Parki Narodowe.pdf

MAŁOPOLSKA

Parki narodowe i krajobrazowe, rezerwaty przyrody

Na spotkanie z naturą

M ałopolska to region niezwykły, szczególnie

pod względem przyrodniczym. Fantazyjne

ostańce i gorące piaski pustyni, malowni-

cza wstęga Wisły i wdzierający się między

skały Dunajec, zielone Beskidy i nagie tatrzańskie szczy-

ty, mroczne jaskinie i huczące wodospady… Aż 53%

powierzchni Małopolski objęto ochroną przyrodniczą:

utworzono tu 6 parków narodowych, 11 krajobrazo-

wych, 10 obszarów chronionego krajobrazu i 84 rezer-

waty. Jest tu też 2189 pomników przyrody. Dwa obsza-

ry – Babiogórski i Tatrzański Park Narodowy – uznano

również za rezerwaty biosfery UNESCO, miejsca unika-

towe w skali światowej, o niepowtarzalnych walorach

przyrodniczych.

Takie zróżnicowanie krajobrazu musi przekładać się

na bogactwo fauny i lory. W samych parkach narodo-

wych skatalogowano ponad połowę wszystkich gatun-

ków roślin i zwierząt występujących w Polsce. Prawdzi-

wym unikatem są fragmenty lasu o charakterze pier-

wotnym, które zachowały się jeszcze w Pieninach, ma-

sywie Babiej Góry, Tatrach i w Beskidzie Sądeckim. Kom-

pleksy te stanowią ostoję dla ogromnej liczby gatunków

rzadkich i zagrożonych wyginięciem zwierząt, wpisa-

nych do polskich czerwonych ksiąg. To w Małopolsce

żyją też wszystkie polskie duże ssaki drapieżne: niedź-

wiedź, wilk, ryś i żbik, tu także, a dokładniej w Tatrach,

można zobaczyć szarotkę alpejską i kozicę – symbole

środowiska niezmienionego działalnością człowieka.

Przyrodnicze skarby Małopolski można podziwiać, wy-

ruszając na liczne szlaki – piesze, rowerowe, konne. Pa-

miętajmy jednak, że w parkach narodowych i rezerwa-

tach, gdzie ochrona przyrody jest priorytetem, obowią-

zują pewne zasady, przede wszystkim zakaz zbaczania

z wyznaczonych tras. Nie wolno dokarmiać zwierząt,

ani zrywać roślin, nawet niepozornie wyglądających

kwiatków. Skały również niech pozostaną na swoim

miejscu. Natura nie lubi też hałasów oraz śmieci. Usza-

nujmy te, nie tak znowu wielkie, wymagania.

Na szlaku – Tatry, fot. J. Gorlach

PArKi

NArOdOwe

Babiogórski Park Narodowy, fot. D. Zaród

Babiogórski Park Narodowy

Na wpół dziki, wyniosły masyw Królowej Beskidów, jak często zwie się Babią Górę, objęto ochroną

jako park narodowy w 1954 r. Niezbyt rozległe, ale wysokie pasmo (najwyższe w Beskidach Zachod-

nich) już z daleka przyciąga wzrok. Północne zbocza, poznaczone żlebami i rumowiskami skalnymi,

opadają stromo w dół, południowe natomiast, bardziej wypłaszczone, schodzą dość łagodnie w do-

liny. W masywie najwyższym wierzchołkiem jest Diablak ( 1725 m n.p.m. ). Przez grzbiet Babiej Góry

biegnie Europejski Dział Wodny. Oznacza to, że wody spływające z północnych stoków masywu tra-

iają do Bałtyku, a te z południowych – do zlewiska Morza Czarnego. Doskonale zachowana wysoko-

górska przyroda, z kompletną strefowością, była powodem włączenia Babiogórskiego Parku Narodo-

wego do sieci Natura 2000 , a w 1977 r. do uznania go przez UNESCO za rezerwat biosfery . Do tych

ostatnich zaliczane są jedynie tereny unikatowe w skali świata, niezakłócone działalnością człowieka.

Na szczycie Babiej Góry, fot. D. Zaród

Turyści na szlaku, fot. D. Zaród

D uże wyniesienie masywu Babiej Góry, a tym samym zróżnicowanie warunków klimatycznych, sprawia,

że występują tu piętra roślinne analogiczne do pięter w górach wysokich, np. w Tatrach. Wspaniałe lasy

porastające dolne partie pasma (regiel dolny) są pozostałością prastarej, naturalnej puszczy karpackiej.

W ich runie można znaleźć wiele rzadkich, objętych ochroną roślin. W reglu górnym, gdzie dominuje

świerk, ciekawostką przyrodniczą jest okrzyn jeleni , roślina, której występowanie ogranicza się tylko do

babiogórskiego masywu i która stała się symbolem parku. Pasmo kosodrzewiny to królestwo krzewów,

a najwyższe piętro, alpejskie – przytulonych do ziemi lub skał niewielkich roślin zielnych. Występuje tu

kolejny endemit (gatunek występujący na ograniczonym obszarze) – niepozorna, strojąca się w białe

kwiatki rogownica alpejska . Sam wierzchołek Diablaka pokrywa rumowisko skalne.

Niezmieniona szata roślinna to ostoja wielu zwierząt. Oprócz pospolitej fauny, na terenie parku żyją

przedstawiciele gatunków rzadko już spotykanych. Górskie tereny są matecznikiem dużych ssaków:

rysia, wilka i niedźwiedzia brunatnego, a swoje miejsca lęgowe ma tu około 100 gatunków ptaków,

z których do najciekawszych należą głuszce, cietrzewie i jarząbki.

Ciekawe miejsca

Schronisko PTTK na Markowych

Szczawinach , położone niemal

w centralnym punkcie parku.

Diablak , najwyższy szczyt parku;

prowadzą na niego dwie trasy: szlak

żółty, zwany Percią Akademików,

oraz szlak czerwony.

Zawoja , miejscowość

wypoczynkowa, w której można

zobaczyć kościół z 1888 r., znajdujący

się na Szlaku Architektury Drewnianej,

oraz Ogród Roślin Babiogórskich .

Babiogórski Park Narodowy , wstęp na szlaki: płatny: V–X,

jednorazowy (1-dniowy) 5 zł,

ulgowy 2,50 zł, dzieci do 7 lat bezpł., / www.bgpn.pl.

PArKi

NArOdOwe

Planowanie wycieczki, fot. D. Zaród

Gorczański Park Narodowy

Gorczański Park Narodowy obejmuje zasięgiem centralną i północno-wschodnią część masywu Gorców

należącego do Beskidów Zachodnich. Park powołano do życia w 1981 r., a tworzą go dwa główne grzbie-

ty biegnące od Turbacza (1310 m n.p.m.) w kierunku szczytu Gorc (1228 m n.p.m.) i w kierunku szczy-

tu Kudłoń (1276 m n.p.m.). Najwyższe wzniesienie parku to Jaworzyna Kamienicka ( 1288 m n.p.m. ).

Niezbyt wysokie góry są bardzo atrakcyjne krajoznawczo, a liczne szlaki i ścieżki tak różnorodne, że

każdy znajdzie tu coś dla siebie. Teren został włączony do sieci Natura 2000 , występują tu bowiem

rzadkie w skali europejskiej ptaki: głuszec , dzięcioł białogrzbiety , sóweczka i puszczyk uralski .

Poprzez łąki Gorczańskiego Parku Narodowego,

fot. D. Zaród

Gorczański Park Narodowy, fot. D. Zaród

G óry porastają piękne lasy, pozostałość pierwotnej Puszczy Karpackiej. Najmniej zmienione przez

człowieka są zajmujące niższe tereny lasy mieszane, zwane buczyną. Można w nich spotkać wieko-

we buki i jodły. Osobliwością lorystyczną jest podejźrzon lancetowaty – paproć znana tylko z jedne-

go stanowiska w Gorcach, zagrożona całkowitym wyginięciem. Żyją tu duże drapieżniki, np. wilk i ryś,

oraz liczne ssaki kopytne. W starych drzewach chętnie gniazdują ptaki, wśród nich tak rzadkie jak pu-

chacz i głuszec, a kwieciste łąki rozbrzmiewają owadzim brzęczeniem. Symbolem parku jest licznie

tu występująca salamandra plamista .

Znakiem szczególnym Gorców są jednak polany – efekt pasterskich tradycji regionu, które sięgają

XV w. Tworzą one wśród leśnych kompleksów malownicze, rozległe „dziury”, gwarantujące piękne wi-

doki. Czasem układają się nawet w ciągi, dzięki czemu poprowadzone nimi szlaki są niezwykle wido-

kowe. Po dawnym wypasie owiec na niektórych halach pozostały też szałasy, które dziś dodają tym

terenom wiele uroku. Kilka najcenniejszych odremontowano, np. na polanach Mostownica , Jonków-

ki i Wzorowa . W obrębie parku znajdują się też wychodnie skalne i osuwiska. Najwięcej można ich zo-

baczyć na północy, wędrując czarnym szlakiem z Lubomierza.

Ciekawe miejsca

Na polanie Jaworzyna

Kamienicka można zobaczyć

ciekawą, liczącą już ponad 100 lat,

Bulandową Kapliczkę . Postawił ją

Tomasz Chlipała, który bacował na tej

polanie prawie 50 lat. Na obrzeżach

parku znajdują się schroniska: pod

Turbaczem (którego szczyt nie należy

do parku), na Starych Wierchach

i Maciejowej. W rozłożonych u

podnóży Gorców miejscowościach

– m.in. Grywałdzie, Łopusznej,

Harklowej – można podziwiać

przepiękne drewniane kościoły ,

znajdujące się na Szlaku Architektury

Drewnianej.

Gorczański Park Narodowy , wstęp na szlaki: płatny: V–X; jednorazowy (1-dniowy) 2 zł, ulgo-

wy 1 zł, 3-dniowy 4 zł, ulgowy 2 zł, dzieci do 7 lat bezpł., / www.gorczanskipark.pl.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: