1. Wstęp
2. Analiza wskaźnikowa
3. Analiza według metody Du Ponta
4. Wykorzystanie dźwigni w zarządzaniu przedsiębiorstwem
5. Analiza progu rentowności
1. WSTĘP
Analiza sytuacji finansowej przedsiębiorstwa ma na celu przygotowanie i przetworzenie informacji pozwalających na kompleksową i wszechstronną ocenę funkcjonowania przedsiębiorstwa i jego efektywności.
Postawą analizy finansowej przedsiębiorstwa są:
· bilans,
· rachunek wyników,
· przepływy pieniężne,
· wskaźnikowa analiza efektywności finansowej firmy.
· wszystkim sprawozdania finansowe, a także
· uzupełnienia z zapisów księgowych.
W oparciu o dane zawarte w podstawowych sprawozdaniach finansowych najczęściej przeprowadza się:
- ocenę struktury majątkowo-kapitałowej przedsiębiorstwa,
- ocenę kondycji finansowej przedsiębiorstwa.
Ocena struktury majątkowo-kapitałowej opiera się na danych bilansowych (wstępna analiza bilansu). Obejmuje ona badanie struktury majątku (aktywów), struktury kapitałowej (pasywów) oraz badanie relacji zachodzących między strukturą majątku i strukturą kapitału.
Dwa pierwsze aspekty określane są popularnie mianem analizy pionowej bilansu[1]. Może być ona prowadzona w ujęciu statystycznym i dynamicznym przy zastosowaniu wskaźników struktury i wskaźników dynamiki. Trzeci aspekt nazywany analizą poziomą bilansu[2] uwzględnia współzależności między majątkiem i źródłami jego finansowania i odzwierciedla warunki równowagi ekonomiczno-finansowej przedsiębiorstwa.
Ocena kondycji finansowej opiera się na informacjach z rachunku zysków i strat, z ewidencji księgowej, danych bilansowych.
Kluczowym przedmiotem oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa jest jego zyskowność, a także zdolność do wywiązywania się z zobowiązań finansowych krótko- i długoterminowych. Przedmiotem oceny jest ponadto sprawność i efektywność zarządzania przedsiębiorstwem przy zastosowaniu różnorodnych wskaźników.
Zdolność kredytową (płatniczą) posiadają przedsiębiorstwa, których efektywność gospodarowania oraz stan majątkowy zapewniają wypłacalność. Efektywność finansowa działalności gospodarczej powinna zapewnić prawidłową działalność eksploatacyjną, a stan majątkowy powinien reprezentować taki stopień płynności składników majątkowych, aby mogły być one w razie potrzeby zamienione na pieniądz.
2. ANALIZA WSKAŹNIKOWA
Wskaźnikowa analiza kondycji finansowej przedsiębiorstwa stanowi rozwinięcie wstępnej analizy podstawowych dokumentów finansowych[3] i oparta jest na badaniach wzajemnych relacji zachodzących pomiędzy poszczególnymi elementami bilansu oraz rachunku zysków i strat.
Zalecana jest z wielu powodów, a przede wszystkim dlatego, że:
q charakteryzuje różne aspekty działalności gospodarczej przedsiębiorstwa i umożliwia osobie z zewnątrz ocenę kondycji finansowej,
q celowo dobrany zestaw wskaźników umożliwia badanie trendów i progresji na przestrzeni co najmniej kilku lat,
q stwarza szansę porównań z przeciętnymi wskaźnikami dla branży, grupy przedsiębiorstw, podobnych przedsiębiorstw, a także ze wskaźnikami konkurentów w określonym momencie,
q wskazuje sposoby, możliwości i niezbędne usprawnienia – jest to konieczne, jeśli organizacja jest zarządzana mniej efektywnie niż konkurencyjne firmy,
q może wyjaśnić spadek zysku i potencjalne możliwości jego wzrostu.
Analiza wskaźnikowa sprowadza się do obliczania odpowiednich wskaźników finansowych i ich porównywania do jakiegoś punktu odniesienia: czy to w przekroju sektorowym (branżowym), czy w czasie. Do ich obliczania wymagane są zarówno informacje zawarte w bilansie firmy, jak i w rachunku z zysków i strat.
W przekroju sektorowym najlepiej jest porównać wskaźniki danej firmy: albo ze wskaźnikami uzyskanymi przez podobną firmę, albo ze wskaźnikami średnimi dla danej branży lub też uzyskanymi przez firmy stanowiące reprezentatywną próbkę branży. Dla menedżera finansowego istotne jest przede wszystkim poznanie wielkości odchyleń między wskaźnikami dla danej firmy a ich średnimi odpowiednikami dla całej branży, bądź dla reprezentatywnej próbki. Znaczne odchylenia między rozpatrywanymi wskaźnikami muszą prowadzić do zastanowienia się czy prowadzona w firmie polityka jest słuszna.
Drugi rodzaj analizy wskaźnikowej, sprowadza się do oceny kształtowania się rozpatrywanych wskaźników danego przedsiębiorstwa w dłuższym okresie.
Klasyfikacja wskaźników służących do analizy sytuacji finansowej firmy:
· wskaźniki płynności,
· wskaźniki zadłużenia (zarządzania długiem),
· wskaźniki efektywności (obrotowości),
· wskaźniki rentowności (zyskowności),
· wskaźniki wartości rynkowej.
Płynność finansowa przedsiębiorstwa jest to zdolność do utrzymania ciągłości w pokrywaniu wydatków, czyli terminowego regulowania bieżących zobowiązań. Najczęściej spotykanymi wskaźnikami służącymi do oceny płynności są:
- wskaźnik bieżącej płynności,
- wskaźnik szybki zwany także kwaśnym testem lub wskaźnikiem podwyższonej płynności.
Gdzie:
Aktywa bieżące = gotówka + należności + zapasy + środki na rachunkach bankowych.
Pasywa bieżące = zobowiązania + bieżąca część kredytu (średnio- i długoterminowego).
Przez aktywa bieżące, zwane także obrotowymi, rozumie się wszystkie te aktywa firmy, które mogą być zamienione na gotówkę - albo w ciągu roku obrachunkowego, albo w ciągu jednego cyklu produkcyjnego.
Pasywa bieżące są rozumiane z kolei jako zobowiązania krótkoterminowe, na które składają bieżące zobowiązania wobec dostawców, budżetu, pracowników oraz banków z tytułu zaciągniętych kredytów (krótko-, średnio- i długoterminowych, z tym, że dla tych dwóch ostatnich kredytów wyliczamy tylko ich bieżącą ratę przypadającą do spłaty).
Tak więc wskaźnik bieżącej płynności informuje o możliwości (zdolności) do wywiązywania się z bieżących zobowiązań. Wskazuje on ile razy bieżące aktywa przewyższają bieżące zobowiązania. Dla kredytodawców wysoki poziom tego wskaźnika stanowi margines bezpieczeństwa wypłacalności firmy. Wartość tego wskaźnika powinna być wyższa od 1, a za optymalną uważa się wartość równą 2.
Bardzo wysoka wartość tego wskaźnika świadczy o stosunkowo dużych zapasach zgromadzonych w firmie, lub może oznaczać przeterminowane należności czy ich nieefektywne windykowanie.
Niska wartość lub tendencja spadkowa oznaczać będzie utratę bądź możliwość wystąpienia trudności w zakresie wypłacalności.
Wysoka wartość wskaźnika świadczyć będzie o zmniejszającym się udziale zobowiązań krótkoterminowych.
Wskaźnik szybki[5]:
Wskaźnik szybki informuje ile razy najbardziej płynne aktywa firmy przewyższają bieżące zobowiązania. Wskaźnik szybki nie powinien być niższy niż 1. Za korzystną uważa się taką sytuację finansową firmy, w której wskaźnik nie różni się zbytnio od wskaźnika szybkiego.
Z kolei sytuacja, w której wartości wskaźnika szybkiego są niskie, a wskaźnik bieżącej płynności przyjmuje wartości wysokie oznaczać będzie, iż firma zgromadziła wysokie zapasy, ale może to także wynikać z jej świadomej polityki obrony przed inflacją. Wysokie wartości wskaźnika szybkiego wynikają natomiast ze zbyt wysokiego gromadzenia środków pieniężnych na rachunkach bankowych lub występowania wysokich stanów należności.
Wartości wskaźników płynności dla rozpatrywanego przykładu ukształtowały się na następującym poziomie:
wskaźnik bieżącej płynności
= 2,60 – rok bieżący
2,17 – rok poprzedni
1,90 – średnia wartość dla całej branży
wskaźnik szybki 0,64 – rok bieżący
0,67 – rok poprzedni
1,08 – średnia wartość dla całej branży
Informuje: jak duża część aktywów pochodzi z kapitału obcego. Im mniejszy jest udział długu w całości aktywów, tym bardziej bezpieczna sytuacja dla kredytodawców, mają większe zabezpieczenie przed stratą na wypadek likwidacji firmy.
Im wskaźnik zadłużenia wyższy, tym większe ryzyko działalności przenosi się na kredytodawców, którzy mogą stracić zaufanie do firmy. Wskaźnik ten powinien należeć do przedziału 0,57–0,67[6]. Uważa się, że firma nie ma zachwianej równowagi pomiędzy kapitałem obcym a własnym.
Wskaźnik udziału zadłużenia w kapitale własnym:
Dług ogółem
Wskaźnik wyraża możliwość pokrycia całkowitego długu kapitałem własnym. Dla przykładu można podać, iż w tzw. małym biznesie w USA jego graniczną wartością jest proporcja 3:1 a dla większych firm znacznie ostrzejsza. Instytucje finansowe mogą nie chcieć kredytować przedsięwzięć w przypadku, gdy wielkość zaciągniętego kredytu w stosunku do posiadanego kapitału własnego kształtuje się powyżej 1:1.
Wskaźnik zadłużenia długoterminowego:
Zadłużenie długoterminowe
Informuje: w jakim stopniu kapitał firmy zabezpiecza udzielony kredyt. Wskaźnik ten bywa również nazywany wskaźnikiem ryzyka. Wskaźnik ten powinien wynosić 0,51. Powyżej 1 oznacza, iż zobowiązania długoterminowe przewyższają kapitały własne firmy.
Wskaźnik pokrycia obsługi długu:
Zysk po opodatkowaniu
Raty kapitałowe + odsetki
Informuje: ile razy zysk netto firmy przewyższa roczną obsługę długu, a więc sumę rat kapitałowych przypadających do spłaty oraz odsetek.
Zysk netto + amortyzacja
Informuje: ile razy potencjalne źródła spłaty zobowiązań kredytowych pokrywają zobowiązania z tytułu obsługi kredytów w danym roku. Określa stopień zapewnienia spłaty kredytu wraz z odsetkami w przypadku zaistnienia niekorzystnych okoliczności.
Wartość powszechnie obowiązująca tego wskaźnika: 1,5.
Wskaźnik zdolności spłaty odsetek:
Odsetki
Wskaźnik wyraża zdolność przedsiębiorstwa do terminowego regulowania odsetek. W przypadku rozważanej przez nas przykładowej spółki wskaźniki związane z zadłużeniem kształtują się następująco:
Wskaźnik zadłużenia 0,67 – rok bieżący
0,78 – rok poprzedni
0,62 – średnia wartość dla całej branży
wskaźnik udziału zadłużenia w kapitale własnym
2,03 – rok bieżący
3,57 – rok poprzedni
1,53 – średnia wartość dla całej branży
Cykl należności (w dniach):
Należności od odbiorców
Przeciętna sprzedaż dzienna[7]
Przeciętna dzienna sprzedaż = wpływy ze sprzedaży
360
...
kriss7