KOMUNIKAT KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO (w sprawie GMO).pdf

KOMISJA WSPÓLNOT EUROPEJSKICH

Bruksela, dnia 9.3.2006

KOM(2006) 104 wersja ostateczna

KOMUNIKAT KOMISJI DLA RADY I PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO

Sprawozdanie w sprawie wdrożenia krajowych środków w zakresie współistnienia

upraw genetycznie modyfikowanych oraz upraw tradycyjnych i ekologicznych

{SEC(2006) 313}

1. W STĘP

Współistnienie upraw polega na zapewnieniu rolnikom praktycznej możliwości wyboru

pomiędzy hodowlą upraw tradycyjnych i ekologicznych oraz upraw genetycznie

zmodyfikowanych (GMO). Stanowi jednocześnie podstawę wyboru, jakiego dokonuje

konsument. Komisja zdecydowanie uważa, iż konsumenci i producenci powinni mieć

możliwość realnego wyboru rodzaju produktów rolnych oraz rodzaju produkcji, jaki preferują.

Krajowe akty prawne w zakresie współistnienia upraw powinny zezwalać na swobodne

funkcjonowanie podmiotów na rynku, zgodnie z prawodawstwem wspólnotowym.

Jako że rolnictwo uprawiane jest na otwartej przestrzeni, nie można wykluczyć

przypadkowego wystąpienia upraw genetycznie zmodyfikowanych w uprawach nie

poddanych genetycznej modyfikacji, co może wywrzeć skutki ekonomiczne z uwagi na fakt,

iż wspomniane dwa typy upraw mają inne wartości rynkowe. Oznacza to, że istnieje potrzeba

wprowadzenia wykonalnych i opłacalnych środków w zakresie współistnienia upraw, które to

środki zagwarantują, że produkcja upraw zmodyfikowanych genetycznie i upraw

niezmodyfikowanych odbywa się zgodnie z normami prawnymi, jakie mają zastosowanie na

szczeblu wspólnotowym.

Ponieważ w Unii Europejskiej można hodować jedynie zatwierdzone organizmy

zmodyfikowane genetycznie, a aspekty środowiskowe i zdrowotne zostały uregulowane w

aktach wspólnotowych, w szczególności dyrektywą 2001/18/WE w sprawie zamierzonego

uwalniania do środowiska organizmów zmodyfikowanych genetycznie 1 oraz rozporządzeniem

(WE) nr 1829/2003 w sprawie genetycznie zmodyfikowanej żywności i paszy 2 , kwestie, jakie

należy poruszyć w kontekście współistnienia upraw dotyczą wyłącznie ekonomicznych

aspektów mieszania się upraw genetycznie zmodyfikowanych z uprawami

niezmodyfikowanymi oraz odpowiednich środków zmierzających do zapobieżenia mieszaniu

się tych upraw.

Art. 26a dyrektywy 2001/18/WE wzywa państwa członkowskie do opracowania krajowych

przepisów w zakresie współistnienia upraw, które pozwolą uniknąć niezamierzonego

wystąpienia organizmów genetycznie zmodyfikowanych w innych produktach. Postanowienia

tego artykułu nie nakładają jednak na państwa członkowskie obowiązku podjęcia działań.

Wspomniany artykuł należy interpretować w połączeniu z postanowieniami innych

wspólnotowych aktów prawnych oraz Traktatu WE. W szczególności, na mocy art. 22

dyrektywy 2001/18/WE, państwa członkowskie nie mogą zakazywać, ograniczać ani

utrudniać wprowadzenia do obrotu zatwierdzonych organizmów GMO.

W dniu 23 lipca 2003 r. Komisja przyjęła zalecenie 2003/556/WE w sprawie wytycznych

dotyczących rozwoju krajowych przepisów i wzorców w celu zapewnienia współistnienia

upraw genetycznie zmodyfikowanych, tradycyjnych i ekologicznych 3 , które ma na celu

wesprzeć państwa członkowskie przy opracowywaniu, w formie aktów prawnych lub w innej

formie, krajowych przepisów w zakresie współistnienia upraw. Zalecenie przedstawia zestaw

zasad ogólnych, jakie należy uwzględnić w trakcie opracowywania przepisów krajowych, a

także wykaz środków technicznych.

Dz.U. L 106 z 17.4.2001, str. 11, zmieniona rozporządzeniem (WE) nr 1829/2003 (Dz.U. L 268 z

18.10.2003, str. 1).

Dz.U. L 268 z 18.10.2003, str. 1.

Dz.U. L 189 z 29.7.2003, str. 36.

Odpowiednie środki w zakresie współistnienia upraw zależą od wielu czynników, które różnią

się od siebie w zależności od regionu, takich jak warunki klimatyczne i glebowe, wielkość i

rozłożenie pól, struktura upraw oraz płodozmian, etc. Podejście do kwestii współistnienia

upraw oparte o zasadę pomocniczości pozwoli państwom członkowskim dostosować środki do

warunków lokalnych.

D OŚWIADCZENIA W HODOWLI UPRAW ZMODYFIKOWANYCH GENETYCZNIE

Dotychczas komercyjna hodowla zmodyfikowanych genetycznie upraw w Unii Europejskiej

ograniczała się do dwóch przypadków genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy (linia Bt176

oraz MON810).

W Hiszpanii hodowlę kukurydzy linii Bt prowadzono na obszarze 58 000 ha w 2004 r., co

stanowi około 12 % obszarów przeznaczonych w tym kraju na hodowlę kukurydzy. W innych

państwach członkowskich hodowla zmodyfikowanej genetycznie kukurydzy ogranicza się do

kilkuset hektarów. Dlatego doświadczenia krajów Unii Europejskiej w zakresie hodowli

upraw zmodyfikowanych genetycznie są bardzo ograniczone.

P ODEJŚCIA PRZYJĘTE W USTAWODAWSTWIE PAŃSTW CZŁONKOWSKICH

Niniejszy raport przygotowano w oparciu o trzy główne źródła informacji: przyjęte

ustawodawstwo krajowe i projektowane ustawodawstwo krajowe, zgłoszone Komisji;

informacje podane w odpowiedziach na pytania kwestionariusza przesłanego do właściwych

organów krajowych; oraz informacje przedstawione przez ekspertów krajowych w ramach

grupy roboczej ds. koordynacji w zakresie współistnienia upraw (COEX-NET).

Do końca 2005 r. konkretne akty prawne w zakresie współistnienia upraw przyjęto w czterech

państwach członkowskich (Niemcy, Dania, Portugalia oraz sześć landów austriackich, por.

Załącznik). Jednak w większości pozostałych państw członkowskich opracowano jedynie

projekty środków w zakresie współistnienia upraw. W niektórych państwach członkowskich

ustawodawstwo regulujące współistnienie upraw opracowuje się na szczeblu regionalnym.

Do końca 2005 r., zgodnie z dyrektywą 98/34/WE ustanawiającą procedurę udzielania

informacji w zakresie norm i przepisów technicznych, zgłoszono 20 projektowanych aktów

prawnych z siedmiu państw członkowskich. W 10 przedstawionych przypadkach Komisja

uznała, że zgłoszone środki mogą stanowić przeszkodę dla swobodnego przepływu towarów;

w czterech przypadkach Komisja nie zgłosiła tego typu zastrzeżeń. Dwie notyfikacje

wycofano, a cztery pozostałe były pod koniec 2005 r. wciąż analizowane.

Dialog pomiędzy Komisją a władzami powiadamiającymi w ramach procedury notyfikacji

przyczynił się do znacznego ulepszenia proponowanych środków w zakresie współistnienia

upraw, nawet wówczas, gdy uwagi Komisji nie zostały w pełni uwzględnione w przyjętym

ustawodawstwie.

Czechy powiadomiły o tymczasowych środkach w zakresie współistnienia upraw, które

odnosiły się do hodowli genetycznie zmodyfikowanej kukurydzy w 2005 r., podjętych w

ramach czeskiego programu rozwoju obszarów wiejskich.

W uzupełnieniu do wyżej wymienionych środków w zakresie współistnienia upraw, państwa

członkowskie i samorządy lokalne podjęły dalsze kroki, które wywarły wpływ na hodowlę

upraw zmodyfikowanych genetycznie. Austriackie landy Oberösterreich i Salzburg odwołały

się do art. 95 ust. 5 TWE i powiadomiły Komisję o projektowanych aktach prawnych, które

nakładają całkowity zakaz hodowli genetycznie zmodyfikowanych upraw w tych regionach,

odstępując w ten sposób od zharmonizowanych przepisów określonych w dyrektywie

2001/18/WE. Salzburg później wycofał notyfikację. Komisja odrzuciła notyfikację

przedstawioną przez land Oberösterreich, twierdząc, iż warunki określone w art. 95 ust. 5

TWE nie zostały spełnione. Decyzja ta została następnie podtrzymana w październiku 2005 r.

wyrokiem Trybunału Pierwszej Instancji 4 . W grudniu 2005 r. land Oberösterreich i Republika

Austrii odwołały się od wyroku do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości.

Słowenia uzależniła objęcie rolników środkami z zakresu rolnictwa i ochrony środowiska w

ramach programu rozwoju obszarów wiejskich na lata 2004-2006 od tego, czy wstrzymają się

z zastosowaniem genetycznie zmodyfikowanych organizmów. Komisja poinformowała

władze słoweńskie, że taka restrykcja jest niezgodna z rozporządzeniem (WE) nr 1257/1999 w

sprawie wsparcia rozwoju obszarów wiejskich z Europejskiego Funduszu Orientacji i

Gwarancji Rolnej (EFOGR), zmieniającym i uchylającym niektóre rozporządzenia 5 , ponieważ

stosowanie genetycznie zmodyfikowanych organizmów nie wywiera w widoczny sposób

niekorzystnego wpływu na środowisko, jeżeli organizmy te są stosowane zgodnie z

warunkami dotyczącego ich zezwolenia. Władze słoweńskie potwierdziły, że niestosowanie

genetycznie zmodyfikowanych organizmów nie będzie już warunkiem uzyskania wsparcia w

ramach programu rozwoju rolnictwa i ochrony środowiska dla tradycyjnej hodowli upraw.

Niektóre przyjęte przez Państwa Członkowskie środki dotyczące genetycznie

zmodyfikowanych organizmów nie zostały zgłoszone. Zazwyczaj przepisy krajowe nie są

wiążące wobec osób fizycznych, jeżeli zostały przyjęte bez odpowiednich procedur notyfikacji

zgodnie z jurysdykcją Trybunału Sprawiedliwości. W przypadkach, w których przepisy

krajowe wprowadzają całkowity zakaz hodowli zmodyfikowanych genetycznie upraw, są one

niezgodne z prawodawstwem wspólnotowym i nie można ich uważać za legalne przepisy

regulujące współistnienie upraw na podstawie art. 26a dyrektywy 2001/18/WE.

Włoski dekret z mocą ustawy, przyjęty w listopadzie 2004 r. i zmieniony w styczniu 2005 r.,

nakłada całkowity zakaz hodowli we Włoszech upraw zmodyfikowanych genetycznie do

czasu uchwalenia przez regiony włoskie przepisów regulujących współistnienie upraw. Przed

uchwaleniem krajowych aktów prawnych kilka regionów włoskich wprowadziło zakazy

stosowania genetycznie zmodyfikowanych organizmów na obszarach tych regionów. Aby

przeanalizować prawo włoskie pod kątem jego zgodności z dyrektywą nr 2001/18/WE,

Komisja zwróciła się do Włoch o przedstawienie więcej informacji. Wskutek niedostarczenia

przez Włochy tych informacji Komisja wysłała do Włoch w październiku 2005 r. pisemne

ostrzeżenie w związku z naruszeniem art. 10 TWE.

W lutym 2005 r. 20 regionów z różnych państw członkowskich, z których wiele nie ma

uprawnień do stanowienia prawa w zakresie współistnienia upraw, podpisało we Florencji

kartę, w której wyrażono sprzeciw wobec hodowli genetycznie zmodyfikowanych upraw na

obszarach tych regionów. Od tego czasu do grupy tej dołączyły inne regiony.

Przegląd krajowych środków w zakresie współistnienia upraw

Przegląd środków wdrożonych lub proponowanych przez państwa członkowskie lub regiony

jest uporządkowany według ogólnych zasad określonych w zaleceniu 2003/556/WE.

Połączone sprawy T-366/03 i T-235/04: wyrok Trybunału Pierwszej Instancji z 5.10.2005 – Land

Oberösterreich i Austria przeciwko Komisji.

Dz.U. L 160 z 26.6.1999, str. 80.

Aspekty ekonomiczne współistnienia upraw a aspekty ochrony środowiska i kwestie zdrowotne

O ile większość państw członkowskich w trakcie procedury udzielania zezwoleń dla

genetycznie zmodyfikowanych organizmów wyraźnie rozdziela ekonomiczne aspekty

współistnienia upraw i aspekty ochrony środowiska i zdrowia, niektóre państwa

zaproponowały umieszczenie w krajowym ustawodawstwie regulującym współistnienie upraw

określonych przepisów na temat ochrony środowiska. W szczególności niektóre państwa

członkowskie zaproponowały, by zakazać hodowli lub ograniczyć hodowlę upraw genetycznie

zmodyfikowanych w regionach chronionych i ekologicznie wrażliwych. W tych przypadkach

Komisja wyraźnie stwierdziła, że krajowe środki w zakresie współistnienia upraw nie mogą

wprowadzać wymogów ochrony środowiska, które wykraczałyby poza zakres postanowień

prawodawstwa wspólnotowego.

Przejrzystość i udział zainteresowanych stron

Większość państw członkowskich przeprowadziła konsultacje na szeroką skalę z szeregiem

zainteresowanych stron, co oznacza przejrzystość procedur w opracowywaniu środków w

zakresie współistnienia upraw.

Decyzje oparte na wiedzy naukowej

Większość państw członkowskich przedstawiła ukończone lub planowane badania, które

wykorzystano przy opracowywaniu tych środków.

Oparcie o istniejące metody/praktyki segregacji upraw

Zważywszy na ograniczone doświadczenia praktyczne w zakresie hodowli upraw

zmodyfikowanych genetycznie, niewiele państw członkowskich oparło swoje środki o

istniejące metody lub praktyki produkcji upraw zmodyfikowanych genetycznie. W

przedstawionych przypadkach uzasadnienie dla podjęcia określonych środków w zakresie

współistnienia upraw oparte było głównie o techniki certyfikowanej produkcji nasion, które

zostały częściowo zmodyfikowane, aby uwzględnić różnice pomiędzy produkcją nasion a

produkcją upraw, lub które, w innych przypadkach, zostały przejęte i obecnie funkcjonują jako

środki w zakresie współistnienia upraw.

Niektóre środki wykraczają poza strategie zazwyczaj wykorzystywane w istniejących

praktykach segregacji rolnej. Takie środki obejmują procedury indywidualnego zatwierdzania

dla poszczególnych gospodarstw rolnych lub procedury notyfikacji hodowli upraw

zmodyfikowanych genetycznie, które mogą prowadzić do procesu podwójnych zezwoleń na

użytkowanie upraw zmodyfikowanych genetycznie, które wcześniej uzyskały zezwolenie na

mocy prawodawstwa wspólnotowego.

Proporcjonalność

Zalecenie Komisji nr 2003/556/WE stanowi, że środki w zakresie współistnienia upraw nie

powinny wykraczać poza to, co niezbędne, aby zagwarantować, że przypadkowe

występowanie śladów organizmów zmodyfikowanych genetycznie nie przekracza progów

określonych w rozporządzeniu (WE) nr 1829/2003 i dyrektywie 2001/18/WE, co pozwoli na

uniknięcie niepotrzebnych obciążeń dla zainteresowanych stron.

O ile niektóre państwa członkowskie uwzględniły to zalecenie, inne państwa zaproponowały

lub przyjęły przepisy, które mają na celu zmniejszenie przypadkowego występowania

organizmów zmodyfikowanych genetycznie poniżej tego poziomu. W niektórych przypadkach

wydaje się, że zaproponowane środki, takie jak przepisy regulujące odległości segregujące

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: