pf_2016_293-297.pdf

(100 KB) Pobierz

Borgis

Post Fitoter 2016; 17(4): 293-297

*Ewa Cieślik, Iwona Cieślik, Katarzyna Bartyzel

Właściwości lecznicze gravioli (Annona

muricata

L.)

Therapeutical properties of graviola (Annona

muricata L.)

Katedra Technologii Gastronomicznej i Konsumpcji, Małopolskie Centrum Monitoringu Żywności,

Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie

Kierownik Katedry: prof. dr hab. inż. Ewa Cieślik

SUMMARY

This paper presents an rerview of the literature on the origin, chemical composition, therapeutical properties and the use of gravi-

ola (Annona muricata L.). Graviola tree grows in warm climates – South America, Africa, Oceania. According to existing lit-

erature, graviola fruit pulp has a high nutritional value. The nutrients which are present in fruits are mainly: protein (7.1-7.3%),

lipids (0.9-1.7%) and dietary fiber (4.3-10.8% dry weight). The fat found in graviola has a rich composition (68 active substance).

More than that presented results of studies that have shown that fruits have antioxidant and anti-inflammatory properties, thanks

to the content of quercetin. Additionally, chemical compounds contained in the plant cells effectively destroy as many as 12 types of

cancer, while protecting healthy cells. Its health benefits also result from this that relieves symptoms and side effects associated with

chemotherapy, supports the body’s immune system and facilitates the detoxification. It was also shown that acetogenins have strong

bactericidal, insecticidal and strengthen the immune system and relieve inflammation. The graviola fruits are used in nutrition and

food production technology. Thanks to the sweet taste, it is used as an addition to desserts. Preparations however apply in the diet

for diabetics, people with liver disease and asthma.

Keywords: graviola, therapeutical properties, chemical composition, acetogenins

STRESZCZENIE

W artykule przedstawiono przegląd piśmiennictwa na temat: pochodzenia, składu chemicznego, właściwości leczniczych oraz zastoso-

wania gravioli (Annona muricata L.). Drzewo gravioli rośnie w ciepłym klimacie – Ameryka Południowa, Afryka, Oceania. Według

danych piśmiennictwa miąższ owoców gravioli charakteryzuje się wysoką wartością odżywczą. Składniki odżywcze, jakie występują

w owocach, to głównie: białko (7,1-7,3%), lipidy (0,9-1,7%) i błonnik pokarmowy (4,3-10,8% suchej masy). Tłuszcz występujący

w gravioli ma bogaty skład (68 aktywnych substancji). Ponadto przedstawione zostały wyniki badań, które wykazały, iż owoce mają

właściwości przeciwutleniające i przeciwzapalne, dzięki zawartości kwercetyny. Dodatkowo związki chemiczne zawarte w tej roślinie

skutecznie niszczą komórki aż 12 typów nowotworów, chroniąc jednocześnie komórki zdrowe. Jej właściwości lecznicze wynikają

również z tego, iż łagodzi ona dolegliwości i skutki uboczne związane z chemioterapią, wspomaga układ odpornościowy organizmu

oraz ułatwia jego detoksykację. Wykazano również, że acetogeniny występujące w owocach mają silne działanie bakteriobójcze,

owadobójcze oraz wzmacniają układ immunologiczny. Owoce gravioli są wykorzystywane w żywieniu i technologii produkcji potraw.

Dzięki słodkiemu smakowi używa się jej jako dodatek do deserów. Przetwory natomiast mają zastosowanie w diecie dla diabetyków,

osób z chorobami wątroby oraz astmą.

Słowa kluczowe:

graviola, właściwości lecznicze, skład chemiczny, acetogeniny

Wstęp

Graviola (Annona

muricata

L.) należy do rodziny

Annonaceae.

Roślina znana jest w Hiszpanii pod

nazwą guanábana, a w Polsce jako flaszowiec miękko-

ciernisty. Jest drzewem rosnącym w amazońskiej dżun-

gli w Brazylii, ale także w innych częściach Ameryki

Południowej; bardzo popularna na Kubie, na wyspach

Bahama, w Puerto Rico i w Kolumbii. Drzewa gravioli

rosnące w ciepłym klimacie, także w innych zakątkach

kuli ziemskiej (Afryka i Oceania), są przez cały rok

zielone (1). Roślina ta ma niezwykle długą tradycję

z uwagi na jej wszechstronne właściwości lecznicze (2).

Od tysiąca lat uznawana jest za wartościowy środek

leczniczy w tradycyjnej medycynie południowoamery-

kańskiej. Różne części drzewa gravioli, w tym kora,

liście, korzenie, owoce i nasiona były znane i wyko-

rzystywane przez peruwiańskich szamanów i Indian

w Ameryce Południowej do leczenia różnych chorób,

w tym serca, astmy, wątroby, zapalenia stawów (3).

Przed dziesięcioma laty świat dowiedział się o licznych

293

Postępy Fitoterapii 4/2016

Ewa Cieślik, Iwona Cieślik, Katarzyna Bartyzel

właściwościach gravioli, przydatnych szczególnie w le-

Tab. 1.

Zawartość składników odżywczych w owocach gra-

violi (Annona

muricata

L.) (6)

czeniu chorób nowotworowych.

To wiecznie kwitnące drzewo rodzi owoce o smaku

Zawartość

Składnik

truskawki i ananasa, ale są także odmiany gravioli,

(% świeżej masy)

których owoce przypominają w smaku cytrusy, ba-

88,31 ± 1,52

nany i kokosy. Graviola dostarcza rdzennej ludności

Wilgotność

zdrowe jadalne owoce, które są powszechnie dostępne

Białko

0,57 ± 0,02

i tanie (4).

Tłuszcze

0,30 ± 0,04

9,84 ± 1,39

0,79 ± 0,10

0,19 ± 0,00

mg/100 g świeżej masy

11,79

163,14

2,22

10,61

0,42

Opis botaniczny gravioli

Graviola (Annona

muricata

L.) jest niewielkim,

około 5-7-metrowym drzewem o dużych sercowatych

liściach, którego wszystkie części – kora, liście, korze-

nie, żywica, owoce oraz nasiona wykazują właściwości

prozdrowotne i lecznicze. Kwitnie przez cały rok

i o każdej porze roku można na niej znaleźć dojrzewa-

jące owoce, które mają owalny, czasem nieregularny

zakrzywiony kształt. Owoce mają 10-30 cm długości

i 15 cm szerokości (1-3). Zdarzają się okazy o średnicy

20 cm, z wyglądu przypominające zielony kasztan.

Dojrzałe owoce gravioli osiągają masę 4,5-6,8 kg, są

pokryte meszkiem, przez co są delikatne w dotyku,

ale skórka jest pokryta drobnymi kolcami i niejadalna

z powodu zawartości substancji gorzkich. Niedojrzałe

owoce mają ciemnozieloną barwę, w miarę dojrze-

wania stają się jasnożółte, łatwe do oddzielenia od

soczystego włóknistego, białego miąższu. Ponieważ

owoce dostępne są przez cały rok, dla przykładu

na Hawajach zbiory rozpoczynają się już w styczniu

i trwają do kwietnia, zbiory główne przebiegają od

czerwca do sierpnia, natomiast od października do

listopada dokonywane są zbiory późne.

Węglowodany ogółem

Błonnik pokarmowy

Popiół

Składniki mineralne:

fosfor

potas

wapń

magnez

żelazo

Skład chemiczny

Miąższ owoców gravioli zawiera średnio ponad

88% wody. Charakteryzuje się on wysoką wartością

odżywczą (1, 5, 6) (tab. 1).

Głównym składnikiem suchej masy są węglowoda-

ny, których zawartość waha się od 84,8 do 86,5% (co

stanowi ok. 10% świeżej masy) w zależności od

stopnia dojrzałości owoców. Ważnymi składnikami

odżywczymi występującymi w owocach gravioli są:

białka (7,1-7,3%), lipidy (0,9-1,7%) i błonnik pokar-

mowy, którego poziom waha się w granicach od 4,3

do 10,8% suchej masy. Zawartość tłuszczów w owo-

cach gravioli jest niewielka, jednakże warto zwrócić

uwagę na ich bogaty skład. Analiza chromatogra-

ficzna oleju pozyskanego z liści, skórki oraz nasion

gravioli wykazała obecność 68 różnych aktywnych

substancji (7, 8). Głównym składnikiem oleju po-

chodzącego z liści jest

β-kariofylen

(31,4%) należą-

cy do seskwiterpenów, podczas gdy olej z owoców

zawiera głównie estry kwasów alifatycznych (51%),

294

szczególnie 2-metyloheksan (39,8%). W oleju ze

świeżych owoców stwierdzono ponadto dość wysoką

zawartość przeciwutleniaczy: mono- i seskwiterpeny,

takie jak

β-kariofylen

(12,7%), 1,8-cyneol (9,9%),

linalol (7,8%),

α-terpineol

(2,8%), propionian lina-

lylu (2,2%) oraz kalaren (2,2%).

Owoce gravioli zawierają wiele witamin: witami-

nę C, witaminę B

, kwas pantotenowy (B

), niacy-

nę (B

), ryboflawinę (B

), tiaminę (B

), kwas foliowy,

a także dużo popiołu (2,28-4,02%) o wysokim pozio-

mie składników mineralnych: wapń, żelazo, magnez,

fosfor, potas, sód, cynk (1, 9-11).

Głównymi składnikami aktywnymi owoców gravioli

są: związki fenolowe, witaminy i karotenoidy, które

determinują jej właściwości przeciwutleniające (4-6,

9, 10, 12, 13) (tab. 2).

W owocach gravioli stwierdzono także wysoki po-

ziom kwercetyny. Jej właściwości przeciwutleniające

i przeciwzapalne są znane – m.in. chronią DNA komó-

rek przed uszkodzeniem. Badania dowodzą, że kwer-

cetyna może stabilizować błony komórek tucznych,

zapobiegając wystąpieniu reakcji alergicznej.

W gravioli wykazano dużą liczbę takich substancji,

jak: laktony, alkaloidy i acetogeniny. Obecność tych

składników chemicznych została stwierdzona przez

wielu badaczy, nie tylko w owocach, ale także w całej

roślinie (14-16).

We wszystkich częściach roślin (owoc, korzeń,

kora, liście) zidentyfikowano murycynę i murycyninę.

Postępy Fitoterapii 4/2016

Właściwości lecznicze gravioli (Annona

muricata

L.)

Tab. 2.

Aktywność przeciwutleniająca owoców gravioli

Dai i wsp. (22) badając wpływ gravioli na komórki

zawartość antyoksydantów w (Annona

muricata

L.) w prze-

raka piersi MDA-MB-468, wykazali, że ekstrakt z jej

liczeniu na świeżą masę (6)

Aktywność i składniki

przeciwutleniające

Aktywność

przeciwutleniająca (µmol TE/g)

Polifenole ogółem (mg GAE/100 g)

Kwas askorbinowy (mg/100 g)

β-Karoten

(mg/100 g)

Likopen (mg/100 g)

Poziom w przeliczeniu

na świeżą masę

35,95 ± 2,04*

281,00 ± 5,40

21,83 ± 3,99

1,21 ± 0,17

0,86 ± 0,12

*Wartość średnia ± SD, TE – ekwiwalent troloksu, GAE

– ekwiwalent kwasu galusowego

Niektóre z substancji występujących w gravioli są

toksyczne. Należą do nich iminocukry oraz neurotok-

syna swainsonina. Naukowcy zastanawiają się nawet

nad bezpieczeństwem konsumpcji owoców gravio-

li. Ekstrakty z pulpy otrzymanej z owoców gravioli

pozwoliły także na stwierdzenie obecności acetoge-

nin (typu E), z których najważniejszą okazała się

annonacyna (6, 17-19).

Właściwości lecznicze

Cała roślina ma właściwości lecznicze. Badania pro-

wadzone nad graviolą rozpoczęły się już w latach 40.

ubiegłego wieku i potwierdziły, iż związki chemiczne

tej rośliny, nawet przy małych dawkach, skutecznie

niszczą komórki nowotworowe, nie oddziałując przy

tym negatywnie na zdrowe komórki. Wykazano, że

preparaty z gravioli skutecznie niszczą komórki aż

12 typów nowotworów, w tym mięsaka płuc i trzust-

ki, raka wątroby i piersi, chłoniaka, gruczolakoraka

prostaty, jelit i płuc (1, 2). Potwierdziły to kolejne

badania, w trakcie których udało się wytypować naj-

bardziej skuteczne acetogeniny.

Badania nad efektywnością związków chemicznych

występujących w gravioli wykazały, że jedna z pięciu

substancji wyekstrahowanych z nasion owoców tej ro-

śliny okazała się wybiórczo cytotoksyczna dla komórek

gruczolakoraka jelita grubego (HT-29). W kolejnych

badaniach, dotyczących przeciwnowotworowych wła-

ściwości gravioli, wykazano jej korzystne działanie na

komórki raka prostaty i piersi, a następnie potwier-

dzono te właściwości w przypadku raka wątroby (1, 2,

20). W badaniach właściwości przeciwnowotworowych

gravioli stwierdzono, że związki, które są naturalnie

obecne w owocach tej rośliny, mogą regulować meta-

bolizm cyklu komórki, przeżywania i zdolność prze-

rzutów komórek nowotworowych trzustki (21).

owoców znacząco hamował ich wzrost zarówno

vitro,

jak i

in vivo.

Zdolność do niszczenia komórek

nowotworowych graviola zawdzięcza acetogeninom,

związkom chemicznym występującym w roślinach

z rodzaju

Annonaceae

(do których graviola należy).

Okazało się również, że substancje te mają ok. 10 ty-

sięcy razy silniejsze działanie przeciwnowotworo-

we niż jeden z popularniejszych leków stosowanych

w chemioterapii – adriamycyna. Lecznicze właściwo-

ści gravioli polegają na zdolności unieszkodliwiania

komórek nowotworowych i hamowania ich wzrostu

poprzez wybiórcze hamowanie procesów enzyma-

tycznych zachodzących w ich błonach komórkowych.

Co więcej, acetogeniny są skuteczne w eliminowaniu

guzów opornych na działanie innych leków. Badania

wykazały również, że aż 14 związków należących do

grupy acetogenin charakteryzuje się takimi właściwo-

ściami. Jak się okazało, składniki te, nawet przy niskim

stężeniu, wykazują dużą aktywność przeciwnowotwo-

rową. Graviola została uznana za środek nadzwyczaj

bezpieczny w porównaniu do chemioterapeutyków,

ponieważ uszkadza komórki nowotworowe, chroniąc

jednocześnie komórki zdrowe. Stwierdzono także, że

łagodzi ona dolegliwości i skutki uboczne związane

z chemioterapią, co pozytywnie wpływa nie tylko na

organizm, ale też na samopoczucie pacjenta (23).

Przeciwnowotworowe działanie gravioli zostało

potwierdzone w Japonii w badaniach na myszach,

którym wszczepiono komórki raka płuc (23). Gryzonie

zostały podzielone na trzy grupy, przy czym I grupie

badanych zwierząt nie podawano żadnego leku, II gru-

pa otrzymywała lek (adriamycynę), z kolei III grupa

myszy otrzymywała annonacynę, główną acetogeninę

występującą w gravioli, w dawce 10 mg/kg masy ciała.

Po dwóch tygodniach trwania eksperymentu zaobser-

wowano następujące efekty: w I grupie, w której nie

zastosowano żadnego leczenia, pięć spośród sześciu

myszy padło. W grupie II, w której gryzonie otrzymy-

wały adriamycynę, trzy z sześciu myszy padły, a u tych,

które przeżyły, nastąpiło zmniejszenie guza o 54,6%

w stosunku do grupy I. W grupie III otrzymującej an-

nonacynę z gravioli przeżyły wszystkie zwierzęta, a ich

guz zmniejszył się o 57,9% w stosunku do wielkości

guza u myszy z grupy I.

Stwierdzono, że annonacyna przejawia szczegól-

nie korzystne właściwości w walce z nowotworami

płuc, trzustki, prostaty, piersi i jelita grubego. Dai

i wsp. (22) wykazali, że ekstrakt z owoców gravio-

li (GFE) hamuje przerzuty onkogenu (genu rako-

twórczego) w hodowlach komórkowych i u zwierząt

w przypadku raka piersi. W czasie 5-tygodniowej

295

Postępy Fitoterapii 4/2016

Ewa Cieślik, Iwona Cieślik, Katarzyna Bartyzel

kuracji dietą GFE (200 mg/kg) poziom białek EGFR,

p-EGFR, p-ERK w komórkach nowotworowych raka

piersi MDA-MB-468 zmniejszył się odpowiednio o 56,

54 i 32,5%. Dokładna analiza statystyczna wyników

wykazała, że dieta zawierająca owoce gravioli (GFE)

hamuje wzrost guza o 32%. Haruenkit i wsp. (10)

wykazali ponadto cytotoksyczny efekt metanolowych

ekstraktów z pulpy owocowej na ludzkie linie ko-

mórkowe nowotworu płuc Calu-6 oraz nowotworu

przewodu pokarmowego SNU-601.

Poza tym dowiedziono, że acetogeniny mają silne

działanie bakteriobójcze i owadobójcze, a spożywanie

preparatów z gravioli wzmacnia układ immunologicz-

ny i łagodzi stany zapalne. Wykazano także, że kora

gravioli ma właściwości przeciwbakteryjne i prze-

ciwwrzodowe, a owoce wzmagają wydzielanie mleka

u karmiących kobiet. Nasiona mają z kolei działanie

przeciwpasożytnicze, natomiast liście działają prze-

ciwpadaczkowo, przeciwcukrzycowo, rozkurczowo

i uspokajająco. Są także stosowane w leczeniu depre-

sji, nadmiernego stresu i zaburzeń nerwowych.

Graviolę stosuje się również przy takich dole-

gliwościach, jak nadciśnienie tętnicze, reumatyzm,

choroby wątroby, astma, choroby skórne, biegunka

i podwyższona temperatura ciała. Spożywanie su-

plementów z graviolą jest również zalecane w zapo-

bieganiu nowotworom. Oprócz niszczenia komórek

nowotworowych graviola wykazuje także inne lecz-

nicze właściwości, a mianowicie oczyszcza organizm

z toksyn, pomaga leczyć wrzody oraz wspiera układ

odpornościowy.

działanie przeciwnowotworowe, przeciwbakteryjne,

przeciwwirusowe i przeciwpasożytnicze. Stwierdzono,

że wyciągi z gravioli niszczą bądź hamują rozwój ko-

mórek nowotworowych, chroniąc jednocześnie komór-

ki zdrowe. Ponadto graviola stanowi silne wsparcie

podczas chemioterapii, jest środkiem wzmagającym

układ odpornościowy organizmu oraz ułatwia de-

toksykację organizmu. Graviola wspomaga leczenie

wrzodów i przewlekłych grzybic. Zapobiega ona także

chorobom w grupach zagrożenia nowotworowego, np.

u palaczy tytoniu.

Należy również dodać, że po latach intensywnych

badań nie udało się uzyskać syntetycznych związków

przeciwnowotworowych z grupy acetogenin, które

występują w gravioli.

Piśmiennictwo

Hebst MC. Fact sheet and position statement on Sour-

sop (Graviola). Cancer Assoc South Africa (CANSA) 2013; 1-6.

2. Stelmach W. Zielone drzewo nadziei. Mag Aptek 2013; (3):64-7.

3. Cieślik E. Właściwości odżywcze i prozdrowotne gravioli (An-

nona muricata

L.), opuncji figowej (Opuntia

ficus-indica

Mill.),

mangostanu wlaściwego (Garcinia

mangostana

L.), aloesu zwy-

czajnego (Aloe

vera L.). Nutrit Health 2014; 17(63):1-8. 4. Dem-

bitsky VM, Poovarodom S, Leontowicz H i wsp. The multiple

nutrition properties of some exotic fruits: Biological activity and

active metabolites. Food Res Int 2011; 44:1671-701.

Rios de

Souza V, Pimenta Pereira PA, Queiroz F i wsp. Determination of

bioactive compounds, antioxidant activity and chemical composi-

tion of Cerrado Brazilian fruits. Food Chem 2012; 134(1):381-6.

6. Ribeiro RIMA, Kuribayashi JS, Borges PC i wsp. Inhibition of

metalloproteinases by Aloe

vera, Annona muricata, and black tea

aqueous extracts. Bioscience J 2010; 26(11):121-7. 7. Jirovetz L,

Buchbauer G, Ngassoum MB. Essential oil compounds of the An-

nona muricata fresh fruit pulp from Cameroon. J Agric Food Chem

1998; 46(9):3719-20. 8. Pelissier Y, Marion C, Kone D i wsp. Vo-

latile components of Annona

muricata L. J Essent Oil Res 1994;

6(4):111-4. 9. Haruenkit R, Poovarodom S, Leontowicz H i wsp.

Comparative study of health properties and nutritional value of

durian, mangosteen, and snake fruit: Experiments in

vitro and in

vivo. J Agric Food Chem 2007; 55(14):5842-9. 10. Haruenkit R,

Poovarodom S, Vearasilp S i wsp. Comparison of bioactive com-

pounds, antioxidant and antiproliferative activities of Mon Thong

durian during ripening. Food Chem 2010; 118(3):540-7. 11. Sale-

em TSM, Basnett H, Ravi V i wsp. Phyto-pharmacological review

of Annona

squamosa L. Natural Products Indian J 2009; 5(2):85-8.

12. Enweani IB, Obroku J, Enahoro T i wsp. The biochemical ana-

lysis of soursop (Annona

muricata L.) and sweetsop (A. squamo-

sa L.) and their potential use as oral rehydration therapy. J Food

Agric Environ 2004; 22(11):39-43. 13. Florence NT, Benoit MZ,

Jonas K i wsp. Antidiabetic and antioxidant effects of Annona

mu-

ricata

(Annonaceae), aqueous extractions streptozotocin-induced

diabetic rats. J Ethnopharmacol 2014; 151:784-90. 14. Hasrat JA,

Pieters L, De Backer JP i wsp. Screening of medicinal plants from

Suriname for 5-HT1A ligands: Bioactive isoquinoline alkaloids

from the fruit of Annona

muricata. Phytomed 1997; 4(2):133-40.

15. Jaramillo MC, Arango GJ, Gonzalez UMC i wsp. Cytotoxicity

and antileishmanial activity of

Annona muricata

pericarp. Fito-

terapia 2000; 71(2):183-6.

16.

Anonim: Presence of compounds

in graviola (Annona

muricata).

Raintree nutrition, New York

2004. 17. Cassileth B. Complementary therapies, herbs, and other

OTC agents. Oncology 2008; 22(10):1202.

18.

Mohanty S, Hol-

Zastosowanie w żywieniu

Owoce gravioli są szeroko wykorzystywane w ży-

wieniu i technologii produkcji potraw. Przyrządza

się z nich orzeźwiające napoje, lody i przetwory. Ze

względu na swój smak graviola chętnie wykorzystywa-

na jest w kuchni – jako dodatek do deserów, sałatek

owocowych oraz koktajli. Z owoców gravioli spo-

rządza się również soki o swoistym, słodko-gorzkim

smaku. Również przetwory z poszczególnych części

roślin mają zastosowanie w diecie dla diabetyków,

osób z chorobami wątroby oraz astmą.

Podsumowanie

Ze względu na wysoki poziom substancji biologicz-

nie aktywnych, znajdujących się prawie we wszystkich

częściach rośliny, zwłaszcza w owocach, graviola jest

przedmiotem badań wielu naukowców. Od kilku-

nastu lat drzewem tym interesują się fitoterapeuci,

którzy wiedzą o jej działaniu przeciwdepresyjnym

z przekazów plemion indiańskich. Do właściwości

leczniczych gravioli należy zaliczyć przede wszystkim

296

Postępy Fitoterapii 4/2016

Właściwości lecznicze gravioli (Annona

muricata

L.)

linshead J, Jones L i wsp. Annona

muricata (Graviola): Toxic or

therapeutic. Nat Prod Commun 2008; 3(1):31-3.

19.

Melot A,

Fall D, Gleye C i wsp. Apolar Annonaceous acetogenins from the

fruit pulp of

Annona muricata. Molecules 2009; 14(11):4387-95.

20. Yuan SS, Chang HL, Chen HW i wsp. Annonacin, a mono-

tetrahydrofuran acetogenin, arrests cancer cells at the G1 phase

and causes cytotoxicity in a Bax- and caspase-3-related pathway.

Life Sci 2003; 72(25):2853-61.

21.

Torres MP, Rachagani S, Pu-

rohit V i wsp. Graviola: a novel promising natural-derived drug

that inhibits tumorigenicity and metastasis of pancreatic cancer

cells in

vitro and in vivo through altering cell metabolism. Cancer

Lett 2012; 323(1):29-40. 22. Dai HS, Schmelz EM, Ju YH i wsp.

Selective growth inhibition of human breast cancer cells by gra-

viola fruit extract in

vitro and in vivo involving downregulation of

EGFR expression. Nutr Cancer 2011; 63(5):795-801.

23.

Hami-

zah S, Roslida AH, Fezah O i wsp. Chemopreventive potential of

Annona muricata L. leaves on chemically-induced skin papilloma-

genesis in mice. Asian Pac J Cancer P 2012; 13:2533-9.

Konflikt interesów

Conflict of interest

Brak konfliktu interesów

None

otrzymano/received: 24.03.2016

zaakceptowano/accepted: 25.04.2016

Adres/address:

*prof. dr hab. inż. Ewa Cieślik

Katedra Technologii Gastronomicznej i Konsumpcji

Małopolskie Centrum Monitoringu Żywności

ul. Balicka 122, 30-149 Kraków

tel./fax +48 (12) 662-48-25

e-mail: rrciesli@cyf-kr.edu.pl

Postępy Fitoterapii 4/2016

297

Plik z chomika:

wiciacom

pf_2016_293-297.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: