Ocena ryzyka zawodowego przy ręcznym ciągnięciu i pchaniu ciężarów (LMM)
l. Wstęp
Podczas ciągnięcia i pchania ciężkich przedmiotów obciążony (a więc także narażony) jest cały układ mięśniowo-szkieletowy. Najbardziej obciążone są dłonie, ramiona i barki. Są też sytuaqe wymagające:
• zwiększonego wysiłku fizycznego (włożenia więcej energii) lub/i
• przyjęcia niekorzystnej postawy ciała,
przez co dodatkowo dochodzi do narażenia odcinka lędźwiowego kręgosłupa, stawów biodrowych i kolanowych.
Pchanie i ciągnięcie nie wymaga dużego wysiłku statycznego (monotonnego), jaki zwykle towarzyszy podnoszeniu i dźwiganiu ciężarów, dlatego zidentyfikowanie przewlekłych, negatywnych skutków przeciążenia organizmu przy tych pracach jest trudne.
Za typowe narażenie dla układu mięśniowo-szkieletowego przy ciągnięciu i pchaniu uznaje się gwałtowne (dynamiczne) przeciążenia będące skutkiem np.:
• szturchnięcia,
• obsunięcia się, bądź
• nagłego i dużego wysiłku włożonego w celu zmiany kierunku ruchu lub zahamowania.
Ryzyko powstania urazów lub schorzeń układu mięśniowo-szkieletowego powodowanych tymi przeciążeniami jest trudne do oszacowania. Tak, jak przy ręcznym dźwiganiu ciężarów, w Niemczech opracowano i zastosowano metodę wskaźników kluczowych - Leitmerkmalmethode (LMM) oceny ryzyka zawodowego przy pracach, przy których osoba narażona jest na obciążenia fizyczne pochodzące od ręcznie ciągniętych lub pchanych ciężkich przedmiotów. Metoda ta umożliwia pracodawcy, kierownikowi robót a nawet pracownikowi łatwo i szybko ocenić ryzyko zawodowe, jakie występuje przy danej pracy związanej z ciągnięciem lub pchaniem ciężarów i w razie potrzeby podjąć stosowne środki obniżające poziom tego ryzyka.
Najważniejsze obciążenia
Typowe narażenia
wrzesień 2006
l .A.
Federalny Urząd Ochrony Pracy i Medycyny Pracy oraz Komisji Landów ds.
BHP (ŁASI - Niemcy) opublikował tę metodę na swojej stronie internetowej: www.baua.de. Dzięki uprzejmości autorów metodę tę przedstawiamy Państwu.
Metoda wskaźników kluczowych polega na określeniu wartości (wagi), wyrażonej w punktach, wskaźników charakteryzujących pięć różnych czynników obciążenia występujących przy wykonywaniu tych czynności. Na podstawie tego oszacowania dokonuje się wyliczenia punktowego, pozwalającego na zakwalifikowanie pracy do jednej z 4 kategorii ryzyka. Czynnikami podlegającymi szacowaniu są:
• czas,
• masa przedmiotu,
• dokładność i prędkość ruchu,
• postawa ciała,
• warunki wykonywania pracy.
Metoda LMM służy orientacyjnej ocenie warunków pracy przy ciągnięciu lub pchaniu ciężarów.
Przy ocenie wartości poszczególnych wskaźników niezbędna jest odpowiednia wiedza w odniesieniu do ocenianej czynności składowej. Jeżeli takiej wiedzy nie mamy, to należy przeprowadzić szczegółową analizę wszystkich wykonywanych czynności. W żadnym wypadku nie wolno opierać się na przypuszczeniach, gdyż zwykle prowadzą one do fałszywych wyników.
Szacowania dokonuje się zasadniczo dla czynności składowych i odnośnie tylko do jednego dnia pracy. Jeżeli w ramach wykonywanego zadania występują liczne czynności składowe przy wyraźnym ich zróżnicowaniu, to należy je odrębnie oceniać i dokumentować.
Każdą czynność związaną ze znacznymi obciążeniami fizycznymi należy ocenić odrębnie.
2. Wartościowanie czynników
2. l. Szacowanie wskaźnika czasu
Wartość czasu obciążenia szacuje się na podstawie poniższej tabeli, wybierając jedną z dwóch form wykonywania pracy. Dla czynności:
• charakteryzujących się regularnym ich wykonywaniem podczas zmiany, jeżeli pojedyncza droga ciągnięcia lub pchania nie przekracza 5 m, podstawowym parametrem będzie częstotliwość,
• wykonywanych nieregularnie i przy pojedynczej drodze (ciągnięcia, pchania) przekraczającej 5 m, podstawowym parametrem będzie łączna droga ciągnięcia i pchania.
Granicę pojedynczej drogi równej 5 m należy traktować tylko jako orientacyjną. W przypadkach wątpliwych powinno się dopiero podczas wykonywania pracy rozstrzygnąć, która forma występuje częściej - częste ruszanie i hamowanie (parametr - częstotliwość), czy dłużej trwające ciągnięcie/pchanie (parametr - łączna droga).
Szacowanie wskaźnika czasu obciążenia
Ciągnięcie i pchanie na krótkie odległości bądź przy częstych przerwach
Ciągnięcie i pchanie na dłuższe odległości
Pojedyncza odległość do 5 m
Pojedyncza odległość powyżej 5 m
Częstotliwość
(liczba na zmianę roboczą)
Wskaźnik czasu
(pkt)
Łączna droga przebyta podczas zmiany roboczej (km)
(Pkt)
<10
1
<0,3
10 do < 40
2
0,3 do < 1
40 do < 200
4
ldo<4
i0200 do < 500
6
4do<8
500 do < 1000
8
8 do < 16
>1000
10
>16
Przykładowe prace polegające na ciągnięciu i pchaniu na krótkie odległości (do 5 m), bądź takie, podczas których pracownik wykonuje częste przerwy, to:
• obsługa manipulatorów,
• rozwożenie posiłków w szpitalu,
• montaż (uzbrajanie) maszyn^
PRZYKŁAD
Przykładowe prace polegające na ciągnięciu i pchaniu na dłuższe odległości (pow. 5 m), to: PRZYKŁAD
• wywożenie śmieci w kontenerach na kółkach,
• przemieszczanie mebli na rolkach wewnątrz budynków,
• transport towarów z magazynu na halę sprzedaży za pomocą ręcznych wózków, tzw. pale-ciaków.
2.2. Szacowanie wskaźnika masy
Znaczenie masy ciągniętego lub pchanego ciężaru szacuje się na podstawie tabeli - w zależności od wartości tej masy i rodzaju użytego sprzętu pomocniczego.
Określając masę ciągniętego lub pchanego ciężaru nie wolno pominąć masy samego środka transportu służącego do przemieszczania ciężaru.
Szacowanie wskaźnika masy
Masa
(w kg) do przemieszczenia:
• przez toczenie przedmiotu lub
• przy użyciu sprzętu
Przedmiot przetaczany bez u...
ela__k