Rozdział_15[1].docx

Rozdział 15 – TERAPIE ZABURZEŃ PSYCHICZNYCH

KONTEKST TERAPEUTYCZNY:

·         każda terapia jest interwencją w życie danej osoby, mająca zmienić w pewien sposób jej funkcjonowanie;

CELE I GŁÓWNE RODZAJE TERAPII:

·         cztery podstawowe zadania procesu terapeutycznego:

1. postawienie diagnozy; co może funkcjonować nie w porządku; klasyfikacja (system DSM–IV–TR) problemu; klasyfikacja zaburzenia;
2. wskazanie prawdopodobnej etiologii – przyczyn problemu; wykrycie źródeł problemu, zaburzenia; wykrycie funkcji jaką pełnią symptomy;
3. sformułowanie prognozy; oszacowanie dalszego postępu problemu (przy terapii lub bez);
4. zalecenie i przeprowadzenie leczenia/terapii, aby zredukować bądź całkowicie wyeliminować symptomy a nawet ich źródła;

·         TERAPIE BIOMEDYCZNE – koncentrują się na zmianie mechanizmów, kontrolujących działanie ośrodkowego układu nerwowego (OUN); psychiatrzy i lekarze specjaliści próbują zmieniać funkcjonowanie mózgu poprzez interwencję chemiczną lub fizyczną (chirurgia, wstrząsy elektryczne, środki farmakologiczne – działanie bezpośrednio na połączenia nerwowe);
 

·         PSYCHOTERAPIE – terapie psychologiczne koncentrujące się na zmianie wyuczonych błędnych zachowań, słów, myśli, interpretacji i informacji zwrotnych (wpływające na strategie życiowe); prowadzone przez psychologów klinicznych i psychiatrów;
 

Wyróżnia się cztery typy:
 

PODEJŚCIE PSYCHODYNAMICZNE: wszelkie problemy i zaburzenia są objawami wewnętrznych, nierozwiązanych konfliktów; terapia mówiona prowadząca do uzyskania wglądu, zrozumienia związku między zewnętrznymi objawami a wewnętrznymi, ukrytymi konfliktami;

TERAPIA BEHAWIORALNA: zaburzenia jako wyuczone wzorce zachowania, a nie objawy choroby psychicznej; trzeba je zmienić poprzez modyfikację nagród i kar po reakcjach pożądanych i niepożądanych, wygaszenie reakcji warunkowych, dostarczenie modeli skutecznego rozwiązywania problemów;

TERAPIA POZNAWCZA: zmiana sposobu myślenia danej osoby (zniekształconych sądów o sobie i o swoim problemie), mająca na celu przynieść łatwość radzenia sobie z trudnościami;

TERAPIE HUMANISTYCZNE: nastawione na samorealizację, rozwój psychiczny, kształtowanie znaczących kontaktów interpersonalnych, swobodę wolnych wyborów; ulepszenie funkcjonowania zdrowych osób;

TERAPEUCI I MIEJSCA PROWADZENIA TERAPII:

·         PSYCHIATRYCZNA PIELĘGNIARKA ŚRODOWISKOWA – posiada specjalistyczne wykształcenie do współpracy z psychiatrami i psychologami klinicznymi; ma brać pod uwagę społeczne konteksty ludzkich problemów (włączenie do terapii np. członków rodziny).

·         DORADCA DUSZPASTERSKI – duchowny jakiejś religii specjalizujący się w leczeniu zaburzeń; łączy wskazówki duchowe do rozwiązania problemu;

·         PSYCHOLOG KLINICZNY – rozpoznawanie i terapia problemów psychologicznych; nadzorowany staż w poradni; stopień doktora psychologii. Posiada szerszy zakres z psychologii jak psychiatra.

·         DORADCA PSYCHOLOGICZNY – doktor psychologii, w Polsce magister; doradctwo w dziedzinach tj. wybór zawodu, problemy szkolne czy małżeńskie. Pracujący w lokalnych instytucjach np. wojsku czy więzieniu; zastosowanie testów, wywiadów.

·         PSYCHIATRA – doktor medycyny, szkolenie podyplomowe z zakresu leczenia zaburzeń psychicznych i emocjonalncyh; może przepisywać leki, terapię farmakologiczną i biomedyczną.

·         PSYCHOANALITYK – doktor medycyny lub psychologii; studia podyplomowe z zakresu freudowskiego podejścia do tego tematu.

·         Praktyka może odbywać się w różnych miejscach, szpitalach czy przedszkolach, we własnych domach (humaniści) – naturalne otoczenie; terapia in vivo – w miejscach związanych z kłopotami klientów (np. lęk przed miejsami publicznymi). Ostatnio „moda” na terapię przez internet.

·         PACJENT A KLIENT. PACJENT używany przez profesjonalistów przyjmujących biomedyczne podejście. KLIENT używany przez profesjonalistów uznających zaburzenia za problemy życiowe; (pacjent – terapia biomedyczna i psychoanalityczna; klient – wszystkie inne).

·         PRZYMIERZE TERAPEUTYCZNE – kontrakt między pacjentem/klientem a terapeutą: współpraca ma przynieść ulgę.

KONTEKST HISTORYCZNY I KULTUROWY:

·         Historia leczenia zaburzeń psychicznych na Zachodzie:

·         bezrobocie, aliencja społeczna; zakłady dla osób odstających od społeczeństwa np. biednych czy przestępców;

·         (1403) pierwszy pacjent z problemami psychicznymi w londyńskim szpitalu; tortury, niehumitarne traktowanie, zamieszanie;

·         koniec XVIII wieku – zaczęto traktować problemy psychiczne jako choroby psychiczne;

·         (1801) PHILIPPE PINEL – „Chorzy umysłowo nie są bynajmniej przestępcami…”;

·         w USA pierwsze trzymano ludzi w zamkniętych pomieszczeniach, następnie (XIX wiek) kult uleczalności, higiena psychiczna;

·         początek XX wieku CLIFFORD BEERS rozwój ruchu higieny psychicznej; miejsca odosobnienia do rehabilitacji; zakład dla obłąkanych;

·         lata 60. XX wieku reformatorzy: zwalnianie z zakładów, tych którzy potrafiliby przy pomocy społecznej normalnie funkcjonować;
 

·         Symbole kulturowe i obrzędy uzdrawiające.

TEORIE PSYCHODYNAMICZNE:

·         problemy pacjenta spowodowane są przez napięcie psychiczne między nieświadomymi impulsami a ograniczeniami wynikającymi z jego sytuacji życiowej; zaburzenia zlokalizowane wewnątrz zaburzonej osoby;

PSYCHOANALIZA FREUDOWSKA:

·         PSYCHOANALIZA (twórcą Freud) – intensywna i długotrwała technika badania nieświadomych motywów i konfliktów u neurotycznych, dręczonych lękiem osob;
 

·         według teorii Freudowskiej zaburzenia lękowe jako efekt niezdolności do adekwatnego rozwiązywania konfliktów wewnętrznych między nieświadomymi, irracjonalnymi empulsami ID a zintegrowanymi ograniczeniami społecznymi nakładanymi przez SUPEREGO. Cel psychoanalizy: ustanowienie wewnątrzpsychicznej harmonii, która rozszerza u danej osoby świadomość sił ID, zmniejsza uległość wobec wymagań SUPEREGO oraz wzmacnia EGO;
 

·         terapeuta musi zrozumieć, jak pacjent wykorzystuje proces WYPARCIA do radzenia sobie z konfliktami; symptomy jako komunikaty nieświadomości, że coś jest nie tak. Następnie terapeuta musi pomóc pacjentowi we wprowadzeniu wypartych myśli do świadomości i uzyskaniu WGLĄDU w związek między aktualnymi symptomami a wymartymi konfilktami (TERAPIA PRZEZ WGLĄD);

·         tradycyjna psychoanaliza dąży do odtworzenia wypartych wspomnień, przepracowania przykrych uczuć, aż do efektywnego rozwiązania. Terapia czasochłonna; wymagająca od pacjentów zdolności do introspekcji, płynnego wypowiadania się, motywacji, (no i kasa :D);
 

·         TECHNIKI STOSOWANE DO TRADYCYJNEJ PSYCHOANALIZY:

·         WOLNE SKOJARZENIA I KATHARSIS: opisywanie na bieżąco myśli, pragnien, odczuć przez pacjenta; pacjent ma ujawniać każdą myśl/uczucie, nawet jeśli wydają mu się całkiem nieistotne; wolne skojarzenia są zdeterminowane, a nie przypadkowe; pacjent ma wyrażać mocne uczucia/emocje, które zostały wyparte ze strachu, terapeuta szuka tego co pod powierzchnią; katharsis – uwolnienie emocji;
 

·         OPÓR – niezdolność, niechęć do omawiania pewnych myśli, pragnień, doznań; bariera między świadomością a nieświadomością; często związany z życiem seksualnym pacjenta; uczuciami do rodziców; pacjent uważa te tematy jako nieistone lub zbyt przykre; celem psychoanalizy jest przełamywanie oporów i konfrontacja pacjenta z tymi trudnymi tematami;
 

·         ANALIZA MARZEŃ SENNYCH – marzenia senne jako ważne źródło informacji o nieświadomych motywach pacjenta;
 

·         PRZENIESIENIE – reakcja emocjonalna; osoba zaburzona reaguje emocjonalnie na terapeutę; identyfikuje go z jakąś osobą znaczącą np. z przeszłości; PRZENIESIENIE POZYTYWNE – uczucia miłości, podziwu; PRZENIESIENIE NEGATYWNE – wrogość, zawiść; (postawa ambiwalenta – mieszana);

PRZECIWPRZENIESIENIE – terapeuta identyfikuje pacjenta z kimś ważnym dla niego; terapeuta nie powinien się angażować;

PÓŹNIEJSZE TERAPIE PSYCHODYNAMICZNE:

·         uczniowie Freuda kładą większy nacisk na: akualne środowisko społeczne pacjenta (mniej na przeszłość); nieustający wpływ doświadczeń życiowych (nie tylko konflikty z dzieciństwa); rolę społecznej motywacji/związków z kochanymi osobami (zamiast instynktów i samolubnych zainteresowań); doniosłe znaczenie funkcjonowania ego i rozwoju własnego Ja (mniejszy nacisk na konflikt między id a superego);
 

·         Carl Jung, Alfred Adler, Harry Stack Sullivan, Melanie Klein;
 

·         HARRY STACK SULLIVAN: istotne znaczenie relacji społecznych; człowiek ma potrzebę akceptacji, szacunku, miłości; złe relacje społeczne/nacisk społeczny/brak poczucia bezpieczeństwa jako przyczyna zaburzeń; złe Ja (związane ze zdenerwowaniem matki), dobre Ja (związane z czułością matki), nie Ja (odrzucone); obserwowanie odczuć pacjenta wobec terapeuty;
 

·         MELANIE KLEIN: odrzuciła koncepcję dotyczącą kompleksu Edypa (konflikt może pochodzić z wcześniejszego etapu); dwie podstawowe siły organizujące: agresja – rozszczepia psychikę, miłość – jednoczy psychikę; TEORIA RELACJI Z OBIEKTEM – doświadczanie świata związane z relacjami z kochanymi/nienawidzonymi obiektami;

TERAPIE BEHAWIORALNE:

·         terapeuci behawioralni skupiają się na obserwowalnym zachowaniu zewnętrznym,

·         zachowania anormalne nabywa się w taki sam sposób jak zachowania normalne; poprzez uczenie się;

·         TERAPIA ZACHOWANIA/MODYFIKACJA ZACHOWANIA – systematyczne posługiwanie się zasadami uczenia się w celu zwiększenia częstości pożądanych zachowań i/lub zmniejszenia częstości zachowań problemowych;

·         najskuteczniejsze w odniesieniu do problemów jednostki;

·         przynoszą lepsze rezultaty w przypadkach konkretnych fobii, niż w przypadkach lęku nieukierunkowanego;

PRZECIWWARUNKOWANIE:

·         lęk powstaje w wyniku warunkowania; silne reakcje emocjonalne są często reakcjami warunkowymi (osoba nie rozpoznaje ich jako kiedyś wcześniej wyuczonych);

·         PRZECIWWARUNKOWANIE – warunkowanie nowej reakcji, aby zastąpiła tę nieprzystosowawczą reakcję; przeciwdziałanie;

·         MARY COVER JONES: dzięki warunkowaniu można oduczyć się strachu;

·         behawioryści stosują obecnie kilka technik przeciwwarunkowania:

·         SYSTEMATYCZNE ODWRAŻLIWIANIE

·         IMPLOZJA

·         ZATAPIANIE

·         TERAPIA AWERSYJNA
 

·         TERAPIA EKSPOZYCYJNA (umożliwia przeciwwarunkowanie) – osoby poddane tej terapii muszą zmierzyć się z obiektem/sytuacją, która wzbudza w nich lęk; osoby uczą się bycia odprężonym w niekomfortowej sytuacji (która kiedyś np. wzbudzała silny lęk);

·         JOSEPH WOLPE: układ nerwowy nie może być jednocześnie odprężony i pobudzony – niezgodne procesy nie mogą być aktywizowane w tym samym czasie – podstawa teorii hamowania wzajemnego (stosowana do leczenia lęków i fobii);
SYSTEMATYCZNE ODWRAŻLIWIANIE/DESENSYTYZACJA – psychiczne konfrontowaniepacjenta (w stanie relaksacji) z bodźcem wzbudzącym jego lęk (stopniowo);

·         ZATAPIANIE – bezpośrednie stawianie człowieka w fobicznej sytuacji;
 

·         TERAPIA AWERSYJNA – zastosowanie procedur przeciwwarunkowania do skojarzenia kuszących bodźców z innymi, silnymi, przykrymi bodźcami (np. wstrząsami elektrycznymi);

KIEROWANIE ZACHOWANIEM ZA POMOCĄ ZALEŻNOŚCI:

·         modyfikacja zachowania oparta na zasadach warunkowania sprawczego;

·         KIEROWANIE ZA POMOCĄ ZALEŻNOŚCI – ogólna strategia terapeutyczna polegająca na zmienianiu zachowania przez modyfikowanie jego konsekwencji;

·         dwie podstawowe techniki:

·         STRATEGIE WZMACNIANIA POZYTYWNEGO: stosowane do zwiększania częstości wykonywania reakcji pożądanej zamiast niepożądanej; gdy po jakiejś reakcji natychmiast następuje nagroda, reakcja ta będzie powtarzana, częstość będzie wzrastać;

·         STRATEGIE WYGASZANIA

TERAPIA OPARTA NA TEORII SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ:

·         ludzie często uczą się przez obserwację zachowania innych;

·         TERAPIA OPARTA NA TEORII SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ – ma na celu modyfikowanie wzorców zaburzonego zachowania przez organizowanie warunków, w których klient będzie obserwował modeli nagradzanych za pożądany sposób reagowania;

·         odpowiedni sposób w przezwyciężaniu fobii i kształtowaniu umiejętności społecznych;

·         istotne badania ALBERTA BANDURY;

·         dwa wybrane podejścia:

·         NAŚLADOWANIE MODELI: jednostki mogą nabywać reakcje przez obserwację; terapeuta pomaga naśladować modelowe zachowania, wspierając; MODELOWANIE UCZESTNICZĄCE

·         TRENING UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNYCH: uczenie ludzi, niedysponujących odpowiednimi umiejętnościami społecznymi, bardziej efektywnych sposobów funkcjonowania; ĆWICZENIE ZACHOWAŃ W WYOBRAŹNI

TECHNIKI GENERALIZACJI:

·         zmiany zachowania osiągnięte dzięki terapii mogą z czasem zanikać, aby temu zapobiec trzeba wbudować w terapię techniki generalizacji – zwiększanie podobieństwa między stosowanymi w terapii i występującymi w życiu realnym zachowaniami, czynnikami wzmacniającymi, modelami i warunkami bodźcowymi;

TERAPIE POZNAWCZE:

·         anormalne wzorce zachowania i cierpienia emocjonalne wynikają z nieprawidłowości występujących w tym, co ludzie myślą i jak myślą (treść poznawcza/proces poznawczy);

·         TERAPIA POZNAWCZA – stara się zmienić zaburzone uczucia i zachowania przez zmianę sposobu myślenia w jaki klient myśli o ważnych doświadczeniach życiowych;

ZMIANA FAŁSZYWYCH PRZEKONAŃ:

·         podstawowym celem terapii jest zmiana przekonań, postaw i nawykowych sposobów myślenia;

·         przyczyna wielu problemów psychicznych jest sposób w jaki ludzie myślą o sobie w odniesieniu do innych ludzi czy sytuacji;

·         złe myślenie może wynikać z:

·         nieracjonalnej postawy;

·         fałszywych przesłanek;

·         sztywnych zasad, które sprawiają, że zachowanie jest automatyczne; wcześniejsze wzorce są stosowane, gdy nawet nie skuktują;

·         powodem cierpień emocjonalnych są nieporozumienia bądź nieodróżnianie rzeczywistości od własnych wyobrażeń;

·         POZNAWCZA TERAPIA DEPRESJI:

·         TERAPIA RACJONALNO – EMOTYWNA:

POZNAWCZA MODYFIKACJA ZACHOWANIA:

TERAPIE HUMANISTYCZNE:

·         ujęcie osoby w ciągłym procesie zmieniania się/stawania się;

·         ludziom mają wolność w dokonywaniu wyborów (kim będą, kształtowanie własnych wartości); ciężar odpowiedzialności;
 

...