WYKŁAD 4 13.03.2006
KONCEPCJE PSYCHOLOGICZNE
z punktu widzenia psychopatologii:
1. PSYCHODYNAMICZNE – człowiekiem rządzą nieuświadomione, wewnętrzne siły
psychologiczne
Energia psychiczna – LIBIDO – nadaje życiu pęd, motywuje, na początku Freud utożsamia ją z popędem seksualnym, ale dziś przenosi się to też na inne dziedziny życia
Stadia rozwoju psychoseksualnego (bardzo duży nacisk na związek między psychiką, a przyjemnością zmysłową):
A. ORALNA – od początku życia do od 18 m-c życia
pobieranie pokarmu, wrodzony odruch ssania, zaspokojenie potrzeby
pokarmowej, przyjemności i ssania
dziecko jest zupełnie uzależnione od matki
jeżeli są zaspokajane wszystkie potrzeby dziecka, to dziecko może się zafiksować na tym etapie i wtedy będą się kształtowały oralne cechy osobowości:
· Przy nadmiernej gratyfikacji – skłonność do uzależniania się (od matki i innych)
- skłonność do brania, nie do dawania
· Przy frustracji potrzeb – nieufność wobec świata, brak wiary w pomoc ze strony
Innych
B. ANALNA – 1,5 – 3 rok życia
dziecko zaczyna przezwyciężać zależność od otoczenia, staje się
bardziej autonomiczne
bariera kontroli ze strony otoczenia, nakazy i zakazy
trening czystości – opanowywanie własnego ciała
dziecko uczy się czerpać radość z dawania radości innym, uczy się
również buntu
możliwy konflikt między zaspokajaniem swoich potrzeb fizjologicznych, a wpływem otoczenia
Cechy analne osobowości:
· Przy gratyfikacji – tendencja do uporządkowania, schludności, punktualności, nadmierny pedantyzm ( - przesadny trening czystości)
- upór i skąpstwo
· Przy frustracji potrzeb – bałaganiarstwo, nieumiejętność zorganizowania się
- skłonność do buntu
C. FALLICZNA – do 5 roku życia
aktywność poznawcza, nie seksualna => tzw, seksualność narcystyczna
Cechy falliczne:
· Zbyt surowi rodzice – „niedobra” sfera, zahamowania w dorosłej seksualności
· Zbyt liberalni rodzice – hyperseksualizm, nadmierne koncentrowanie się na cielesnej stronie życia, partner traktowany jako obiekt seksualny
D. UTAJENIA – 6-7 r.ż. do okresu pokwitania ( = faza LATENTNA)
E. GENITALNA – od okresu dojrzewania do dorosłości
aktywność skierowana na partnera
zainteresowanie innymi ludźmi -> związki przyjacielskie
OSOBOWOŚĆ WG PSYCHOANALITYKÓW
ID EGO SUPEREGO
- biologiczne - zasada realizmu - sumienie
- dąży do natychmiastowego - wartości
zaspokojenia - ideały
- kieruje się zasadą przyjemności - normy
Przewaga id – nie przestrzega norm, nie liczy się z nimi, niczym
Przewaga superego – żyje w nierealistycznym świecie, nadmiernie uczciwy, nadmiernie porządny itd.
Ego tworzy się przez cały okres rozwoju psychoseksualnego aż do schyłkowej fazy etapu genitalnego
* KONCEPCJA ROZWOJU PSYCHOSPOŁECZNEGO E. Eriksona
KONCEPCJA BEHAWIORALNA
- zachowanie człowieka jest zdeterminowane przez ŚRODOWISKO i jego działania
- zachowaniem człowieka rządzą prawa UCZENIA SIĘ
- główną rolę w procesie uczenia się odgrywa system WZMOCNIEŃ pozytywnych – nagród i negatywnych – kar,
z których część ma charakter uniwersalny, a część indywidualny
- zaburzenia zachowania, objawy patologii i nieprzystosowania są wynikiem DOŚWIADCZEŃ
- znając prawa uczenia się można MODYFIKOWAĆ ZACHOWANIA, tzn:
- uczyć prawidłowych, przystosowawczych, akceptowanych społecznie form zachowania
- modyfikować i eliminować nieporządane zachowanie
- TEORIA SPOŁECZNEGO UCZENIA SIĘ:
Cechy dobrego (skutecznego) modelowania:
- Naśladowani są:
- starsi
- stojący wyżej w pozycji socjalnej przez stojących niżej
- inteligentniejsi, sprawniejsi fizycznie przez mniej inteligentnych, mniej
sprawnych
- Większą moc (skuteczność) ma większa liczba modeli niż pojedynczy model
- Bardziej skuteczny jest model aktywny, działający zgodnie z pewną regułą, niż model werbalnie zachęcający do naśladownictwa
PATOLOGIA wg behawiorystów
- wyuczone reakcje służące redukcji napięcia emocjonalnego, np.:
- alkoholizm
- narkomania
- apatia i utrata kontaktu z rzeczywistością
- wyuczone reakcje unikania lęku, np.:
- kłamstwa
- wagarowanie…
UCZENIE PRZEZ MODELOWANIE
KONCEPCJE POZNAWCZE
- wyrosły z behawioryzm
- dopuszczają istnienie życia wewnętrznego jako istotnego elementu osobowości
- osobowość jako system wiedzy
OSOBOWOŚĆ
w koncepcjach poznawczych, to:
- system wiedzy o sobie i świecie
- przekonania dotyczące siebie i świata
- oczekiwania
- wartości
- programy działania
- rodzimy się jako „tabula rasa”, potem człowiek się uczy
DYSFUNKCJE SYSTEMU POZNAWCZEGO:
Ø ZNIEKSZTAŁCENIA PERCEPCJI
(niepełne i/lub nieprawdziwe spostrzeganie siebie i otaczającej rzeczywistości, własnych relacji z otoczeniem)
- mechanizm powiększania i pomniejszania
(niektóre rzeczy nadmiernie istotne, przeceniane, lub niedoceniane)
Ø DYSFUNKCJONALNE MYŚLI
§ nadmierne uogólnianie (wyciąganie ogólnych wniosków z pojedynczych faktów)
§ arbitralne wnioskowanie (wnioskowanie nie liczące się z przesłankami, „tak, bo tak”
§ katastroficzne przewidywanie („nic dobrego się nie wydarzy”, „jeśli coś może się nie udać, to na pewno się nie uda”)
**
Każde pojęcie ma 2 znaczenia:
1. denotacyjne – słownikowe określenie tego, co dane pojęcie znaczy
2. konotacyjne – znaczenie emocjonalne, które każdy danemu pojęciu nadaje indywidualnie
piwowar3