Poprawnie mówimy głoskę_w2.doc

(3806 KB) Pobierz

Poprawnie mówimy głoskę – dź

Krótka charakterystyka głoski – dź jest spółgłoską środkowojęzykową, zwarto-szczelinową, dźwięczną. Artykułowana przez zwarcie i szczelinę. Jako głoska dźwięczna może być wymawiana bezdźwięcznie. Jeżeli pozostałe głoski z tego szeregu są prawidłowe (ś-ź-ć), to dź zwykle pojawia się samoistnie. Głoskę tę można uzyskać poprzez wymawianie miękkiego d z dodatkiem ź.

Przyczyny nieprawidłowej wymowy głoski dź – najczęstszymi przyczynami są : wady słuchu, zaburzenia słuchu fonetycznego, organiczne uszkodzenia w jamie gardłowo-nosowej, uszkodzenia języka i warg, anomalie szczęk i zgryzu, wrodzona nieprawidłowość języka, dziedziczność i naśladownictwo, zaburzenia kinetyczno-kinestetyczne, zaburzenia pamięci i koncentracji uwagi.

Metody korygowania lub wywoływania wadliwej wymowy głosek:

- wyraz, sylaba, głoska

- sylaba, wyraz

- głoska, sylaba, wyraz

Podczas wymawiania głoski dź wargi odsunięte są od zębów, nieznacznie wysunięte do przodu, kąciki ust zaciśnięte. Masa języka unosi się do podniebienia twardego, gdzie następuje zwarcie, przechodzące w szczelinę, jak przy wymowie ź. Podniebienie miękkie przylega do tylnej ściany jamy gardła słabiej niż podczas wymowy ć. Głoska dź wymawiana jest w wyrazach w nagłosie, śródgłosie, wygłosie. Nie występuje przed samogłoską y.

Etapy terapii logopedycznej:

- terapie rozpoczyna się od ćwiczeń narządów mowy, które mają usprawnić głownie pracę języka i warg by umożliwić prawidłową wymowę głoski.

- równocześnie należy usprawnić słuch fonematyczny, który pozwala różnicować głoski. Jest to szczególnie ważne w przypadku substytucji głosek.

- etap wywołania głoski

- proces utrwalania dźwięku najpierw w izolacji, potem w sylabach, wyrazach

- terapia jest zakończona jeżeli dziecko realizuje poprawnie głoskę w mowie spontanicznej.

Efekty terapii są uzależnione od :

- częstotliwości i systematyczności ćwiczeń

- zaangażowania, cierpliwości rodziców i współpracy z logopedą

- motywacji dziecka do spełnienia zaleceń (dostosowanie formy ćwiczeń do potrzeb dziecka, dbanie o atrakcyjność ćwiczeń, wprowadzenie elementów zabawy)

- stworzenie właściwych warunków do ćwiczeń (wyciszone miejsce, poświecenie wyłącznej uwagi dziecku przez 15 – 20 minut)

- zauważenie i docenienie najmniejszych sukcesów dziecka

Ćwiczenia logopedyczne :

a) ćwiczenia narządów mowy – szereg ciszący ( ś, ź, ć, dź )

- ćwiczenia usprawniające język i wargi (śmieszne minki)

- wysuwanie i cofanie języka za zęby – płaszczyzna pozioma

- liczenie zębów dolnych językiem,

- opieranie czubka języka o dolne zęby i wypychanie go,

- ściskanie warg w dzióbek,

- rozszerzanie warg w uśmiechu,

- wciąganie i wysuwanie policzków do środka i na zewnątrz jamy ustnej

- ruchy wargi dolnej w prawo i w lewo.

b) ćwiczenie słuchu fonematycznego :

- klaśnij w ręce gdy usłyszysz „dź”

c) ćwiczenie przygotowujące do wywołania głoski

- środkową część języka unosimy do góry (do przedniej części podniebienia twardego) doprowadzając do zwarcia (uderzenia), a następnie szczeliny, zęby zbliżamy do siebie, wargi lekko zaokrąglamy.

- w wywołaniu głoski dź możemy zastosować metodę przekształceń, głoską pomocniczą jest ń. W czasie wymawiania długiego i mocnego „ń” zaciskamy nos. W ten sposób uzyskamy dźwięk dź.

Zwracamy uwagę dziecka na układ warg, ich napięcie ułatwia właściwe ułożenie masy języka. Przykładamy palec wskazujący do ust, naśladując gest nakazujący milczenie.

- wymawiamy przedłużony dźwięk dziiia lub słowo dziadek. Podczas wymawiania sylab/wyrazu prawą dłoń dziecka umieszczamy na naszej krtani, lewą dłoń na jego krtani, uświadamiając w ten sposób dźwięczność głoski.

- Jeśli dziecko ma trudności z realizacją głoski, łączymy wymowę głoski zwartej d i szczelinowej ź, wymawiając szybko dzia, dzio, dziu.

- Polecenie wybrzmiewania sylaby di z równoczesnym przyciskaniem szpatułką czubka języka do dna jamy ustnej także sprzyja prawidłowemu wypowiedzeniu głoski dź

d) ćwiczenia na sylabach ( patrz materiał wyrazowy)

e) ćwiczenia na wyrazach ( patrz materiał wyrazowy)

f) ćwiczenia słuchowe rozróżniające głoski „dź”, „ć” ( logopeda wymawia głoski w sylabach, dziecko klaszcze gdy słyszy głoskę dźwięczna : dzia, cia, dziu, ciu, dzie, cie itp.)

- z grupy obrazków (3obrazki) znajdź ten który nie pasuje np.

dziadek, dzięcioł, ciupaga

budzik, pociąg, łodzie

- grupowanie obrazków z głoską „dź” z inną głoską odległa

dź – działo, działka, dziadek, dziupla

ć – ciele, ciastko, ciemno, ciocia

g) ćwiczenia poznanych głosek w zwrotach, zdaniach, zagadkach, rebusach

h) automatyzacja na materiale literowym i wymowie potocznej

Materiał wyrazowy :

- wyrazy dźwiękonaśladowcze : dzia – dzia , dziub – dziub , dziam – dziam , dziug - dziug

- sylaby : dzia, dzio, dziu, dzie,

- wyrazy przed spółgłoską : dzik, dziwak, dziwny, dźwięk, dźwięk

- wyrazy (nagłos) : dź/a: dziad, dziadek, dział, działka, działo, dzianina, dziatwa, działają, dź/e : dzień, dzielna, dzielnik, dziewiątka, dziękuje, dzienny, dziennikarka, dzierga, dź/o : dziobak, dzionek, dziobią, dź/u : dziupla, dziura, dziurkowany.

- wyrazy (wygłos) : gładź, poradź, radź, miedź, pędź, jedź, krawędź, idź, pójdź, wyjdź,

- wyrazy (śródgłos) : jagodzianka, młodzian, oddział, podział, udział, łodzie, nadzieja, nadzienie, podziękowanie, niedziela, tydzień, chłodziarka, pradziad, lodziarka, opowiedział, nadziewał, podzielił.

- zestawy dwuwyrazowe : działka dziadka, dziwny dziób, dziupla dzięcioła, dzień dziadka, dziób dziobaka, dziennik dziekana, dzielna i dzielnik, dzikie łabędzie, dziewiąta godzina, dziurawa dzianina, dzielna dziennikarka, rodzinna niedziela, dziurawe łodzie.

- zdania : Mój dziadek ma działkę. Wandzia odwiedziła chorego Tadzika. Po wodzie pływają motorowe łodzie. Tydzień temu widziałam rudzika. Dziadek będzie na obiedzie. Rodzice Jadzi kupili nowe wdzianko. Rodzice wysłuchali dziennika. Pan Władzio pisze dzieje dzielnicy Łodzi.