ĆWICZENIA LOGOPEDYCZNE DLA DZIECI PRZEDSZKOLNYCH
PRZYKŁADY STOSOWANYCH ĆWICZEŃ:
* Ćwiczenia słuchowe
– stanowią one bardzo ważną grupę ćwiczeń logopedycznych, ponieważ często opóźnienia czy zaburzenia rozwoju mowy pojawiają się na skutek opóźnień rozwoju słuchu fonematycznego/ tzw. słuchu mownego/. Stymulując funkcje słuchowe przyczyniamy się do rozwoju mowy dziecka.
Przykłady dla dzieci młodszych:
1. „ Co słyszę?” – dzieci siedzą z zamkniętymi oczami i nasłuchują, rozpoznają odgłosy dochodzące z sąsiedztwa, ulicy.
2. „ Zgadnij, co wydało dźwięk?” – uderzanie pałeczką w szkło, fajans, metal, kamień, drewno itp. Toczenie różnych przedmiotów po podłodze / np. piłki, kasztana, kamienia/, rozpoznawanie odgłosu przez dzieci.
3. Rozpoznawanie różnych przedmiotów w zamkniętym pudełku po wydawanym odgłosie – groch, kamyki, gwoździe, cukier, kasza itp.
4. Szukanie ukrytego zegarka, radia, dzwoniącego budzika.
5. Rozróżnianie i naśladowanie głosów zwierząt: kota, psa, krowy, kury, koguta, kaczki, gęsi itp.
6. Rozróżnianie odgłosów pojazdów: samochodu, pociągu, motoru, traktora itp.
7. Rozpoznawanie po dźwięku różnych urządzeń domowych, np. odkurzacz, mikser, suszarka, pralka itp.
Przykłady dla dzieci starszych:
1. Wyróżnianie wyrazów w zdaniu. ( stawiamy tyle klocków, rysujemy tyle kółeczek, klaszczemy tyle razy ile słów słyszy dziecko w wypowiadanym zdaniu).
2. Wydzielanie sylab w wyrazach poprzez wystukiwanie sylab, wyklaskiwanie, badanie ile razy opadnie żuchwa / na ręce/ przy wybrzmiewanie sylab.
3. Dzielenie na sylaby imion dzieci / na początku łatwych/.
4. Wyszukiwanie imion dwu- i trzysylabowych.
5. Wyszukiwanie słów z podaną sylabą.
6. Rozróżnianie mowy prawidłowej od nieprawidłowej np. safa czy szafa ?
* Ćwiczenia oddechowe:
Ćwiczenia oddechowe poprawiają wydolność oddechową, sprzyjają wydłużaniu fazy wydechowej, co powoduje poprawę jakości mowy. Ćwiczenia prowadzone są najczęściej w formie zabawowej, przy wykorzystaniu różnych środków, np. piórek, piłeczek, wody mydlanej, chrupek, wiatraczków itp. Są także wplatane w opowieści i zabawy ruchowe.
Przykłady:
1. Dmuchanie na płomień świecy.
2. Dmuchanie na piłeczkę pingpongową, wyścigi piłeczek.
3. Dmuchanie na kulkę z waty, na wiatraczek.
4. Chłodzenie „ gorącej zupy” – dmuchanie ciągłym strumieniem.
5. Chuchanie na zmarznięte ręce.
6. Nadmuchiwanie balonika.
7. Naśladowanie syreny – „ eu-eu- eu”, „ au-au-au” – na jednym wydechu.
8. Dmuchanie na piórko, aby nie spadło.
9. Liczenie na jednym wydechu.
10. Powtarzanie zdań szeptem.
* Ćwiczenia motoryki narządów artykulacyjnych
U większości dzieci z wadą wymowy występuje obniżona sprawność narządów artykulacyjnych / języka, warg, policzków, podniebienia miękkiego/... Konieczne są w tych wypadkach ćwiczenia motoryki narządów mowy . Optymalną sytuacją byłoby, gdyby ćwiczenia prowadzone były według zaleceń logopedy.
Ćwiczenia warg:
1. Oddalanie od siebie kącików ust – wymawianie „ iii”.
2. Zbliżanie do siebie kącików ust – wymawianie „ uuu”.
3. Naprzemienne wymawianie „ i – u”.
4. Cmokanie.
5. Parskanie / wprawianie warg w drganie/.
6. Masaż warg zębami ( górnymi dolnej wargi i odwrotnie).
7. Wymowa samogłosek w parach: a-i, a-u, i-a, u-o, o-i, u-i, a-o, e-o itp.
8. Wysuwanie warg w „ ryjek”, cofanie w „ uśmiech”.
9. Wysuwanie warg w przód, następnie przesuwanie warg w prawo, w lewo.
10. Wysuwanie warg w przód, następnie krążenie wysuniętymi wargami.
Ćwiczenia języka:
1. „ Głaskanie podniebienia” czubkiem języka, jama ustna szeroko otwarta.
2. Dotykanie językiem do nosa, do brody, w stronę ucha lewego i prawego.
3. Oblizywanie dolnej i górnej wargi przy ustach szeroko otwartych / krążenie językiem/.
4. Wysuwanie języka w przód i cofanie w głąb jamy ustnej.
Kląskanie językiem.
5. Dotykanie czubkiem języka na zmianę do górnych i dolnych zębów, przy maksymalnym otwarciu ust / żuchwa opuszczona/.
6. Język lekko wysunięty opiera się na wardze dolnej i przyjmuje na przemian kształt „łopaty” i „grota”.
7. Ruchy koliste języka w prawo i w lewo na zewnątrz jamy ustnej.
8. Oblizywanie zębów po wewnętrznej i zewnętrznej powierzchni dziąseł pod wargami. Usta zamknięte.
Ćwiczenia policzków:
1. Nadymanie policzków – „ gruby miś”.
2. Wciąganie policzków – „ chudy zajączek”
3. Nabieranie powietrza w usta i zatrzymanie w jamie ustnej, krążenie tym powietrzem, powolne wypuszczanie powietrza.
4. Naprzemiennie „ gruby miś” – „ chudy zajączek”.
5. Nabieranie powietrza w usta, przesuwanie powietrza z jednego policzka do drugiego na zmianę.
Przykład zabawy logopedycznej :
,,Indianie’’
Indianie wyruszają ze swojej wioski na polowanie. Żegnają się ze swoimi dziećmi ( cmokając całujemy palce prawej ręki ) i żonami ( cmokając całujemy palce lewej ręki).Wsiadają na swoje konie i jadą ( naśladujemy językiem tętent koński, zmieniając brzmienie przez inny układ warg) przez most ( usta jak do ,,u’’ i kląskanie) , a potem przez prerię ( usta jak do ,,i’’ i kląskanie).
Konie zmęczyły się (parskanie) i dają znak, że chcą pić: ihaha, ihaha, ihaha. Indianie zatrzymują swoje konie: prrr… prrr … prrr…
Konie piją ( ruchy języka z dołu do góry, naśladujące picie zwierzęcia).
Nagle Indianie ujrzeli zwierzynę i strzelili z łuku. Zbliżała się noc, więc musieli rozpalić ognisko. Nie mieli zapałek. Zaczęli od małej iskierki i musieli mocno dmuchać, żeby ognisko się rozpaliło ( dmuchanie w złączone ręce).
Upiekli na ogniu zwierzynę i zrobili sobie ucztę ( mlaskanie i oblizywanie szeroko otwartych ust).
Po jedzeniu zapalili fajkę pokoju ( między wargi wkladamy np. słomkę i mocno trzymamy).
Po pewnym czasie zachciało im się spać (ziewanie) i zasnęli (chrapanie).
Rano Indianie zwołali rozbiegane konie : a-e-o, y-u-i ( przeciągamy samogłoski ).
Wsiedli na nie i pojechali przez prerię ( usta jak do ,,i’’, kląskanie ), a potem przez most ( usta jak do ,,u’’ i kląskanie ).
Wrócili do wioski i witają się ze swoimi dziećmi ( cmokając całujemy palce prawej ręki ) i żonami ( cmokając całujemy palce lewej ręki ).
„Dzień dobry misiu” Dzisiaj twój język będzie małym misiem, a buzia jego domkiem.Miś obudził się wcześnie rano – poprzeciągał się , poziewał (szerokie ziewnięcie).Zrobił poranną gimnastykę – kilka podskoków (unoszenie języka na górny wałek dziąsłowy), kilka wymachów rąk (wypychanie językiem policzków) i pięć okrążeń (w prawo i w lewo) wokół stołu (ruchy okrężne języka w przedsionku jamy ustnej, usta zamknięte). Umył ząbki (oblizywanie czubkiem języka górnych i dolnych zębów po wewnętrznej stronie przy zamkniętych i otwartych
ustach). Postanowił policzyć swoje ząbki (dotykanie czubkiem języka każdego zęba na dole i górze). Nagle poczuł wielki głód i usłyszał jak mu burczy w brzuchu (wibrowanie wargami bbb,bbb).To znak, że pora na śniadanie i pyszny miodek ( oblizywanie warg).
Przydatna literatura :
Chmielewska Elżbieta ,,Zabawy logopedyczne i nie tylko : poradnik dla n-li i rodziców’’ MAC 2001
Dembińska Małgorzata : ,, Domowe zabawy logopedyczne’’ WSiP 1999
Rutkowska – Błochowiak Iwona : ,,Gimnastyka buzi na wesoło” Bonami 2002
Materiał zebrała : Urszula Proniewicz
ewajorek