04.Zapomniana konieczność.pdf

Zapomniana konieczność, czyli rzecz o egzorcyzmach

Roman Konik

Zapomniana konieczność, czyli rzecz o

egzorcyzmach

Kilka lat temu, mieszkając w Rzymie, miałem okazję spotkać księdza Gabriela Amortha,

pracującego w kurii watykańskiej. Nie ukrywam, że przy każdej nadarzającej się okazji dążyłem do

spotkania z zawsze uśmiechniętym kapłanem. Wszelki kontakt napawał mnie niewymownym

optymizmem, tak jakby radosna osobowość i ogromny optymizm księdza Gabriela przechodziły

bezpośrednio na mnie. Wielkie było jednak moje zdziwienie, gdy przypadkowo dowiedziałem się, że

ksiądz Amorth jest głównym egzorcystą Rzymu, codziennie spełniającym swą trudną posługę

zmagania się z szatanem (przez siedem lat posługi udzielił egzorcyzmów około 20 tysiącom osób!).

W ostatnich latach wiele traktatów poświęcono dziedzinom teologii i moralności katolickiej, jednak

zagadnienie egzorcyzmów zostało w dużym stopniu pominięte. Jest szereg przyczyn tego

zaniedbania. Dziś dla niejednego katolika używanie klasycznych egzorcyzmów postrzegane jest

jako niepoważna, groteskowa i śmieszna zabawa. Diabeł traktowany jest bardziej jako krnąbrny i

rubaszny dandys, który ukazuje nam uroki tego świata. Bardziej „wyrafinowani” teolodzy

utożsamiają zaś szatana z jakąś abstrakcyjną ideą zła. Nie zdają sobie jednak sprawy, że jest to

czysta herezja (kto ze współczesnych pamięta jeszcze to słowo?) stojąca w opozycji do nauczania

magisterium Kościoła.

Każdemu, kto mieni się być katolikiem a jednocześnie nie wierzy w realne istnienie i działanie

szatana, polecam lekturę Pisma św. i Ojców Kościoła (od św. Justyna i św. Ireneusza, po św.

Tomasza z Akwinu czy św. Bonawenturę). Według opinii egzorcystów katolickich, brak wiary w

realne istnienie szatana owocuje zawsze jego zwiększoną aktywnością. Ofiary złego ducha, nękane

przez szatana, leczone są farmakologicznie i psychiatrycznie, podczas gdy w rzeczywistości

jedynym lekarstwem bywa rytuał egzorcyzmu.

Zawód – egzorcysta

Do dziś pamiętam słowa księdza Gabriela Amortha, wypowiadane z pewnością aksjomatu: „tam,

gdzie traci się wiarę, rośnie zabobon”. Odejście od praktyk religijnych paradoksalnie zwiększyło

zapotrzebowanie na kontakt człowieka ze sferą duchową. Z tego też powodu spotykamy

współcześnie tak wielkie zainteresowanie magią, tarotem, chiromancją, wróżbami czy okultyzmem.

Mało który katolik zdaje sobie sprawę z fatalnych skutków zajmowania się bioenergoterapią,

nekromancją czy astrologią. Tego rodzaju praktyki traktuje się współcześnie jako formę rozrywki

lub poszukiwań „odmiennych stanów świadomości”. Jeżeli zabawą jest wywoływanie duchów, to

stąd już tylko krok ku temu, by potraktować szatana jako postać baśniową czy wymysł

średniowiecznej literatury demonologicznej. Wedle potocznej opinii, nie ma nic złego w czytaniu

horoskopów, bywaniu u wróżek i magów czy „zabawie” w wywoływanie duchów. Do tego dochodzą

różnego rodzaju sekty (jawnie odwołujące się do kultu szatana). W wielu krajach spotkać możemy

oficjalnie działające związki zawodowe ezoteryków, co świadczy o ogromnej liczbie osób

zajmujących się magią. Mnożą się też szkoły wydające (po odbyciu kursu – z reguły bardzo

drogiego) dyplomy maga, alchemika, astrologa, wróżbity, okultysty czy spirytysty. Niektóre

wydawnictwa prasowe pełne są spirytystycznych artykułów, oferując do sprzedaży: krew smoka,

czarne kadzidło, czary miłości, woskowe lalki dla rzucenia uroku nienawiści, talizmany

umożliwiające rozkazywanie duchom itd.

Nawet niewinnie wyglądające seanse spirytystyczne mogą okazać się pułapką dla ich uczestników.

Włoski kapłan, Candido Amantini (35 lat pracy w „zawodzie”), jako doświadczony egzorcysta,

stwierdza z całą stanowczością, że nie istnieją duchy dobre poza aniołami. Nie można też wywołać

dusz zmarłych na seansach spirytystycznych. Duchy pojawiające się tam są zawsze złymi duchami.

Podobnie jest z seansami leczniczymi. Od kilku księży już słyszałem o efektach „leczenia”

Kaszpirowskiego w Polsce. Zdarzały się przypadki uzdrowienia przez niego dolegliwości fizycznych,

lecz pociągało to za sobą kompletną ruinę duchową.

Prawie każde większe miasto europejskie ma kilku „zawodowych egzorcystów”, którzy za drobną

opłatą są w stanie wypędzić każdego złego ducha. Tego rodzaju szamańskie praktyki istniały

zawsze, stąd też Kościół, by bronić wiernych przed oszustami w tej jakże delikatnej materii,

ustanowił oddzielne święcenia egzorcystatu oraz oddzielne obrzędy w postaci egzorcyzmów,

których nie mogą udzielać osoby świeckie, a tylko biskupi lub przez nich wyznaczeni duchowni

(Kodeks Prawa Kanonicznego, 1172).

Egzorcyzmów nie wolno udzielać bazując na modlitwach prywatnych, lecz tylko w oparciu o

zachowany obrzęd oraz formuły zatwierdzone przez władzę kościelną. Dlatego też wiele osób,

zarówno świeckich, jak i duchownych (bez mandatu biskupa), uważających się i podających się za

egzorcystów, naprawdę nimi nie jest. Niektóre wróżki egzorcyzmują co prawda, wzorując się na

zasadzie rytuału wiary katolickiej, należy jednak uświadomić sobie fakt, że egzorcyzmy są

dokonywane tylko mocą Kościoła i nikt bez poparcia z jego strony nie ma odpowiedniej mocy

sprawczej, aby nakazać wypędzenie złego ducha.

Egzorcyści katoliccy wybierani są najczęściej spośród kapłanów, którzy mają jednocześnie

specjalność lekarza (najlepiej psychiatry), a także charakteryzują się ogromną odpowiedzialnością i

gorliwością posługi kapłańskiej.

Sam papież Jan Paweł II (wedle słów księdza Amortha) trzykrotnie sam dokonywał egzorcyzmów:

po raz pierwszy na samym początku pontyfikatu, po raz drugi w roku 1982, kiedy to

egzorcyzmował pewną kobietę ze Spoletto, przyprowadzoną przez biskupa Ottorino Albertiego, i po

raz trzeci we wrześniu 2000 roku, kiedy to nakazał szatanowi opuścić ciało pewnej dziewczyny

opętanej od ośmiu lat. W ostatnim egzorcyzmie uczestniczył też ksiądz Amorth oraz rodzice

dziewczyny.

Zaniechanie egzorcyzmów w ewidentnych przypadkach zawsze odbywa się ze szkodą dla

opętanego. Ksiądz Amorth w swej książce Wyznania egzorcysty podaje liczne przykłady i

konsekwencje zaniechania egzorcyzmów, które nawet kończyły się śmiercią opętanego. Jest tam

wiele tego rodzaju świadectw: „Potrzebowaliśmy 10 lat, zanim znaleźliśmy biskupa, który nam

uwierzył i wyznaczył egzorcystę, aby uwolnił moją żonę! Przeżyliśmy dziesięć lat okrutnych

męczarni; dziesięć lat zatrzaskiwanych przed nosem drzwi i upokarzających drwin ze strony innych

ludzi oraz wielokrotnie powtarzanych słów: «Jesteście szaleni». Dziesięć lat, podczas których

stosowaliśmy różnorodne kuracje medyczne i wydaliśmy bez potrzeby to wszystko, co

posiadaliśmy”.

Opętanie czy choroba psychiczna?

Osoby sceptycznie nastawione wobec egzorcyzmów powołują się najczęściej na opinię, że tak

naprawdę żadnego opętania nie ma, albowiem stanowi ono jedynie pewną mutację choroby

psychicznej o podłożu religijnym (dzieje się tak szczególnie po tym, jak w 1994 roku Światowa

Organizacja Zdrowia uznała opętanie za kategorię diagnostyczną przypisaną chorobie psychicznej).

Wedle wszystkich egzorcystów tezę utrzymującą, że każde opętanie jest chorobą psychiczną, obalić

jest bardzo łatwo. Wystarczy zaprosić na rytuał egzorcyzmu osobę twierdzącą, że nie ma opętań.

Jest pewne, że całkowicie zmieni zdanie. Czy można bowiem uznać za chorobę psychiczną stan, w

którym pięcioletnie dziecko wiejskie podczas błogosławieństwa bluźni poprawną łaciną, powołując

się na rzeczy, o których wiedzieć nie ma prawa? Jak wytłumaczyć też bezradność lekarzy, którzy

dolegliwości osób chorych leczą latami (często po omacku, gdyż spotykają się z

niewytłumaczalnymi klinicznie objawami), podczas gdy egzorcysta radzi z nią sobie skutecznie?

Wedle egzorcystów, istnieją trzy oznaki zdradzające, że mamy do czynienia z opętaniem, a nie

chorobą psychiczną: poprawne mówienie obcymi językami (często już martwymi, jak łacina czy

starożytna greka), posiadanie niewytłumaczalnej nadludzkiej siły (np. pięciu dorosłych mężczyzn

nie jest w stanie utrzymać 7-letniej dziewczynki) oraz znajomość rzeczy ukrytych (wyjawianie

grzechów księdza przeprowadzającego egzorcyzmy, często z dalekiej młodości). Te trzy objawy

wskazują egzorcyście, że ma on ewidentnie do czynienia z opętaniem, a nie z chorobą psychiczną.

Istnieją także okoliczności poboczne sugerujące opętanie, takie jak: bóle fizyczne (najczęściej bóle

głowy), na które nie działają środki uśmierzające, nagła utrata pamięci, wstręt do rzeczy

sakralnych, dziwne gwałtowne ruchy, wyczulenie słuchu, napady bluźnierstwa, dziwne zachowania

aspołeczne. Wielu egzorcystów wskazuje też na takie znaki, jak: pojawienie się

niewytłumaczalnego odoru podczas egzorcyzmowania, nagłe, wyczuwalne przez wszystkich

obecnych obniżenie się temperatury otoczenia, telepatyczne wnikanie demona w umysł egzorcysty,

gwałtowne reakcje na ukryty medalik (np. w książce bądź w gazecie), nienaturalne napięcie skóry

twarzy opętanego, wygładzające wszystkie zmarszczki, nerwowe tiki, lewitacja czy nawet

samozapłony odzieży. Wyraźnym dowodem opętania są również niewspółmiernie do wieku osoby

odpowiedzi dawane egzorcyście (kilkuletnie dzieci, które drwią z dogmatyki katolickiej czy bluźnią

przeciwko Niepokalanej).

Wspomniany już ojciec Candido Amantini przytacza taki przykład: „Jeżeli spotykam u dzieci

odpowiedzi nie na miarę ich wieku, wiem dobrze, że jest to forma opętania. Pewnego dnia,

przystępując do egzorcyzmu, spytałem 13-letnią dziewczynkę, jak wyglądają w piekle po śmierci

związki dwóch śmiertelnych nieprzyjaciół za życia. Dziewczynka, śmiejąc się histerycznie,

odpowiedziała: «Idioto! Tam nie ma żadnych stosunków, każdy przebywa sam! Na tym właśnie

polega piekło!»”.

Doświadczeni egzorcyści zauważają, że praca z osobą dotkniętą przez działalność szatana musi się

zawsze rozpoczynać od właściwego zdiagnozowania. Błędna diagnoza powoduje często

nieprzewidywalne skutki. Rytuał mówi bowiem wyraźnie, że w zależności od rodzaju opętania

należy dobrać odpowiednie środki działania. Pamiętajmy, że w sytuacji egzorcyzmu zły duch jest

jakby zobowiązany, by się ujawnić lub przynajmniej ma trudności z ukryciem się. Ważnym jest

także to, by egzorcysta nie dał się wprowadzić w błąd przez chorych psychicznie, maniaków,

desperatów lub zwykłych żartownisiów (problem pojawia się, jeżeli nakłada się na siebie opętanie z

chorobą psychiczną – wtedy potrzebne jest zarówno działanie egzorcysty, jak i lekarza). Ksiądz

Amorth wspomina młodego chłopaka, który cierpiał na bezsenność. Przebywał on w szpitalu, gdzie

od tygodni nie zmrużył oka, pomimo kolosalnej ilości środków nasennych rujnujących jego

organizm. Zdesperowani lekarze wezwali księdza Gabriela, wiedząc o jego posłudze. Już po

pierwszym egzorcyzmie chłopak spał przez 16 godzin.

Gorzej jest w przypadku, gdy opętany nie chce poddać się egzorcyzmom. Znany jest przykład

pewnej rodziny, która próbowała leczyć psychiatrycznie swego dorosłego już syna ze względu na

nieuzasadnione i gwałtowne napady gniewu. Ponieważ leczenie nie przynosiło skutku, ksiądz

Amorth zaproponował rodzinie pewien eksperyment. Pod nieobecność syna egzorcysta

pobłogosławił jego ubranie, używając modlitw z rytuału. Gdy po powrocie z pracy syn zaczął

wkładać ubranie, wpadł w szał, zaczął je zrywać i deptać, bluźniąc i przeklinając. Ku zdumieniu

całej rodziny odzież stanęła w płomieniach. Podobnych testów używał ksiądz Amorth z wodą

święconą, którą wykorzystano do zaparzenia herbaty – opętany już po pierwszym łyku

zwymiotował.

Zwyczajowo wyodrębnić można pięć różnych form opętania. Najmniej istotne w posłudze

egzorcysty są cierpienia czysto fizyczne zadawane przez złego ducha (formalnie nie jest to rodzaj

opętania). Współcześnie najbardziej „spektakularny” był przykład ojca Pio, który niejednokrotnie

został pobity przez złego ducha (stwierdzano liczne sińce, zadrapania, ukąszenia, np. w plecy czy

kark, co wyklucza całkowicie wszelką formę samookaleczeń). W tego rodzaju sytuacjach

odprawianie egzorcyzmów jest zbędne, wystarczy żarliwa modlitwa osób najbliższych.

Podobną formą (choć zaliczaną już do opętania) jest stan, w którym zły duch opanowuje tylko

ciało, a nie duszę człowieka. Objawia się to w ten sposób, że szatan wbrew woli opętanego każe mu

mówić i wykonywać pewne czynności (towarzyszą temu często bluźnierstwa wypowiadane w

różnych językach). Wyjątkowo powołać się tu można na słynny film Williama Friedkina pt.

Egzorcysta, który ukazał skrajną formę tego rodzaju opętania (media rzadko podają, że przy

kręceniu filmu ekspertem czuwającym nad jego stroną merytoryczną był jezuita Thomas

Beningann, pełniący posługę egzorcysty, który niejednokrotnie zaznaczał, że tej produkcji nie

należy traktować jako klasycznego filmu grozy, lecz raczej jako wstrząsający dokument).

Trzecią formą jest opętanie zwane potocznie przez egzorcystów dręczeniem diabelskim. Można je

uznać za bardziej „wyrafinowaną” formę opętania, polegającą na długotrwałych i

niewytłumaczalnych dolegliwościach fizycznych (najczęściej permanentny ból głowy) oraz na

niewytłumaczalnym zrywaniu kontaktów z bliskimi, szkodach materialnych, dziwnym zachowaniu,

niechęci do sfery sakralnej (opętani odczuwają fizyczny ból, słysząc muzykę sakralną, śpiew

gregoriański czy nawet muzykę organową). Rozpoznanie tego rodzaju stanu jest wyjątkowo trudne,

wymaga bowiem tego, aby z egzorcystą współpracowały osoby z najbliższego otoczenia człowieka

dotkniętego tą dolegliwością. Różnica między dręczeniem a opętaniem polega na tym, że osoba

dręczona przez szatana ma pełną świadomość swych wyborów, jest w stanie kontrolować własne

zachowanie.

Kolejną formą opętania jest tzw. obsesja diabelska. Chodzi w tym przypadku o niespodziewane

napady złości, myśli obsesyjne (często kończące się samobójstwem). Osoba dotknięta tą formą

opętania prawie nie śpi, jest wyczerpana, charakteryzuje się pesymizmem, brakiem nadziei,

wahaniami przy podejmowaniu decyzji. W czasie zwykłego błogosławieństwa czy pokropienia wodą

święconą stany obsesyjne gwałtownie się uzewnętrzniają. Sprzeciwiając się egzorcyzmom, opętani

poddają się ostatecznie leczeniu farmakologicznemu, często zmieniając lekarzy, oskarżając ich o

nieudolność w leczeniu lub o brak rozpoznania choroby.

Ostatnią formą opętania są napady złego ducha na domy, przedmioty i zwierzęta. Egzorcyści

wskazują jednak, że wyjątkowo rzadko spotyka się miejsca nawiedzone przez demona, obecność

szatana ma bowiem związek zawsze z osobą, a nie z miejscem. Bywają jednak domy, w których

odbywały się seanse spirytystyczne lub gdzie oddawano kult szatanowi.

Wedle egzorcystów, nie należy ulegać opiniom propagowanym przez media, które redukują

satanizm do sfery sensacji, widowiska, przedstawiając go raz jako coś budzącego grozę, innym

razem jako coś dramatycznego, a jeszcze kiedy indziej – jako coś śmiesznego. W domach, w

których odprawiano tzw. czarne msze, wyraźnie słyszy się kroki, o regularnej godzinie w nocy

mieszkańcy odczuwają, że ktoś wchodzi do domu. Zwierzęta domowe wpatrują się w jakiś punkt,

po czym uciekają. W tego rodzaju przypadkach egzorcyści zalecają tylko odprawienie serii mszy

świętych, przestrzegając jednak, że bez gruntownego zbadania nie należy tym relacjom dawać

wiary, albowiem tego rodzaju objawy mogą być rodzajem psychozy, sugestii czy zwykłego strachu.

Generalnie wszyscy egzorcyści utrzymują, że istnieją trzy główne formy działalności szatana:

opętanie, dręczenie i obsesja. Dodają, że duży odsetek opętanych przez szatana stanowią ludzie

młodzi. Wskazują również na znacznie większy odsetek opętanych kobiet niż mężczyzn. Zupełnie

inną formą działania szatana są gusła (czyli działanie złego ducha przez symboliczne przedmioty).

Egzorcyści i zdumieni lekarze niejednokrotnie zwracają uwagę na przedmioty znajdujące się np. w

łóżku osób egzorcyzmowanych. Ojciec Pellegrino Ernetti wspomina: „Nie skończyłbym wprost

przytaczać faktów, których byłem świadkiem i którym nigdy bym nie dał wiary, gdybym ich nie

widział na własne oczy. Można znaleźć wszystko: powiązane kolorowe wstążki, kosmyki włosów,

sznurki pełne węzłów, wełnę zbitą przez jakąś magiczną siłę w kształt wieńca, skrzepy krwi, kawałki

żelaza albo drewna, lalki przyozdobione dziwnymi znakami lub noszące ślady nakłuć”. Ten

najbardziej znany egzorcysta Wenecji wskazuje też na źródła opętań tkwiące w złorzeczeniach i

przekleństwach. Przestrzega ponadto przed wiarą w magiczną moc przedmiotów (czerwona

wstążka na małym palcu u nogi w dniu ślubu, czerwona bielizna na studniówce itd.). Uważa, że

wiara w magiczną moc tych przedmiotów przypomina spacer po kruchym lodzie jeziora.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: