Bratki i braciszki.doc

Bratki i braciszki

Dzięki bratkom nasze balkony wyglądają wesoło i kolorowo już od pierwszych dni wiosny. A kto nie ma balkonu, może je posadzić choćby w skrzynce na parapecie.

Fot. SYGENTA SEEDS

Bratki z serii Delta tworzą duże kwiaty w bardzo wielu kolorach, rozwijające się wczesną wiosną

Fot. Wilfried Overwater/BIURO KWIATOWE HOLANDIA

Odmiana Frizzle Sizzle odznacza się płatkami o pofałdowanych brzegach

Fot. BENARY

Wielokwiatowy bratek z serii Joker

Fot. Wiesław Gawryś

Poszczególne odmiany warto posadzić w grupach, dzięki czemu ich kolory lepiej "grają" na rabacie

Fot. Małgorzata Dyrska

Koszyk, w którym sadzimy bratki, trzeba wyłożyć folią, a na dno nasypać warstwę drenażu

Za co tak lubimy bratki? Może za to, że w ich wielobarwnych kwiatach dopatrujemy się ludzkich twarzy, które stroją zabawne miny. Może też za niesłychaną różnorodność barw i wzorów na płatkach, za aksamitną fakturę i miły zapach. Na pewno też za to, że nie wymagają od nas wielkiej troski. Bo bratek to taki brat łata.

Duże i małe

Nie wszyscy wiedzą, że bratek rośnie tylko w ogrodach. Przyszedł na świat w dziewiętnastym wieku, jako produkt krzyżowania dzikich gatunków fiołków: żółtego, trójbarwnego, rogatego i ałtajskiego. Nazwano go oficjalnie fiołkiem ogrodowym (Viola wittrockiana). Obecnie gatunek ten obejmuje niezliczoną ilość odmian, a także grup i serii odmian. Hodowcy wciąż je udoskonalają, by obficiej i dłużej kwitły. Największymi kwiatami

wyróżniają się serie Colossus i Giant, ich średnica dochodzi do 10-13 cm. Mają one wzniesiony pokrój i wysokość 15-25 cm. Podobnym typem wzrostu charakteryzuje się bardzo wiele odmian, np. z serii Delta, Cats, Carneval, z "buźkami" o średnicy zwykle 5-8 cm.

Niezwykły urok mają bratki miniaturowe. Niektóre rosną w postaci niskich kępek, inne dorastają do kilkudziesięciu centymetrów i w wiszących pojemnikach tworzą kule imponującej wielkości. Ich główki osiągają najwyżej 1,5 cm średnicy, ale jest ich mnóstwo i przyjemnie pachną.

Jedynym kolorem, którego nie znajdziemy w kwiatach bratków, jest zieleń. Wszystkie pozostałe występują albo pojedynczo, albo w rozmaitych połączeniach. Kwiaty wielobarwne mają często tzw. twarz, oczko, plamkę lub flagę. Ciekawą ozdobą są czarne żyłki na płatkach, które wyglądają jak wąsy albo zalotne rzęsy. Płatki niektórych odmian są cieniowane, a innych mają fryzowane brzegi.

Kiedy kwitną

Bratki są roślinami dwuletnimi: wysiewane latem w ciągu kilku miesięcy tworzą rozety liściowe, a w drugim roku kwiaty. Uprawiane dawniej odmiany oraz okazy otrzymane z własnego wysiewu zawiązują tylko kilka kwiatów jesienią. Hodowcy uzyskali jednak odmiany, które już w pierwszym roku pokazują, co potrafią. We wrześniu można więc kupić kwitnącą rozsadę zarówno wielkokwiatowej serii Colossus, o kwiatach średnich (seria Aurora), jak i drobnych (seria Rocky) i cieszyć się "buźkami" bratków do pierwszego śniegu. Odmiany te zimują pod lekkim przykryciem, a z nadejściem pierwszych dni z temperaturą kilku stopni powyżej zera od nowa zawiązują pąki.

Wiosną następuje prawdziwy wysyp bratków wszystkich odmian dostępnych na rynku. Warto je kupić jak najwcześniej i od razu posadzić. Jak długo będą kwitły? Tu ujawniają się różnice między poszczególnymi odmianami. Stare z nadejściem upałów tracą urodę, trzeba je więc wyrzucić. Najnowsze serie, jak drobne Endurio i Friolina, czy duże, jak Delta, kwitną aż do lipca.

Wszędobylskie kwiaty

Możliwość zastosowania bratków jest nieograniczona. Można je posadzić nie tylko w skrzynkach balkonowych, ale i w dużej donicy po kilka sztuk czy w koszu. Ukwiecony bratkami pojemnik ozdobi taras, schody, parapet. Odmiany o długich pędach, np. z serii Friolina czy Four Seasons, najlepiej wyglądają w wiszących naczyniach.

Miniaturowe odmiany świetnie sprawdzają się na skalniakach, nawet w szczelinach między kamieniami, ale w ogrodzie prawdziwym królestwem bratków są rabaty. Można je tu sadzić jako rośliny obwódkowe, a także łączyć różne kolory, aby powstały z nich wielobarwne wzory geometryczne.

Bratki są też sprawdzoną rośliną na groby. Sadzimy je tam wiosną albo jesienią (wtedy okrywamy na zimę).

Odrobina troski

Bratki dobrze się czują w słońcu, chociaż w półcieniu dłużej kwitną, i nie blakną.

Rośliny te warto posadzić w dobrej, żyznej, ale przepuszczalnej ziemi z drenażem na dnie pojemnika. W gruncie urosną niemal na każdej glebie, byle nie zbyt podmokłej lub nadmiernie piaszczystej. Dbajmy, żeby nie miały zbyt sucho i wspomagajmy ich rozwój nawozem. Najlepsze są odżywki dla gatunków balkonowych i kwitnących.

Poszczególne odmiany mają różną odporność na mróz. Najwrażliwsze są te o największych kwiatach. Śnieg jest dla nich dobrym zabezpieczeniem, ale jeśli go nie ma, a temperatura spada znacznie poniżej zera, rośliny warto okryć, np. gałązkami iglaków. Okrycie to należy zdjąć kiedy tylko minie sroga zima. Jeśli słońce przygrzewa, a ziemia długo pozostaje zamarznięta, trzeba ją polewać wodą, inaczej rośliny wyschną.

Bratkom na balkonie grozi przemarznięcie korzeni, dlatego skrzynkę lepiej wstawić do większego pojemnika wypełnionego materiałem izolacyjnym, np. liśćmi. Chłód ani przymrozki do -5°C nie przeszkadzają bratkom w kwitnieniu, dlatego mogą one zdobić otoczenie domu już w marcu i kwietniu.

Z rozsady i z siewu

Najłatwiej kupić gotową rozsadę bratków, która szybko się przyjmuje. Jeśli chcemy mieć dużo tanich okazów, kupmy nasiona i wysiejmy je w czerwcu na dobrze przekopaną rabatę, na rozsadnik albo do skrzynek. Gdy siewki podrosną, pikujemy je co 8-10 cm lub do małych doniczek, a we wrześniu przesadzamy na miejsce stałe.

Co im zagraża

Chociaż nowe odmiany bratków są dość odporne, czasem zdarza się, że chorują.

-Na górnej stronie blaszek liściowych widoczne są żółtawe lub brązowe plamy, a na dolnej jasny nalot - mączniak rzekomy. Zanim liście zaczną masowo zamierać, rośliny opryskujemy jednym z preparatów: Agrecol Anty-Grzyb, Aliette lub ekologicznymi - Biochicol bądź Biosept.

-Liście bratków pokrywają się żółtymi cętkami, na ich spodniej stronie widać delikatną pajęczynkę, potem całe zasychają - przędziorki. Rośliny opryskujemy środkiem Karate Zeon lub Magus, zanim szkodniki zaatakują wszystkie liście.

6