Nietzsche Fryderyk - Z genealogii moralności.pdf - LITERATURA FAKTU - dana2

Aby rozpocząć lekturę,

kliknij na taki przycisk ,

który da ci pełny dostęp do spisu treści książki.

Jeśli chcesz połączyć się z Portem Wydawniczym

LITERATURA.NET.PL

kliknij na logo poniżej.

FRYDERYK NIETZSCHE

Z GENEALOGII

MORALNOŚCI

PISMO POLEMICZNE

PRZEŁOŻYŁ LEOPOLD STAFF

Tower Press 2000

PRZEDMOWA.

Jesteśmy sobie nieznani, my poznający, my sami samym sobie; ma to słuszną przyczynę.

Nie szukaliśmy siebie nigdy, – jakże stać się miało, byśmy się kiedyś z n a l e ź l i? Słusznie

powiedziano: »gdzie jest wasz skarb, tam jest i serce wasze«; n a s z skarb jest tam, gdzie

stoją ule naszego poznania. Jako skrzydlaki z urodzenia i duchowi zbieracze miodu, dążymy

zawsze do tego, troszczymy się z serca właściwie tylko o jedno – »by coś przynieść do do-

mu«. Co się poza tem tyczy życia, tak zwanych »wydarzeń przeżytych«, – któż z nas bierze to

choćby tylko dość poważnie? Lub kto ma dość czasu na to? W tych rzeczach, lękam się, byli-

śmy zawsze »od rzeczy«: nie przykładamy tam właśnie swego serca, ani nawet swego ucha!

Raczej, jak jakiś boski roztrzepaniec, lub w sobie zatopiony, któremu dzwon z całą siłą

wdzwonił właśnie w ucho dwanaście uderzeń południa, budzi się nagle i pyta siebie »cóż to

właściwie tu biło?« tak i my niekiedy przecieramy sobie j u ż p o w s z y s t k i e m uszy i

pytamy, ogromnie zdumieni, ogromnie zmieszani, »cóżeśmy to właściwie przeżyli?« co wię-

cej: »czem j e s t e ś m y właściwie?« i liczymy, już po wszystkiem, jak się rzekło, te wszyst-

kie dwanaście uderzeń swego wydarzenia przeżytego, swego życia, swego i s t n i e n i a...

ach! i przeliczamy się przytem... Pozostajemy sobie z konieczności obcy, nie rozumiemy sie-

bie, musimy brać siebie za kogoś innego, dla nas pewnikiem jest po wszystkie wieki: »Każdy

jest samemu sobie najdalszy«, – względem siebie nie jesteśmy wcale »poznającymi« ...

– Myśli moje o p o c h o d z e n i u naszych przesądów moralnych – bo o nie chodzi w tem

piśmie polemicznem – znalazły swój pierwszy, skąpy i tymczasowy wyraz w owym zbiorze

aforyzmów, który nosi nagłówek »Ludzkie, arcyludzkie. Książka dla duchów wolnych«. Spi-

sywanie jej rozpoczęło się w Sorrento podczas pewnej zimy, która mi pozwoliła zatrzymać

się, jak się zatrzymuje wędrowiec, i przebiec spojrzeniem krainę rozległą i niebezpieczną,

przez którą duch mój dotychczas wędrował. Działo się to w zimie 1876—1877; same myśli są

wcześniejsze. Były to w głównej treści już te same myśli, które w niniejszych rozprawach na

nowo podejmuję. Miejmy nadzieję, że długi przedział czasu wpłynął na nie dobrze, że stały

się dojrzalsze, jaśniejsze, silniejsze, doskonalsze! Że jednak dziś jeszcze trwam przy nich sil-

nie, że one same tymczasem coraz silniej trzymały się siebie, wrastały w siebie i zrosły się z

sobą, to wzmacnia we mnie radosną ufność, że od początku powstawały we mnie nie luźnie,

nie dowolnie, nie sporadycznie, lecz ze wspólnego korzenia, lecz z władnącej w głębi, z

przemawiającej coraz pewniej, z żądającej coraz większej pewności z a s a d n i c z e j w o l i

poznania. Tak bowiem jedynie przystoi filozofowi. Nie mamy żadnego prawa w czemkolwiek

iść pojedynczo. Nie wolno nam błądzić pojedynczo, ani też pojedynczo natknąć się na praw-

dę. Raczej z koniecznością, z jaką drzewo wydaje owoce, rodzą się z nas myśli nasze, nasze

wartości, nasze »tak« i »nie« i »jeżeli« i »czy« – pokrewne sobie i we wzajemnych do siebie

stosunkach, świadectwa jednej woli, jednego zdrowia, jednej ziemi, jednego słońca. – Czy

one w a m smakują, te nasze owoce? – Lecz cóż to obchodzi drzewa! Cóż to n a s obchodzi,

nas filozofów!...

Przy pewnem właściwem mi wątpieniu, które niechętnie wyznaję – stosuje się ono miano-

wicie do m o r a l n o ś c i, do wszystkiego, co dotąd na ziemi jako moralność było czczone –,

przy wątpieniu, które w mem życiu wystąpiło tak wcześnie, tak niewzywanie, tak niepo-

wstrzymanie, tak sprzecznie z otoczeniem, wiekiem, przykładem, pochodzeniem, żebym miał

prawie prawo nazwać je swem »a priori«, – musiała ciekawość moja, równie, jak moje podej-

rzenie, zatrzymać się zawczasu przy pytaniu: j a k i p o c z ą t e k ma właściwie nasze dobro i

zło. W istocie już jako trzynastoletniego chłopca prześladował mnie problemat początku zła.

Poświęciłem mu w wieku, gdy się ma »na pół igraszki dziecinne, na pół Boga w sercu«,

pierwszą swą literacką igraszkę dziecinną, pierwsze swoje filozoficzne ćwiczenie pisemne. A

co się tyczy mego ówczesnego »rozwiązania« problematu, to oddałem, jak słuszna, Bogu

cześć i uczyniłem go o j c e m zła. Czy t a k właśnie chciało ode mnie me »a priori«, to nowe

niemoralne, co najmniej bezmoralne »a priori« i ten przemawiający z niego, ach! tak anty-

kantowski, tak zagadkowy »imperatyw kategoryczny«, któremu tymczasem użyczałem coraz

więcej posłuchu i nietylko posłuchu?... Na szczęście nauczyłem się zawczasu odróżniać prze-

sąd teologiczny od moralnego i nie szukałem już źródła zła p o z a światem. Nieco historycz-

nego i filologicznego wyszkolenia, wliczając w to wrodzony wybredny zmysł w zakresie za-

gadnień psychologicznych wogóle, zmieniło wkrótce mój problemat na inny: wśród jakich

warunków wynalazł sobie człowiek owe oceny wartości: »dobrze« i »źle« i j a k ą w a r t o ś

ć m a j ą o n e s a m e? Wstrzymywałyż one, czy też popierały rozwój człowieczy? Czy są

oznaką niedostatku, zubożenia, zwyrodnienia życia? Lub przeciwnie, czy zdradza się w nich

pełnia, siła, wola życia, jego odwaga, jego ufność, jego przyszłość? – Na to znalazłem i zdo-

byłem się w sobie na zuchwałość różnych odpowiedzi, odróżniałem czasy, ludy, stopnie we-

dle rangi indywiduów, specyalizowałem swój problemat, z odpowiedzi rodziły się nowe py-

tania, badania, przypuszczenia, możliwości. Aż wkońcu zdobyłem własną krainę, własną

ziemię, cały milczący rosnący kwitnący świat, jakby tajne ogrody, których nikt nie śmiał

przeczuwać... Och, jakże s z c z ę ś l i w i jesteśmy, my poznający, pod warunkiem, byśmy

jeno dość długo milczeć umieli!...

Pierwszy bodziec do odezwania się ze swemi hipotezami o pochodzeniu moralności dała

mi jasna, przejrzysta i mądra, nawet starczo mądra książeczka, w której po raz pierwszy uwy-

datnił mi się jasno pewien na wspak i wywrót idący rodzaj genealogicznych hipotez, ich wła-

ściwie a n g i e l s k i rodzaj, i która mnie pociągała – tą siłą pociągu, którą posiada wszystko

przeciwległe, wszystko antypodyczne. Tytuł książeczki brzmiał »Pochodzenie uczuć moral-

nych«; jej autor dr. Paweł Rée; rok jej wyjścia 1877. Nigdy może nic nie czytałem, czemu-

bym, zdanie po zdaniu, wniosek po wniosku, tak w sobie przeczył, jak tej książce. Lecz zgoła

bez przykrości i zniecierpliwienia. W powyż oznaczonem dziele, nad którem wówczas pra-

cowałem, uwzględniałem przy sposobności i niesposobności twierdzenia owej książki, nie

Nietzsche Fryderyk - Z genealogii moralności.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: