02. Specyfika przedsiębiorstwa rolncizego®
Przedsiębiorstwo rolnicze jest to organizacja gospodarcza wyodrębniona ekonomicznie, organizacyjnie i prawnie, wytwarzająca na potrzeby zewnętrzne (na rynek) artykuły rolnicze (i usługi) przy wykorzystaniu ziemi jako środka produkcji bezpośrednio ( przedsiębiorstwa produkcji roślinnej lub roślinnej i zwierzęcej) lub pośrednio (przedsiębiorstwa wyspecjalizowane w produkcji zwierzęcej zużywające pasze wyprodukowane w innych jednostkach gospodarczych rolnictwa).
Źródło specyficznych cech przedsiębiorstwa rolniczego tkwi w samej istocie rolnictwa oraz specyfice produktów rolno – żywnościowych jako przedmiotów rynkowych. Przedsiębiorstwo rolnicze w odróżnieniu od przemysłowych pracuje pod gołym niebem, produkcja odbywa się w cyklach wyznaczonych przez pory roku. Produkcja roślinna ma charakter sezonowy, a czas niezbędny do jej uzyskania jest z reguły dość długi i nie może być w większym stopniu skrócony. Sezonowy charakter produkcji powoduje sezonowość realizacji produktów rolnych, a co za tym idzie i przychodów przedsiębiorstwa. Na wielkość i strukturę produkcji znaczny wpływ mają warunki naturalne, przyrodniczo – glebowe. Istnieje duża presja czasu i troska o jakość produktów. Dominująca większość produktów wytwarzanych przez przedsiębiorstwo rolnicze cechuje się sezonowością produkcji i podaży w związku z tym istnieje wielka trudność w prawidłowym zorganizowaniu skupu czy magazynowaniu tych produktów. Produkty rolne cechują się przestrzennością produkcji, w związku z tym dużymi kosztami przemieszczania i transportu. Znaczna część produktów rolnych cechuje się bardzo krótkim okresem przydatności do konsumpcji, przetwórstwa czy zużycia. Popyt na produkty rolno – żywnościowe nieprzetworzone cechuje się na ogół niską cenową elastycznością popytu i relatywnie niską dochodową elastycznością popytu. Ceny gotowych produktów są na ogół wyższe i rosną szybciej niż ceny surowców do ich wytworzenia. Niska elastyczność dochodowa oznacza , że popyt na produkty rolnicze jest ograniczony przez możliwości spożycia. Sytuacja ta nie dotyczy popytu na inne dobra materialne.
Przedsiębiorstwa rolnicze funkcjonują w określonym środowisku przyrodniczym i ekonomicznym, które charakteryzuje się dużą zmiennością. Zmiany zachodzące w otoczeniu wpływają na przedsiębiorstwo rolnicze, które powinno dostosowywać się do zachodzących zmian. Najbardziej istotne czynniki środowiska ekonomicznego to ceny czynników produkcji, takich jak praca, ziemia i środki do produkcji rolniczej, oraz ceny produktów rolnych. Kierownicy przedsiębiorstwa rolnego nie mają wpływu na kształtowanie się cen czynników produkcji i produktów rolniczych. Mogą jedynie analizować zachodzące zmiany i podejmować decyzje dostosowawcze. Zmiany zachodzące w środowisku ekonomicznym wymuszają nieustanny wzrost ekonomicznej wydajności pracy w rolnictwie, który jest podstawowym czynnikiem utrzymania właściwego dystansu między dochodami rolniczymi a dochodami w działach pozarolniczych. Jednym z głównych czynników wzrostu wydajności pracy w rolnictwie jest wzrost powierzchni gospodarstw przy jednoczesnym ograniczaniu zatrudnienia. Obszar ziemi nadający się do wykorzystania rolniczego jest jednak ograniczony, co więcej stale ulega zmniejszeniu ( w związku z rozbudową miast, dróg itp.).
Przedsiębiorstwo rolnicze z reguły jest małe. Jego zasoby kapitałowe są relatywnie małe i dużo niższe niż przedsiębiorstwa przemysłowego. Tak więc ma ono ograniczone możliwości inwestycyjne. Jednorazowa partia towaru oferowana do sprzedaży przez takiego producenta jest mała. Członkowie gospodarstw domowych pracujących na rzecz przedsiębiorstwa rolniczego na ogół korzystają z produktów, które wytwarzają. Wyniki przedsiębiorstwa rolniczego, odmiennie niż w wielu innych przedsiębiorstwach przemysłowych, zależą w istotnej mierze nie tylko od wysokości i racjonalności ponoszonych nakładów, ale także od nie dających się wcześniej przewidzieć zdarzeń losowych pomyślnych dla rozwoju produkcji, bądź niepomyślnych, jak rozkład opadów i temperatura powietrza w ciągu roku, na które produkcja roślinna jest bardzo wrażliwa.
ka_czor