Feliks Koneczny - Mniejsze publikacje.pdf

(1287 KB) Pobierz
Feliks Koneczny
"(...) jeden z wielkich geniuszów rodu ludzkiego, jeden z tych, którzy wspólnemu dorobkowi
duchowemu Europy zapewnili trwałe zdobycze i którego nazwisko nie może pozostać nieznane i
zapomniane!"
Anton Hilckman
"Koneczny osiągnął to wszystko co osiągnął w ciągu życia, które było burzliwe i tragiczne, a długie.
Osobista historia polskiego myśliciela jest obrazem tego, czym jest historia polskiego narodu.
'Nieposkromiony' - jest przymiotnikiem jakie słowo 'Polska' wywołuje w niepolskich umysłach."
Arnold Toynbee
"Czasy nowe wydały trzech czołowych filozofów historii (...) Niemiec, Oswald Spengler (...) Anglik,
Arnold Toynbee. Trzecim z tej trójki, najmniej sławnym, zapomnianym nawet we własnej ojczyźnie,
ale w moim głębokim przekonaniu z nich największym, jest Polak, Feliks Koneczny."
Jędrzej Giertych
814885833.064.png
Biografia
Feliks Karol Koneczny - urodzony 1 listopada 1862 roku w Krakowie. Ojciec - Józef przybył do Polski z
Hranic na Morawach (rodzina Konecznych pochodziła ze Śląska skąd przeniosła się na Morawy w XVII
w.), matka - Józefa z domu Brazda zmarła wcześnie, a wychowaniem zajęła się macocha - Helena
Nowakowska. Feliks Koneczny uczęszcza do Gimnazjum Św. Jacka, które kończy z wyróżnieniem w
roku 1883. W tym samym roku rozpoczyna studia na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu
Jagiellońskiego. Od połowy czwartego roku Koneczny otrzymuje stypendia prywatne, wypłacane mu
przez UJ (P. Barczewski) i Akademię Umiejętności (F. Sawicki). Studia kończy w 1888 roku pracą
doktorską "Najdawniejsze stosunki Inflant z Polską do roku 1393.". Od końca 1889 do sierpnia 1890
roku Koneczny (wraz z Stanisławem Windakiewiczem) bierze udział w tzw. Ekspedycji Rzymskiej
prowadzącej od 1886 roku prace badawcze w archiwach watykańskich, otworzonych dla historyków
przez papieża Leona XIII. Po powrocie z Rzymu do września 1897 r. Koneczny pracuje w Akademii
Umiejętności jako pomocnik kancelaryjny (1890-1891), a potem adiunkt (1891-1897), będąc
równocześnie (od 1891 r.) współpracownikiem Komisji Historycznej AU. W tym okresie Koneczny
wydaje dwie książki - "Jagiełło i Witold" (nagroda Towarzystwa Historyczno-Literackiego w Paryżu -
1893), "Dzieje Śląska" - 1897, kilka rozpraw (m.in.: "Kazimierz Wielki protektorem Kościoła ryskiego" -
1887, "Geneza pedagogii" - 1888, "Polityka Zakonu Niemieckiego w latach 1389 i 1390" - 1889,
"Walter von Plettenberg" - 1891, "Charakterystyka Erazma Roterdamczyka" - 1890, "Jan III Waza i
misja Possewina" - 1901) oraz szereg mniejszych artykułów i recenzji, drukowanych w "Przeglądzie
Powszechnym", "Przeglądzie Polskim", "Kwartalniku Historycznym" i warszawskim "Ateneum".
Utraciwszy pracę w AU - i nie uzyskawszy jej w Archiwum Krajowym na skutek stanowczego sprzeciwu
dyrektora, Franciszka Piekosińskiego - przenosi się Koneczny do Biblioteki Jagiellońskiej, gdzie zaczyna
od funkcji praktykanta, aby w 1898 r. zostać amanuentem. Od 1900 r. kieruje działem rękopisów, a
od 1901 r. współpracuje z Komisją Literacką AU, będąc także członkiem, prowadzącego działalność na
poły naukową i polityczną Klubu Słowiańskiego w Krakowie. W tym czasie tworzy oryginalny,
wielokrotnie wznawiany podręcznik "Dzieje Polski" (Łódź 1902) planując jego rozszerzenie, z czego
ostatecznie wychodzą twa tomy "Dzieje Polski za Piastów" (1902) i "Dzieje Polski za
Jagiellonów" (1903). W 1906 roku rozpoczyna się modernizacja Biblioteki Jagiellońskiej
przeprowadzana przez zespół w którym Koneczny otrzymuje stanowisko skryptora co oznacza
względną stabilizację zawodową i pozwala na podjęcie szeregu inicjatyw społecznych (współpraca z
ruchem oświatowym Towarzystwa Szkoły Ludowej, Krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej,
Macierzy Polskiej, Uniwersytetu Ludowego i innych) w ramach których Koneczny prowadzi szeroką
działalność odczytową, poświęconą tematom historycznym i literackim w prawie całej Małopolsce i
Śląsku. W 1916 r. wygłasza na zebraniu krakowskiego koła Towarzystwa Historycznego wykład
"Geneza i istota kultury rosyjskiej" , będący publiczną zapowiedzią przygotowanego (i już przed wojną
na wpół wydrukowanego) pierwszego tomu "Dziejów Rosji", który z powodu trudności wydawniczych,
spowodowanych wojną, ukazał się dopiero w 1917 r. W maju 1918 ukazuje się dzieło zbiorowe pod
redakcją Konecznego "Polska w kulturze powszechnej", gdzie opracowuje polskie dzieje gospodarcze i
kulturalne a także wpływy polskie w Słowiańszczyźnie. W październiku 1919 r., po uzyskaniu urlopu z
Biblioteki Jagiellońskiej (gdzie jeszcze w listopadzie otrzyma funkcję kustosza), Koneczny obejmuje
funkcję zastępcy profesora w reaktywowanym Uniwersytecie Stefana Batorego w Wilnie. W 1920 roku
habilituje się na podstawie wydanej dwa lata wcześniej pracy "Dzieje Rosji do roku 1449". W czerwcu
1920 r. Koneczny otrzymuje nominację na profesora nadzwyczajnego, a w październiku 1922 r. na
profesora zwyczajnego USB, gdzie kieruje katedrą historii Europy Wschodniej. Z okresu wileńskiego
pochodzą liczne prace, związane tematycznie z tą problematyką: "O pierwotnej polskości Ziemi
Chełmskiej i Rusi Czerwonej" (1920), "Rzekoma koalicja Litwy z Tatarami przeciwko Moskwie w 1480
r." (1923), "Jerzy Semenowicz Ostrogski w Nowogrodzie w 1458-59" (1925), "Geneza uroszczeń
Iwana III do Rusi (1926)", "Sprawa z Mengli-Girejem" (1927), "Wiadomość z r.1447 o stanie ludu
wiejskiego w Polsce czy na Litwie?" (1929), "Sprawa ks. Geldrii 1389 r." (1930), "Vitoldiana" (1931), a
także "Dziejów Rosji t. II - Litwa a Moskwa" (1929). Publikuje również "Skrót do nauki historii polskiej"
(1920), przeznaczony dla szkolnych nauczycieli historii, którzy uczestniczyli w kursie prowadzonym
przez Konecznego, ponadto: "Skrót dziejów włościaństwa w Polsce" (1921), "Dzieje administracji w
Polsce w zarysie" (1924) "Dzieje Litwy i Rusi przed unią z Polską" (1924), "Kultura czynu u
Staszica" (1926), "Uwaga o Józefie Gołuchowskim" (1929). Już na samym początku pobytu i pracy w
Wilnie wydaje pracę, w której wyraźnie i szeroko zarysowuje propozycję nauki o cywilizacjach, w
aspekcie jej metody i przedmiotu - "Polskie Logos a Ethos" (1921). Przedstawione tam myśli rozwija w
2
szeregu artykułów: "Różnorodność cywilizacyjna Słowiańszczyzny" (1925), "Religie i
cywilizacje" (1926), "Prawa przyrody a ducha" (1927), "Bizantynizm niemiecki" (1927) i in. Na forum
IV. Powszechnego Zjazdu Historyków Polskich w Poznaniu w r.1925 przedstawia referat "Do
metodologii nauki o cywilizacji". Publikuje na łamach "Przeglądu Powszechnego", "Ateneum
Wileńskiego", "Ateneum Kapłańskiego" i "Tęczy", oraz w "Życiu Urzędniczym" (gdzie w l. 1925-26
prowadził dział historii administracji polskiej i powszechnej) i "Rzeczypospolitej". Bierze aktywnie
udział w wileńskim życiu naukowym poprzez uczestnictwo w pracach zarówno Polskiego Towarzystwa
Historycznego, jak Towarzystwa Przyjaciół Nauk. Na posiedzeniach tych towarzystw wygłasza kilka
istotnych referatów dotyczących dziejów Litwy i Moskwy (teksty publikowane były w "Ateneum
Wileńskim", weszły też do 2. tomu Dziejów Rosji). W październiku 1929 r. Koneczny - mimo wniosku
Wydziału i Senatu USB o przedłużenie mu veniam legendi - został przez ministra wyznań religijnych i
oświecenia publicznego Sławomira Czerwińskiego pozbawiony katedry i przeniesiony na emeryturę.
Wraca z rodziną do Krakowa i odtąd prowadzi życie prywatnego naukowca i publicysty, podejmując
także wątki polityczne na łamach "Myśli Narodowej". Uczestniczy także w organizowanych przez KUL
sesjach naukowych (m.in. jako wykładowca w Uniwersyteckich Wykładach dla Duchowieństwa). W
latach trzydziestych koncentruje się na rozwijaniu nauki o cywilizacjach i prawach dziejowych. Wiążą
się z tym także opracowywane wtedy przezeń zagadnienia religii, etyki, polityki, organizacji społecznej
i państwowej, które rozwinął w kolejnych pracach: "Tło cywilizacyjne odsieczy wiedeńskiej" (1933),
"Zawisłość ekonomii od etyki" (1933), "Różne typy cywilizacji" (1937), "Napór Orientu na
Zachód" (1937), "Protestantyzm w życiu zbiorowym" (1938), "Kościół jako polityczny wychowawca
narodów" (1938). Niewątpliwą summą historiozoficzną Konecznego jest wydane w r.1935 dzieło pt. "O
wielości cywilizacji", uzupełnione niebawem o głębsze ujęcie zagadnienia etyki ("Rozwój moralności" -
1938). Trudno pominąć w zestawieniu publikacji Feliksa Konecznego obszernej pracy quasi-
hagiograficznej "Święci w dziejach narodu polskiego", wydawanej zeszytami w latach 1937-39.
Wybuch II wojny światowej zastał go w Krakowie. W 1942 roku władze niemieckie rekwirują część
jego domu, w tym pracownię, zostawiając właścicielowi z rodziną jeden pokój (decyzja ta została
utrzymana przez władze komunistyczne). W lipcu 1943 r. aresztowany zostaje jego młodszy syn
Stanisław, adwokat w Katowicach (zostaje stracony w październiku 1944 r. w Brandenburgu). W
sierpniu 1944 r., w czasie powstania warszawskiego zabity zostaje wraz ze swą żoną starszy syn
Czesław, sędzia Sądu Najwyższego. Pomimo tych trudności i tragedii, Koneczny bierze czynny udział w
naukowym i politycznym życiu polskiego podziemia . Wiadomo np. o jego wkładzie w formułowanie
ideologii i programu konspiracyjnej Unii, w której dyskutowano żywo tezy nauki o cywilizacjach
(zwłaszcza zagadnienie bizantynizmu niemieckiego i hitlerowskiego) i podejmowano postulat
właściwego usytuowania etyki w życiu publicznym. W latach wojennych Koneczny tworzy dwie nowe
książki: "Zasady prawa w cywilizacji łacińskiej", napisane w październiku 1941 r., i "Prawa dziejowe" z
1943 r. - oraz ostateczne sformułowanie dwóch syntez napisanych już przed wojną, mianowicie:
"Cywilizacji bizantyńskiej" i "Cywilizacji żydowskiej". Żadna z tych prac nie ukazała się drukiem za
życia autora - wydane zostały wszystkie w Londynie w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych z
inicjatywy Jędrzeja Giertycha, staraniem Towarzystwa im. Romana Dmowskiego. W styczniu 1945 r.
Koneczny zgłasza się na UJ z gotowością podjęcia pracy akademickiej. Ostatecznie pracy tej nie może
prowadzić, gdyż władze uczelni stwierdziły, że nie mają dla niego odpowiedniego zajęcia. Zostaje
jedynie zarejestrowany na uniwersytecie, i na tej podstawie otrzymuje od lutego 1945 r. do końca
października 1947 r. pobory w wysokości zasiłku. Dużo publikuje, ale już wyłącznie artykuły, które
można wydrukować w cieszących się jeszcze pewną niezależnością pismach katolickich: "Tygodniku
Warszawskim" i częstochowskiej "Niedzieli". Przygotowuje też kolejne opracowania, przybliżające jego
naukę o cywilizacjach: "Państwo w cywilizacji łacińskiej" i "O ład w historii" (czerwiec 1948). Drugą z
nich ukończył na osiem miesięcy przed śmiercią, w ciężkiej chorobie, licząc blisko 86 lat. Obie prace
ukazały się kilkadziesiąt lat później na emigracji. Feliks Koneczny umiera 10 lutego 1949 r. Pochowany
zostaje w dwa dni później w grobowcu rodzinnym na cmentarzu salwatorskim w Krakowie.
3
Teksty autorstwa Feliksa Konecznego
Tytuł
Str.
Fragmenty książek:
"Rzut oka na polskie dzieje gospodarcze" - fragment książki "Polska w kulturze
Artykuły publikowane w "Niedzieli":
kowany w "Niedzieli" 10/1947
47
w "Niedzieli" 20/1948
Inne artykuły:
4
814885833.075.png 814885833.086.png 814885833.097.png 814885833.001.png 814885833.011.png 814885833.016.png 814885833.017.png 814885833.018.png 814885833.019.png 814885833.020.png 814885833.021.png 814885833.022.png 814885833.023.png 814885833.024.png 814885833.025.png 814885833.026.png 814885833.027.png 814885833.028.png 814885833.029.png 814885833.030.png 814885833.031.png 814885833.032.png 814885833.033.png 814885833.034.png 814885833.035.png 814885833.036.png 814885833.037.png 814885833.038.png 814885833.039.png 814885833.040.png 814885833.041.png 814885833.042.png 814885833.043.png 814885833.044.png 814885833.045.png 814885833.046.png 814885833.047.png 814885833.048.png 814885833.049.png 814885833.050.png 814885833.051.png 814885833.052.png 814885833.053.png 814885833.054.png 814885833.055.png 814885833.056.png 814885833.057.png 814885833.058.png 814885833.059.png 814885833.060.png 814885833.061.png 814885833.062.png 814885833.063.png 814885833.065.png 814885833.066.png 814885833.067.png 814885833.068.png 814885833.069.png 814885833.070.png 814885833.071.png 814885833.072.png 814885833.073.png 814885833.074.png 814885833.076.png 814885833.077.png 814885833.078.png 814885833.079.png 814885833.080.png 814885833.081.png 814885833.082.png 814885833.083.png 814885833.084.png 814885833.085.png 814885833.087.png 814885833.088.png 814885833.089.png 814885833.090.png 814885833.091.png 814885833.092.png 814885833.093.png 814885833.094.png 814885833.095.png 814885833.096.png 814885833.098.png 814885833.099.png 814885833.100.png 814885833.101.png 814885833.102.png 814885833.103.png 814885833.104.png 814885833.105.png 814885833.106.png 814885833.107.png 814885833.002.png
 
Broszury:
"Kościół jako polityczny
wychowawca narodów" - rok 1938
Odczyty i przemówienia:
5
814885833.003.png 814885833.004.png 814885833.005.png 814885833.006.png 814885833.007.png 814885833.008.png 814885833.009.png 814885833.010.png 814885833.012.png 814885833.013.png 814885833.014.png 814885833.015.png

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin