Zasady i przebieg porozumiewania się z ludźmi
(komunikacja werbalna i komunikacja niewerbalna)

W codziennym życiu nie zdajemy sobie sprawy z jej istnienia, jest zjawiskiem całkowicie oczywistym
i naturalnym, jednak ma ona ogromny wpływ na nas i nasze otoczenie. Porozumiewamy się, aby zdobyć informacje, uczyć się, stworzyć i podtrzymać więzi międzyludzkie, a także wpływać na innych i budować swój wizerunek w ich świadomości, krótko mówiąc – komunikacja jest nam niezbędna do życia, a brak komunikacji nie jest możliwy.

Psychologowie szacują, że na porozumiewanie się z innymi ludźmi przeznaczamy poza godzinami snu około 70% czasu. W tym 32% zajmuje nam mówienie i 42-57% słuchanie (Cooper, 1994). Dane te dobitnie wskazują, że zdecydowaną większość potrzeb i zadań życiowych realizujemy za pomocą komunikowania się. Umiejętność komunikowania się jest ważna nie tylko w zawodach wymagających kontaktowania się z innymi ludźmi. J. Stewart (2000) zwraca uwagę na związek jakości komunikacji
z jakością życia. Osobisty wymiar komunikowania się z innymi ludźmi decyduje o typie kontaktów pomiędzy osobami. Rozpatrywanie procesu komunikacji na wymiarze bezosobowym-osobowy pokazuje, że komunikacja pełni nie tylko funkcje ekspresyjne i instrumentalne, ale także decyduje o tym kim jesteśmy jako osoby.

Czym więc ona jest i na czym polega?

Komunikację można określić jako proces wymiany wiadomości w środowisku społecznym, który obejmuje aktywność poznawczą, stany aktywne oraz zachowania.

Inni natomiast taktują ten proces jako werbalne i niewerbalne zachowanie się człowieka w otoczeniu,
a więc interakcję, porozumiewania się.

Komunikujemy się na dwa sposoby:
- poprzez werbalna wymianę informacji,
- obserwując zachowania innych.
 

Do komunikacji należy również cisza, która, mimo że zwykle jest brakiem zachowań, może być jednak kreowana w określonym celu i posiadać znaczenie, np. w sytuacji czczenia kogoś lub czegoś minuta ciszy. Cisza posiada jednak zwykle konotacje negatywne, dlatego ludzie starają się jej unikać.

Współcześnie istnieje także specyficzny rodzaj porozumiewania się- komunikacja przez media, nazywana też komunikacją masową, w związku z czym dzielimy także komunikację na pośrednia i bezpośrednią.

Komunikacja może mieć różny charakter – uniwersalny lub uwarunkowany kulturowo: mimiczny wyraz emocji jest uniwersalny dla wszystkich kultur, ale nabywane w takcie socjalizacji emblematy posiadają różne znaczenie w różnych kulturach, a ich nieodpowiednie używanie może prowadzić do, nawet groźnych, nieporozumień.

Komunikację dzieli się zwykle na werbalna i niewerbalną. Obydwa te rodzaje komunikacji wzajemnie się uzupełniają oraz wpływają na siebie – komunikacja niewerbalna przekazuje emocje, postawy i intencje nadawcy, przez co czyni werbalna bardziej zrozumiała oraz podtrzymuje ją. Jednak z drugiej strony, elementy niewerbalne maja znaczenie, sens w zależności od kontekstu, w którym występują.

Można również powiedzieć, że komunikacja występuje na dwóch poziomach:
- denotacyjnym (dosłowna teść)
- metakomunikacyjnym (komentarz do denotacyjnego, pewnego rodzaju komunikatu o komunikacie, który może być również werbalnym).

Bardzo ważne jest, aby komunikacja była kongruentna, czyli, aby obydwa poziomy komunikatu były ze sobą zgodne, aby przekazywały potrzebne wiadomości. Komunikat niekongruentny ma miejsce, kiedy np. ktoś mówi z uśmiechem: „nienawidzę cię” (chociaż czasem może być potraktowany jako żart).

W pełni zrozumiała komunikacja nie jest rzeczą łatwą. Komunikacja werbalna odbywa się przy użyciu języka naturalnego czyli tego, którym mówią ludzie, jest więc specyficznie ludzka. Ten rodzaj wymiany informacji jest nabywany w trakcie socjalizacji, wyuczany. Jej kanałem jest głównie kanał dźwięków, ale używane są też inne, np. w przypadku osób nie słyszących oraz tam, gdzie niemożliwe jest posługiwanie się mową, wykorzystuje się kanał manualno-wzrokowy. Kanałem w przypadku komunikacji werbalnej może być także papier, jeśli posługujemy się pismem jako środkiem werbalnym komunikacji uwarunkowanej kulturowo.

Komunikowanie werbalne posiada strukturę gramatyczną, odbywa się według określonych reguł, jednak nie tylko gramatycznych, ale też społecznych, gdyż istnieją określone sekwencje porozumiewania się, określające kolejności następowania po sobie pojedynczych wypowiedzi. Pomimo że nie zdajemy sobie
z tego sprawy, posiadamy na ich temat ukrytą wiedzę i trzymamy się reguł.

Porozumiewamy się werbalnie za pomocą wypowiedzi- jest ona elementem zachowania społecznego, którego zadaniem jest wpływać na słuchacza. Do wypowiedzi należą: polecenia, instrukcje, pytania, informacje, mowa nieformalna (plotki, żarty), wypowiedzi wykonywane (sądzenie, nazywanie), zwyczaje społeczne (dziękowanie, powitania), wypowiedzi ukryte (ważne znaczenie na drugim planie – Jak mówimy...). wypowiedzi są zarazem częścią składową większych całości nazywanych sekwencjami. Najprostszą z nich jest sekwencja dwustopniowa, która składa się z zachowania A oraz, łatwo przewidywalnej, konwencjonalnej reakcji B na to zachowanie Np. pytanie – odpowiedź. Jest to sekwencja reaktywna, czyli taka, w której zachowanie jednej osoby wywołuje działanie drugiej. W trakcie rozmowy sekwencje dwustopniowe wielokrotnie się powtarzają. Porozumiewanie się odbywa się według określonych reguł. Takie reguły pojawiają się w większości sytuacji i mimo że nie zdajemy sobie z tego sprawy, informują nas jaka sekwencja powinna wystąpić w danej sytuacji, gdyż każda sytuacja składa się z wielu epizodów, które powinny pojawiać w określonym początku. Aby komunikować się w sposób zrozumiały i efektywny należy umieć korzystać ze społecznych reguł porozumiewania się i przestrzegać ich.

Porozumiewanie się werbalne jest całkowicie kontrolowane, dlatego przy jego pomocy można kłamać dużo łatwiej niż przy użyciu komunikacji niewerbalnej. Elementy komunikacji w kolejności od najbardziej kontrolowanych to:

- elementy językowe
- mimika
- pantomimika
- właściwości głosu
 

Komunikacja werbalna przenosi informacje o wydarzeniach zewnętrznych i w tym wymiarze dominuje nad niewerbalną. Niewerbalna zaś dominuje w wyrażeniu naszych emocji, postaw (szczególnie sympatii) i , sądów, czyli tego, co dzieje się w nas. Poza tym niektóre wiadomości łatwiej przekazać gestami (np. kształty), szczególnie gdy nie znamy języka. W sposób niewerbalny przekazujemy ok. 65% informacji.

Komunikacja niewerbalna służy także do synchronizacji komunikacji werbalnej, podtrzymywania jej (sprzężenie zwrotne), uzupełnienia i podkreślenia znaczenia słów oraz odgrywa duża rolę w rytuałach (powtarzane wzorce zachowań, które nie mają funkcji instrumentalnej, ale rodzą określone konsekwencje społeczne, w których sygnały niewerbalne są powiązane ze sobą i pojawiają się w sekwencjach.

Poza tym wyraża stopień intymności oraz, tak jak werbalna, dostarcza informacji, wywiera wpływ, oraz służy osiąganiu celów społecznych, wykonywaniu zadań. Podczas większości interakcji porozumiewania się pełni kilka funkcji (możemy jednocześnie wywierać na kogoś wpływ i dążyć do wykonania zadania) .

Na niewerbalne porozumiewanie się składają się elementy takie, jak:
• mimika
• pantomimika
• właściwości głosu
• wygląd
• proksemika (posługiwanie się przestrzenią )
• otoczenie fizyczne i jego kreowanie
• spoglądanie
• reakcje fizjologiczne
• nieokreślone dźwięki (jęki, westchnięcia, pomruki), dlatego ten rodzaj komunikowani określa się czasem jako mowę ciała
 

Komunikacja niewerbalna warunkuje przebieg interakcji, ponieważ tworzy pierwsze wrażenie
i w związku z tym atmosferę kontaktu; proksemika określa możliwości wykorzystania innych elementów porozumiewania się (zbyt duża odległość może powodować zakłócenia, gdyż uczestniczy interakcji nie słyszą się ), zaś kontakt wzrokowy powoduje zainteresowanie lub jego brak oraz możliwość odebrania informacji. Ta jej funkcja służy także izolacji od otoczenia kiedy jej pragniemy, np. w poczekalniach lub autobusie ludzie nieświadomie utrudniają innym kontakt ze sobą, wejście interakcję, poprzez takie zachowanie jest brak spojrzeń czy zachowywanie dystansu. Ciekawe jest, że komunikacja niewerbalna staje się wyraźniejsza w obecności innych, prawdopodobnie dlatego, że jest głównym kanałem autoprezentacji, a także wpływa na atrakcyjność seksualną oraz wzajemna sympatię – okazywanie sympatii przy pomocy sygnałów niewerbalnych jest ważna umiejętnością społeczną i warunkiem akceptacji bądź odrzucenia, teorii równowagi, która mówi, że elementy komunikacji niewerbalnej są
w pewnym stanie równowagi i jeśli jeden z nich zostanie zaburzony, to inne dostosowują się do tej sytuacji w celu utrzymania równowagi.

Komunikację dzielimy także na pośrednią i bezpośrednią w zależności od tego, czy odbywa się ona „twarzą
w twarz” czy też za pośrednictwem mediów.

W trakcie bezpośredniego porozumiewania się przekazy tworzone są na poczekaniu i samorzutne w kontakcie
z drugą osobą, przekazy pośrednie zaś są starannie opracowywane, konstruowane i nadawane w przestrzeń, w taki sposób że mogą być odebrane przez wiele osób, ale mogą też nie zostać odebrane (jeżeli nikt nie obejrzy danego programu lub nie zwróci uwagi na przekazywaną informację). Możemy powiedzieć iż komunikacja bezpośrednia odbywa się na poziomie osobistym a masowa na poziomie społecznym.

Komunikację pośrednią charakteryzuje również wysoki poziom intencjonalności oraz to, że nadawca nie widzi bezpośredniej reakcji odbiorcy, brak tu sprzężenia zwrotnego, gdyż odbiorca(-y) ma ograniczoną możliwość nadania informacji zwrotnej, a nadawca często jej nie oczekuje. Poza tym odgrywa ona niezaprzeczalnie ogromną rolę w kształtowaniu postaw odbiorców, ich zachowań i przekonań, posiada wpływ nawet na nasze widzenie rzeczywistości, otaczającego nas świata. Media kreują wizję niebezpiecznego, okrutnego świata poprzez wyolbrzymianie i pokazywanie przemocy, a także wzmacniają stereotypy dotyczące np. życia codziennego; zaś często przedstawiamy problem staje się problemem społecznym. Wpływ ten zależy jednak od wielu czynników, odbiorcy, przekazy, czy nawet kanału przez który informacja jest podawana.

Do komunikacji masowej zaliczamy także komunikację internetową, stosunkowo nową i nieznaną. W celach komunikacyjnych wykorzystujemy tu sieci komputerowe, które umożliwiają globalny dostęp do informacji i ludzi, dzięki czemu porozumiewanie się nie jest ograniczone czasem i przestrzenną, a wiadomości rozprzestrzeniają się
w ogromnym tempie – jest to najszybszy sposób przekazu. Jest to komunikacja szybka i efektywna, gdyż dzięki wyszukiwarkom internetowym docieramy do informacji, które nas interesują. Jej wadą jest jednak spora ilość szumu informacyjnego – wyszukiwarki wyświetlają często kilka tysięcy adresów stron tylko dlatego, że zawierają wpisane przez nas słowo, do której wrzucamy wszystko co uznajemy za przydatne czy interesujące; a ponieważ nie ma instytucji, która nadzorowałaby Internet, nie ma go także kto porządkować czy katalogować.

Porozumiewanie się przez komputer ma jeszcze jedną poważną wadę – ograniczone możliwości przekazywania komunikatów niewerbalnych oraz opóźnienia w sprzężeniu zwrotnym. Dla wielu ludzi korzystających z Internetu brak mowy ciała jest problemem, który powoduje nieporozumienie oraz spłycenie interakcji.

Jak pokazują badania inni ludzie podczas np. rozmów przez sieć wydają nam się bardziej zimni. Nasze komunikaty zaś są odbierane bardziej dosłownie, przez co np. żart może zostać potraktowany jak obraza. Także jedna
z głównych cech Internetu jaką jest anonimowość, utrudnia kontakty i oddala ludzi od siebie, ponieważ inni użytkownicy nie mogą kontrolować czy jesteśmy tym za kogo się podajemy. Anonimowość zaś daje nam wolność zachowań w sieci są często bardziej śmiałe lub agresywne, częściej łamiemy tu zasady społeczne, robimy rzeczy, których w normalnych sytuacjach byśmy nie zrobili.

Jednak także na to potrafią znaleźć radę. W Internecie pojawiły się tzw. Emotikony (znaki interpunkcyjne tworzące wyrazy mimiczne odwrócone o 90º np. ;-) ;-P , wszystko po to aby wprowadzić do naszych sieciowych kontaktów trochę ciepła i móc lepiej wyrażać poglądy, nastroje czy przeżycia. Pomimo wszystkich swoich wad, ograniczeń
i wielu przeciwników, komunikacja internetowa dynamicznie się rozwija i korzysta z niej coraz więcej ludzi na całym świecie. Niedawno w Holandii zamknięto tradycyjną pocztę e-mail i brak zainteresowania wysyłaniem listów. Coraz częściej pojawia się problem uzależnienia od Internetu. Sieć służy już nie tylko komunikacji, nauce, pracy czy rozrywce, ale nawet robieniu zakupów.

BIBLIOGRAFIA

Wykłady z psychologii społecznej ( Wybrane zagadnienia ) Skrzyński W. , Dyryda M.

Internet – wyszukiwarki internetowe : WWW.google.pl , WWW.wp.pl , WWW.onet.pl

ZASADY KOMUNIKOWANIA W RELACJI
PACJENT - PIELĘGNIARKA

Porozumiewanie się to dynamiczny proces werbalny i niewerbalny. Biorą w nim udział co najmniej dwie osoby określane umownie jako nadawca i odbiorca. Nawiązanie kontaktu jest podyktowane osiągnięciem celu, mówimy że nadawca ma określoną intencję w wyniku której przekazuje określone treści (wiadomość). Wybiera do tego celu pewien sposób - sygnał słowny, lub pozasłowny: mimika twarzy, postawa ciała, ton lub melodia głosu.

Wiadomość odbiera odbiorca, ale sposób w jaki zinterpretuje odebraną wiadomość zależy tylko
i wyłącznie od niego. Od jego stanu emocjonalnego, postawy wobec nadawcy, umiejętności odbioru i przetwarzania wiadomości. Odbiorca może tylko i wyłącznie przypuszczać o intencji nadawcy, może się jej domyślać.

Tak mówi nauka o rozmowach jakie nieustannie prowadzimy między sobą lub próbujemy prowadzić mówiąc o tym co czujemy, czego oczekujemy. Jest to trudna sztuka... mówienie do drugiego człowieka; mówienie i słuchanie to sztuka, którą z pewnością każdy chciałby posiąść.

Myśląc o komunikowaniu się z drugim człowiekiem, czyli po prostu o umiejętności rozmowy
z ludźmi jesteśmy obarczeni doświadczeniami z własnego życia. Różne doświadczenia
w kontaktach z innymi przenosimy na grunt prywatny bądź zawodowy. Trudnym jest oderwanie własnych emocji od komunikowania się z obcymi ludźmi. Jest to o tyle poważna sprawa gdy istotą naszej pracy jest właśnie kontakt z drugim człowiekiem. Tak jest właśnie w relacji pielęgniarki z chorym. Tu umiejętność kontaktu jest podstawą pracy.

Zanim zastanowimy się nad kontaktem pacjent - pielęgniarka, warto poświęcić kilka zdań samemu procesowi porozumiewania się w życiu codziennym. Jakie trudności i jakie przeszkody możemy napotkać mówiąc o tym co czujemy, czego oczekujemy, co nas boli a co cieszy.

PRZYCZYNY TRUDNOŚCI W POROZUMIEWANIU SIĘ LUDZI

Jak już wcześniej to zaznaczono, nadawca przekazuje pewną wiadomość a odbiorca odbiera ją interpretuje według własnej wiedzy i oczekiwań. Jest to więc pierwsza płaszczyzna na której dochodzi do zakłócenia procesu komunikacji między ludźmi.

·         zakłócenia w nadawaniu informacji - nadawca przekazuje informacje nieprecyzyjne, sprzeczne lub nie zrozumiane przez dla odbiorcy. Dzieje się tak gdy nadawca nie potrafi z różnych powodów (nieśmiałość, strach przed odrzuceniem, konfliktem) nie chce przekazać jasnych informacji. Precyzyjnych i pełni zgodnych z prawdą. Taka postawa nadawcy powoduje tzw. selekcję przekazywanych treści i sprawia, że komunikacja staje się pośrednia czyli nadawca nie przekazuje informacji dla siebie najistotniejszych. Takie zakłócenia komunikowania się powodują, że kontakty między osobami stają się płytkie, mniej atrakcyjne co z kolei prowadzi do naturalnej chęci wygaszania danego kontaktu. Relacje tego typu cechuje napięcie szczególnie ze strony nadawcy, bowiem narzuca on sobie kontrolę wypowiedzi, uniemożliwia przekazanie prawdziwych uczuć, które tłumione w sobie są powodem flustracji. Taka postawa nadawcy, który komunikuje się
w sposób pośredni prowadzi do tzw. gry. Nadawca ma dwa cele: cel jawny - przekazywane treści są akceptowane społecznie i nie powodują konfliktów między nadawcą a odbiorcą oraz cel ukryty - treści są nieakceptowane przez odbiorcę. W grze kontakt jest nieprawdziwy, satysfakcję odczuwa jedynie nadawca, który ustala reguły gry, poprzez decydowanie jakie treści zostaną przekazane a jakie nie. Co będzie jawne co ukryte.

Należy jednak zwrócić uwagę na przeciwną stronę takiej sytuacji, zbyt wylewne tj. jawne nadawanie treści przez nadawcę może rodzić w odbiorcy poczucie zagrożenia, zakłopotania, znudzenia, obawą przed wymuszeniem na nim rewanżu. To może prowokować do zerwania kontaktu.

·         przekazywanie komunikatów sprzecznych wewnętrznie - jest jedną z najczęstszych przyczyn braku porozumienia się ludzi między sobą. W tego typu komunikatach dochodzi do niespójności między komunikatem werbalnym a nie werbalnym to znaczy: słowa wyrażają radość a mimika znudzenie, niechęć, czy wręcz smutek. W takiej sytuacji odbiorca jest zdezorientowany. Nie wie, która informacja jest prawdziwa - słowa czy mimika. Tego typu nieporozumienia w kontaktach między ludźmi budzi niechęć, złość, rodzi nieufność i chęć wycofania się z kontaktów. Jest to szczególnie niebezpieczne
w stosunku do dzieci. W relacji rodzic-dziecko do takich niespójności nie może dochodzi. Przekazanie słownej informacji o miłości do dziecka a nie potwierdzeniu jej przez mimikę czy wręcz zaprzeczeniu temu poprzez grymas twarzy, może powodować
w dziecku brak akceptacji, lęku przed odrzuceniem. Takie uczucia rzutują na relacje
w wieku dojrzałym. Czyli powstają kolejne konflikty w komunikowaniu się. W skrajnych sytuacjach ludzie z doświadczeniem zaburzonego kontaktu w dzieciństwie nie są w stanie nawiązać prawidłowego kontaktu w życiu dojrzałym, prowadzą grę.

·         zakłócenie w odbiorze informacji - w tych sytuacjach problem leży po stronie odbiorcy. Pojawiają się w sytuacji braku koncentracji na treść przekazywanej informacji przez nadawcę. Może też wystąpić błędne zinterpretowanie przekazanej informacji przy zachowaniu koncentracji odbiorcy. Pominięcie pewnych elementów komunikatu, co rodzi nieporozumienia, wypływa z nieuwagi lub uwagi wybiórczej. Pominięcie pewnych faktów w nadawanym komunikacie może zmieniać jego sens. Bardzo często ma miejsce sytuacja, w której odbiorca słyszy to co chciałby usłyszeć, to co jest zgodne
z jego oczekiwaniami. Taka dzieje się gdy odbiorca jest wrogo nastawiony do nadawcy lub uważa, że źródło jego informacji jest niewiarygodne.

·         sytuacyjne zniekształcenia informacji - każda przekazywana informacja, każde komunikowanie się jest umiejscowione w danym określonym czasie i przestrzeni w pewnych warunkach - sprzyjających bądź nie wymianie myśli, poglądów. Jeżeli rozmowa toczy się w pośpiechu, hałasie, silnych emocji, wówczas dochodzi do zniekształcenia przekazywania i odbioru informacji. Czynnikiem bezpośrednio wpływającym na jakość komunikacji jest zbyt duże napięcie emocjonalne partnerów. Nadawca i odbiorca dążą raczej do rozładowania napięcia niż do rzeczowej rozmowy.

·         niepartnerski styl porozumiewania się - ma to miejsce gdy nadawca jak i rozmówca koncentruje się jedynie na własnej osobie. Postawa taka prowadzi do nie liczenia się z rozmówcą jego potrzebami, intencjami. Z kolei koncentracja tylko i wyłącznie na rozmówcy (odbiorca na nadawcy i na odwrót) prowadzi do rezygnacji z własnej osoby, potrzeb i pragnień. Niepartnerski sposób porozumiewania się nie daje możliwości wyrażania i przekazywania własnych odczuć, otrzymywania informacji zwrotnych. Taki kontakt nie prowadzi do porozumienia.

RELACJE PACJENT - PIELĘGNIARKA

Zawód pielęgniarki jest wyjątkowym zawodem. Przedmiotem pracy pielęgniarki jest drugi człowiek, ale ważne jest to, że człowiek ten zagrożony jest chorobą. Kontakt z osobą dotkniętym tak trudnym doświadczeniem jakim jest choroba wymaga wielu umiejętności i odpowiednich predyspozycji. Pielęgniarka uczestnicząca w procesie leczenia nie ma decydującego głosu
w sprawach pacjenta, ale to właśnie ona - pielęgniarka ma z chorym najczęstszy kontakt! Pielęgniarka nie tylko wykonuje czynności pielęgnacyjne ale też stwarza odpowiednią atmosferę. Atmosferę sprzyjającą właśnie nawiązaniu kontaktu z chorym. Jak odnaleźć się w tej roli?

We współczesnej opiece zdrowotnej dąży się do wypracowania określonego modelu interakcji. Obecnie kontakty między pielęgniarką i lekarzem, które bezpośrednio przekładają się na kontakt z chorym funkcjonują jako model autokratyczno-paternalistyczny - jest to model czysto formalny skupiający się na ustaleniu zadań i ich wykonaniu. Natomiast wypracowanie drugiego modelu - określanego jako model partnerski ma w swoim założeniu być zorientowany na pacjenta. Na ustalenia indywidualnego procesu leczenia ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb pacjenta. W modelu tym pielęgniarka ma swoje szczególne miejsce i zadanie. Jest pośrednim ogniwem między lekarzem a pacjentem. Realizując proces leczenia wyznaczony przez lekarza jest otwarta na sukcesywnie zgłaszane przez chorego potrzeby. W trakcie realizacji procesu leczenia na bieżąco analizowane są potrzeby pacjenta i podejmuje się trud wychodzenia im na przeciw.

Taki model zakłada działanie pielęgnacyjno – terapeutyczno - lecznicze - działanie w tych trzech wymiarach przyczynia się do poprawy jakości życia chorego i ma pozytywny wpływ na sam przebieg procesu leczenia.

W modelu partnerskim nieodzowna jest rola pacjenta - jest on ogniwem centralnym
a podmiotami interakcji są lekarz i pielęgniarka. Komunikacja pomiędzy lekarzem, pielęgniarką i chorym ma charakter trójstronnego porozumienia. Takie postępowanie ma ponadto drugi pozytywny aspekt - pozwala on na przemianę medycznego zespołu terapeutycznego w zespół społeczny - a ten z pewnością jest bliższy człowiekowi.

Pacjent oczekuje od pielęgniarki aby poza wykonywaniem zaleconych czynności pielęgnacyjnych, potrafiła odczytać ich stan psychiczno-duchowy. Aby swoją postawą spowodowały iż pacjent zdecyduje się nawiązać z nią kontakt. Jednak sama postawa otwartości pielęgniarki wobec pacjenta nie wystarczy, trzeba umieć podjąć zainicjowany przez chorego kontakt i odpowiednio nim pokierować aby się rozwijał i służył jako pozytywna postawa pacjenta wobec choroby.

Umiejętność komunikowania się pielęgniarki z chorym człowiekiem jest istotą opieki medycznej. Istotne jest również umiejętne porozumiewanie się z rodziną chorego, wprowadzenie ich w proces pielęgnacyjny, pokazanie jak ważna jest ich rola w czasie trwania choroby.

Podstawą kontaktu pielęgniarki z chorym jest ocena psychicznego stanu chorego. Nie zawsze chory wyraża to co czuje. Postawa chorego jest dla pielęgniarki pierwszym komunikatem jaki chory podaje, pacjent milczący również "mówi", pokazuje, że konfrontacja ze światem zewnętrznym jest bolesna, wstydliwa, upokarzająca, rodzi niepowodzenia, ból.

Aby umieć znaleźć się w tej trudnej sytuacji, i odpowiednio ją rozwiązać pielęgniarka powinna przestrzegać następujących zasad:

·         uszanuj milczenie chorego - nie przełamuj na siłę jego zamknięcia, uporu w milczeniu

·         nie prowokuj na siłę kontaktu słownego - to spowoduje jeszcze większe zamknięcie się na rozmowę

·         chory milcząc ucieka być może w "swój" bezpieczny świat bez cierpienia - uszanuj to

·         niezależnie od tego czy spełnia twoje oczekiwania czy nie - okaż mu życzliwość i troskę, nie okazuj niezadowolenia z jego nieustannego milczenia

·         jednocześnie stale pokazuj mu jak bardzo zależy ci na kontakcie z nim. Okaż gotowość pomocy w trudnym doświadczeniu

·         jeżeli chory przyjmie postawę milczenia jako sposób na walkę z chorobą - wspieraj to

·         spróbuj na podstawie obserwacji lub kontaktu z rodziną ustalić przyczynę milczenia

·         inicjatywa nawiązania kontaktu z pielęgniarką zawsze powinna wyjść ze strony chorego
i jego rodziny, to chory decyduje o co pyta i co chciałby wiedzieć.

·         NAJWAŻNIEJSZĄ ZASADĄ ROZMOWY PIELĘGNIARKI Z CHORYM JEST MÓWIENIE PRAWDY !

·         Możliwość mówienia o swojej chorobie i świadomość, że jest się wysłuchanym
i rozumianym jest podstawą poczucia chorego, że nie jest odrzucony, wyobcowany ze społeczeństwa

Mówiąc o kontakcie pielęgniarki z chorym należy wskazać na szczególną sytuację rozmowy
z chorym umierającym. Kiedy to pacjent wie, iż czeka go już tylko cierpienie i śmierć.
O niekorzystnym rokowaniu wie również rodzina.

Jest to szczególna rola pielęgniarki w byciu przy chorym który stawia pytania typu: "Dlaczego ja?", "Co jest potem, co jest po śmierci ?", " Co się stanie z najbliższymi ?"

Aby umieć odnaleźć się również i w tej, wcale przecież nie rzadkiej sytuacji w szpitalu, pielęgniarka powinna wiedzieć o sposobie przekazywania informacji pacjentowi.

UMIEJĘTNOŚĆ PRZEKAZU INFORMACJI DOTYCZĄCYCH PROCESU LECZENIA

Diagnozę, jak i dalsze rokowanie w chorobie przekazuje pacjentowi bezpośrednio lekarz. Jednak jak już o tym wspomniano dąży się do modelu partnerskiego w relacjach lekarz - pielęgniarka - chory. Rola pielęgniarki w takiej sytuacji, jaką jest przekazanie informacji na temat choroby pacjentowi i jego rodzinie jest wprost nieoceniona. Bowiem to właśnie pielęgniarka pozostaje przy chorym gdy lekarz przekazał wiadomość. To pielęgniarka, widzi kolejne reakcje na diagnozę, obserwuje też zachowanie rodziny wobec pacjenta podczas odwiedzin. Ważne jest przestrzeganie następujących zasad:

·         nie należy podawać pacjentowi zbyt wielu szczegółów medycznych odnośnie jego choroby. Należy dostosować język do poziomu pacjenta, nie używać skomplikowanych pojęć medycznych - mówić językiem rzeczowym ale przystępnym

·         nie trzeba ciszy wypełniać pustą paplaniną, banałami

·         należy pozwolić choremu wyrazić swoje zdanie, które bardzo często dotyczy lekarza
i pielęgniarek a skupia się głównie na oskarżaniu o nieumiejętność leczenia i barku kompetencji

·         należy okazać współczucie i zrozumienie

·         nie wolno dla poprawy samopoczucia stwarzać nierealnych nadziei

·         w trakcie rozmowy minimalizować negatywne aspekty choroby a podkreślać to co możemy zrobić aby stawić jej czoła

Pielęgniarka aktywnie uczestnicząc w procesie leczenia współpracuje z lekarzem jest ogniwem pośrednim między nim a chorym. Znając etap na jakim znajduje się ustalenie diagnozy a wraz
...