu

Rys. 4.

Rys. 5.

Elektronika Praktyczna 2/98

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: