WYKŁAD 02.01.2010 z Przemiany rodziny współczesnej
Przemiany kulturowe
Rozwój gospodarczy idzie w parze z przemianami kulturowymi np. nowe maszyny to nowe nazewnictwo, nowy język.
Procedury postępowania to co właściwe, co niewłaściwe
Wraz z rozwojem gospodarczym zmieniła się sfera kultury – wartości, normy, wzory, wiedza, przekonanie, poglądy; sposób wyjaśniania, interpretowania świata;
Dla przemiany rodziny ważne jest to, jaki pokolenie jest głównym nośnikiem kultury, jakie pokolenie przechowuje podstawowe wzory kultury i przekazuje je innym.
Margaret Mead – dzieli typy kultur w zależności od epoki w jakiej występują, w zależności jakie pokolenia są nośnikami kultur
Typologia trzech kultur ( w zależności od pokolenia członków rodziny ):
1. Kultura postfiguratywna
2. Kultura konfiguratywna
3. Kultura prefiguratywan
Ad.1. Kultura postfiguratywna – dominowała w epoce przedprzemysłowej, kiedy zmiany zachodzą bardzo wolno, społeczeństwo zmienia się bardzo wolno, podstawowe źródło zdobywania wiedzy było doświadczenie, a dorobek poprzednich pokoleń przekazywany był drogą werbalną.
W tej kulturze pokolenie dzięki, której trwała kultura byli ludzie starsi;
Cechą charakteru tej kultury była tradycja, kultura polegała na odtwarzaniu, zmiana zachodziła bardzo wolno tak, że zarys kultury nie ulegał zmianie.
Nośnikami kultury byli ludzie starsi, z racji doświadczenia posiadania wiedzy, umiejętności do której mogło odwołać się młodsze pokolenie; stali na straży tradycji;
Nowe elementy były na tyle wolne, że podstawowy trzon kultury wydawał się taki sam.
Starsze pokolenia były źródłem wiedzy, informacji o tym jak należy robić, źródłem wartości, wzorów, norm.
Wizja świata była stała
Znaczenie dla rodzin:
Relacje rodziny były oparte na autorytecie starszych, na reprodukcji kultury ( na nich opierała się reprodukcja kultury )
Dzieci dowiadywały się wszystkiego od starszych ludzi, bez tej wiedzy nie poradziliby sobie w życiu
Ad. 2. Kultura konfiguratywna – epoka przemysłowa, to czas kiedy zmiany zaczynają zachodzić szybko ( para , maszyny ) widza z tradycji przodków zaczyna być niewystarczające nie obejmowała np. jak posługiwać się maszynami; tutaj ludzie uczą się od rówieśników ;
Wiedza jaką gromadziły pokolenia jest niewystarczająca do funkcjonowania w świecie, wiedza musi być zmieniana, przekształcana.
Pojawiają się szkoły, zdobywanie zawodu; umiejętności, wiedza, które pozwalają zdobywać środki utrzymania;
Relacje w rodzinie - dorośli są niekwestionowanym autorytetem dla dzieci pomimo zachodzących zmian;
Ad. 3. Kultura prefiguratywana – uważa ona, że w określonej epoce nośnikami kultury stają się dzieci ( nie dorośli, starsi ) proces rozwoju cywilizacyjnego, gospodarczego, technologicznego, kulturowego przyśpieszył na tyle, że zmiany zachodzą w ciągu życia jednego pokolenia.
Rozwój technologiczny powoduje, że wiedza, która posiada wzory, wartości, umiejętności stają się nie aktualne, jesteśmy zmuszeni do zdobycia nowych umiejętności, nie możemy opierać się na starych wzorach, stają się one bezużyteczne, to co stare musimy odrzucić, rozwój gospodarczy, technologiczny, rozwój wiedzy powoduje szybki przyrost wiedzy, która sama siebie weryfikuje i musimy sami siebie weryfikować z tym co wiemy o świecie;
ta wiedza jest niepewna, bo nie wiemy czy za kilka lat nie ulegnie zmianie i zostanie zweryfikowana.
Weryfikacja dotyczy wszystkich elementów naszego życia.
Kiedyś była tradycja, dzisiaj są eksperci, którzy mówią nam jak się zachować, co robić.
Stara wiedza staje się bezużyteczna, ze starej wiedzy możemy czerpać tylko pojedyncze jej elementy;
Wiedza, opinie, przekonania są elementem kultury, to zmienia nasz sposób interpretowania świata to buduje sceptycyzm a pomimo to musimy budować stabilny świat.
Koncepcja trzech kultur nie jest koncepcją rodziny ale tłumaczy nam przemiany zachodzące w rodzinie;
dotyczy to relacji starsi → dzieci, przekaz umiejętności, wiedzy, wzorów teraz ta wiedza zmusza dorosłych do bieżącej weryfikacji, to dzieci najszybciej wychwytują tę wiedzę, są nośnikiem kultury np. nowy telefon komórkowy
współcześni rodzice już nie mogą być takimi autorytetami, jak kiedyś, kiedyś wynikał z samego faktu bycia rodzicem.
Dziś rodzice autorytet muszą sobie sami wypracować, wymaga to innej wiedzy i umiejętności;
Ta płaszczyzna relacji rodzinnych zmienia się na płaszczyźnie uczuciowej, emocjonalnej to, co daje rodzicom to konieczność radzenia sobie ze zmianami do tego ma przygotować rodzina; rodzice mają pomóc radzić sobie z tymi zmianami;
Relacje rodzice → dzieci zmienia się nie jest autorytarna ( oparta na przymusie,) nie może być utrzymana we współczesnym świecie
Stare wzory wychowania są nie adekwatne do dzisiejszych czasów, wzory eksperckie; sięganie po własne zasoby wiedzy, do doświadczeń to szukanie wzorów na zewnątrz.
Coraz więcej kobiet twierdzi, że nie nadaje się na matkę, nie potrafi być matką;
Refleksyjność – ciągłe analizowanie swoich wyborów, działania i to przekłada się na rodzinę, na dzieci, małżonków ( refleksja „czy robię wszystko jak należy”)
Margaret Mead poprzez koncepcję trzech kultur skupia się na zmianie kultury, techniki, zmianie gospodarczej – pokazuje jak wiąże się ze zmianami w sferze kultury, jak to przekształca całe społeczeństwo, relacje w społeczeństwie;
Starość ( starzy ludzie ) to co wiedzą nie jest już skarbem jak KIEDYŚ;
OBECNIE - to ciągła aktywność, w starości również muszą się uczyć aby umieć poruszać się w zmieniającym świecie.
Współczesna rodzina z instytucji staje się grupą emocjonalną;
KIEDYŚ rodzina tworzyła zasoby ekonomiczne, które pomagały jej się utrzymać; OBECNIE każdy może utrzymać się sam, staje się grupą, która ma dać poczucie bezpieczeństwa, stałości w płaszczyźnie emocjonalnej, nie materialnej.
Rodzina ma dawać zabezpieczenie psychicznego bezpieczeństwa.
Przemiany gospodarcze ich konsekwencje są procesy emancypacji kobiet;
Kobiety wyzwalają sie ze stanowości tzn. wyzwalają się z przypisanej im roli płciowej nakazującej im bycie matką, żoną;
Stanowość – urodzenie się kobietą przesądza o tym kim się będzie i jak będzie wyglądało jej życie;
Rywalizacja na rynku pracy między kobietą a mężczyzną;
Rodzina KIEDYŚ dawała poczucie bezpieczeństwa od tego co działo się na zewnątrz rodziny; rodzina stabilizowała poczucie bezpieczeństwa, które wynikało z napięcia wynikało z sytuacji w pracy - strajki, bezrobocie
Obecnie wszystkie napięcia związane z rynkiem pracy dotyczą zarówno kobiet jaki i mężczyzn; napięcia zewnętrzne znajdują swoje odzwierciedlenie w rodzinie; to wzajemne oczekiwania wsparcia, wzajemnej ważności, to w domu mąż, dziecko, które mnie potrzebuje jt. sprzeczność w wyborach, co wybrać pracę czy awans, czyli np. zaniedbywanie rodziny i może dojść do rozpadu małżeństwa i braku awansu; to wszystko odbija się na rodzinie na jej funkcjonowaniu;
Teoria drugiego przejścia demograficznego – dotyczy przemian rodziny, dot. zmian demograficznych, ilości zawieranych małżeństw, rozpadu małżeństw ( rozwody ), ilości posiadanych dzieci, wieku zawierania małżeństw, wieku w którym pojawiają się dzieci.
Małżeństwa nietrwałe, większa ilość rozwodów; późno dzieci, mało urodzeń;
Przyczyny wg tej koncepcji zmiany rodziny, rozwój gospodarczy, przemiany gospodarcze, przemiany kulturowe, przemiany wartości ( mieszczą się w kulturze ) przejście do wartości postmaterialnych
Wartości postmaterialne – Ronald Inglehart – w oparciu o badania 44 krajów sformułował tezę o ścisłym powiązaniu wartości kulturowych z rozwojem gospodarczym i poziomem życia; chciał zweryfikować tezę Webera o znaczeni; chciał zweryfikować tezę Webera o znaczeniu czynnika kulturowego dla rozwoju gospodarczego; wg Webera ważne są również czynniki kulturowe, styl życia dla rozwoju gospodarczego; protestanci a kapitalizm;
Teza o przechodzeniu od wartości materialistycznych związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa materialnego do wartości postmaterialnych, które wiążą się z jakością życia; społeczeństwa, które osiągają pewien poziom rozwoju cywilizacyjnego, gospodarczego zapewniają swoim członkom takie warunki życia, jego poziom, że zaspokojenie potrzeb materialnych nie stanowi już problem np. ubranie, jedzenie, wyżywienie rodziny, ogrzanie mieszkania; w tych społeczeństwach zaczynają być ważne wartości postmaterialne związane z jakością życia, ze sferą psychiczno – duchową np. weryfikowanie jedzenia, nowe sposoby sporządzania potraf to staje się wartością; ważne jest to gdzie wyjeżdżamy – kolekcjonowanie wrażeń;
Wartością przestaje być życie jako takie, ważna jest jego jakość.
Przejście do wartości postmaterialnych odbija się na rodzinie, która jako całość nie musi wkładać dużo wysiłku w zapewnienie bytu rodzinie;
Modele rodziny:
1. Model tradycyjny – mąż pracuje, zarabia, żona zajmuje się domem
2. Model partnerski – oboje pracują i oboje tak samo zajmują się domem i dziećmi
3. Model mieszany – mąż i żona pracują zawodowo ale podział obowiązków domowych jest tradycyjny
4. Model odwrócony – kobieta pracuje a mężczyzna jest w domu i prowadzi dom
asia380