Florencja.pdf

Katedra Santa Maria del Fiore

Została ona zbudowana we Florencji w miejscu wcześniejszego

kościoła katedralnego Santa Reparata. Wykonanie tego dzieła Cech

Sztuk zlecił Arnolfowi di Cambio w 1294 r. Prace po jego kierunkiem

rozpoczęto 8 września 1296 wznosząc nową świątynię wokół istniejącego kościoła, w

którym sprawowano liturgię aż do 1375 r. Wtedy kościół Santa Reparata zburzono. Po

śmierci di Cambio (w 1302) pracami kierowali: Giotto, Andrea Pisano, Francisco

Talentini.

Po śmierci Arnofla di Cambio wprowadzono kilka zmian w opracowanym przez niego

projekcie konstrukcyjnym. Wiele z nich dotyczyło wschodniej część kościoła, która

została ukończona na początku XV wieku. Konkurs na projekt kopuły wygrał Filippo

Brunelleschi (według niektórych źródeł rozstrzygnięcie konkursu nastąpiło w 1420 r., ale

podawane są także daty 1416 – 1434 jako czas jej wykonania). Kościół konsekrowano w

1436. W latach 1445 – 1461 nad sklepieniem zbudowano latarnię zwieńczoną złocista

kulą. Najpóźniej została ukończona fasada. W 1578 zburzono nigdy nieukończoną

elewację zaprojektowaną przez Arnolda di Cambio i ogłoszono konkurs na projekt nowej

fasady. Nie został on rozstrzygnięty. Przez blisko 300 lat organizowano kolejne konkursy

i odrzucano napływające rozwiązania. Dopiero w 1871 r. projekt Emilia de Fabris zyskał

akceptację. Prace trwały do 1887 i tym samym ukończono budowaną z przerwami przez

blisko 600 lat katedrę Santa Maria del Fiore. Jest to kościół o imponujących rozmiarach.

Jego wnętrze ma długość 153,0 m, szerokość w korpusie (szerokość naw) – 38,0 m, na

wysokości prezbiterium wraz z przyległymi apsydami - 90,0 m.

Fasada bazyliki została zaprojektowana i wykonana w stylu neogotyckim. Do jej

wykonania użyto takich samych marmurów, które stosowano podczas budowy

wcześniejszej struktury kościoła. Z Carrary sprowadzono biały marmur, z Prato zielony a

różowy z Maremmy. Kolorowy kamień, ułożony przede wszystkim w geometryczne wzory

zdobi wszystkie elewacje katedry. W najstarszej części katedry, od strony południowej,

znajduje się portal zwany Porta della Mandorla. Nad wejściem, w owalnym

obramowaniu, znajduje się płaskorzeźba przedstawiająca Wniebowzięcie Marii, dzieło

Nanniego di Banco datowane na ok. 1420 r.

Wewnętrzny podział na trzy nawy został zaakcentowany przez umieszczenie w fasadzie

czterech pilastrów ozdobionych marmurem ułożonym w mozaikę imitującą biforia. W

niszach, tuż powyżej górnej linii drzwi wejściowych umieszczono rzeźby. Pomiędzy

pilastrami znajdują się trzy portale z scenami z życia Marii Panny w tympanonach. Nad

nimi umieszczono wimpergii ozdobione sterczynami, które wzbogacono, podobnie jak

obramowania portali kolejnymi rzeźbami. Tympanon nad środkowym portalem zdobi

płaskorzeźba przedstawiająca Madonnę z patronami miasta a tympanony boczne figury:

Miłosierdzia (po lewej stronie) i Wiary (po stronie prawej). Nad środkowym portalem,

centralne pole fryzu z figurami Apostołów zajmuje postać Maria z Jezusem. Wyżej, nad

fryzem, w środkowej części fasady znajduje się rozeta a nad nią tympanom ozdobiony

płaskorzeźbą przedstawiającą Ojca Wiekuistego. Dwie inne rozety umieszczono nad

bocznymi portalami poniżej fryzu z Apostołami.

Rzut bazyliki swoim kształtem przypomina plan krzyża łacińskiego, w którym miejsce

transeptu zajmuje ośmiokątne prezbiterium otoczone trzema apsydami. W każdą z nich

wbudowano od wewnątrz pięć niewielkich apsydioli. W prezbiterium umieszczono ołtarz

główny a nad nim wznosi się potężne sklepienie. Wnętrze oglądane z miejsca przed

ołtarzem głównym przypomina budowlę wzniesioną na planie centralnym. Jednak za

plecami znajduje się pozostała część kościoła – trójnawowa bazylika. (W przewodnikach

to prezbiterium wraz z bocznymi apsydami zazwyczaj nazywane jest transeptem). Nawy

boczne od nawy głównej oddzielają od siebie lekko zaostrzone łuki arkad wspartych na

masywnych filarach umieszczonych po trzy w każdym rzędzie. Krzyżowo-żebrowe

sklepienia naw opierają się na tych samych filarach i pilastrach umieszczonych w

ścianach zewnętrznych. Nad nawami bocznymi znajdują się galerie otwarte do wnętrza

kościoła. Kolorowa, marmurowa posadzka wykonana w latach 1526 – 1660 przez Baccia

i Giuliana d'Agnolo, Francesca de Sangallo i innych. W nawie po lewej stronie znajdują

się dwa obrazy z XV wieku przedstawiające konne pomniki kapitanów wojsk: Niccolò da

Tolentino namalowany przez Andrea del Castagno w 1456 oraz Giovaniego Acuto -

obraz Paolo Uccella z 1436 r. Inne znane dzieła zdobiące katedrę to namalowane na

desce obrazy przedstawiające św. Kosmę i św. Damiana (dzieło Bicciego di Lorenzo)

oraz Dante i Boska Komedia (Dante i Trzy Królestwa), dzieło Domenica di Michelino z

1465 oraz witraże Ghibertiego. Znane są też freski pokrywające wnętrze ścian kopuły.

Przedstawiają one scenę Sądu Ostatecznego. Namalowane zostały przez Vasariego i

Zuccariego w latach 1572 – 1579 wbrew zamierzeniom Bruneleschiego, który celowo

sklepienie pozostawił bez dekoracji. Kilkakrotne propozycje historyków zmierzających do

przywrócenia pierwotnego wyglądu sklepienia nie zostały zaakceptowane (freski

odrestaurowano w 1995). Osiem pól sklepienia zostało podzielonych na 5 pasów, w

których ukazano:

najbliżej latarni – 24 Starców z Apokalipsy, dalej kolejno:

Chór Anielski z narzędziami Męki Pańskiej, pomiędzy nimi główna postać namalowana

na sklepieniu – Zmartwychwstały Chrystus;

postacie Matki Bożej i świętych;

Cnoty i Dary Ducha Świętego oraz Błogosławieństwa

Grzechy Główne oraz Piekło.

W panoramie miasta z daleka jest widoczna czerwona bryła sklepienia przykrywającego

wschodnią część kościoła. Przekrycie zostało zaprojektowane na planie ośmiokąta o

rozpiętości 45,4 m (o 2,1 m więcej niż średnica kopuły rzymskiego Panteonu). Wraz z

bębnem, na którym jest oparte ma wysokość 70,0 m (z latarnią wysokość ta wynosi

107,0 m). Jest to nowatorskie rozwiązanie, które na stałe weszło do

historii architektury. Sklepienie to na ogół nazywane jest kopułą, chociaż

na każdej wysokości, inaczej niż kopuła, ma powtórzony plan ośmiokąta.

Z tego powodu można też spotkać się w literaturze fachowej z określeniem

dwupowłokowe sklepienie klasztorne na planie ośmioboku. Zbudowano je bez

wykorzystania rusztowania i deskowania, które wykorzystywano jako element podporowy

podczas budowy sklepień (z uwagi na wysokość i rozpiętość konstrukcji przekrycia

zbudowanie ich zostało uznane za niemożliwe). Brunelleschi zaproponował nowe

rozwiązanie, w którym elementem konstrukcyjnym są żebra usytuowane wzdłuż

południków i równoleżników. Poziome pierścienie, wbudowywane sukcesywnie,

usztywniły konstrukcję spełniając jednocześnie rolę zworników (uniemożliwiły zamknięcie

się konstrukcji podczas wznoszenia). Dolne pierścienie wzmocniono ołowianymi

obręczami (ich kształt koła został ukryty w grubości pierścienia). Konstrukcję uzupełniono

dwoma powłokami wymurowanymi z cegły. Obydwie warstwy w połączeniu z żebrami i

pierścieniami tworzą sztywną całość. Warstwa zewnętrza dodatkowo chroni całą

konstrukcję przed deszczem i wiatrem. Powstanie tego dzieła uważane jest za początek

wczesnego renesansu.

Za katedrą znajduje się budynek muzeum - Museo dell’Opera del Duomo z zbiorami

dzieł sztuki pochodzącymi z katedry, dzwonnicy i baptysterium.

Baptysterium San Giovanni

Jest to najstarszy budynek zlokalizowany na Piazza San Giovanni we Florencji. Znajduje

się w pobliżu wejścia do katedry Santa Maria del Fiore. Pierwsza budowla powstała w

okresie wczesnego chrześcijaństwa w IV – VI wieku niedaleko bram ówczesnego miasta,

przed wejściem do znajdującej się dawniejszej katedry S. Reparta. Baptysterium zostało

zaplanowane jako budowla centralna, na planie ośmioboku z półkolistą absydą. W XI –

XIII wieku, w okresie romańskim została przebudowana uzyskując zachowany do dnia

dzisiejszego wygląd. Ściany zewnętrzne zostały pokryte okładziną z białego i zielonego

marmuru. Na każdej z nich wprowadzono podział na trzy pola zwieńczone półkolistymi

arkadami, oddzielone od siebie pilastrami. Podział poziomy na dwie wewnętrzne

kondygnacje odzwierciedla poziome belkowanie. Pod łukami arkad osadzono okna

doświetlające wnętrze. Budynek przykrywa namiotowy dach z 1128 r. zwieńczony

latarnią z 1150 r. W 1202 dobudowano prostokątne prezbiterium. Do wnętrza prowadzi

troje drzwi z brązu:

od południa dzieło Andrea Pisana, ozdobione scenami z życia św. Jana Chrzciciela i

alegoriami |Cnót umieszczonych w 24 kwaterach. Drzwi zostały wykonane ok. 1330 r.

od północy dzieło Lorenzo Ghiberti, wykonane w latach 1402 – 1425 zdobią 24 sceny z

Nowego Testamentu,

od wschodu, najbardziej znane Drzwi Raju, dzieło wykonane także przez Lorenzo

Ghiberti zdobi 10 scen z Starego Testamentu oraz postacie biblijne i artystów żyjących w

czasach twórcy, wykonane zostały w latach 1425 – 1450.

W środku baptysterium zbudowano otwarte do wnętrza empory oparte na kolumnach o

gładkich trzonach i kanelurowanych filarach. Dwudzielne, arkadowe okna umieszczono

pomiędzy pilastrami. Głowice kolumn, pilastrów i filarów wzorowane są na porządku

korynckim. Powierzchnie ścian i posadzkę zdobią barwne płyty kamienne ułożone w

geometryczne wzory. Łuk tęczowy i wewnętrzną powierzchnię dachu

zdobią mozaiki z XIII wieku. Jedną z powierzchni sklepienia zdobi

postać Chrystusa na tronie, w sąsiednich polach umieszczone są sceny

z Starego Testamentu. Pozostałe pięć pól podzielono na sześć pasów.

Pas najbliżej latarni wykonano na wszystkich ośmiu polach, zdobią go

postacie Chóru Anielskiego z dekoracyjnym ornamentem z wici

roślinnej. Niżej ukazano sceny ilustrujące Księgę Rodzaju z postaciami

Adama i Ewy, Kaina i Abla, Noego z rodziną, dalej z życia św. Józefa,

poniżej z życia Jezusa Chrystusa i Marii, najniżej z życia św. Jana Chrzciciela.

W baptysterium znajduje się nagrobek antypapieża Jana XXIII, dwa sarkofagi rzymskie

oraz sarkofag biskupa Ranieri.

Drzwi Raju

Dzieło Lorenzo Ghiberti powstało w latach 1425 – 1450 umieszczone po wschodniej

stronie Baptysterium San Giovanni we Florencji. Nazwa Drzwi Raju została nadana im

przez Michała Anioła. Wykonane z brązu drzwi mają skrzydła podzielone na 10 kwater.

W każdej z nich artysta umieścił płaskorzeźby przedstawiające sceny ze Starego

Testamentu. W większości przypadków są to dwa lub trzy wydarzenia. Skrzydło po lewej

stronie, od góry ilustruje:

Stworzenie Adama i Ewy, grzech Pierworodny, Wypędzenie z Raju,

Noe i jego bliscy składają ofiarę, Pijany Noe,

Narodziny Ezawa i Jakuba, Odsprzedanie pierworództwa przez Ezawa, Izaak wysyła

Ezawa na polowanie, Polowanie Ezawa, Rebeka poucza Jakuba, Oszukanie Izaaka

Mojżesz otrzymuje na Synaju Tablice Praw

Walka z Filistrynami, Zabicie Goliata.

Skrzydło po prawej stronie, od góry:

Praca pierwszych ludzi, Składanie ofiary przez Kaina i Abla, Kain zabija Abla, Bóg

oskarża Kaina,

Ukazanie się Aniołów Abrahamowi, Ofiarowanie Izaaka,

Józef sprzedany do niewoli, Znalezienie srebrnego kubka w worku

Beniamina, Józef rozpoznany przez braci,

Lud Izraela nad Jordanem, Podbój Jerycha,

Salomon przyjmuje królową Saby.

Obramowanie kwater zostało udekorowane postaciami biblijnymi oraz

wizerunkami artystów żyjących w czasach twórcy. Wśród nich Lorenzo

Ghiberti umieścił też swoją głowę oraz głowę swojego syna – Vittorio.

Drzwi przez stulecia pokryły się czarną warstwą patyny. Zdjęto je w celu

przeprowadzenia restauracji a w wejściu umieszczono wierną kopię. Obecnie oryginał

znajduje się w Museo dell’Opera del Duomo.

Dzwonnica Giotta

Została zaprojektowana przez Giotto na planie kwadratu o boku długości 16,0 m z

graniastymi wzmocnieniami w narożnikach. Rozpoczętą przez Giotto w 1334 budowę

kontynuował po jego śmierci w 1337 Andrea Pisano. Po nim od 1348 do 1359 budową

kierował Francisco Talenti, który kampanilę ukończył. On też zaprojektował okno na

najwyższej kondygnacji. Cała budowla ma 84,0 m wysokości. Jej elewacje zostały

obłożone kolorowymi płytami marmuru: białego z Carrary, zielonego z Prato i różowego z

Maremmy w pobliżu Sieny, (obecnie częściowo zastąpionego wapieniem) ułożonego w

geometryczny wzór. Dolny pas płyt ozdobiony jest sześciokątami, w których

przedstawiono sceny Stworzenia i pracy ludzkiej. Wyższy pas zdobią romby z

płaskorzeźbami przedstawiającymi 7 Planet (od Jowisza w narożniku od strony

północnej), Cnoty, Sztuki wyzwolone (m. in. astronomię, budownictwo, medycynę,

tkactwo) i 7 Sakramentów. Nad nimi, w niszach, znajduje się 16 posągów

przedstawiających proroków izraelskich, Sybillę i św. Jana Chrzciciela. Obecnie w

niszach znajdują się kopie rzeźb, oryginały umieszczono w muzeum - Museo dell’Opera

del Dumo.

Kościół Santa Croce

Kościół Św. Krzyża we Florencji najprawdopodobniej został zaprojektowany przez

Arnolfo di Cambio, mistrza kierującego budową od chwili jej rozpoczęcia w dniu 3 maja

1294 r. Budowa była kontynuowana do 1442. Kościół został konsekrowany przez

papieża Eugeniusza IV w 1443 r.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: