tk_nr011.pdf

Turystyka Kulturowa, www.turystykakulturowa.org

Nr 9/2009 (Wrzesień 2009)

ISSN 1689-4642

CZASOPISMO INTERNETOWE

w w w . t u r y s t y k a k u l t u r o w a . o r g

n r 9/2 0 0 9 (wr z esie ń 20 0 9)

pa r t n e r z y:

Turystyka Kulturowa, www.turystykakulturowa.org

Nr 9/2009 (Wrzesień 2009)

Spis treści

Artykuły................................................................................................. 3

Półwysep Iberyjski – raj dla turystów kulturowych. Przegląd potencjału Hiszpanii i

Portugalii dla rozwoju wybranych form turystyki kulturowej................................................3

Gotyckie kościoły wiejskie Ziemi chełmińskiej – propozycja uprawiania turystyki

kulturowej na obszarze wiejskim.......................................................................................... 26

Recenzje:............................................................................................. 48

Turystyka i podróżowanie w aksjologicznej perspektywie.................................................. 48

Zamki kiedyś i dziś według Carta Blanca............................................................................. 52

Gnieźnieńskie Forum Ekspertów Turystyki Kulturowej..................... 54

Nowe atrakcje turystyczne.................................................................................................... 54

Eventy.................................................................................................. 59

Nowa muzyka w stolicy........................................................................................................ 59

Niezwykła muzyka w niezwykłych miejscach..................................................................... 61

Itinerarium........................................................................................... 63

Afryka Zachodnia w siedmiu odsłonach............................................................................... 63

Miejsca i szlaki.................................................................................... 70

Zarys dziejów Ziemi Wolsztyńskiej..................................................................................... 70

Waloryzacja turystyczno – kulturowa Powiatu Wolsztyńskiego.......................................... 76

Powiat Wolsztyński jako destynacja turystyki kulturowej................................................... 82

Rozmowa z Wojciechem Lisem, Prezesem Towarzystwa Przyjaciół Wolsztyńskiej

Parowozowni.........................................................................................................................85

Propozycja pobytu turystyczno-kulturowego w Wolsztynie i Powiecie Wolsztyńskim......89

Literatura na temat Wolsztyna i Powiatu.............................................................................. 95

Wolsztyn i powiat - przydatne adresy................................................................................... 96

Gdzie jeść i spać - Wolsztyn i region.................................................................................... 98

Nowości wydawnicze........................................................................ 101

Kultura i turystyka – razem, ale jak?.................................................................................. 101

Konferencje naukowe........................................................................ 103

„Dziedzictwo przemysłowe w promocji turystycznej gmin i regionów”........................... 103

„Pielgrzymi na Drodze św. Jakuba”................................................................................... 103

„Konkurencyjność miast i regionów na globalnym rynku turystycznym”.........................104

Turystyka Kulturowa, www.turystykakulturowa.org

Nr 9/2009 (Wrzesień 2009)

Artykuły

Ewa Malchrowicz

Wydział Turystyki i Rekreacji, AWF w Poznaniu

Półwysep Iberyjski – raj dla turystów kulturowych.

Przegląd potencjału Hiszpanii i Portugalii

dla rozwoju wybranych form turystyki kulturowej.

Streszczenie

W artykule zaprezentowany został Półwysep Iberyjski, jako idealny obszar dla rozwoju

turystyki kulturowej (mający już zresztą od lat miejsce), co zostało pokazane poprzez

prezentację potencjału Hiszpanii i Portugalii w odniesieniu do wybranych form turystyki

kulturowej.

Słowa kluczowe: turystyka kulturowa, Półwysep Iberyjski, formy turystyki kulturowej

Wstęp

Jak wszyscy wiemy Półwysep Iberyjski to raj dla plażowiczów i mekka dla turystów

odpoczywających w myśl zasady „3 x S”: sea (morze), sun (słońce), sand (piasek). Jednak nie

wszyscy zdają sobie sprawę, że Hiszpania i Portugalia to także raj dla turystów kulturowych,

dla których liczy się przede wszystkim reguła „3 x E”: entertainment (rozrywka), excitement

(ekscytacja), education (nauka, poznanie).

Hiszpania i Portugalia są jednymi z najpopularniejszych destynacji turystycznych w

Europie i na świecie. Hiszpanię każdego roku odwiedza około 60-70 milionów turystów.

Magnesem ich przyciągającym są z jednej strony klimat i liczne plaże, z drugiej historyczne

dziedzictwo tego kraju. Portugalia również przyciąga turystów bogatą spuścizną historyczną,

a także egzotyczną dla przybyszów z głębi kontynentu atmosferą kultury

śródziemnomorskiej. To wszystko czyni z Półwyspu Iberyjskiego jeden z

najatrakcyjniejszych pod względem kulturowym regionów świata.

Warto dodać, że turystyka w ogóle jest na Półwyspie zjawiskiem stosunkowo młodym.

Powodem tego jest fakt, iż Hiszpania do końca lat 1950. była państwem znajdującym się w

izolacji i za sprawą dyktatury gen. Franco zamkniętym dla cudzoziemców. Dopiero z

początkiem lat 1960. otwarto granice Hiszpanii i dopiero wtedy mogła rozwinąć się turystyka,

która podniosła kraj z problemów gospodarczych i dziś jest jedną z podstawowych gałęzi

gospodarki. W bardzo krótkim czasie Hiszpania przekształciła się w turystyczny raj dla

Europejczyków [Uriz, Harling 1996]. Portugalia za sprawą faszystowskich rządów Salazara

była w podobnej sytuacji co Hiszpania. Dziś jednak coraz bardziej otwiera się na turystykę

(jej zasoby przyrodnicze i kulturowe są ogromne), więc ma ona szansę być osią nie tylko

turystyki ,,lędźwiowej”.

Należy docenić fakt, że mimo iż kraje te były przez lata organizatorami turystyki

masowej, to jednak udało się im stać także jednymi z prekursorów turystyki alternatywnej-

kulturowej, do których jej form zaliczamy m.in.: turystykę chronionego dziedzictwa;

turystykę muzealną/muzealniczą; turystykę kulturową do miast/miejską turystykę kulturową;

turystykę etniczną/etnoturystykę; turystykę biograficzną; turystykę literacką; turystykę

historyczną; turystykę kulinarną i winiarską/enoturystykę; turystykę regionalną i lokalną do

wsi oraz małych miast; turystykę pielgrzymkową/pątniczą oraz religijną; turystykę imprez i

Turystyka Kulturowa, www.turystykakulturowa.org

Nr 9/2009 (Wrzesień 2009)

wydarzeń kulturalnych/turystykę eventową oraz turystykę historyzującą/ożywionej historii.

Trzy ostatnie wymienione formy składają się na turystykę świąteczną, która jest ważną

składową turystyki na Półwyspie: dzieje się tak dlatego, ponieważ forma zabawy i

obchodzenia świąt w Hiszpanii i Portugalii jest ewenementem na skalę światową.

Form turystyki kulturowej istnieje oczywiście o wiele więcej, a zjawisko turystyki

kulturowej na Półwyspie Iberyjskim jest tematem na tyle obszernym, że trudno przedstawić

go w jednym artykule. Poniżej zostały więc omówione najważniejsze z form i potencjał

krajów Półwyspu Iberyjskiego wykorzystywany w ich rozwoju.

Turystyka chronionego dziedzictwa

Turystyka chronionego dziedzictwa jest formą specjalistyczną turystyki kulturowej

związanej z dziedzictwem kulturowym i wśród form turystyki kulturowej zajmuje szczególne

miejsce. Dziedzictwo kulturowe najpowszechniej określane jest jako ogół dorobku

społeczeństw (narodów i środowisk) w zakresie nauki, sztuki, architektury, oświaty, techniki,

wytworzonego w trakcie jego historycznego rozwoju i przekazywanego z pokolenia na

pokolenie. Dziedzictwo jest tym, czym obecnie żyjemy, oraz tym, co pozostawimy i

przekażemy naszym następcom [Buczkowska 2008].

Szczególną formą ochrony i pielęgnacji dziedzictwa kulturowego na świecie, która

wiąże się bezpośrednio z turystyką (zwłaszcza z turystyką kulturową) jest: UNESCO, czyli

Organizacja Narodów Zjednoczonych do Spraw Wychowania/Oświaty, Nauki i Kultury. Od

1976 roku w ramach UNESCO działa Centrum Światowego Dziedzictwa, koordynujące od

momentu jego powołania tworzenie Listy Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i

Naturalnego. Lista UNESCO Hiszpanii i Portugalii jest dowodem na to, że Półwysep

Iberyjski jest wymarzonym celem podróży dla turystów. Hiszpania, z liczbą 41 obiektów (w

tym: 35 obiektów kulturowych i 1 mieszany: kulturowo-naturalny na części kontynentalnej),

zajmuje na tej liście zaszczytne drugie miejsce – jest więc zaraz za Włochami, które posiadają

44 obiekty, w tym 42 kulturowe. Portugalia posiada takich obiektów 13 (w tym 10

kulturowych na części kontynentalnej) [www.whc.unesco.org/en/list/]. Listy obiektów wraz z

datami wpisów zostały zaprezentowane poniżej.

Obiekty z Listy Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO w

Hiszpanii (w części kontynentalnej):

Katedra w Burgos (1984); Klasztor i pałac Eskurial pod Madrytem (1984); Dzieła A.

Gaudiego w Barcelonie: Park Guell, Pałac Guell, Casa Mila, Casa Vicens, fasada Narodzenia

Pańskiego i krypta katedry Sagrada Familia, Casa Batllo i krypta w Colonia Guell (1984,

2005), Jaskinia Altamira i paleolityczna sztuka jaskiniowa północnej Hiszpanii (1985, 2008);

Zespół zabytkowy w Segowii i akwedukt (1985); Oviedo – zespół zabytkowy i kościoły z

czasów królestwa Asturii (1985, 1998); Zespół zabytkowy w Santiago de Compostela (1985);

Zespół zabytkowy w Avili wraz z kościołami extra-muros (1985); Architektura w stylu

mudejar w Aragonii (1986, 2001); Zespół zabytkowy w Toledo (1986); Zespół zabytkowy w

Caceres (1986); Zespół zabytkowy w Salamance (1988); Opactwo w Poblet (1991); Zespół

archeologiczny w Meridzie (1993); Królewski klasztor Santa Maria de Guadalupe (1993);

Droga pielgrzymkowa do Santiago de Compostela (1993); Zabytkowe miasto warowne

Cuenca (1996); Giełda Jedwabiu (Lonja de la Seda) w Walencji (1996); Kopalnie złota Las

Medulas (1997); Pałac Muzyki Katalońskiej (Palau de la Musica Catalana) i szpital św. Pawła

(Sant Pau) w Barcelonie (1997); Klasztory Yuso i Suso w San Millan de la Cogolla (1997);

Sztuka naskalna basenu Morza Śródziemnego na Półwyspie Iberyjskim (1998); Uniwersytet i

dzielnica zabytkowa w Alcala de Henares (1998); Stanowisko archeologiczne Atapuerca

(2000); Zespół katalońskich kościołów romańskich w Vall de Boi (2000); Zespół

archeologiczny Tarraco (2000); Gaj palmowy w Elx (2000); Rzymskie mury obronne w Lugo

Turystyka Kulturowa, www.turystykakulturowa.org

Nr 9/2009 (Wrzesień 2009)

(2000); Krajobraz kulturowy Aranjuezu (2000); Renesansowe zespoły zabytkowe Ubeda i

Baeza (2003); Most Biskajski (2006); Zespół zabytkowy w Kordowie (1984, 1994); Katedra,

alkazar i Główne Archiwum Indii w Sewilli (1987); Alhambra, ogrody Generalife, twierdza

Albaicin w Grenadzie (1984, 1994), Wieża Herkulesa (latarnia morska) (2009) oraz Masyw

Mont-Perdu w Pirenejach (wspólnie z Francją; obiekt mieszany) (1997).

Alhambra – dawna twierdza mauretańska – zasługuje na kilka słów analizy, ponieważ

zabytek ten może spełniać kryteria ,,niechcianego dziedzictwa” i ,,zła kultury”, tak jak np.

warszawski Pałac Kultury. Określenia tego używamy w sytuacjach, gdy dosłownie

traktowany zwrot: ,,dobro kultury” nie brzmi zbyt adekwatnie, tzn. gdy mowa o pomnikach,

budynkach, obozach zagłady i innych obiektach stawianych przez zaborców, okupantów czy

innowierców na podbitych lub zajmowanych terenach. Alhambra to zabytek wybudowany

przez wyznawców Islamu (a Hiszpania to kraj katolicki), którzy przez ponad 700 lat, aż do

czasu Rekonkwisty (odbijania ziem przez Hiszpanów z rąk innowierców), okupowali

Półwysep Iberyjski. W pewnym sensie nie jest to więc obiekt należący do obecnych

mieszkańców tych ziem ani nie przypomina on czasów, do którego Hiszpanie z chęcią czy

dumą powracają. Jednak jest to jeden z wielu obiektów, które stanowią dziedzictwo całej

ludzkości i niepodważalny dowód jej historii, dlatego muszą być otaczane opieką i nie mogą

ulec zniszczeniu. Poza tym w dzisiejszych czasach, kiedy Alhambra jest jednym z

najwspanialszych zabytków Hiszpanii i jedną z największych atrakcji dla turystów na tych

ziemiach, Hiszpanie są z niej bardzo dumni. Alhambra jest obecnie dobrem kultury ,,bardzo

chcianym” – w roku 2007 Alhambra pretendowała do znalezienia się na liście ,,nowych

siedmiu cudów świata”.

Obiekty z Listy Światowego Dziedzictwa Kulturalnego i Naturalnego UNESCO w

Portugalii (w części kontynentalnej):

Klasztor dos Jeronimos i wieża Belem w Lizbonie (1983); Klasztor w Batalha (1983);

Klasztor Zakonu Chrystusa w Tomarze (1983); Historyczne centrum Evory (1986); Opactwo

Cystersów w Alcobaca (1989); Krajobraz kulturowy w Sintrze (1995); Historyczne centrum

Porto (1996), Prehistoryczna sztuka naskalna w dolinie Coa (1998); Alto Douro – region

winny górnego Duero (2001); Historyczne centrum Guimaraes (2001).

Również w ramach cyklu UNESCO pt. ,,Szlaki”, organizacja podjęła współpracę w

tematach związanych z Półwyspem Iberyjskim: były to ,,Szlaki al-Andalus” oraz ,,Program

Śródziemnomorski”. Z kolei do Wielkich Kulturowych Szlaków Rady Europy na terenie

Hiszpanii należą: Szlaki św. Jakuba do Santiago de Compostela, Szlak Dziedzictwo Andaluzji

i Szlak Języka Kastylijskiego i Jego Ekspansji w Basenie Morza Śródziemnego. Do

Kulturowych Szlaków Rady Europy należą zaś: Szlak Don Kichota i Szlak Żelazny w

Pirenejach. Miasta Półwyspu często także mogły poszczycić się tytułem Europejskich Stolic

(Miast) Kultury. Do byłych Europejskich Stolic Kultury na terenie Hiszpanii należą: Madryt

(1992), Santiago de Compostela (2000) i Salamanka (2002). W Portugalii tytuł ten zdobyły:

Lizbona (1994) i Porto (2001). W roku 2012 Europejską Stolicą Kultury będzie Guimaraes

(Portugalia), a w roku 2016 jedno miasto hiszpańskie [Buczkowska 2008].

Z turystyką chronionego dziedzictwa wiąże się także między innymi tanatoturystyka

(z gr. thanatos – śmierć), która polega na odwiedzaniu miejsc związanych z różnymi

aspektami śmierci. Przykładowo, takim miejscem w Hiszpanii jest chociażby katedra w

Sewilli z grobem Krzysztofa Kolumba czy mauzoleum Eskurial pod Madrytem, gdzie

spoczywają niemal wszyscy władcy Hiszpanii.

Turystyka muzealna/muzealnicza

Turystyka muzealna/muzealnicza odnosi się do turystyki, w której muzeum jest

głównym obszarem recepcyjnym turysty i celem jego przyjazdu do danej miejscowości

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: