Podstawowe pojęcia techniczno.doc

Podstawowe pojęcia techniczno- ubezpieczeniowe

Ubezpieczenie  jest multiregulatorem procesów rozwoju gospodarki narodowej zakłócanym przez zdarzenia
losowe - kięski żywiołowe i nieszczęśliwe wypadki. Koszt tej regulacji rozkłada się
bezpośrednio lub pośrednio na z góry określone jednostki (prawne lub fizyczne)
korzystające z tego regulatora. Jako synonim słowa „ubezpieczenie" używa się terminu
asekuracja, it zakład ubezpieczeń określa się mianem asekuratora.              H

Działalność ubezpieczeniowa - organizacja i realizacja ubezpieczeń w praktyce. Ochrona ubezpieczeniowa - korzystanie z ubezpieczeń. Dotyczy zdarzeń losowych, których z góry nie da się przewidzieć.

Zdarzenie losowe (zdarzene przypadkowe) powstaje w wyniku działania przyczyn ubocznych, działających odmiennie w każdym indywidualnym zjawisku Wypadek losowy stanowi zdarzenie losowe powodujące bądź szkodę majątkową, bądź utratę życia, zdrowia lub zdolności do pracy człowieka. Szkoda losowa - szkoda majątkowa powstała w wyniku Wpadku losowego. Możliwość wystąpienia zdarzeń losowych nazywamy ryzykiem wystąpienia zdarzeń losowych lub po prostu - ryzykiem.

I Stosunek ubezpieczenia - stosunek prawny wiążący ubezpieczyciela (zakład ubezpieczeń) z ubezpieczającym
(ubezpieczonym), na podstawie którego ubezpieczyciel obowiązany jest do wypłacenia
odszkodowania lub innego świadczenia w razie nastąpienia określonego zdarzenia
losowego, ubezpieczający zaś jest zobowiązany^przesuzegania określonych warunków'
ubezpieczenia oraz opłacenia składki ubezpieczeniowej.             

Składka ubezpieczeniowa..- sumą pieniężna, którą ubezpieczony (w ubezpieczeniach obowiązkowych) lub* ubezpieczający     (w     ubezpieczeniach     umownych)    jest     zobowiązany     zapłacić j ubezpieczycielowi za udzieloną przez niego ochronę ubezpieczeniową. Z punktu widzenia ekonomiczno - finansowego składkę ubezpieczeniową można traktować jako opłatę (cenę) za udzieloną ochronę (gwarancję) ubezpieczeniową.

Fundusz ubezpieczeniowy -fundusz powstały ze składek ubezpieczeniowych, umożliwiający ubezpieczycielowi wywiązywanie się ze zobowiązań w stosunku do ubezpieczających, pokrywanie wydatków administracyjnych związanych z prowadzeniem działalności ubezpieczeniowej, a ponadto stanowi źródło tworzenia celowych funduszów rezerwowych, | prewencyjnych i innych, jak również źródło zysków ubezpieczyciela.

Suma ubezpieczenia - górna granica pieniężnego świadczenia lub odpowiedzialności ubezpieczyciela. Jej
H              wysokość ustala się zwykle na podstawie oceny aktualnej wartości ubezpieczonego majątku. '.

Odszkodowanie - suma pieniężna, którą ubezpieczyciel jest obowiązany wypłacić ubezpieczającemu lub ubezpieczonemu (a w pewnych wypadkach uposażonemu) w razie powstania określonej | szkody losowej w ubezpieczonym majątku.

Świadczenie - suma pieniężna, którą ubezpieczyciel jest obowiązany wypłacić z tytułu ubezpieczenia; osobowego w razie nastąpienia określonego wypadku losowego.

Roszczenie ubezpieczeniowe - oznacza zgłoszenie przez ubezpieczonego lub ubezpieczającego pretensji w: sprawie wypłaty odszkodowania lub świadczenia.

Umowa ubezpieczenia

Składniki umowy ubezpieczenia:

1/przedmiot ubezpieczenia,

2/ niebezpieczeństwa (rodzaje ryzyka) objęte ochroną ubezpieczeniowa,

3/ ogólne i dodatkowe (szczególne) warunki ubezpieczenia,

4/ obowiązki ubezpieczającego,

5/ czas trwania ubezpieczenia.

Przedmiot ubezpieczenia

Ze względu na przedmiot objęty ochroną ubezpieczeniowa, ubezpieczenia dzielą sic na majątkowe i osobowe

Przedmiot ubezpieczenia majątkowego - każda wartość majątkowa

Przedmiot ubezpieczenia osobowego - życic, zdrowie, zdolność do pracy ubezpieczonej osoby.

Ze względu na liczbę ubezpieczanych obiektów (ryzyk) ubezpiccznie dzieli się na:

Ubezpieczenie jednostkowe - umowa ubezpieczenia obejmuje jeden określony obiekt.

Ubezpieczenie zbiorowe - umowa ubezpieczenia obejmuje wiele obiektów należących do jednego lub kilku

Wlaśddcli. Ubezpieczenie generalne - (rodzaj ubezpieczenia zbiorowego) - umowa ubezpieczenia obejmuje dobra

majątkowe widu jednostek gospodarczych istniejące zarówno w momencie zawierania

umowy ubezpieczenia, jak i te, które mogą powstać w przyszłości, w czasie trwania

ubezpieczenia.

Ogólne i dodatkowe warunki ubezpieczenia

Ogólne warunki ubezpieczenia - są to przepisy prawne dotyczące wszystkich ubezpieczeń danego działu lub rodzaju ubezpieczeń, które ustalają prawa i obowiązki stron oraz normują ich postępowanie wynikające z umowy ubezpieczenia.

Typowe, ogólne warunki regulują miedzy innymi:

1) przedmiot ubezpieczenia,

2) zakres odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń,

3) występowanie i rodzaj ograniczeń odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń (np za szkody powstałe wj szczególnych okolicznościach),

4) sposób zawarcia umowy ubezpieczenia,

5) rozpoczęcie i zakończenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń (okres trwania ubezpieczenia),

6) rodzaje świadczeń i sposób ustalania sumy ubezpieczenia,

7) sposób   ustalania   składki   ubezpieczeniowej   i   termin,   w jakim   powinna   być   opłacona   przez ubezpieczającego,

8) obowiązki ubezpieczającego w czasie trwania ubezpieczenia oraz w razie wystąpienia wypadku ubezpieczeniowego,

9) sposób i termin ustalania wysokości szkody (świadczenia) przez zakład ubezpieczeń oraz termin wypłaty ustalonego odszkodowania (świadczenia),

10)okoliczności i termin ewentualnej odmowy uznania roszczeń ubezpieczającego.

podatkowe warunki ubezpieczenia (tzw. szczególne warunki ubezpieczenia) są to postanowienia nietypowe, uzupełniające lub zmieniające ogólne warunki ubezpieczenia, wprowadzone do umowy ze względu na szczególne okoliczności związane z daną, indywidualną umową.

Obowiązki ubezpieczającego

Umowa ubezpieczenia jest umową dwustronną, w której podstawowym obowiązkiem ubezpieczającego jest zapłacenie składki. Istnieje jednak wiele innych obowiązków obciążających ubezpieczającego, uważanych za dodatkowe lub uboczne, a wynikających z przepisów prawnych, z ogólnych warunków danego rodzaju ubezpieczeń lub ze szczególnych postanowień (klauzul) zawartych w umowie ubezpieczenia.

Podział obowiązków ubezpieczającego.

1)   obowiązki obciążające ubezpieczającego w okresie przed zawarciem ubezpieczenia. Polegają one na udzielaniu przez ubezpieczającego dokładnych i prawdziwych informacji, umożliwiających ubezpieczycielowi wszechstronną ocenę danego ryzyka (niebezpieczeństw zagrażających ubezpieczonym obiektom lub osobom) i ustalenie składek ubezpieczeniowych zgodnie z obowiązującą taryfą.

2)   obowiązki istniejące w okresie trwania umowy ubezpieczenia, a przed nastąpieniem wypadku ubezpieczeniowego. W czasie trwania umowy ubezpieczenia ubezpieczający zobowiązany jest do zapewnienia przestrzegania (przez niego i przez osoby za które ponosi odpowiedzialność) przepisów bezpieczeństwa oraz do zawiadomienia ubezpieczyciela o istotnych zmianach dotyczących danego ryzyka, a więc przede wszystkim o takich, które mają wpływ na wzrost niebezpieczeństwa zagrażającego ubezpieczonym obiektom (osobom).

3)   obowiązki powstające z chwilą nastąpienia wypadku ubezpieczeniowego. W razie nastąpienia wypadku ubezpieczeniowego ubezpieczający zobowiązany jest do użycia wszystkich dostępnych i rozsądnych środków w celu ograniczenia ujemnych skutków tego wypadku.

Czas trwania ubezpieczenia              I

Z punktu widzenia czasu trwania (terminu), na jaki została zawarta umowa ubezpieczenia, rozróżniamy ubezpieczenie roczne, krótkoterminowe, długoterminowe (zwane wieloletnim) oraz bezterminowe.

Ubezpieczenia krótkoterminowe - czas obowiązywania umowy ubezpieczenia jest krótszy od roku. Ubezpieczenia długoterminowe - czas obowiązywania umowy ubezpieczenia jest dłuższy od roku. Ubezpieczenia bezterminowe -ubezpieczenia, w których czas trwania ubezpieczenia nie jest z góry ustalony.

Ustalanie odszkodowań ł świadczeń

Podstawowym obowiązkiem ubezpieczyciela jest terminowe wypłacanie odszkodowań i świadczeń.

Sposoby (systemy) ustalania odszkodowań w ubezpieczeniach majątkowych - systemy ubezpieczenia:

1. system ubezpieczenia w pełnej wartości,

2. system ubezpieczenia na pierwsze ryzyko, 3 z udziałem własnym lub franszyzami,

4. inne (łączne)

Podstawą do obliczania wysokości odszkodowania w systemie ubezpieczenia w pełnej wartości stanowi: suma ubezpieczenia, rzeczywista wartość ubezpieczonego majątku oraz wysokość szkody powstałej wskutek wypadku ubezpieczeniowego.

Rzeczywista wartość ubezpieczonego majątku (zwana wartością ubezpieczeniową) określa się na podstawie cen nabycia obowiązujących w danym momencie z uwzględnieniem aktualnego zużycia (amortyzacji) ubezpieczonych przedmiotów.

Wartość ubezpieczeniowa ustalana w momencie początkowym ubezpieczenia stanowi podstawę do ustalenia sumy ubezpieczenia, która nie powinna być wyższa od wartości ubezpieczeniowej Jeśli w danym momencie, np. w chwili powstania wypadku ubezpieczeniowego, niezmienna suma ubezpieczenia jest mniejsza niz wartość ubezpieczeniowa obliczona z uwzględnieniem amortyzacji, to mówimy, ze występuje nic do ubezpieczę nic.

Wówczas - w systemie ubezpieczenia w pełnej wartości - odszkodowanie oblicza się mnożąc wysokość szkody przez stosunek obowiązującej sumy ubezpieczenia do wartości ubezpieczeniowej obliczonej z uwzględnieniem amortyzacji

Oznaczając przez:

U - sumę ubezpieczenia, W - wartość ubezpieczeniową, Z - wysokość szkody, Q - wysokość odszkodowania,

to w razie wystąpienia niedoubezpieczenia, czyli gdy U < W, między tymi wielkościami istnieje następująca

proporcja:

Od^zJśodowajuę    -       Suma ubezpieczenia
Szkoda              Wartość u bezpieczni owa

Q:Z = U:W

a stąd

Q= Z • U / W.

Konsekwencją niedoubezpieczenia jest to, że odszkodowanie jest mzsze od ustalonej przez rzeczoznawców zakładu ubezpieczeń szkody rzeczywistej, gdyż U/W < 1. Gdy U>W, mamy do czynienia zj tzw. nad ubezpieczeniem.

Jeśli w momencie powstania szkody W = U, czyli wartość ubezpieczeniowa jest równa sumie ubezpieczenia, mówimy że występuje ubezpieczenie w pełnej wartości. W tej sytuacji odszkodowanie jest równe wysokości szkody, tj. Q = Z.

Dla uniknięcia skutków niedoubezpieczenia lepszym sposobem zawarcia umowy jest system ubezpieczenia na pierwsze ryzyko. Polega on na tym, że odszkodowanie jest zawsze równe szkodzie rzeczywistej bez: względu na to czy wartość ubezpieczeniowa w momencie wypadku losowego jest wyższa, równa czy też; niższa od sumy ubezpieczenia.

Ogólne warunki ubezpieczenia oraz klauzule polisowe dotyczące konkretnego ubezpieczenia mogą przewidywać inne jeszcze zmniejszenie wysokości odszkodowania niż te. które wynikają z nieaouDezpicczenia. Potrącenia takie przewiduje wprowadzony do umowy udział własny ubezpieczającego oraz tzw. franszyza.

uazial własny ubezpieczajijccgo - polega na tym, ze ubezpieczyciel zobowiązuje się do pokrycia tylko** szkody rzeczywistej obliczonej zgodnie z warunkami ubezpieczenia, natomiast reszta szkody pozostaje do ^wyrównania przez samego ubezpieczającego, czyli stanowi jego udział własny.

Wielkość udziału własnego ubezpieczającego może być określona za pomocą bądź stosunku procentowego, bądź wielkości bezwzględnej

Jeżeli np. udział własny ubezpieczającego został ustalony na 20%, a szkoda rzeczywista jest równa sumie Z, wówczas odszkodowanie wyniesie Z * 80 /100.

Jeżeli natomiast udział własny jest określony za pomocą wielkości bezwzględnej, to odszkodowanie oblicza się, odejmując od sumy szkody sumę udziału własnego Składki od udziału własnego ubezpieczający " nie płaci, czyli składkę oblicza się od skorygowanej sumy ubezpieczenia (zmniejszonej o udział własny).

Franszyza - może występować w dwojakiej formie:

1/jako franszyza integralna (warunkowa),

2/jako franszyza redukcyjna (bezwarunkowa).

Franszyza integralna polega na tym, że ubezpieczyciel nie odpowiada za szkody, których wysokość me osiąga z góry określonej kwoty lub określonego procentu sumy ubezpieczenia. Jeżeli suma szkody rzeczywistej przekroczy sumę franszyzy, to odszkodowanie równa się rzec2ttvistej szkodzie, czyli nie dokonuje v się żadnych potrąceń.

W przypadku franszyzy redukcyjnej odszkodowanie zawsze ulega zmniejszeniu o określony procent lub określoną sumę.

Obie franszyzy są z reguły niewysokie, wynoszą kilka, a co najwyżej kilkanaście procent sumy ubezpieczenia. Suma ubezpieczenia, a więc i składka, nie ulega zmniejszeniu z powodu istnienia franszyzy.

Regres ubezpieczyciela od spRrwcy szkody             

Z samej istoty ubezpieczeń - a także z przepisów prawnych - wynika, że ubezpieczyciel ma obowiązek zapłacenia odszkodowania ubezpieczeniowego, choćby szkodę objętą ubezpieczeniem była obowiązana naprawić osoba trzecia (np. sprawca szkody) Z chwilą zapłaty odszkodowania ubezpieczeniowego na ubezpieczyciela przechodzą prawa przysługujące ubezpieczającemu od osób trzecich z tytułu wyrządzenia szkody. Warunkiem przejścia tych praw jest więc wypłacenie odszkodowania przez ubezpieczyciela, przy *j czym są one ograniczone do wysokości sumy przez niego wypłaconej.

Jeżeli wypłacone odszkodowanie pokrywa tylko cześć szkody, to ubezpieczającemu przysługuje pierwszeństwo zaspokojenia pozostałej części szkody przed roszczeniem zakładu ubezpieczeń Powstanie i realizacja omówionych powyżej uprawnień ubezpieczyciela nazywa się regresem lub roszczeniem zwrotnym ubezpieczyciela do sprawcy szkody.

Tryb zawierania wmów ubezpieczenia

Tryb zawierania umów ubezpieczenia jest w zasadzie taki sam jak przy zawierania innych umów cywilnoprawnych. Podstawą zawarcia umowy ubezpieczenia Jest oferta (propozycja), którą może składać zarówno osoba pragnąca zawrzeć ubezpieczenie (a wiec przyszły ubezpieczający), jak i zakład ubezpieczeń.

Wniosek  o   ubezpieczenie  -  oferta  pisemna,  złożona  przez  osobę  zamierzającą  zawrzeć  urnowe ubezpieczenia.

W   celu  usprawnienia  procedury   zawierania  umów,   wnioski   o   ubezpieczenie  są   sporządzane  na

przygotowanych przez ubezpieczyciela formularzach (drukach) odrębnych dla różnych rodzajówfi wariantów v

ubezpieczeń.

Wniosek o ubezpieczenie zawiera niezbędne informacje dotyczące osoby ubezpieczającego oraz podstawowe

elementy umowy ubezpieczenia, takie jak przedmiot i suma ubezpieczenia, niebezpieczeństwa (rodzaje

ryzyka), na jakie narażone są ubezpieczane obiekty (osoby), proponowany czas trwania ubezpieczenia ilp.

Polisa - dowód zawarcia umowy ubezpieczenia.

Polisa zawiera miedzy innymi określenie ubezpieczyciela i ubezpieczającego, przedmiot i sumę ubezpieczenia czas trwania i okres ubezpieczenia oraz wysokość składki. Do polisy dołącza się ogólne i dodatkowe warunki ubezpieczenia oraz ewentualne przepisy bezpieczeństwa.

W zależności od rodzaju umowy ubezpieczenia i sposobu jej realizacji stosuje różne rodzaje polis. Ważniejsze z nich to:

— polisy jednostkowe (indywidualne),

— imienne,

—...