Abe Kobo - Czwarta Epoka.pdf - PDF - Accordionist

Abe Kōbō

Czwarta epoka

(Przełożył: Mikołaj Melanowicz)

Preludium

Na głębokości pięciu tysięcy metrów nagle podniosła się równina pokryta grubą,

podziurawioną warstwą błota niby sierścią jakiegoś wymarłego zwierzęcia. I natychmiast

rozsypała się - zmieniła się w ciemną chmurę, zabulgotała i wygasiła gwiazdki planktonu

przepływające ławicą przed czarną przezroczystą ścianą.

Obnażyła się popękana skalna płyta. Z jej szczelin wypłynęła brązowa, iskrząca się

galaretowata masa. Na obszarze kilku kilometrów nabrzmiewała ogromnymi bąblami powietrza,

a następnie rozpostarła gałęzie jak korzenie starej sosny. Jaśniejąca w mroku magma znikała z

pola widzenia. Pozostał po niej ogromny słup pary, który przebił warstwę marine snow, zamienił

się w wir i rozpadając się bezgłośnie parł do góry. Słup pary także zniknął pośród cząsteczek

wielkiej wody i nigdy nie dotarł do odległej powierzchni morza.

Właśnie w tym samym momencie, dwie mile morskie dalej, statek frachtowo-pasażerski

“Nanchô-maru" płynął w stronę Jokohamy. Niespodziewane drżenie i skrzypienie statku,

trwające krótką chwilę, przestraszyło pasażerów i załogę. Stojący na mostku drugi oficer

również zaniepokoił się stadem bezładnie wyskakujących w górę delfinów i nagłą zmianą barwy

morza, nie uznał jednak za stosowne zanotować tego faktu w księdze pokładowej. Na niebie

świeciło lipcowe słońce podobne do roztopionej rtęci.

Niewidoczne pulsowanie morza przekształciło się już w długie fale tsunami, które z

niewiarygodną szybkością siedmiuset dwudziestu kilometrów na godzinę zmierzały w stronę

lądu...

KARTA PROGRAMOWA NR 1

Elektroniczna maszyna licząca jest po prostu swego rodzaju maszyną myślącą.

Zatem jest to urządzenie, które nie potrafi formułować problemów, ale może myśleć.

Należy jednak wyposażyć je w kartę programową, czyli zestaw pytań zapisanych w

zrozumiałym dla niej języku.

Gdy wszedłem, asystent Tanomogi zwrócił się do mnie i zapytał:

- Co tam w komisji?

Właśnie regulował maszynę, więc wciąż zerkał w monitor. Widocznie dopiero teraz

zauważył moją ponurą minę, dlatego nie czekając na odpowiedź westchnął i upuścił śrubokręt,

który uderzył o podłogę.

- Nie rzucaj!

Tanomogi niechętnie schylił się i podniósł narzędzie, a następnie zwiesił bezwładnie ręce

i uniósł brodę.

- Kiedy w końcu przystąpimy do pracy?

- A skąd ja mam wiedzieć?

Byłem wściekły, więc tym bardziej drażniło mnie czyjekolwiek niezadowolenie. Zdjąłem

marynarkę i rzuciłem ją na pulpit sterowniczy. Zdawało mi się, że w tym momencie włączyła się

maszyna. Oczywiście nic takiego nie mogło się zdarzyć, uznałem więc to za złudzenie.

Jednocześnie przyszło mi do głowy coś wspaniałego. Chciałem tę myśl zapamiętać, lecz mi się

nie udało. Psia krew... Jak tu gorąco...

- Czy zaproponowali inny plan?

- A mogli coś zaproponować?

Po chwili Tanomogi dodał cicho:

- Na chwilę zejdę na dół.

- Oczywiście, i tak nie ma co tu robić.

Usiadłem i zamknąłem oczy. Usłyszałem oddalające się stukanie drewnianych sandałów

Tanomogiego. Dlaczego młodzi naukowcy w Japonii - niemal bez wyjątku - tak chętnie chodzą

w drewniakach? Co to za dziwny zwyczaj? Cichnące kroki stawały się coraz szybsze. Widocznie

podjął decyzję i to dodawało mu energii.

Gdy uniosłem powieki, stojące na półce cztery teczki z dokumentami wydały mi się teraz

bardzo ważne. Zawierały wycinki artykułów poświęconych maszynie prognostycznej,

poczynając od ukończenia “Moskwy 1" przed trzema laty. Przedstawiały też drogę, jaką ja

przeszedłem. Na ostatniej stronicy nawet ta jedyna dla mnie droga zaczęła znikać.

Jak na ironię, pierwsza stronica w teczce rozpoczynała się od artykułu pewnego

publicysty, który radykalnie zmienił swe poglądy. “Specjaliści, otwórzcie oczy! - zwracał się na

początku tekstu w taki sposób, jakby sam był wynalazcą maszyny prognostycznej. - Wehikuł

czasu Wellsa, mimo że jakoby pozwalał odbywać podróże w czasie, był po prostu dziecięcą

zabawką, ponieważ nie przedstawiał niczego więcej poza przełożeniem ruchu w czasie na

przemieszczenie się w przestrzeni. Człowiek widzi bakterie tylko dzięki mikroskopom. Byłoby

jednak błędem twierdzić, iż bakterie w ogóle nie istnieją, tylko dlatego, że są niewidoczne gołym

okiem. Analogicznie ludzkość uzyskała możliwość widzenia przyszłości dzięki maszynie

prognostycznej »Moskwa 1«. Istnieje więc już wehikuł czasu! Znów stoimy na skrzyżowaniu

dróg historii i cywilizacji!"

Rzeczywiście, można i tak określić. Mimo wszystko to zbyt duża przesada. Gdybym ja

miał się wypowiedzieć, uznałbym, że dzięki “Moskwie 1" ujrzano jedynie kilka kadrów z

krótkiego filmu, a nie przyszłość.

Wspomniany film zaczynał się następująco. Najpierw zegar pokazywał południe i wielką

otwartą dłoń. Obok stał telewizor z tą samą sceną odbitą na ekranie. Następnie padł rozkaz

zaciśnięcia dłoni. Wraz z wybiciem godziny pierwszej inżynier nakręcił tarczę na pulpicie, a po

godzinie dłoń widoczna na ekranie zacisnęła się mocno.

Przedstawiono jeszcze inne doświadczenia. Oto na sygnał “przestraszyłem się" na

ekranie poderwał się do lotu śpiący dotąd ptaszek, a na sygnał “wypuścić z ręki" na ekranie

spadła szklanka i rozbiła się na drobne kawałki...

Na pewno mogły dziwić takie eksperymenty. Początkowo nawet mnie zaskoczyły. Lecz

chodzi mi tu o coś innego. Oto trzy lata później pojawia się ten sam człowiek, ale piszący coś

odmiennego, zupełnie inną historię. W czwartej teczce znalazłem taki oto wycinek: “W istocie

rzeczy prognozowanie nie jest możliwe na tym świecie. Załóżmy - ciągnął wywód publicysta -

że wedle prognozy pewien mężczyzna ma wpaść do dołu w ciągu godziny. No dobrze, ale gdzie

znajdziecie takiego głupca, który wiedząc co go czeka, nie powstrzyma biegu wydarzeń. Jeśliby

nawet znalazł się taki osobnik, to musiałby to być człowiek podatny na wszelkie sugestie.

Mielibyśmy wtedy do czynienia z sugestią, a nie z prognozowaniem. Tak więc skończmy już z

tym pięknym kłamstwem o maszynie prognostycznej, a po prostu zmieńmy jej nazwę na

maszynę sugestywną, za pomocą której wykorzystuje się ludzkie słabości".

Ładna historia; niech sobie zmienia nazwę, na jaką chce! Kto kradnie igłę, ten może

ukraść wszystko, zresztą nie tylko on jeden. Nagle wszyscy zaczęli reprezentować odmienny

punkt widzenia, a ja stałem się odtąd elementem niebezpiecznym.

Na zdjęciu znajdującym się na drugiej stronie w pierwszej teczce jeszcze się uśmiecham.

Poniżej fotografii figuruje moja wypowiedź na temat “Moskwy 1".

“Oczywiście, nie uważam tego za trik. Teoretycznie jest to całkowicie możliwe. Nie

sądzę też, żeby urządzenie to różniło się czymkolwiek istotnym od dotychczasowych maszyn

liczących". To powiedział doktor Katsumi z Centralnego Instytutu Techniki Obliczeniowej ze

spokojem pewnego siebie specjalisty. Było to kłamstwo. Po prostu bardzo im zazdrościłem. A

ponieważ mówiłem bez przekonania, jeden z dziennikarzy zapytał nie kryjąc gniewu: “Czy chce

pan powiedzieć, że mógłby pan coś takiego wkrótce skonstruować?" “No cóż, jeśli miałbym

czas i pieniądze"... Do pewnego stopnia byłem szczery. “W zasadzie elektroniczne maszyny

liczące mają pewnego rodzaju zdolności prognozowania. Problem nie tyle w maszynie, co w jej

wykorzystaniu. W programowaniu... To znaczy w działaniu polegającym na przedstawieniu

problemu w języku zrozumiałym dla maszyny, co wcale nie jest łatwe. Dotychczas musiał to

robić człowiek. »Moskwa 1« do pewnego stopnia prognozuje sama". “Czy wobec tego mógłby

pan nam opowiedzieć swój sen o przyszłości wyobrażonej dzięki maszynie? "

“Hm, w ogóle efektywność przewidywania jest odwrotnie proporcjonalna do wielkości

czasu i wytraca się wraz z przyspieszeniem. Jak mogliście się przekonać z doniesień prasowych,

zakres prognozowania jest zaskakująco ograniczony, prawda? Żeby się przekonać o tym, iż

szklanka się rozbije, kiedy spadnie, nie trzeba korzystać z maszyny liczącej. Wie o tym nawet

uczeń szkoły podstawowej. Można brać pod uwagę różne sposoby zastosowania maszyny jako

pomocy w nauczaniu, lecz wydaje mi się, iż należałoby powstrzymać się od zbyt fantastycznych

oczekiwań".

Szczerze mówiąc, czułem zupełnie co innego, po prostu nie mogłem pohamować palącej

mnie zazdrości. Gdybym siedział z założonymi rękami, zostałbym w ogóle wyeliminowany z

gry i nie mógłbym im dorównać. Zresztą nie zaznałbym spokoju, gdybym mimo wszystko nie

podjął wyzwania. Poszedłem więc do dyrektora instytutu, następnie rozmawiałem z kilkoma

znajomymi. Nikt jednak po zaspokojeniu zwykłej ciekawości nie przejawiał poważniejszego

Abe Kobo - Czwarta Epoka.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: